Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gorzowie Wielkopolskim decyzją z 18 sierpnia 2021 r. odmówił wnioskodawczyni Renacie K. prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy prowadzeniu działalności gospodarczej, któremu uległ jej mąż Edward K.
Śmierć na miejscu
Poszkodowany 30 października 2020 r. zawarł umowę z S. spółką z o.o. w W. na czas określony do 9 maja 2022 r., której przedmiot obejmował całoroczne kompleksowe utrzymanie dróg krajowych administrowanych przez Rejon S. w zakresie usługi zimowego utrzymania dróg solarkami, pługami odśnieżnymi oraz sprzętem ciężkim stanowiącym własność usługobiorcy i usługodawcy. Do realizacji zadania usługodawca wskazał Edwarda K., potwierdzając jednocześnie, że osoby uprawnione do realizacji umowy dostępne będą całodobowo celem odbierania dyspozycji od dyżurnych i usuwania skutków zimy na drogach zagrażających bezpieczeństwu ruchu. Usługodawca przyjął na siebie m.in. obowiązek podstawienia sprzętu, nie później niż w ciągu 50 minut od otrzymania od dyżurnego zimowego utrzymania dróg zawiadomienia o konieczności jego podstawienia.
W dniu 15 lutego 2021 r. mąż wnioskodawczyni otrzymał w godzinach wieczornych telefon od dyżurnego z informacją o konieczności podjęcia prac objętych umową. W godzinach porannych 16 lutego 2021 r. Edward K. uległ wypadkowi drogowemu, w wyniku którego poniósł śmierć na miejscu.
Sprawdź w LEX: Jaki powinien być sposób postępowania w związku z wypadkiem przy pracy samozatrudnionego? >
Prokuratura Rejonowa w Ś. umorzyła śledztwo w sprawie tego wypadku przyjmując, że czyn nie zawierał znamion czynu zabronionego, bowiem mąż wnioskodawczyni z nieustalonych przyczyn zjechał na przeciwny pas ruchu, powodując nieumyślnie wypadek, polegający na zderzeniu z prawidłowo jadącym ciągnikiem siodłowym z naczepą, którego kierowca nie doznał obrażeń.
Czytaj również: Sąd: Pracownik przyczynił się do wypadku, ale dostanie odszkodowanie>>
Zwolnienie lekarskie
W uzasadnieniu organ rentowy stwierdził, że według opinii lekarskiej lekarza orzecznika ZUS mąż wnioskodawczyni w dniu zdarzenia miał wystawione zwolnienie lekarskie na okres od 14 stycznia do 31 marca 2021 r., które zwalniało go z obowiązków wykonywania zwykłych czynności przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Wobec tego nie mógł w tym samym czasie przebywać na zwolnieniu lekarskim i wykonywać obowiązków wynikających z działalności.
W odwołaniu od tej decyzji wnioskodawczyni przyznała, że jej mąż w dniu zdarzenia posiadał wystawione zwolnienie lekarskie, ale 26 stycznia 2021 r. wyczerpał przysługujące mu 182 dni zasiłku chorobowego i nie pobierał świadczenia zasiłkowego. Z uwagi na wyczerpany okres zasiłkowy musiał wrócić do wykonywania swoich obowiązków, mimo że faktycznie miał wystawione zwolnienie lekarskie.
Sąd Rejonowy w Zielonej Górze 9 listopada 2021 r. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawczyni kwotę 93.014 zł tytułem jednorazowego odszkodowania w związku ze śmiertelnym wypadkiem przy pracy, któremu uległ jej mąż 16 lutego 2021 r.
W dacie zdarzenia mąż wnioskodawczyni miał orzeczoną czasową niezdolność do pracy z powodu choroby. Poza żoną, zmarły nie posiadał innych członków rodziny uprawnionych do jednorazowego odszkodowania. Na dzień 16 lutego 2021 r. podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, posiadał zaległości z tytułu składek, które zostały uregulowane w całości w dniu 26 maja 2021 r.
![[E-book] Europejski Przegląd Sądowy - Nr 6/2024 [225]](/gfx/prawopl/_thumbs/produkty_foto/82006/1895-0396_225,mXqL62OeqFTLkrXdmIyYmw.jpg)
Sprawdź w LEX: Prawna kwalifikacja zdarzenia wypadkowego na przykładach >
Apelacja ZUS - oddalona
Sąd Okręgowy w Zielonej Górze, po rozpoznaniu apelacji organu rentowego, wyrokiem z dnia 2 lutego 2022 r. oddalił apelację.
Sąd Okręgowy stwierdził, że sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy i dokonał jego oceny prawnej, przyjmując, że zostały spełnione przesłanki pozwalające na przyznanie wnioskodawczyni świadczenia wypadkowego, wobec wykazania przez nią, że sporne zdarzenie było wypadkiem przy wykonywaniu działalności gospodarczej.
Według definicji z art. 3 ust. 3 pkt. 8 ustawy wypadkowej za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej. Użyte w tej definicji pojęcie „zwykłych czynności” powinno uwzględniać oprócz rodzaju, także specyfikę prowadzonej indywidualnej działalności gospodarczej.
Sprawdź w LEX: Wypadek osoby wykonującej prace na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług >
Sąd ustalił, że śmierć męża wnioskodawczyni pozostaje w związku czasowym, miejscowym i funkcjonalnym z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Sąd pierwszej instancji - wbrew twierdzeniem apelacji - prawidłowo zatem ustalił, że mąż wnioskodawczyni uległ śmiertelnemu wypadkowi podczas wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. A więc zachodziły przesłanki do przyznania świadczenia wypadkowego z ubezpieczenia społecznego jego żonie w oparciu art. 13 ust. 1 i 2 oraz art. 14 ustawy wypadkowej.
Organ rentowy zaskarżył w całości wyrok Sądu Okręgowego skargą kasacyjną, domagając się uchylenia zaskarżonego wyroku.
Sąd Najwyższy w Izbie Pracy stwierdził, że skarga ZUS nie zawiera usprawiedliwionych zarzutów.
Nie budziło wątpliwości, że ZUS odmówił wnioskodawczyni prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu śmiertelnego wypadku jej męża z tego względu, że w karcie wypadku przyjęto, iż zdarzenie to nie jest wypadkiem przy pracy, ponieważ w dacie zdarzenia poszkodowany miał wystawione zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy.
Sprawdź również książkę: [E-book] Europejski Przegląd Sądowy - Nr 6/2024 [225] >>
Wypadek komunikacyjny
Nie można również pominąć, że w tej sprawie zdarzenie uznane za wypadek przy pracy - było wypadkiem komunikacyjnym, bowiem mąż wnioskodawczyni z nieustalonych przyczyn, zjechał na przeciwny pas ruchu, powodując nieumyślnie zderzenie.
Skoro zgon męża wnioskodawczyni był wynikiem wypadku komunikacyjnego, co jednoznacznie wynika z uzasadnienia Prokuratury Rejonowej w Ś., to rację ma Sąd Okręgowy, że nie trzeba wiadomości specjalnych, aby stwierdzić istnienie związku między śmiercią męża wnioskodawczyni a zaistniałym wypadkiem przy pracy.
Nietrafna jest więc konstatacja skarżącego, jakoby w sprawie nie został ustalony związek śmierci męża wnioskodawczyni z zaistniałym wypadkiem przy wykonywaniu zwykłych czynności przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej.
SN dodał, że uszkodzenie ciała - w sytuacji, gdy nastąpiło na tle stwierdzonych u pracownika schorzeń samoistnych - nie wyłącza samo przez się możliwości uznania zdarzenia za wypadek przy pracy, jeżeli w stanie faktycznym ujawniłyby się przyczyny o charakterze zewnętrznym, z którymi określony skutek pozostaje w związku, np. potknięcie się chorego pracownika o nierówności chodnika.
- Do uznania zdarzenia za wypadek przy pracy w razie zbiegu przyczyny zewnętrznej z przyczyną wewnętrzną wystarczy więc wykluczenie, że bez tego czynnika zewnętrznego nie doszłoby do skutku w postaci uszczerbku na zdrowiu - wyjaśniała sędzia sprawozdawca Jolanta Frańczak.
Sąd Najwyższy orzekał w składzie: SSN Jolanta Frańczak (przewodniczący, sprawozdawca), SSN Krzysztof Rączka i SSA Marek Szymanowski
Wyrok Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN z 8 maja 2024 r, sygnatura akt II USKP 91/23
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
