Polska zajęła 33. miejsce w rankingu Rule of Law Index publikowanym przez World Justice Project. Pierwszy raz od ośmiu lat - jak informuje Ministerstwo Sprawiedliwości - pozycja Polski poszła w górę. W rankingu regionalnym (obejmującym państwa UE, EFTA oraz Ameryki Północnej) Polska została sklasyfikowana na 25. miejscu na 31 państw (w 2023 r. zajęliśmy 26. miejsce). W kategorii państw o wysokim dochodzie Polska zajęła 32. miejsce na 47 państw (w 2023 r. było to 35. miejsce).

27 października br. odbędzie się Forum Mediatorów, w trakcie którego eksperci będą dyskutować o mediacji w sprawach m.in. gospodarczych czy medycznych. Tegoroczna edycja koncentrować się będzie również na zmianach w kodeksie postępowania cywilnego (k.p.c.). Udział w wydarzeniu jest bezpłatny, a sama konferencja odbędzie się w formule online. Prawo.pl jest patronem medialnym wydarzenia.

Jesteście pomostem pomiędzy wymiarem sprawiedliwości a społeczeństwem, wasza praca trudna, pełna wyzwań jest kluczowa z punktu widzenia poprawy sytuacji ludzi w kryzysie i przekłada się na zmianę świata - wiceministrowie sprawiedliwości uczestniczący w IV Kongresie Kuratorskim nie szczędzili kuratorom ciepłych słów. Zapewnili też, że dostrzegają bolączki ich pracy i dołożą wysiłku, by sytuację poprawić, choćby w zakresie wynagrodzeń i poprawy warunków pracy.

Uniemożliwienie zaskarżenia postanowienia prokuratora, który wprowadza do postępowania karnego materiały operacyjne wykraczające poza zgodę pierwotną sądu, jest sprzeczne z Konstytucją. Pozyskiwanie informacji o życiu prywatnym podejrzanego musi podlegać przejrzystym procedurom. Pozbawienie tego prawa ingeruje w status człowieka i obywatela - orzekł w środę Trybunał Konstytucyjny.

Klasyczną formą ochrony przed finansowymi skutkami klęsk żywiołowych są ubezpieczenia mienia, które chronią przede wszystkim przed ryzykiem fizycznych zniszczeń i strat. To jednak nie wszystko. Ubezpieczenia kierowane do przedsiębiorców mogą również obejmować ochronę przed utratą zysku i niespodziewanymi kosztami, jeżeli doprowadziły do nich uszkodzenia majątku przedsiębiorstwa - piszą adwokaci Maciej Zych oraz Mateusz Kosiorowski z kancelarii Wardyński i Wspólnicy.

Przyznanie świadkowi wyższej niż wynika to z kodeksu stawki za utracone zarobki z powodu wezwania do sądu nie jest złamaniem prawa przez sędziego. Sąd Najwyższy uważa, że zastosowanie wykładni prokonstytucyjnej nie jest błędem, nie można za to karać. Ten pogląd spowodował wycofanie wniosku o ukaranie przez rzecznika powołanego przez ministra sprawiedliwości i umorzenie postępowania dyscyplinarnego – orzekła Izba Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego.

Kwestia tego, czy można przeprowadzać testy niezawisłości wobec "nowych" sędziów z wydziałów wykonawczych, budzi dyskusję w środowisku sędziowskim. Jeśli przyjąć, że nie sprawują wymiaru sprawiedliwości, to na podstawie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, nie ma ku temu podstaw. Sąd Apelacyjny w Gdańsku uznał jednak, że test w tej sytuacji też można przeprowadzić i uchylił postanowienie sędziego ze względu na jego ścieżkę kariery i m.in. poparcie dla członków tzw. neo-KRS.

Procedowane są trzy projekty dotyczące zmian w Służbie Więziennej, trwają prace nad propozycjami zmian w przepisach karnych i wykonawczych, a do końca roku opracowane zostaną kierunki rozwoju więziennictwa – zapowiada w rozmowie z Prawo.pl wiceministra sprawiedliwości Maria Ejchart. I wyjaśnia, że jednym z analizowanych obszarów jest szersze stosowanie dozoru elektronicznego, np. jako dodatkowego środka zapobiegawczego.

Jaka jest obecnie sytuacja kuratorów sądowych także w kontekście zmian ustawowych, które nastąpiły w ostatnich latach; co wymaga zmiany; jak poprawić warunki pracy kuratora i przyciągnąć chętnych do służby; w końcu jakie są perspektywy i wyzwania - o tym m.in. będą dyskutować uczestnicy IV Kongresu Kuratorskiego, który tym razem odbędzie się w Warszawie.

Po ponad 25 latach wykorzystywania w Polsce instytucji świadka koronnego przeważają wynikające z tego korzyści, chociaż nie należy też lekceważyć problemów z tego powodu dla wymiaru sprawiedliwości - twierdzi dr Marek Skwarcow, sędzia Sądu Okręgowego w Gdańsku i wykładowca na wydziale prawa Uniwersytetu Gdańskiego. Wskazuje też na pilną potrzebę przywrócenia władzy sądu nad popularyzującą się obecnie instytucją małego świadka koronnego.

Właściciele nieruchomości decyzją władz Krakowa zostali wywłaszczeni bez odszkodowania. Nie powiadomiono ich następnie o zmianie celu wywłaszczenia. Prezydent miasta uznał błędnie, że roszczenia się przedawniły. A sądy nie były skore stwierdzić, że organy władzy publicznej dopuściły się czynu niedozwolonego. Trzeba ten czyn nazwać – orzekł Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej i po raz drugi uchylił wyrok.

Nasze prawo odczuwa niedostatek stopnia karalności takich czynów, jak te dokonane przez sprawców wypadków na A1 i niedawno na Trasie Łazienkowskiej. Trzeba więc na nowo uformować przepis dotyczący zamiaru ewentualnego, albo wprowadzić dodatkowy typ przestępstwa, czyli zabójstwo drogowe – twierdzi prof. Stanisław Waltoś.

Sąd Najwyższy pyta Trybunał Sprawiedliwości UE m.in. o zależność sędziego od władzy politycznej i jego publiczne wsparcie projektu reformy wymiaru sprawiedliwości. A zwłaszcza, czy jest sędzią osoba używająca pod adresem kolegów epitetów takich jak „skompromitowany", „mierny", „dyletant", „ignorant", „karierowicz" czy „cynik".

Sędzia Maciej Pacuda z Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego przechodzi w stan spoczynku. Ostatnia publiczna rozprawa z jego udziałem odbyła się 17 października br. Sędzia Maciej Pacuda był powołany do Sądu Najwyższego 12 stycznia 2011, a zaczynał karierę sędziego od stanowiska w Sądzie Rejonowym w Częstochowie, a następnie w Sądzie Apelacyjnym w Katowicach.

Konsorcja umożliwiają połączenie zasobów oraz doświadczenia kilku podmiotów. Taki model współpracy jest szczególnie korzystny w przypadku dużych i skomplikowanych projektów, gdzie wymagane są różnorodne umiejętności i kompetencje. Co jednak w sytuacji, w której czy to na etapie ubiegania się o udzielenie zamówienia publicznego czy też jego realizacji sytuacja ekonomiczna i finansowa co najmniej jednego członka konsorcjum ulegnie pogorszeniu do tego stopnia, że sąd postanowi ogłosić upadłość takiego podmiotu? - pisze Magdalena Zdanowska, radca prawny w RESIST Rezanko Sitek.

Uchwała SN w sprawie sposobu określania odszkodowań komunikacyjnych jest jedną z ważniejszych w ostatnim czasie. Natomiast nadzieja, że uporządkuje ona kwestie odszkodowań jest płonna. Zbyt wiele budzi wątpliwości co do meritum, co więcej, została ona podjęta w składzie tzw. neosędziów, zatem i z tego względu będzie kwestionowana - pisze Mariusz Weiss, radca prawny.

Gdy dwa lata temu ówczesna władza zmieniała prawo, by o nadaniu podejrzanemu statusu małego świadka koronnego decydował faktycznie prokurator, opozycja to krytykowała. Dziś, już sprawując władzę i rozliczając poprzedników, korzysta z tego rozwiązania. A obecna opozycja dziwi się, że wymyślone przez tamtą ekipę rozwiązanie, ułatwia teraz ściganie za nadużycia władzy.

Ministerstwo Sprawiedliwości opublikowało w wykazie prac rządu założenia, w myśl których możliwe byłoby wnoszenie m.in. środków odwoławczych i wniosków o uzasadnienie za pośrednictwem portalu informacyjnego sądów. Poinformowało też serwis Prawo.pl, że pracuje nad dwustronną e-komunikacją z sądem, także w sprawach cywilnych. Prawnicy z niecierpliwością czekają na zmiany, a pracownicy sądów podkreślają, że usprawnienie zależy od tego jak zmiany zostaną wprowadzone w sądach.

Mediacje w sprawach karnych są prowadzone rzadko. Instytucja ta nie jest popularna. Jest to związane z wieloma czynnikami. Można wyszczególnić bariery prawne, finansowe, organizacyjne i mentalne. Mam wrażenie, że ta ostatnia kwestia jest największą barierą. Zarówno organy postępowania, jak i obywatele nie wierzą w tę instytucję, a prokuratorzy czy sędziowie na podstawie swoich złych doświadczeń zakładają, że mediacja wydłuża postępowanie - wskazuje dr Paweł Czarnecki, adiunkt z UJ i mediator.

Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego chce uchylenia przepisu, zgodnie z którym 14-latek, który popełni zabójstwo kwalifikowane, czyli np. ze szczególnym okrucieństwem, może odpowiadać jak osoba dorosła. Przepis wszedł w życie 1 października 2023 r. Warunkiem jego stosowania są okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, a także uzasadnione przypuszczenie, że stosowanie środków wychowawczych lub poprawczych nie jest w stanie zapewnić nastolatkowi resocjalizacji.

Proces Jezusa sprzed ponad dwóch tysięcy lat to dobry punkt odniesienia do analizy kondycji współczesnego sądownictwa, bowiem zapadł w nim wyrok umotywowany politycznie, a orzekający w nim sędzia był jednocześnie urzędnikiem państwowym, po którym nie można było spodziewać się odporności na lokalne i płynące z Rzymu naciski – mówi dr Paulina Święcicka z Katedry Prawa Rzymskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W placówkach penitencjarnych przebywa obecnie nieco ponad 8 tys. tymczasowo aresztowanych. To trochę mniej niż w szczycie za rządów PiS, ale zapowiedziany przez obecny rząd proces odchodzenia od nadużywania tego środka zapobiegawczego idzie dość wolno. Jednym z rozwiązań mających do tego prowadzić ma być wprowadzenie aresztu domowego w ramach nadzoru elektronicznego.

Ministerstwo Sprawiedliwości wznowiło prace nad przepisami wdrażającymi do polskiego prawa ostatnią część dyrektywy, umożliwiającej zagrożonym niewypłacalnością dłużnikom naprawienie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa i dającej im drugą szansę. Termin na wdrożenie unijnych przepisów minął 17 lipca 2022 r. Dyrektywę teraz stosuje się wprost, ale nie wszystkie sądy to respektują, przez co dochodzi do sporów.

Europejski Trybunał Praw Człowieka stwierdził, że Dania naruszyła prawo kobiety do życia prywatnego i naraziła ją na nieludzkie traktowanie. Art. 3 i 8 Konwencji nakładają na państwa "pozytywny obowiązek" uchwalania przepisów w sprawach karnych, które skutecznie powinny ścigać sprawców przestępstw i karać gwałty. Trybunał zasądził od rządu duńskiego na rzecz poszkodowanej kobiety 20 tys. euro.

W razie wygaśnięcia umocowania do reprezentowania uczestnika postępowania o podział majątku wspólnego na skutek jego śmierci, o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej, należnych adwokatowi lub radcy prawnemu za pomoc prawną udzieloną temu uczestnikowi z urzędu, sąd orzeka niezwłocznie po złożeniu wniosku przez pełnomocnika - taką uchwalę podjęła 16 października br. Izba Cywilna Sądu Najwyższego.

Wtorkowa uchwała SN ma zastopować pochopne sięganie po art. 5 kodeksu cywilnego, aby ograniczać wynagrodzenia zarządców. Sąd podkreślił, że w znacznej części wynagrodzenie jest ściśle limitowane, w zależności od zakresu wykonywanych obowiązków i ich skuteczności, które podlegają restrykcyjnej kontroli. Stąd też przyjął, że tylko i wyłącznie przepisy prawa restrukturyzacyjnego mogą w jakimkolwiek stopniu ograniczać wymiar wynagrodzenia zarządcy. Budzi to kontrowersje - pisze Agata Duda-Bieniek, radca prawny.

W 2023 r. przyjęto szereg ustawowych zmian, aby wzmocnić bezpieczeństwo małoletnich przed przemocą ze strony opiekunów. Prawne zrównanie statusu dziecka wprost z osobą doznającą przemocy czy następnie wprowadzone standardy ochrony małoletnich, to niewątpliwie działania podnoszące społeczną i zawodową świadomość w obszarze przeciwdziałania przemocy. Niestety zmiany, na które najbardziej liczyło środowisko pracowników socjalnych - albo nie doczekały się odpowiedzi ze strony decydentów, albo przepisy je wprowadzające nadal pozostają jedynie „na papierze”.

Aplikant kuratorski zarabia na granicy płacy minimalnej a wynagrodzenia np. kuratorów okręgowych zniechęcają do podejmowania się takiej funkcji. Krajowa Rada Kuratorów podkreśla, że konieczne są pilne zmiany, bo z zawodu odchodzą doświadczeni specjaliści, a coraz trudniej znaleźć kandydatów do służby. W ich ocenie szansą na zmiany jest powiązanie kuratorskich wynagrodzeń z sędziowskimi.

Wynagrodzenie dla mediatorów sądowych są zbyt niskie, zniechęcają do wykonywania zawodu, powodują odpływ z niego tych, którzy mają doświadczenie i odpowiednią wiedzę - uważają mediatorzy. Zmiany w tym zakresie są jednym z głównych postulatów, który pojawia się w związku z Międzynarodowym Dniem Mediacji. Zgadzają się z tym zresztą sami sędziowie, którzy w mediacji zaczynają dostrzegać szanse na rozładowanie sądowych zaległości.

Sędzia, któremu uchylono immunitet w Izbie Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego, ale nie złożył wniosku o wznowienie postępowania po jej likwidacji, nie może być ścigany przez wymiar sprawiedliwości. Potwierdziła to Izba Karna 16 października br. Sąd Najwyższy podzielił w ten sposób stanowisko Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, że w powołaniu sędziów Izby Dyscyplinarnej doszło do naruszenia zasady niezawisłości od władzy wykonawczej.