Okręgowa Rada Adwokacka w Częstochowie apeluje do przewodniczącego Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego o rozważenie zmian wprowadzających obowiązek rejestrowania przesłuchań w ramach postępowania przygotowawczego. Chodzi o sytuacje gdy przesłuchiwany nie ma pełnomocnika lub gdy pełnomocnik tego zażąda.

Przygotowywany przez nas projekt przewiduje dopuszczenie spółki kapitałowej jako formy świadczenia usług przez adwokatów i innych prawników kwalifikowanych - mówi adwokat Dorota Kulińska, dyrektor Instytutu Legislacji i Prac Parlamentarnych Naczelnej Rady Adwokackiej. Ale zastrzega, że projektowane rozwiązania nie będą w sprzeczności z wypracowaną przez dziesiątki lat pozycją adwokatury i zasadami pracy adwokatów.

Prokurator wydalony z zawodu nie będzie mógł liczyć na powrót do prokuratury, także w czasie zawieszenia w czynnościach nie będzie miał do niej wstępu. Wróci odwoławczy sąd dyscyplinarny przy prokuratorze generalnym, a do SN trafiać będą jedynie kasacje. Sprawność postępowań podnieść mają jednoosobowe składy w I instancji i posiedzenia online - za wyjątkiem spraw immunitetowych. A na odwołanie będzie aż 30 dni - to propozycje prokuratorskiego zespołu Komisji Kodyfikacji Ustroju Sądownictwa i Prokuratury.

Senat Uniwersytetu Jagiellońskiego zdecydował o nadaniu tytułu doktora honoris causa sędziemu w stanie spoczynku Jackowi Gudowskiemu. Uzasadniono to twórczym i oryginalnym wkładem do nauki prawa i postępowania cywilnego, a także kształtowaniem orzecznictwa sądowego, zwłaszcza Sądu Najwyższego, wyznaczającego kierunki wykładni przepisów prawa dla praktyki sądowej, a także za budowanie autorytetu Sądu Najwyższego i zaufania do wymiaru sprawiedliwości.

Już dziś wyzwaniem jest określenie roli prawnika w świecie wyposażonym w instrumenty AI. Narzędzia AI nastawione na automatyzację zwiększają efektywność pracy, modelując też wachlarz niezbędnych kompetencji prawnych. Asystenci AI usprawniający proces pisania, to nie tylko melodia przyszłości, ale i raczkująca teraźniejszość. Czy pisanie maili, treści marketingowych, a może pism procesowych i opinii prawnych, to już otaczająca nas rzeczywistość?

Ministerstwo Sprawiedliwości szuka rozwiązań na odciążenie sądów. Jednym z newralgicznych punktów są sprawy rodzinne. Trwają prace nad tym, by m.in niesporne rozwody przekazać notariuszom lub kierownikom Urzędu Stanu Cywilnego. Chodzi o te postępowania, w których małżonkowie są zgodni co do sformalizowania rozstania i nie mają wspólnych małoletnich dzieci. Prawnicy są "za" choćby dlatego, że nawet na "szybki" rozwód czeka się w sądach miesiącami. Bardziej skłaniają się też w kierunku notariuszy, bo jak mówią, mają doświadczenie choćby przy podziałach majątku.

Pełnomocnicy narzekają na niską kulturę niektórych sędziów na salach sądowych - zdarzają się im niestosowne uwagi, wprowadzanie nerwowej atmosfery, ruganie ich przy klientach, czy nadmierne używanie sędziowskiego młotka. Pamiętają za to tych sędziów, którzy zawsze potrafią być spokojni i kulturalni, nawet w najtrudniejszych sprawach. Sędziowie powinni uczyć się umiejętności miękkich pomimo tego, że są prezesi sądów, którzy uważają, że to niepotrzebne, bo "komunikują się ze stronami poprzez orzeczenia".

Całkowita i bezwzględna samodzielność prokuratora referenta w zakresie prowadzonego przez niego postępowania, żadnych poleceń co do czynności w jego ramach, także co do proponowanej kary. Do tego zniesienie nadzoru zewnętrznego, a kontrolę nad decyzjami prokuratora w ramach postępowania sprawowałby sąd - takie m.in. zmiany mają się znaleźć w nowych przepisach regulujących pracę prokuratury.

W Komisji Kodyfikacyjnej Ustroju Sądownictwa i Prokuratury trwają prace na likwidacją asesury w sądach i w prokuraturze. Asesorów mieliby zastąpić sędzia i prokurator "na próbę", mają być też stworzone mechanizmy weryfikacji ich pracy i ewentualnego odwołania. Poinformowano o tym podczas panelu, dotyczącego jednolitego statusu prokuratorów, w ramach konferencji "Przywracanie praworządności w polskiej prokuraturze".

Prokurator krajowy Dariusz Korneluk poinformował, że nie ma merytorycznych przesłanek by wyłączyć prokurator Ewę Wrzosek z postępowania w sprawie wybudowania dwóch wieżowców na należącej do spółki Srebrna działce w Warszawie. 15 marca zmarła Barbara Skrzypek, bliska współpracownica prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego, która kilka dni wcześniej była przesłuchiwana w tej sprawie jako świadek. Prokuratur Wrzosek nie zgodziła się na udział w czynnościach jej pełnomocnika, przesłuchanie nie zostało też nagrane.

Do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego w Izbie Cywilnej powołani zostali prof. dr hab. Marcin Trzebiatowski z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego z Katedry Prawa Handlowego oraz prof. dr hab. Ireneusz Kunicki z Katedry Postępowania Cywilnego Uniwersytetu w Łodzi.

Sąd Najwyższy odmówił uchylenia immunitetu sędziemu tego sądu w stanie spoczynku, gdyż uznał, że doszło do błędu. Każdy prawnik, w tym sędzia miał obowiązek się stosować do drakońskich przepisów. Przy czym ich interpretacja była specyficzna. W inny sposób sądy dokonywały interpretacji tych przepisów niż obecnie. Zdaniem sędziego Motuka jednak sędzia naruszył rażąco podstawowe zasady odpowiedzialności karnej.

Pełnomocnik przypilnuje, aby osoba występująca w charakterze świadka nie dokonała samodenuncjacji, czyli złożenia zeznań, w których świadek obciążyłby sam siebie. W polskim procesie karnym świadkowie nie mają tego obowiązku i mogą odmówić odpowiedzi na pytania, które mogłyby narazić ich i osoby dla nich najbliższe na odpowiedzialność - mówi dr Andrzejem Tatarą z Instytutu Nauk Prawnych Uniwersytetu Zielonogórskiego, adwokat, partner w Sak, Tatara, Tuński i Partnerzy s.p. w Opolu.

Przy okazji zmian mających przywrócić konstytucyjne standardy w prokuraturze, należałoby zmienić także zakres zadań prokuratora, w tym ograniczyć lub wyeliminować obowiązek prowadzenia postępowań przygotowawczych. Prokurator ograniczyłby się wtedy, w oparciu o dowody zebrane przez policję, do sformułowania aktu oskarżenia. Mówiono o tym podczas konferencji "Przywracanie praworządności w polskiej prokuraturze", która w dniach 20 i 21 marca odbywa się na Uniwersytecie Warszawskim.

Legalna definicja nielegalnego wyścigu samochodowego budzi zastrzeżenia - prawnicy wskazują, że może być niezrozumiała dla przeciętnego odbiorcy choćby dlatego, że wyścigi odbywają się nie tylko samochodami, ale również innymi pojazdami - np. motorami. Swoim zakresem nie obejmuje np. tych, którzy ścigają się „spod świateł”. Wątpliwości pojawiają się także w kwestii odpowiedzialności osób, które obserwują takie wydarzenia. Uwag jest o wiele więcej.

Nowelizacja ustawy o obronie Ojczyzny stworzyła system gwarancji nieodpłatnej pomocy prawnej dla żołnierzy w sytuacji, gdy wykonywanie zadań służbowych mogłoby wiązać się z popełnieniem przestępstwa. Warto rozważyć stworzenie instytucji zapewniającej profesjonalną obsługę prawną procesów karnych żołnierzy Wojska Polskiego. Powołanie np. Rzecznika Praw Żołnierza, który będzie realizował zadania pomocy prawnej z urzędu dla żołnierzy za pomocą "cywilnych" obrońców.

Naczelna Rada Adwokacka proponuje by osoba nie będąca stroną w sprawie, czyli świadek, mogła ustanowić pełnomocnika. Uchylony zostałby przepis umożliwiający prokuratorowi odmowę dopuszczenia go do przesłuchania. Zgodnie z obecnym brzmieniem przepisów, świadek może ustanowić pełnomocnika, jeżeli wymagają tego jego interesy w toczącym się postępowaniu. Decyzja należy do prokuratora albo sądu. Prawnicy podkreślają, że problem tkwi też w praktyce.

Ustawa separacyjna, czyli rozdzielenie urzędu ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego to pierwszy krok do uniezależnienia prokuratury od władzy wykonawczej. Kolejnym istotnym jest autonomia budżetowa prokuratury planowana od 2027 roku. Za tym muszą jednak pójść zmiany wewnątrz prokuratury - w tym kwestie kadrowe, kadencyjność, nieusuwalność z funkcji, konkursy - wskazywali uczestnicy konferencji "Przywracanie praworządności w polskiej prokuraturze".

Poza ustawą o rozdzieleniu urzędu ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego potrzebne jest przyjęcie pełnej, nowej ustawy Prawo o prokuraturze. Status prokuratorów powinien być jednak podobny pod względem organizacyjnym, kadrowym do statusu sędziów. Uważam, że nie ma potrzeby poszukiwania jakichś nowych rozwiązań - mówił prof. Adam Bodnar, minister sprawiedliwości, podczas konferencji "Przywracanie praworządności w polskiej prokuraturze".

Choć konkretnego projektu ustawy o pracownikach sądów jeszcze nie ma, Ministerstwo Sprawiedliwości przedstawiło ich przedstawicielom jej wstępne założenia. Wśród nich - jak ustaliło Prawo.pl - jest m.in. stworzenie korpusu urzędników sądowych, opracowanie systemu dodatków za wysługę, uregulowanie kwestii wewnętrznych naborów i ich transparentności, w końcu urlopy pracownicze. Rozważane są także kwestie wynagrodzeń, w tym postulaty związków dotyczące uzależnienia ich od np. pensji sędziego czy przeciętnego wynagrodzenia.

Ministerstwo Sprawiedliwości widzi w cyfryzacji szanse na usprawnienie i przyspieszenie pracy sądów, ale też odciążenie ich od ton akt wytwarzanych w prowadzonych postępowaniach. Chce przeprowadzać ją etapowo tak, by sprawdzić czy wprowadzone rozwiązania działają i czy wymagają ewentualnych poprawek. W pierwszej kolejności, poza sprawami frankowymi, cyfryzacja ma objąć m.in. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Testowany jest już też digitalny asystent sędziego.

Bogdan Święczkowski, prezes Trybunału Konstytucyjnego, wystąpił do Przemysława Radzika, zastępcy rzecznika dyscyplinarnego sądów powszechnych o przeprowadzenie kwerendy orzecznictwa sądów powszechnych. Chodzi o sprawdzenie, którzy sędziowie odmawiali uznania wyroków TK za ostateczne i powszechnie obowiązujące lub kwestionowali status sędziów TK.

Prezes TK Bogdan Święczkowski po zapoznaniu się z zawiadomieniami Najwyższej Izby Kontroli dotyczącymi tzw. systemu Hermes rozważy skierowanie do Prokuratury zawiadomień o popełnieniu przestępstw z Kodeksu karnego poprzez kierowanie wobec niego fałszywych oskarżeń i przedstawianie fałszywych dowodów.

Minister sprawiedliwości Adam Bodnar spotkał się z przedstawicielami Polskiej Sekcji Europejskiego Stowarzyszenia Sędziów na rzecz Mediacji (GEMME), aby omówić m.in. rządowy program „Sprawne Sądy - 10 Filarów”. Minister dostrzega kluczową rolę mediacji oraz innych alternatywnych metod rozwiązywania sporów w usprawnianiu postępowań sądowych.

Jeżeli dłużnik wyzbył się nieruchomości obciążonej hipoteką , pokrzywdzenie wierzycieli zachodzi, gdy czynność ta doprowadziła do powstania lub zwiększenia nadwyżki pasywów nad aktywami dłużnika. Oceniając zasadność skargi pauliańskiej sąd nie bada możliwości zaspokojenia się wierzyciela ze zbywanej nieruchomości według art. 527 par. 2 kc - taką uchwałę podjął skład siedmiorga sędziów Izby Cywilnej SN 19 marca br.

Ministerstwo Sprawiedliwości chce by już w kwietniu br. ruszył pilotaż w zakresie wnoszenia pism - konkretnie środków odwoławczych, poprzez portal informacyjny sądów. Na razie zaangażowane będą w niego niektóre kancelarie i prokuratury. Kiedy docelowo taka funkcjonalność zostanie uruchomiana? Ma być wiadomo w połowie roku. Wcześniej potrzebne są jednak zmiany w procedurze karnej i cywilnej. Pierwszy projekt jest już opiniowany, drugi wewnętrznie konsultowany.

Sytuacja wokół Izby Dyscyplinarnej, a następnie Izby Odpowiedzialności Zawodowej SN, dała się adwokackim dyscyplinarkom mocno we znaki. NRA chce poprawić przepisy Prawa o Adwokaturze i proponuje, by adwokata skreślało się z listy adwokatów z dniem uprawomocnienia się orzeczenia o jego wydaleniu z adwokatury, czy w praktyce - po decyzji Wyższego Sądu Dyscyplinarnego jako drugiej instancji. Prawnicy mają jednak wątpliwości: co w sytuacji, gdy SN uwzględni potem kasację.

Jeżeli po 2017 roku sędziów powoływano na podstawie ustawy, która była niezgodna z Konstytucją, zasada nadrzędności Konstytucji wymaga i umożliwia uregulowanie ich statusu także w drodze ustawy. Należy jednak zadbać o to, aby nie zrelatywizować hierarchii źródeł prawa. W Polsce sąd musi być ustanowiony zgodnie z Konstytucją - twierdzi prof. Piotr Tuleja, sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku oraz kierownik Katedry Prawa Konstytucyjnego Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Niezależność prokuratury, rola prokuratora w postępowaniu przygotowawczym, jednolity status i kwestie dyscyplinarek - to główne tematy zbliżającej się dwudniowej konferencji "Przywracanie praworządności w polskiej prokuraturze", która odbędzie się 20 i 21 marca na Uniwersytecie Warszawskim. Organizują ją Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Stowarzyszenie Prokuratorów "Lex Super Omnia", polska grupa Międzynarodowego Stowarzyszenia Prawa Karnego (AIDP) oraz Prokuratura Krajowa.

Sejm zajmie się petycją w sprawie zmiany art. 136 Regulaminu Sejmu dotyczącego ustanawiania obrońcy spośród posłów. Chodzi o to, by w postępowaniach dyscyplinarnych i immunitetowych posłowie mogli też sięgać po pomoc obrońców spośród adwokatów lub radców prawnych. Petycje do Sejmu skierował adwokat Robert Pogorzelski, który wskazuje, że brak takiej możliwości jest wątpliwy w związku z art. 42 ust. 2 Konstytucji.