Rozmowa o specyfice zawodów prawniczych, wykład o blaskach i cieniach sztucznej inteligencji, a także symulacja posiedzenia aresztowego - zainaugurowały Dzień Edukacji Prawnej 14 marca, 2025 r. Z ekspertami na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, miała okazję spotkać się młodzież ze szkół średnich.

Około 90 proc. sądów podejmuje działania z zakresu edukacji prawnej, skierowane głównie do uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych, a w dalszej kolejności do przedszkoli i studentów. Najbardziej aktywne w tym zakresie są sądy okręgowe i rejonowe. Od stycznia 2023 r. do września 2024 r. w tego typu inicjatywach brało udział ponad 106 tys. osób. Sądom brakuje jednak koordynatorów, wystandaryzowanych materiałów oraz scenariuszy służących do celów edukacyjnych - wynika z raportu „Edukacja prawna w sądach - stan obecny. Wyniki badania ankietowego prezesów sądów powszechnych”.

Przepisy przyznają nauczycielowi taką samą ochronę, jak funkcjonariuszowi publicznemu, co oznacza, że znieważenie go lub naruszenie jego nietykalności osobistej jest przestępstwem ściganym z oskarżenia publicznego. Pedagog ma też prawo interweniować, w sytuacji, gdy uczniom grozi bezpośrednie niebezpieczeństwo - np. gdy na przerwie dochodzi do bójki.

IX Dzień Edukacji Prawnej to ponad sto różnorodnych inicjatyw edukacyjnych skierowanych do młodzieży, organizowanych przez sędziów z całej Polski. W tym roku wydarzenie trwa przez cały marzec i angażuje blisko 20 oddziałów SSP Iustitia, które wraz z przedstawicielami samorządów prawniczych i Ministerstwa Sprawiedliwości dążą do kształtowania świadomości obywatelskiej już od najmłodszych lat.

W latach 2022-2024 unieważniano statuty młodzieżowych rad gmin za naruszenia prawa, nadal w wielu gminach na terenie kraju takie statuty zawierają nieprawidłowe zapisy. Samorządy nie aktualizują statutów, mimo dostępnych wzorów i wytycznych, tłumacząc to brakiem interwencji ze strony organów nadzoru.

Na terenie szkoły może dojść do wypadków i innych nieszczęśliwych zdarzeń, dlatego pracownicy szkoły i placówek powinni być przeszkoleni w zakresie udzielania pierwszej pomocy. Szkoły powinny natomiast być odpowiednio wyposażone w apteczki, by w razie konieczności można było sięgnąć po przydatne środki.

Dane osobowe dotyczące zdrowia, w tym zdrowia psychofizycznego, jako dane wrażliwe podlegają szczególnej ochronie prawnej – zwraca uwagę Mirosław Wróblewski, prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych (PUODO). Zaproponował, by edukacja zdrowotna w szkole uwzględniała także wiedzę o znaczeniu danych osobowych, w tym danych o zdrowiu.

Do pracy nauczyciela w godzinach nadliczbowych mają zastosowanie przepisy kodeksu pracy - wynika z uchwały Sądu Najwyższego. To szansa dla nauczycieli, by dochodzić wypłat za zrealizowane godziny za ostatnie trzy lata. Pierwszym krokiem jest wezwanie do zapłaty - kolejne to zawiadomienie Państwowej Inspekcji Pracy i pozew do sądu pracy.

Nauczyciele klas I-III dotychczas nie mieli możliwości otrzymania bonu na laptop, po rewizji KPO mają jednak otrzymać świadczenie. Na komputery przeznaczono 172 mln zł. Rząd wyjaśnia jednak - mimo pojawiających się zarzutów dotyczących nierównego traktowania - że dalszego rozszerzania akcji nie planuje.

Aktualnie nie ma podstawy prawnej do zwiększenia przez radę gminy wymiaru zajęć z religii w szkołach. Organ prowadzący mógłby jedynie nieodpłatne udostępnić sale lekcyjne na cele katechetyczne, w terminach wolnych od zajęć szkolnych, gdyby strona kościelna we własnym zakresie miała organizować dodatkowe zajęcia dla uczniów - wyjaśnia ekspert z programu LEX.

Niż demograficzny jest faktem, ale uderza nierównomiernie - problem dotyka przede wszystkim szkół w mniejszych miejscowościach, gdzie zwyczajnie brakuje uczniów, co zwiększa koszty prowadzenia placówki. Część samorządów chce połączyć siły i wspólnie finansować prowadzenie szkoły - według resortu edukacji nic nie stoi na przeszkodzie.

Minister edukacji Barbara Nowacka podpisała 6 marca br. projekty rozporządzeń w sprawie podstawy programowej przedmiotów: edukacja obywatelska i edukacja zdrowotna. Oba będą nauczane w szkołach od 1 września 2025 roku. Edukacja zdrowotna od najbliższego roku szkolnego zastąpi wychowanie do życia w rodzinie, będzie jednak nieobowiązkowa.

Sejm wrócił do prac nad projektem nowelizacji Karty Nauczyciela, który zakłada powiązanie nauczycielskich wynagrodzeń ze średnią pensją w gospodarce odbędą się w komisji edukacji. Projekt przygotował Związek Nauczycielstwa Polskiego, ale do Sejmu trafił jako inicjatywa obywatelska. Dwa lata przeleżał w Sejmowej zamrażarce, a po zmianie władzy kolejny rok utknął na etapie prac w komisjach.

Katecheci przygotowali obywatelski projekt ustawy, która ma wprowadzić obowiązkową etykę lub religię. Przeciwny pomysłowi jest resort edukacji, który wskazuje, że nie jest to zgodne z wolą większości społeczeństwa. Co istotne - MEN podkreśla, że wybór pomiędzy religią a etyką prowadzoną przez tych samych nauczycieli byłby wyborem pozornym.

Przepisy dotyczące ograniczeń wiekowych dotyczących korzystania z mediów społecznościowych i innych usług internetowych są martwe - wynika z raportu "Internet dzieci. Raport z monitoringu obecności dzieci i młodzieży w internecie. Marzec 2025". Dowodem jest fakt, że jednym z najpopularniejszych serwisów internetowych wśród osób w wieku od 7 do 14 lat jest Pornhub.

Prawo do legitymacji służbowej ma nauczyciel, ale jedynie ten, do którego stosuje się przepisy Karty Nauczyciela. Dokumentu nie dostanie osoba zatrudniona w szkole na zasadach określonych w kodeksie pracy, również ta, dla której specjalnie zrobiono wyjątek i zatrudniono ją w szkole publicznej za zgodą kuratora oświaty.

Projekt nowej podstawy programowej z wychowania fizycznego zostanie opublikowany w najbliższym czasie i poddany szerokim konsultacjom – zapowiedziała we wtorek minister edukacji Barbara Nowacka. Podkreśliła, że dokument kładzie duży nacisk na aktywność ruchową oraz jest dostosowany do możliwości uczniów.

Uproszczenie oceny pracy nauczyciela, by uniknąć mnożenia biurokratycznych obowiązków, ograniczenie lub nawet odejście od kryteriów oceniania - to postulaty pojawiające się podczas dyskusji o zmianach w Karcie Nauczyciela. Z założeń do projektu nie wynika jednak większa zmiana w tej materii - MEN skupił się na zlikwidowaniu luk legislacyjnych.

Potrzebna jest rozmowa o zmianach w systemie finansowania oświaty - uważają organizacje zrzeszające samorządowców. Chodzi tu o kompleksową reformę, a nie jedynie kosmetyczne zmiany, jak te ostatnie, dotyczące de facto zmiany nazwy subwencji oświatowej. Obawy o stan finansów podsyciła zapowiedź zmian w Karcie Nauczyciela.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi potwierdził, że gmina ma prawo określać kryteria i tryb przyznawania nagród nauczycielom przez dyrektora szkoły. Nie może jednak wprowadzać mechanizmów ograniczających autonomię dyrektora w podejmowaniu decyzji. Rada Miejska w Wieluniu uchwaliła tryb i kryteria przyznawania nagród dla nauczycieli szkół i przedszkoli na terenie gminy za ich osiągnięcia w pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że MEN złamało Konstytucję, wydając rozporządzenie w sprawie warunków organizowania lekcji religii. Chodzi o ułatwienia w łączeniu klas - prezes SN, która zaskarżyła przepisy, uważa, że doszło do złamania ustawy zasadniczej, bo nie osiągnięto porozumienia ze związkami wyznaniowymi. Teraz Kościół chce, by podobny wyrok wydano w odniesieniu do zmian dotyczących ograniczenia liczby lekcji religii.

Z moich kontaktów z użytkownikami AAC wynika, że wizyty lekarskie stresują ich podwójnie. Z jednej strony przychodzą z problemem zdrowotnym, a z drugiej strony dochodzi jeszcze obawa o to, jak zostaną potraktowani. Nie każdy lekarz widzi w pacjencie z niepełnosprawnością partnera do rozmowy – mówi w rozmowie z Prawo.pl Paulina Rutka, neurologopeda i psycholog, prezeska Fundacji GenerAACja na rzecz Zawsze Dostępnej Komunikacji (AAC) i Technologii Wspomagającej (AT).

Uchwała Sądu Najwyższego pomoże nauczycielom w dochodzeniu wynagrodzenia za godziny nadliczbowe - np. za pracę podczas kilkudniowych wycieczek albo udział w projektach dla uczniów. Dotychczas w wielu szkołach uważano, że niezależnie od poświęconego czasu, pedagog ma to zwyczajnie wpisane w umowę i nie trzeba mu za to płacić.

Jeżeli organ prowadzący chce zlikwidować szkołę w kolejnym roku szkolnym, musi do końca lutego podjąć decyzję i poinformować o niej rodziców uczęszczających do niej uczniów lub samych uczniów, jeżeli są oni pełnoletni. Od spełnienia tego warunku zależy skuteczność i wykonalność uchwały o likwidacji szkoły.

Do pracy nauczyciela w godzinach nadliczbowych mają zastosowanie przepisy kodeksu pracy - orzekł w środę Sąd Najwyższy. To przełomowe rozstrzygnięcie, którego konsekwencją może być fala pozwów pedagogów, którzy domagać będą się wynagrodzenia za przepracowane godziny - choćby podczas kilkudniowych wycieczek.

Pracownik, który odda krew, ma prawo do wolnego i zachowuje prawo do wynagrodzenia. Przepisy dotyczące krwiodawców nie są jednak tak łaskawe dla uczniów i studentów - choć w przypadku tych pierwszych raczej większych problemów z usprawiedliwioną nieobecnością nie ma, to studenci mogą narazić się na problemy z zaliczeniem zajęć.

Faktury za licencję lub zakup oprogramowania do prowadzenia dziennika elektronicznego dotyczą prowadzonej przez szkołę działalności w zakresie oświaty, finansowanej ze środków publicznych. Dyrektor szkoły powinien więc udostępnić te dokumenty na żądanie wnioskodawcy. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie podkreślił, że wystawione faktury odnoszą się ściśle do zadań wykonywanych przez podmiot zobowiązany do udzielenia informacji publicznej.

W Dzienniku Ustaw opublikowano rozporządzenie dotyczące wymogów sprzętowych dla laptopa dla nauczyciela. Program ma wspierać realizację Krajowego Planu Odbudowy, zwłaszcza w kontekście wyrównania poziomu wyposażenia szkół w urządzenia multimedialne w ramach inwestycji C2.1.2 (cele C14G i C15G) oraz poprawy infrastruktury ICT w ramach inwestycji C2.2.1 (cel C13L).

Większość samorządów wypłaca dodatek za wychowawstwo w minimalnej, wynoszącej 300 złotych, wysokości - nauczyciele od dawna oczekują, że dodatek będzie wyższy, w zeszłym roku domagali się, by wynosił minimum 500 zł. Póki co, nie ma na to jednak większych szans - MEN odpowiada, że to organy prowadzące powinny zadbać o odpowiednie wynagrodzenie wychowawców.

Nauka języka mniejszości umożliwi rezygnację z dodatkowego języka nowożytnego. Ustalono, że przygotowane zostaną rozwiązania prawne umożliwiające zwolnienie ucznia uczęszczającego na naukę języka mniejszości narodowej, języka mniejszości etnicznej lub języka regionalnego z nauki drugiego języka obcego nowożytnego, co pozwoli zmniejszyć tygodniowe obciążenie uczniów nauką języków.