Urzędujący prezydent jest wybierany na jedną, siedmioletnią kadencję. Tak przewiduje projekt autorstwa posłów Prawa i Sprawiedliwości, który w poniedziałek późnym wieczorem wpłynął do Sejmu. Jeśli taka zmiana w konstytucji zostałaby uchwalona, wybory nie odbyłyby się 10 maja, tylko za dwa lata.
Polski nie stać na stan klęski żywiołowej - wynika z wypowiedzi Jarosława Gowina, która może okazać się pomocna w sądowej batalii o odszkodowanie za skutki ograniczeń wprowadzanych w związku z epidemią koronawirusa. Stan nadzwyczajny to szybsza ścieżka do dochodzenia roszczeń, bez niego obywatele i przedsiębiorcy na pieniądze poczekają dłużej, choć mogą żądać więcej.
W poniedziałek późnym wieczorem Sejm uchwalił ustawę autorstwa Prawa i Sprawiedliwości dotyczącą wprowadzenia głosowania korespondencyjnego w majowych wyborach prezydenckich. Będzie to jedyna dostępna forma głosowania. Nowe przepisy dadzą także możliwość zmiany terminu wyborów. Ustawą zajmie się teraz Senat.
Sejm postanowił w poniedziałek odrzucić wniosek o rozpoczęcie prac na nowelizacją kodeksu wyborczego, na podstawie której wyznaczone na 10 maja wybory prezydenckie przeprowadzone miały być tylko w formie korespondencyjnej. Wbrew wcześniejszym deklaracjom, przeciwko zajęciu się tym projektem zagłosowała część ugrupowania Jarosława Gowina Porozumienie.
Sejm zagłosuje dziś nad proponowanym przez PiS głosowaniem korespondencyjnym. Wicepremier, minister aktywów państwowych Jacek Sasin przekonywał w poniedziałek, że rząd szuka sposobu, aby głosowanie odbyło się w sposób jak najbardziej bezpieczny. PiS upiera się, że nie ma przesłanek do wprowadzenia stanu nadzwyczajnego i przesunięcia wyborów.
PiS złożyło w piątek w Sejmie autopoprawkę do projektu ustawy w sprawie głosowania korespondencyjnego. Zgodnie z nią, wybory prezydenckie w 2020 r. zostaną przeprowadzone wyłącznie w drodze głosowania korespondencyjnego. Według tej koncepcji, poczta wrzuci pakiet do głosowania do skrzynki pocztowej każdego wyborcy.
Sejm nie uchwali na tym posiedzeniu zmian w kodeksie wyborczym, na podstawie których 10 maja nie byłoby lokali wyborczych, a wszyscy uprawnieni głosowaliby korespondencyjnie. Poparcia dla takich rozwiązań odmówił koalicjant Prawa i Sprawiedliwości - Porozumienie Jarosława Gowina. Lider tego ugrupowania proponuje przesunięcie wyborów i wydłużenie o dwa lata kadencji Andrzeja Dudy.
Nie ma przesłanek do wprowadzenia stanu nadzwyczajnego i nie ma możliwości odłożenia wyborów - Jarosław Kaczyński zdecydowanie podtrzymuje chęć przeprowadzenia wyborów prezydenckich w majowym terminie. Jego zdaniem opozycja ocenia swoje szanse jako niewielkie, dlatego chce odłożyć wybory.
Bezpieczeństwo, zwłaszcza rozumiane dosłownie jako ochrona życia i zdrowia obywateli, jest wartością wyższą i ważniejszą niż obowiązek realizacji zadań wyborczych. Zwłaszcza, że jednym z podstawowych obowiązków państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa obywateli – mówi dr hab. Bartłomiej Michalak, profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Wybory korespondencyjne dla osób starszych nie są możliwe do wykonania, a zapowiadane w rozszerzonej formie wymagają zorganizowania nowego aparatu wyborczego, który trzeba odpowiednio zaprojektować i przetestować – uważają przedstawiciele korporacji samorządowych. Ich zdaniem kolejne pomysły nie likwidują zagrożenia, a przenoszą je na przykład na pocztę.
Ośrodek Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych ocenia projekt ustawy w sprawie przeprowadzania głosowania korespondencyjnego w wyborach prezydenta RP jako rażąco niezgodny z Konstytucją. Radcowie krytykują brak vacatio legis, zmianę prawa wyborczego tuż przed wyborami i możliwość zmiany sposobu powoływania komisji wyborczych przez PKW.
Rzecznik Praw Obywatelskich podkreśla, że możliwość głosowania korespondencyjnego powinna zostać przywrócona w Polsce nie tylko w 2020 roku, ale na stałe. Jednak musi to przebiegać w trybie respektującym postanowienia Konstytucji RP. Krótki czas uniemożliwi właściwe, rzetelne poinformowanie wyborców o procedurze.
Wykonywanie wszystkich obowiązków mogących narazić zdrowie lub życie ludzkie w czasie pandemii może być zagrożone odpowiedzialnością karną – wykazuje w ekspertyzie dla Fundacji Batorego prof. Hubert Izdebski. Organizacja wyborów w sytuacji koronawirusa mogłaby narazić wójtów na taką odpowiedzialność.
Zaplanowane na 10 maja wybory prezydenckie mają być przeprowadzone bez wykorzystania lokali wyborczych, całe głosowanie ma mieć miejsce w formie korespondencyjnej. Taką poprawkę wprowadzają posłowie Prawa i Sprawiedliwości do czekającego rozpatrzenie przez Sejm projektu nowelizacji Kodeksu wyborczego.
Pakiety do głosowania korespondencyjnego będą dostarczane do rąk własnych, nie dojdzie więc do wykluczenia kontaktu osobistego i ryzyka zakażenia. Kraje, gdzie są takie głosowania, prowadzą pilotaże, by wykryć słabości, nikt też nie wprowadzał ich miesiąc przed wyborami. Krytycy głosowania korespondencyjnego mówią o ryzyku oszustw wyborczych i dużej zależności od wydolności poczty.
W czasie trwania stanu nadzwyczajnego Konstytucja nie pozwala na zmianę przepisów wyborczych. Po jego ustaniu wyznaczenie terminu nie będzie możliwe bez nowelizacji kodeksu. Obecny nie odpowiada na wiele pytań, między innymi o to, do kiedy trzeba wtedy zorganizować wybory. Nie zgadzam się, żeby była swoboda wyznaczenia terminu na przykład za rok – mówi dr Liwiusz Laska
Z chwilą wprowadzenia najpoważniejszych po 1981 roku restrykcji dotyczących życia społeczno-politycznego, stan nadzwyczajny został już faktycznie wprowadzony. Problem nie dotyczy zatem tego, czy wprowadzić stan nadzwyczajny i przesunąć wybory, lecz tego, czy w świetle Konstytucji można go wprowadzić nieformalnie i zorganizować wybory – pisze Adrian Prusik.
Wypełnienie zadań związanych z organizacją wyborów czy zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańców i urzędników? Jest epidemia, ale nie ma stanu nadzwyczajnego, więc należy kontynuować przygotowania. A samorządowców, którzy mają wątpliwości, która z tych wartości jest ważniejsza politycy partii rządzącej straszą odpowiedzialnością karną.
Wszystko wskazuje na to, że majowe wybory prezydenckie nie odbędą się, a Prawo i Sprawiedliwość z nadzwyczajnym uporem prze do ich przeprowadzenia. I wymyśla kolejne konstrukcje prawne, które urągają nie tylko standardom demokratycznego państwa prawa, ale także elementarnej uczciwości i przyzwoitości.
W wyborach prezydenckich zarządzonych w 2020 roku możliwość głosowania korespondencyjnego przysługuje wszystkim wyborcom - taką zmianę w prawie wyborczym chce wprowadzić Prawo i Sprawiedliwość. Zasada ta miałaby obowiązywać już podczas zaplanowanych na 10 maja wyborów prezydenckich. Projekt przewiduje też specjalne zasady tworzenia komisji wyborczych.