- Co roku w okolicach listopada oraz grudnia otrzymuję wiele zgłoszeń od moich klientów-pracowników, dotyczących wykorzystania urlopu wypoczynkowego. Pracownicy nie zgadzają się z przepisami, zgodnie z którymi zasadą jest wykorzystanie całego urlopu w roku, którego on dotyczy. Z różnych względów wolą pracowników jest zadysponowanie części urlopu na rok przyszły. Co do zasady więc, w odczuciu pracowników przepisy o urlopach wypoczynkowych są zbyt paternalistyczne i nie do końca wpisują się w cel, dla którego zostały ustanowione – napisał w zgłoszeniu do naszej akcji Poprawmy prawo Paweł Sikora, radca prawny prowadzący własną kancelarię w Katowicach.
Jak napisał dalej, pracownicy uważają, że urlopy powinny być bardziej dostosowane do ich potrzeb indywidualnych, gdyż każdy ma inne potrzeby odpoczynku. Byłoby to również dostosowaniem się do rynku „wczasowego”, który często a nawet z reguły, wymaga planowania urlopów na rok przyszły. - Reasumując, zmiana przepisów polegająca na liberalizacji obowiązku wykorzystania urlopu wypoczynkowego w danym roku wychodziłaby na przeciw potrzebom pracowników oraz dostosowywałaby się do aktualnych warunków rynkowych. Podkreślam, że temat jest mi zgłaszany co roku, przez wielu pracowników. W szczególności dotyczy to pracowników dużych korporacji, gdzie pracodawcy zwracają szczególną uwagę na realizację obowiązku udzielenia urlopów wypoczynkowych w roku, którego dotyczą – zaznacza. I dodaje: - Czasami realizacja tego obowiązku sprzyja samym pracodawcom - np. „sugerowanie” pracownikom wybieranie urlopów na przełomie roku, kiedy zakłady pracy pracują w ograniczonym zakresie. Stwarza to liczne przypadki udzielania urlopów nie do końca zgodnie z wolą pracowników, którzy nie chcą się sprzeciwiać woli czy sugestii pracodawcy.
Czytaj również: Dzielenie urlopu wypoczynkowego na krótkie okresy ryzykowne dla pracodawcy>>
Kodeksowe prawo do urlopu
Zgodnie z art. 161 Kodeksu pracy (dalej: k.p.), pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Na wniosek zaś pracownika, w myśl art. 162 k.p., urlop może być podzielony na części. W takim jednak przypadku co najmniej jedna część wypoczynku powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych.
Zobacz wzór dokumentu w LEX: Wniosek pracownika o udzielenie urlopu wypoczynkowego > >
Co więcej, jak stanowi art. 163 par. 1 kodeksu pracy, urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów. Taki plan ustala pracodawca, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Planem urlopów nie obejmuje się części urlopu udzielanego pracownikowi zgodnie z art. 167(2), czyli urlopu na żądanie.
Kodeks pracy dopuszcza też przesunięcie urlopu na inny termin. Zgodnie bowiem z art. 164 par. 1, ww. przesunięcie terminu urlopu może nastąpić na wniosek pracownika umotywowany ważnymi przyczynami. Jest ono także dopuszczalne z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy, jeżeli nieobecność pracownika spowodowałaby poważne zakłócenia toku pracy.
Jeżeli natomiast, jak mówi art. 165 k.p., pracownik nie może rozpocząć urlopu w ustalonym terminie z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy, a w szczególności z powodu:
- czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby,
- odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
- powołania na ćwiczenia wojskowe w ramach pasywnej rezerwy, stawienia się do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie albo stawienia się do pełnienia służby w aktywnej rezerwie, na czas do 3 miesięcy,
- urlopu macierzyńskiego,
- pracodawca jest obowiązany przesunąć urlop na termin późniejszy.
Zgodnie zaś z art. 166 k.p., tę nie wykorzystaną część urlopu z ww. powodów, pracodawca jest obowiązany udzielić w terminie późniejszym.
Z perspektywy wykorzystania urlopu wypoczynkowego przez pracownika istotny jest też art. 168 k.p., zgodnie z którym urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym zgodnie z art. 163 należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego; nie dotyczy to części urlopu udzielanego zgodnie z art. 167(2).
Czytaj w LEX: Zasada udzielania urlopu wypoczynkowego w naturze i plan urlopów > >
![[E-book] Kodeks pracy. Komentarz](/gfx/prawopl/_thumbs/produkty_foto/81721/978-83-8358-339-6_,mXqL62OeqFTLkrXdmIyYmw.jpg)
Cena promocyjna: 196 zł
|Cena regularna: 280 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 224 zł
Zasadą jest, że urlop trzeba zaplanować
Jak podkreśla Katarzyna Kamecka, ekspert ds. prawa pracy Polskiego Towarzystwa Gospodarczego, to nie jest tak, że pracownicy muszą wykorzystać cały przysługujący im w danym roku kalendarzowym urlop wypoczynkowy. Zwraca przy tym uwagę na fakt, że wyłączając pracowników zatrudnionych na kilka miesięcy i osoby podejmujące swoją pierwszą pracę w życiu, których dotyczą inne przepisy, to co do zasady 1 stycznia pracownik nabywa prawo do urlopu w pełnym wymiarze. – Kodeks pracy w kwestii urlopu wypoczynkowego nie jest bezwzględny i pozwala zarówno pracownikom, jak i pracodawcom, na przesuwanie nawet zaplanowanego urlopu wypoczynkowego, o urlopie niezaplanowanym już nawet nie wspominając – mówi Katarzyna Kamecka. I dodaje: - Zasadą jest, że trzeba urlop zaplanować. Ale kodeks pracy zna przecież pojęcie urlopu zaległego, czyli urlopu, który nie został wykorzystany przez pracownika w roku, w którym nabył on do niego prawo.
I wskazuje na art. 168 k.p., w myśl którego urlopu niewykorzystanego należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego.
Zdaniem Roberta Lisickiego, radcy prawnego, dyrektora Departamentu Pracy Konfederacji Lewiatan, temat urlopów wypoczynkowych jest bardziej złożony i bardzo różnie wygląda w poszczególnych firmach. Obecnie nie prowadzono dyskusji z firmami w tym temacie. – Istnieje pewne wyzwanie z urlopami wypoczynkowymi, zwłaszcza zaległymi – przyznaje. Według Roberta Lisickiego, przy rozmowach o urlopie powinniśmy uwzględnić trzy kwestie. - Po pierwsze, pracodawcy chcą zaplanować urlopy, aby zapewnić dobrą organizację pracy, mieć przewidywalność zdarzeń oraz ograniczyć urlopy zaległe. Często firmy w swoich sprawozdaniach finansowych są zobowiązane do tworzenia rezerwy na wypłatę ewentualnego ekwiwalentu za okresy urlopu niewykorzystane w danym roku i to jest dodatkowe obciążenie. Dlatego wielu pracodawcom zależy na wykorzystaniu urlopu wypoczynkowego w roku, w którym pracownik nabył do niego prawa. Po drugie – pracodawcom grożą kary za zaległe urlopy. Po trzecie wreszcie – w świetle dyrektywy 2003/88 urlop ma sens, gdy jest wykorzystany w roku, w którym pracownik nabył do niego prawo. Mówimy tu o kwestiach bhp, prawie do odpoczynku i regeneracji pracownika. W świetle orzecznictwa TSUE przesuwanie w dłuższym okresie tego urlopu powoduje, że traci on swój cel – mówi serwisowi Prawo.pl Robert Lisicki. I przypomina, że z orzecznictwa TSUE wynika, że wykorzystanie urlopu wypoczynkowego w roku, w którym pracownik nabył do niego prawo, jest podstawowym prawem pracownika.
- Pracodawcy, szczególnie mikro- i małe firmy, mają problem z długimi urlopami rodzicielskimi, wychowawczymi w trakcie których pracownicy nabywają prawo do urlopu wypoczynkowego, którego odbiór jeszcze bardziej wydłuża nieobecność pracownika i zwiększa koszty po stronie pracodawcy – mówi Robert Lisicki. I dodaje: - Natomiast ten wątek również wymaga analizy prawodawstwa unijnego.
Czytaj także w LEX: Zdolność do pracy jako przesłanka udzielenia urlopu wypoczynkowego > >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
