Zgodnie z uchwalonymi 20 lipca 2018 roku przepisami, do ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury wprowadzono zapisy określające, że aplikantem aplikacji sędziowskiej albo prokuratorskiej może zostać osoba, która nie ukończyła w dniu przeprowadzenia pierwszego etapu konkursu 35 roku życia. W przypadku aplikacji uzupełniającej sędziowskiej albo prokuratorskiej górna granica wieku wynosi 40 lat.

Czytaj: Urząd sędziego tylko dla absolwentów krakowskiej szkoły>>

Znowelizowane przepisy wzbudziły kontrowersje. Część prawników uznała to za dyskryminacje względu na wiek. Podobne stanowisko zajął Rzecznik Praw Obywatelskich. W piśmie do Ministra Sprawiedliwości podkreślił, że zapisy ustawy mogą naruszać zasady równego traktowania i niedyskryminacji zapisane w art. 32 Konstytucji RP, a także regulacje prawa Unii Europejskiej.

Zobacz: Zasada równego traktowania w prawie UE i jej implementacja do prawa krajowego >

- Pojawia się też wątpliwość, czy w świetle rzeczywistych stosunków społecznych, wymagań współczesności, ograniczenie dostępu do zawodu sędziego oraz prokuratora wykwalifikowanym prawnikom, którzy posiadają już pewne doświadczenie zawodowe oraz życiowe nie jest działaniem irracjonalnym – pyta poseł Paweł Arndt. Parlamentarzysta uważa, że osoby z wykształceniem prawniczym, które ukończyły 35. rok życia, to zazwyczaj profesjonaliści z dużą znajomością prawa, nabytą w czasie lat praktyki na przykład w organach państwowych, aplikacjach oraz innych zawodach.

Zobacz: Znaczenie zawarcia w rocie ślubowania niektórych funkcjonariuszy publicznych słów "Tak mi dopomóż Bóg" w prawie polskim i prawie kanonicznym >

 

Koszty kształcenia trzeba odpracować

Ministerstwo Sprawiedliwości jednak nie przewiduje zmiany przepisów. W ocenie resortu regulacje te nie noszą cech dyskryminacji z uwagi na wiek, lecz w dopuszczalny sposób różnicują sytuację prawną osób ubiegających się o możliwość kształcenia w KSSiP przy uwzględnieniu przesłanki wieku.

Ministerstwo podkreśla, że głównym powodem zmian jest obowiązujący model dalszej ścieżki rozwoju zawodowego aplikanta po aplikacji i zdanym egzaminie sędziowskim lub prokuratorskim. I zaznacza, że aplikacje są wysokospecjalistycznym szkoleniem finansowanym ze środków publicznych.

- Aplikanci otrzymują relatywnie wysokie stypendium w wysokości pozwalającej na zaspokojenie ich potrzeb bytowych. Po złożeniu z wynikiem pozytywnym egzaminu sędziowskiego, aplikant ma obowiązek odbycia czteroletniej asesury. Dopiero po ukończeniu trzech lat asesury może uzyskać powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziowskim – wyjaśnia Łukasz Piebiak, podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości.

Wiceminister zwraca uwagę, że z uzyskaniem statusu sędziego wiąże się nabycie wielu uprawnień, w tym do przejścia w stan spoczynku po osiągnięciu wieku 65 lat (ewentualnie wcześniej, gdy stan zdrowia sędziego uniemożliwia mu dalsze pełnienie służby), obejmującego prawo do świadczenia w wysokości 75 proc. wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat bez względu na okres pracy na stanowisku sędziowskim.

- Brak ograniczeń wiekowych do ubiegania się o rozpoczęcie aplikacji sędziowskiej lub prokuratorskiej, prowadziłyby do sytuacji, w której wysokie wydatki na szkolenie, gwarantowane zatrudnienie, a także znacząco wyższa od przeciętnej emerytura przysługująca sędziemu lub prokuratorowi po zakończeniu czynnej służby, nie odzwierciedlałyby ekwiwalentu w postaci „odpracowania” przez sędziego lub prokuratora odpowiednio długiego okresu służby – zwraca uwagę Łukasz Piebiak.

 

 

Asystent może kształcić się później i krócej

Ministerstwo podwyższoną granicę wieku dla aplikacji realizowanych w formie uzupełniającej tłumaczy tym, że warunkiem ubiegania się o przyjęcie na nią jest posiadanie, co najmniej dwuletniego stażu zawodowego na stanowisku referendarza sądowego, asystenta sędziego lub asystenta prokuratora (w okresie 5 lat przed dniem przeprowadzenia konkursu na aplikację).

- To właśnie uzyskanie odpowiedniego doświadczenia zawodowego, warunkującego skrócenie czasu trwania aplikacji wpływa na wydłużenie wieku, po osiągnięciu, którego możliwe jest przystąpienie do konkursu na aplikację, czyli 40 roku życia. Aplikanci tych aplikacji pozostając w stosunku zatrudnienia w sądzie lub w prokuraturze nie pobierają stypendium – uzasadnia Łukasz Piebiak. I zwraca uwagę, że wprowadzone ograniczenia formalne w zakresie wieku kandydatów zostały tak ukształtowane, aby zainteresowani mogli rozpocząć kształcenie nawet 10 lat po zakończeniu studiów prawniczych podjętych bezpośrednio po zdaniu matury.

 

Dwie ścieżki dojścia do urzędu sędziego

Łukasz Piebiak podkreśla, że wprowadzone limity wiekowe odnoszą się wyłącznie do etapu udziału w konkursie warunkującym rozpoczęcie kształcenia wstępnego w KSSiP. Nie wykluczają natomiast możliwości wykonywania urzędu sędziego lub prokuratora przez osoby, które wiek ten przekroczyły.

Tymi możliwościami są wcześniejsze wykonywanie zawodów: adwokata, radcy prawnego lub notariusza; zajmowanie stanowiska: prezesa, wiceprezesa lub radcy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, ewentualnie praca w polskiej szkole wyższej, w Polskiej Akademii Nauk, w instytucie badawczym lub innej placówce naukowej połączona z posiadaniem tytułu naukowego profesora albo stopnia naukowego doktora habilitowanego nauk prawnych (art. 61 § 2 pkt 3-5 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych). Są to więc osoby, które posiadają już znaczne doświadczenie zarówno prawnicze, jak i życiowe.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.