Do końca marca nauczyciele muszą otrzymać dodatkowe wynagrodzenie roczne, czyli tzw. trzynastki. Mogą liczyć na nie nie tylko pedagodzy, którzy przepracowali cały rok. "Trzynastka" w proporcjonalnie zmniejszonej części przysługuje w przypadku, gdy nauczyciel przepracuje sześć miesięcy. Nauczyciele mogą też liczyć na podwyżki, bo obowiązuje już rozporządzenie o minimalnych stawkach wynagrodzenia pedagogów.

Skokowo zwiększa się liczba nowych i zmienionych przepisów. W 2023 roku ogłoszono aż 143 155 nowych aktów prawnych – ponad 15 tys. więcej niż rok wcześniej. Przynajmniej raz zmieniono natomiast 31 968 aktów. Najczęściej zmieniana była ustawa o PIT. Nadal wiele przepisów wchodzi w życie z datą wsteczną - w momencie publikacji dowiadujemy się, że... ustawa już dawno obowiązuje. To tylko niektóre problemy wskazane w raporcie „Poprawmy prawo”.

Stosowanie monitoringu w szkolnych toaletach, natryskach i szatniach narusza godność uczniów - wskazują w jednej z interpelacji posłowie i pytają ministerstwo o plany dotyczące zmian w przepisach. Regulacje prawa oświatowego, które pozwalają na instalację monitoringu w takich miejscach, od lat budzą wątpliwości. Eksperci twierdzą, że pozwalają dyrektorowi na arbitralność w podejmowaniu decyzji o instalacji kamer.

Zmiany w podstawie programowej wzbudziły żywą dyskusję - tak wśród nauczycieli, jak i rodziców oraz polityków. Podnoszono m.in. usunięcie bitwy pod Grunwaldem z podstawy nauczania historii w szkołach podstawowych, kwestie omawiania rzezi wołyńskiej, czy niektóre zmiany w kanonie lektur - jak przeniesienie sporej części na listę lektur uzupełniających. Do resortu edukacji spłynęły tysiące sugestii - nauczyciele liczą, że zostaną one wzięte pod uwagę.

Legalny pobyt obywateli Ukrainy i określonych członków ich rodzin, którzy w okresie od 24 lutego 2022 r. przybyli do Polski w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy, został przedłużony co do zasady do 30 czerwca 2024 r. W niektórych przypadkach do 31 sierpnia lub 30 września. Do roku wydłuża preferencje podatkowe dla tych, którzy udzielają pomocy humanitarnej.

Minister edukacji powoła zespół, który zajmie się postulatami dotyczącymi m.in. sposobu wynagradzania, awansu zawodowego, czasu pracy, uprawnień nauczycieli. Analizie będzie mogła zostać poddana również kwestia prawa nauczycieli do nagrody jubileuszowej za 45 lat pracy - odpowiada MEN na interpelację poselską.

Eksperci Forum Prawo dla Rozwoju apelują o regulację obrotu tzw. woreczkami nikotynowymi. To saszetki doustne zawierające nikotynę, które zdobywają popularność wśród młodzieży. Produkty te nie są objęte akcyzą, inaczej niż inne wyroby zawierające nikotynę, nie istnieją też regulacje zabraniające ich sprzedaży osobom niepełnoletnim.

Nie ma żadnych polskich badań, które potwierdzają, że likwidacja prac domowych będzie korzystna dla uczniów - wskazują przeciwnicy zmiany, którą przygotował resort edukacji. Ten twierdzi jednak, że są podstawy, by twierdzić, że uczniowie likwidacji zadań domowych potrzebują. Jednocześnie resort zamierza doprecyzować przepisy, które przekazał do konsultacji.

Odpis na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych na jednego nauczyciela w 2024 r. w końcu znacznie wzrośnie. Przez lata był on zamrażany w kolejnych ustawach okołobudżetowych, w tym roku takich obostrzeń nie ma. W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2024 r. do ustalania odpisu na fundusz dla nauczycieli stosuje się kwotę bazową określoną w ustawie budżetowej, a ta mocno wzrasta.

Nauczyciele dostaną podwyżki najwcześniej od marca, co oznacza, że część z nich - tych u progu swojej kariery - przez dwa miesiące zarabiało mniej niż płaca minimalna, bo ta wzrosła od 1 stycznia 2024 r. Jak wskazuje Związek Nauczycielstwa Polskiego, należy im się za to wyrównanie i to niezależnie od tego, które przyznaje im rozporządzenie MEN, podpisane 20 lutego 2024 r.

Zaskakujące dla mnie jest to, że standardy ochrony dzieci wywołują tak dużo emocji wśród nauczycieli, dyrektorów i innych pracowników placówek zajmujących się opieką nad dziećmi. W naszych czasach powinny być przecież normą - dziecko jest człowiekiem, podobnie jak dorosły wymaga szacunku. Nie można go poniżać, nie można stosować wobec niego przemocy, trzeba uwzględniać jego wolę - mówi w rozmowie z Prawo.pl Aleksandra Szewera-Nalewajek, trenerka, pedagożka.

Ewentualny rzecznik praw uczniowskich byłby podmiotem umocowanym jedynie ustawowo, a nie konstytucyjnie. Tym samym jego pozycja prawna byłaby słabsza od roli rzeczników konstytucyjnych: praw obywatelskich i praw dziecka - uważa prof. Grzegorz Krawiec z Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej. Wskazuje, że taka instytucja budzi obawy nauczycieli.

Rusza program Ministerstwa Finansów skierowany do uczniów i nauczycieli klas V-VIII szkół podstawowych. Uczestnicząca w nim młodzież dowie się, jak podatki wpływają na codzienne życie. Zgłoszenia do programu można wysyłać od 26 lutego 2024 roku. Konkurs jest dwuetapowy, a jego wyniki zostaną ogłoszone na stronie finansoaktywni.pl do 23 maja 2024 r.

W 2023 r. padły kolejne niechlubne rekordy w ilości tworzonego prawa. Po raz kolejny zwiększyła się liczba ogłoszonych nowych aktów prawnych – łącznie było ich aż 143 155. Przynajmniej raz zmieniono 31 968 aktów, co daje wzrost aż o 26,9 proc. w porównaniu do 2022 r. W żadnej dziedzinie prawa nie zabrakło też przykładów przepisów sprzecznych, niejasnych czy też luk prawnych, które wymagają pilnej poprawy. Wskazujemy je w raporcie "Poprawmy prawo".

Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca uwagę, że tworzenie propozycji reform oświaty powinno dokonywać się z udziałem ekspertów i po przeprowadzeniu szerokich konsultacji społecznych. Zaznacza też, że większość nauczycieli popiera jedynie ograniczenie prac domowych - za całkowitą ich likwidacją opowiada się tylko ok. 8 proc.

Problemy psychiczne dzieci i młodzieży to obecnie jedno z najpoważniejszych wyzwań. Szacuje się, że z depresją może zmagać się co piąty nastolatek. Rośnie także liczba samobójstw i prób samobójczych. Dlatego dzieci i młodzież powinny mieć dostęp do programów profilaktycznych, ale także być cyklicznie diagnozowane pod kątem zdrowia psychicznego.

Z danych Narodowego Funduszu Zdrowia wynika, że średni czas oczekiwania na wizytę w poradni diagnozującej autyzm w przypadku pilnym wynosi około 80 dni. W praktyce w wielu ośrodkach na wizytę czeka się około roku. Na wzrost wydolności pracy ośrodków wpłynie planowana wyższa wycena świadczeń. Nie stanie się to jednak od razu, bo dotąd wycena diagnostyki była dramatycznie niska. Są województwa, w których nie ma ani jednego ośrodka diagnostycznego.

Prawo oświatowe powinno zawierać kompleksowy, otwarty katalog praw ucznia, oparty o system norm semiimperatywnych - uważa Mikołaj Wolanin, prezes Fundacji na rzecz Praw Ucznia. Wskazuje, że obecnie prawa ucznia są zepchnięte w ustawie na zdecydowany margines. Mówi się o nich bowiem jedynie pośrednio, niejako przy okazji. To zresztą ciekawe przy skontrastowaniu tego z uczniowskimi obowiązkami, którym ustawodawca poświęcił cały osobny artykuł.

Nauczyciel to jeden z zawodów zaufania publicznego, dlatego od osób, który go wykonują, wymaga się spełniania wysokich standardów - liczy się nie tylko wiedza i wykształcenie, ale również przestrzeganie norm etycznych. Przepisy, jak to zwykle bywa, nie są jednak do końca precyzyjne - trudno zwłaszcza ocenić, jakie zachowania kwalifikowane będą jako uchybienie godności zawodu.

NCBR rozstrzygnęło konkurs „Rozwój kwalifikacji i kompetencji kadry realizującej dydaktykę". Ponad 53 mln zł z Funduszy Europejskich trafi na projekty służące rozwojowi potencjału dydaktycznego kadry akademickiej przyszłości przekaże uczelniom Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR). Otrzyma je 21 uczelni z całej Polski.

15 lutego wchodzą w życie zmiany w przepisach o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich, które m.in. rozszerzają zakres prac z małoletnimi, w przypadku których pracodawca lub inny organizator (w tym także np. zleceniodawca) musi uzyskać informacje z Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym o osobie zatrudnianej do ich wykonywania.

Resort edukacji jest intensywnie zaangażowany we wprowadzanie zmian ustawowych w zakresie spraw najpilniejszych i najbardziej priorytetowych dla całej grupy zawodowej nauczycieli (np. podwyższenie wynagrodzenia) lub dotyczących organizacji procesu kształcenia większości uczniów (likwidacja prac domowych). Nie będzie więc na razie zajmować się kwestią kształtowania sieci szkół.

Polska edukacja potrzebuje więcej wolności oraz – co wcale nie jest sprzecznością – lepszej administracji oświatowej. Kuratoria oświaty powinny być fachowe, obsadzone urzędnikami o stabilnym statusie, mającymi rzeczywiste doświadczenie w systemie szkolnictwa. Przy tej okazji zwrócę uwagę na konieczność odbudowy służby cywilnej, która w Polsce aktualnie właściwie już nie istnieje - podkreśla prof. Mateusz Pilich, adwokat z kancelarii BWHS Wojciechowski Springer i Wspólnicy.

Organizacje uczniowskie apelują o powołanie nowego rzecznika. Miałby to być organ powoływany przez parlament, a jego zadaniem byłoby wspieranie uczniów w sytuacjach, gdy dochodzi do łamania ich praw. MEN prawdopodobnie pójdzie im na rękę, przynajmniej w pewnym stopniu - powołany zostanie pełnomocnik zajmujący się tymi kwestiami.

Z uwagi na obowiązujące regulacje w zakresie organizacji pracy szkół, w szczególności obowiązek określenia w arkuszach organizacji wymiaru zatrudnienia nauczycieli w danej szkole, wejście w życie znowelizowanych przepisów rozporządzenia będzie możliwe najwcześniej z początkiem nowego roku szkolnego 1 września 2024 r. - wskazuje MEN w odpowiedzi na wystąpienie ministra edukacji.

Ministerstwo edukacji doprecyzowuje przepisy dotyczące sposobu ustalania punktacji w przypadku osób zwolnionych z obowiązku przystąpienia odpowiednio do egzaminu ósmoklasisty lub do danego przedmiotu objętego takim egzaminem. Chodzi tu o zwolnienie z powodów zdrowotnych - w przypadku takiego ucznia pod uwagę brane będą jego oceny na świadectwie.

W połowie stycznia Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego zleciło Ośrodkowi Przetwarzania Informacji Państwowemu Instytutowi Badawczemu wykonanie analiz i raportów dotyczących programów cyfryzacyjnych prowadzonych w Instytucie Badań Edukacyjnych (IBE). Zgodnie z zapowiedzią wiceminister edukacji Katarzyny Lubnauer, zostanie przeprowadzony audyt wydatków związanych z cyfryzacją edukacji, sprawę zbada także Najwyższa Izba Kontroli.

Przepisy dotyczące edukacji domowej wymagają zmian - zarówno jeżeli chodzi o kwestię jej finansowania, jak i korzystania przez uczniów z tej instytucji, zwłaszcza jeżeli nauczanie to ma charakter masowy i prowadzą je wyspecjalizowane w tym placówki, do których "uczęszczają" setki uczniów. Samorządowcy postulują natomiast zmiany w sposobie naliczania dotacji - obecnie muszą ponosić konsekwencje finansowe zamknięcia placówki w innym mieście.

Rozporządzenie Ministerstwa Edukacji Narodowej dotyczące prac domowych nie powinno być wyrwane z kontekstu, ale łączyć się ze zmianami wprowadzanymi w podstawie programowej - uważa prof. Małgorzata Żytko z Uniwersytetu Warszawskiego. W jej opinii regulacje nie powinny być wprowadzane w trakcie roku szkolnego.

Zespół placówek szkolno-opiekuńczych może mieć tylko jednego dyrektora. Dlatego organ prowadzący może odwołać dyrektora jednej łączonych placówek w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia - orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie.Rozstrzygnięcie to zapadło w sprawie, w której burmistrz odwołał z dniem 1 września 2023 r. Ewę S. ze stanowiska dyrektora przedszkola gminnego.