Dla osób dotkniętych skutkami powodzi zorganizowano specjalne punkty nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Działają one w ramach programu finansowanego przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Na terenach dotkniętych powodzią są obecnie 174 miejsca, w których udzielane są porady prawników dla powodzian.  

Do Trybunału Konstytucyjnego trafiło pytanie w sprawie Getin Noble Bank. Zadał je sędzia komisarz, który prowadzi postępowanie w sprawie upadłości tego banku. Sędzia ma wątpliwości co do zgodności z konstytucją przepisu dotyczącego kolejności zaspokajania roszczeń upadłego banku - na pierwszym miejscu jest tam Bankowy Fundusz Gwarancyjny.

Po przyszłorocznych wyborach prezydenckich mają rozpocząć się zmiany w sądach powszechnych. W pierwszym etapie chodzi o tzw. neo-sędziów - zgodnie z ministerialnym założeniem wrócą tam, skąd przyszli, czyli do sądów niższej instancji, rodzimych korporacji lub na stanowiska starszych asystentów sędziów. Luki po nich mają zostać wypełnione np. sędziami przywróconymi ze stanu spoczynku. O chętnych raczej nie ma co się martwić, choć prawnicy uważają, że taka prowizorka nie powinna trwać długo.

Obowiązujące obecnie w prawie cywilnym terminy przedawnienia tworzą niespójny system, który wymaga skoordynowania. Tak uważają członkowie Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego, których zdaniem, największym problemem jest mnogość terminów szczególnych, występujących obok kodeksowego terminu ogólnego. Przygotowywane zmiany zakładają istotną redukcję szczególnych terminów przedawnienia.

Ministerstwo Sprawiedliwości będzie analizować wprowadzenie do katalogu przestępstw zabójstwa drogowego. To pokłosie tragicznego wypadku, do którego doszło na Trasie łazienkowskiej. Resort rozważa również stworzenie systemu identyfikacji na drogach osób z orzeczonymi zakazami prowadzenia pojazdów oraz przepadek pojazdu kierowanego przez osobę posiadającą zakaz jego prowadzenia.

Od ostatniej dużej powodzi w Polsce minęło czternaście lat - to okres, w którym zliberalizowano przepisy dotyczące wchodzenia i wjeżdżania na wały przeciwpowodziowe, prawdopodobnie licząc na ludzki rozsądek. Ostatnie przykłady pokazują, że niesłusznie - warto nowo nabyte doświadczenia wziąć pod uwagę i zadbać o skuteczniejsze narzędzia do zapobiegania takim sytuacjom.

Zaniepokojenie i sprzeciw - tak związkowcy funkcjonariuszy i pracowników więziennictwa odnoszą się do projektu nowelizacji o zmianie ustawy o Służbie Więziennej, który zakłada, że pracownicy cywilni będą mogli obejmować stanowiska kierownicze w tej służbie. Ministerstwo Sprawiedliwości uważa, że takie rozwiązanie jest potrzebne m.in. w zakresie inwestycji, a związki mówią o próbie upolitycznienia formacji.

Nawet do 25 września br. odwołane zostały rozprawy i posiedzenia sądowe w sądach znajdujących się na terenach objętych powodzią. Niektóre z nich przyjmują interesantów, ale z zastrzeżeniem problemów kadrowych, w innych pracują jedynie wyznaczeni pracownicy. Powodem jest nie tylko zagrożenie dla ludzi, ale też konieczność zabezpieczania dokumentacji i ksiąg wieczystych. W części sądów zamknięte są czytelnie i biura podawcze.

Krajowa Rada Sądownictwa skierowała do Trybunału Konstytucyjnego cztery wnioski o zbadanie konstytucyjności rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie utworzenia, organizacji i trybu działania Komisji Kodyfikacyjnych: Prawa Rodzinnego, Prawa Cywilnego, Prawa Karnego oraz Ustroju Sądownictwa i Prokuratury. Ma też wątpliwości dotyczące Rady Ministrów, a to dlatego, że ministry, składając ślubowanie, użyły feminatywów. Z kolei minister ds. polityki społecznej została powołana na inne stanowisko ministra ds. polityki senioralnej.

Sędzia Adam Malinowski, który jest też pełnomocnikiem sądowym do spraw wdrożeń systemów teleinformatycznych w sądach powszechnych dla Sądu Okręgowego w Warszawie, został przewodniczącym tzw. wydziału frankowego. Wcześniej z funkcji odwołany został dr Tomasz Niewiadomski, mimo wsparcia sędziów orzekających w wydziale. Jego odwołanie - według nieoficjalnych informacji Prawo.pl - negatywnie zaopiniowało Kolegium Sądu Okręgowego.

Niepotrzebne stosowanie nadmiernej siły fizycznej ze strony personelu medycznego, straszenie, stosowanie przymusu bezpośredniego jako metody "prewencyjnej" czy wielogodzinne unieruchamianie chorych, którzy nie są odpinani z pasów nawet po to, by skorzystać z toalety. To tylko niektóre sytuacje, na które skarżą się pacjenci m.in. oddziałów psychiatrycznych. Eksperci podkreślają, że konieczne jest zwłaszcza rzetelne szkolenie w placówkach medycznych, ale też doprecyzowanie przepisów.

Para skazana na sześć lat pozbawienia wolności za sfałszowanie testamentu i sprzedaż nabytych nieruchomości musi poczekać na kolejny wyrok. Sąd Najwyższy postanowił, że proces będzie toczyć się od nowa, gdyż sędzia zasiadający w I instancji zbyt szybko awansował, bo był ściśle powiązany z władzą wykonawczą, co nie gwarantuje jego bezstronności i niezawisłości.

Frankowiczom zwykle nie opłaca się przyjmować pierwszej propozycji ugodowej otrzymanej od banku, gdyż mogą ugrać więcej, niż na dzień dobry proponuje im bank. Orzecznictwo sądów doprowadziło jednak do sytuacji, kiedy banki, w kolejnych propozycjach nie tylko proponują umorzenie pozostałego do spłaty kapitału kredytu, ale dorzucają procent od nadpłaty. Warto jednak przeliczyć, czy nie lepiej poczekać na unieważnienie umowy.

Sprawy dotyczące ważności umów kredytowych frankowiczów z Getin Noble Bank nie muszą czekać do zakończenia postępowania upadłościowego wobec banku, mogą być kontynuowane. Takie orzeczenie wydał w czwartek, 19 września, Sąd Najwyższy. Oznacza to, że kredytobiorcy nie będą latami pozostawać w zawieszeniu.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 2 i art. 12 ustawy z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych oraz niektórych innych ustaw są niezgodne z art. 118 ust. 1 i 3 oraz art. 119 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. To przepisy tzw. "Apteki dla Aptekarza 2.0", które w zeszłym roku zostały włączone do nowelizacji ustawy, która z farmacją nie miała nic wspólnego.

Nowelizacja ustawy o doradcach podatkowych ma dostosować przepisy do współczesnych realiów prawnych. Warto, aby ustawodawca przyjrzał się również przemianom społecznym. Możliwość posługiwania się feminatywem „doradczyni podatkowa” już w obecnym stanie prawnym nie powinna budzić wątpliwości i stanowi oczekiwanie części kobiet wykonujących zawód – pisze Agnieszka Wnuk, doradczyni podatkowa, partnerka w Quidea.

Osoby, które zostały dotknięte skutkami powodzi, mogą nie być w stanie składać w terminie wymaganych pism do sądu. Niemożność złożenia o czasie apelacji lub zażalenia może uzasadniać złożenie wniosku o przywrócenie terminu. W niektórych przypadkach z powodu klęski żywiołowej nie działa także i sąd - wówczas postępowanie ulegnie zawieszeniu z mocy prawa.

Notariusz nie narusza sankcji wobec Rosji, gdy nadaje charakter urzędowy sprzedaży nieruchomości należącej do rosyjskiej spółki nieujętej w wykazie - orzekł Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Podkreślił, że poprzez nadanie czynności lub dokumentowi charakteru urzędowego notariusz nie świadczy usług doradztwa prawnego, lecz działa w sposób niezależny i bezstronny w ramach zadań, które delegowało na niego państwo.

Zniszczone przez powódź sklepy, restauracje, pensjonaty, punkty usługowe – ich właściciele mogą liczyć na odszkodowanie za zniszczone mienie, o ile mieli wykupione stosowne ubezpieczenie. Taka polisa jednak nie zrekompensuje strat związanych z brakiem zysku za czas, kiedy przedsiębiorca nie był w stanie prowadzić działalności.

Okradziony samochód straży pożarnej, splądrowana stacja benzynowa, czy przywłaszczone wyroby tytoniowe po ustąpieniu wody - katastrofy takie jak powódź pokazują nie tylko tę jasną stronę ludzkiej natury. Choć szabrownictwo jest uznawane za czyn wyjątkowo naganny, stosuje się w jego przypadku "zwykłe" przepisy kodeksu karnego i kodeksu wykroczeń.

Coraz częściej prokuratorzy odpowiadają dyscyplinarnie za spowodowanie wypadków drogowych. Jednak młyny sprawiedliwości mielą powoli. Uchylenie immunitetu nie musi oznaczać, że kara będzie szybko wymierzona, zarówno w sądzie powszechnym, jak i w sądzie dyscyplinarnym. Zwłaszcza że Sąd Najwyższy zawiesza postępowania do czasu wydania wyroku karnego. Przemawiają za tym okresy przedawnienia oraz niechęć do powielania postępowania dowodowego.

Wydłuża się lista sądów, które z powodu sytuacji powodziowej odwołują rozprawy. Niektóre z nich pracują, ale z zastrzeżeniem problemów kadrowych, w innych pracują jedynie wyznaczeni pracownicy. Powodem jest nie tylko zagrożenie dla ludzi, ale też m.in. konieczność zabezpieczania dokumentacji i ksiąg wieczystych. Przerwa w niektórych wydziałach może potrwać nawet do 24 września. Tymczasem adwokaci i radcy prawni zbierają chętnych do udzielania powodzianom pomocy prawnej pro bono.

Jeżeli w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą wartość nieruchomości uległa obniżeniu, a właściciel albo użytkownik wieczysty sprzedaje nieruchomość, może żądać od gminy odszkodowania równego obniżeniu wartości nieruchomości. W praktyce jednak przepisy te budzą wiele wątpliwości - pisze Joanna Nogala, radca prawny.

Dyżury po godzinach pracy i przez cały tydzień, bo brakuje kadry, w dodatku bez wynagrodzenia i z marną szansą na odbiór nadgodzin - takie nieprawidłowości w pracy pracowników prokuratury sygnalizował Związek Zawodowy Prokuratorów i Pracowników Prokuratury ministrowi sprawiedliwości Adamowi Bodnarowi. Teraz Prokuratura Krajowa informuje, że po przeanalizowaniu sytuacji podejmie działania kształtujące właściwą praktykę w tym zakresie.

Niż Borys spowodował powódź w kilku krajach europejskich: w Polsce, Czechach, Rumunii, Słowacji i na Węgrzech. Polska ze względu na swoje położenie geograficzne jest mocno uzależniona od działań naszych południowych sąsiadów - co może doprowadzić do powstania ewentualnych sporów i roszczeń. O sposobie ich rozstrzygania decyduje umowa międzynarodowa z 2015 roku.

W ubiegłym tygodniu na stronie Sądu Okręgowego w Warszawie pojawiła się informacja o powołaniu sędziego Huberta Zaremby na stanowisko wiceprezesa ds. organizacji pracy i koordynacji działań przywracających standardy praworządności. Ministerstwo Sprawiedliwości, pytane przez Prawo.pl, zapewniło, że nie kierowało do sądów żadnych rekomendacji ani zaleceń w tej sprawie.

W sądach rejonowych w miastach objętych powodzią odwołano rozprawy i posiedzenia wyznaczone na poniedziałek, 16 września. Z kolei prezes Sądu Rejonowego w Opolu zwróciła się do sędziów, by ci - w związku z powodzią - nie egzekwowali kar porządkowych ani nie podejmowali innych działań dyscyplinujących świadków, strony i pełnomocników w związku z nieusprawiedliwioną nieobecnością. Aplikanci będą mieć zajęcia zdalnie, a prawnicy szykują wsparcie dla swoich kolegów z zalanych terenów.

Przepis trzeba albo całkowicie wyrzucić z kodeksu postępowania karnego, albo zmienić go tak, by nie budził żadnych wątpliwości i gwarantował podejrzanemu realizację jego praw - uważają eksperci. Chodzi o kontrowersyjną zmianę, która weszła w życie w październiku ub. roku, a została wprowadzona dopiero na etapie trzeciego czytania w Sejmie. Przepis pozwala na odstąpienie od ogłoszenia przedstawienia zarzutów, gdy jest to uzasadnione "stanem zdrowia" podejrzanego.

Trwają prace nad przygotowaniem wytycznych prokuratora generalnego w sprawie czynności podejmowanych przez prokuratorów w sytuacji, gdy w sprawie orzeka lub orzekał sędzia powołany na stanowisko przy udziale tzw. neo-KRS. Ma to związek z różną praktyką w prokuraturach, w części z nich prokuratorzy mają składać wnioski o wyłączenia neo-sędziego w każdej sprawie, w innych takie wnioski nie są składane, gdyż jest obawa, że może to wpływać na sprawy już rozstrzygnięte przez danego sędziego.

Nie milkną echa propozycji ministra sprawiedliwości dotyczących uregulowania statusu powołań sędziów z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej wedle ustawy zmienionej w 2017 roku. Koncepcja, jaka z niej wybrzmiewa, oznacza czystki, upokarzające degradacje sędziów i groźby postępowań dyscyplinarnych. Szkoda, że nie są publicznie znane nazwiska wszystkich twórców tego pomysłu, warto byłoby te osoby zapamiętać - pisze prof. dr hab. Mariusz Załucki, sędzia SN orzekający w Izbie Cywilnej.