Urlopy wypoczynkowe powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów. Z tworzenia planów urlopów można jednak zrezygnować i wówczas terminy wykorzystywania urlopów ustalane są przez pracodawcę po porozumieniu z pracownikiem. Pracodawca zobligowany jest w takich sytuacjach do podjęcia próby uzgodnienia terminu urlopu z pracownikiem, ale gdy to się nie powiedzie, ostatecznie termin urlopu ustala właśnie pracodawca, który bierze przy tym pod uwagę wnioski pracowników oraz konieczność zapewnienia normalnego toku pracy.
Czytaj również: Wakacje mogą utrudnić korzystanie z urlopu>>
Urlop na żądanie
Pracownik może domagać się jednak udzielenia mu w roku kalendarzowym nie więcej niż 4 dni urlopu we wskazanym przez niego terminie – tzw. urlop na żądanie (art. 167[2] k.p.). Pracodawca co do zasady powinien uwzględnić taki wniosek, a właściwie żądanie, które powinno do niego dotrzeć najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu.
Nie jest to dodatkowy urlop w wymiarze 4 dni, ale „wycinek” z rocznej puli urlopu (20 lub 26 dni), do którego przypisano jedynie pewną odmienność w zakresie samego terminu jego udzielania. Odbywa się ono w oderwaniu od ogólnych reguł wykorzystywania urlopów wypoczynkowych wynikających z art 163 k.p. (termin wykorzystania urlopu na żądanie nie jest określany w planie urlopów, nie wynika także z ustaleń pracodawcy i pracownika).
Zobacz też linię orzeczniczą: Udzielenie urlopu jako niezbędny warunek skorzystania z urlopu na żądanie >
Odmowa urlopu na żądanie
Pracodawca może dookreślić zasady wykorzystywania urlopów w prawie wewnętrznym. Obejmować to może także przyjęcie zasady nieudzielania urlopów w pewnych okresach roku.
Przykładowy zapis regulaminu pracy:
W okresie od 1 lipca do 31 sierpnia urlopy wypoczynkowe nie są udzielane. Wniosek urlopowy dotyczący tego okresu może zostać zaakceptowany jedynie w wyjątkowym przypadku, w którym uzasadnia to szczególna sytuacja życiowa pracownika. Każdorazowo wniosek urlopowy dotyczący tego okresu będzie indywidualnie oceniany w oparciu o podane w nim przez pracownika uzasadnienie.
Czytaj też: Zasady udzielania i wykorzystywania urlopu wypoczynkowego >>
Ważne! Pracodawca nie może odmówić udzielenia na wniosek pracownika urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, na warunkach urlopu macierzyńskiego, rodzicielskim i ojcowskim.
Za niedopuszczalne należy uznać wyłączenie z góry możliwości korzystania z urlopów na żądanie w pewnych terminach (okresach roku itp.). Byłoby to zdecydowanie naruszeniem regulacji art. 167(2) k.p., zobowiązującej co do zasady pracodawcę do zaakceptowania wniosku pracownika o urlop. Organizacja pracy i rodzaj działalności związane z intensyfikacją pracy w pewnych okresach roku nie pozwalają na wyłącznie tego obowiązku.
Nie oznacza to jednak, że odmowa udzielenia urlopu na żądanie nie jest możliwa.
Zobacz linię orzeczniczą: Odmowa udzielenia urlopu na żądanie >
Jak podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z 22 listopada 2018 r. (sygn. akt II PK 199/17), z jednej strony, dominujące znaczenie ma obowiązek zatrudniającego („pracodawca jest obowiązany”), z drugiej zaś, podkreślono aktywność i decyzyjność podmiotu oferującego pracę – świadczy o tym słowo „udzielić”. Zmienne te doprowadzają do co najmniej dwóch wniosków. Po pierwsze, w ramach art. 167(2) k.p. pracodawcy pozostawiono niewielką przestrzeń decyzyjną, może on odmówić udzielenia urlopu wypoczynkowego tylko w wyjątkowych przypadkach. Po drugie, oczywiste jest, że mimo tak zdeterminowanego braku swobody podmiotem kreującym zaistnienie urlopu wypoczynkowego pozostaje jednak pracodawca. Znaczy to tyle, że pracownik nie może korzystać z tego prawa bez jego udzielenia.
Zobacz też procedurę: Udzielanie urlopu na żądanie >
Niewielka przestrzeń decyzyjna, ale jednak istnieje. Pomijając oczywistą podstawę odmowy, jaką jest brak prawa do urlopu wypoczynkowego lub wyczerpanie już w danym roku możliwości wnioskowania na podstawie art. 167(2) k.p., pracodawca może odmówić żądaniu pracownika ze względu na szczególne okoliczności, które powodują, że jego zasługujący na ochronę wyjątkowy interes wymaga obecności pracownika w pracy (wyrok SN z 1 września 2012 r., sygn. akt III PK 17/12; podobnie w wyroku z 28 października 2009 r., sygn. akt II PK 123/09).
Ocenić należy konkretnie występującą sytuację.
Czytaj też: Odmowa udzielenia urlopu na żądanie >>
WZORY DOKUMENTÓW:
- Karta urlopowa >
- Wniosek urlopowy >
- Wniosek o udzielenie urlopu nieobjętego planem urlopów >
- Decyzja o odmowie udzielenia urlopu wypoczynkowego >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
