Art. 155(2) Kodeksu pracy (dalej: k.p.) wymienia okresy nieobecności, po upływie których powracający do pracy pracownik ma prawo do urlopu odpowiednio obniżonego. Jest to katalog zamknięty, tzn. żadne inne okresy nieobecności nie uprawniają pracodawcy do zastosowania zasady proporcjonalnego przysługiwania urlopu.
Urlop proporcjonalny naliczany jest pracownikowi powracającemu do pracy u dotychczasowego pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego po trwającym co najmniej miesiąc okresie:
- urlopu bezpłatnego,
- urlopu wychowawczego,
- pełnienia zasadniczej służby wojskowej, pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, pełnienia służby w aktywnej rezerwie w dniach tej służby, odbywania ćwiczeń wojskowych w ramach pasywnej rezerwy albo pełnienia służby zastępczej,
- tymczasowego aresztowania,
- odbywania kary pozbawienia wolności,
- nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.
Zgodnie z art. 155(2) par. 2 k.p., w przypadku nieobecności wskazanych w tym przepisie przypadających po nabyciu przez pracownika prawa do urlopu wypoczynkowego, wymiar urlopu pracownika powracającego do pracy w ciągu tego samego roku kalendarzowego ulega proporcjonalnemu obniżeniu, chyba że przed rozpoczęciem tego okresu pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze. Spod tej regulacji wyłączony jednak został urlop wychowawczy. Wynika z tego, że obniżenie proporcjonalne urlopu wypoczynkowego nastąpi jedynie w roku, w którym pracownik powraca do pracy po trwającym co najmniej miesiąc urlopie wychowawczym, który rozpoczął się 1 stycznia danego roku albo wcześniej.
Zobacz w LEX: Ustalenie wymiaru urlopu wypoczynkowego w sytuacji korzystania z urlopu wychowawczego - procedura krok po kroku >
Czytaj również: Prawo chroni rodzicielstwo, ale też pozwala na nadużywanie prawa do urlopu>>
Rozpoczęcie wychowawczego w trakcie roku
Jeżeli urlop wychowawczy rozpoczął się po nabyciu prawa do urlopu wypoczynkowego to niezależnie od długości realizowanego w danym roku urlopu wychowawczego nie wpłynie na wymiar wypoczynku.
Przykład: Pracownik rozpoczął 6 miesięczny urlop wychowawczy 2 stycznia 2024 r. Po powrocie do pracy będzie miał do wykorzystania nadal pełny urlop wypoczynkowy za 2024 r.
Urlop wypoczynkowy nie byłby obniżony również w sytuacji, gdyby osoba ta wykorzystywała dłuższy urlop wychowawczy i w 2024 r. nie powróciła do pracy.
Cena promocyjna: 53.1 zł
|Cena regularna: 59 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 41.3 zł
Czytaj w LEX: Urlop wypoczynkowy po urlopie wychowawczym na przykładach >
Powrót z urlopu wychowawczego
Urlop wychowawczy obniży wymiar urlopu wypoczynkowego tylko wtedy, gdy wystąpią łącznie następujące warunki:
- pracownik w trakcie roku powraca do pracy po urlopie wychowawczym,
- urlop ten rozpoczął się od 1 stycznia danego roku albo wcześniej,
- urlop ten trwał w tym roku kalendarzowym co najmniej miesiąc.
Przykład: Pracownica przebywa na urlopie wychowawczym od początku lipca 2022 r., wraca do pracy z początkiem lipca 2024 r.:
- urlop wypoczynkowy za 2022 r. nie ulega obniżeniu – wychowawczy rozpoczął się w trakcie roku, po nabyciu prawa do urlopu wypoczynkowego,
- za 2023 r. pracownica nie nabywa prawa do urlopu wypoczynkowego, gdyż przez cały ten rok przebywała na urlopie wychowawczym,
- urlop wypoczynkowy za 2024 r. ulega proporcjonalnemu obniżeniu (pracownica ma zatem prawo do 10 lub 13 dni urlopu w 2024 r., w zależności od tego, czy jej wymiar roczny urlopu wynosi 20 czy 26 dni).
Przykład: Pracownik rozpoczął miesięczny urlop wychowawczy w połowie grudnia, skończył w połowie stycznia. Urlop wychowawczy trwał co prawda co najmniej miesiąc ale łącznie na przestrzeni dwóch lat kalendarzowych. Nie obniży wymiaru wypoczynku w roku powrotu do pracy.
Przykład: Ile dni urlopu wypoczynkowego przysługuje pracownikowi (roczny wymiar urlopu 26 dni), który przebywał na urlopie wychowawczym od 15 maja 2023 r. do 15 lutego 2024 r.?
Urlop wypoczynkowy za 2023 r nie ulega obniżeniu, pracownik ma zatem prawo do 26 dni urlopu. Za 2024 r. następuje obniżenie proporcjonalne urlopu, gdyż mamy powrót z wychowawczego, który w tym roku trwał ponad miesiąc, a rozpoczął się w roku poprzednim. W opisanej sytuacji urlop w wymiarze proporcjonalnym przysługiwać będzie za 2024 r. Będą to 24 dni (26 x 11/12 dopełnione w górę do pełnego dnia; wychowawczy w 2024 r. trwał 1,5 miesiąca – przy ustalaniu prawa do wypoczynku następuje dopełnienie niepełnego miesiąca pracy do pełnego miesiąca, stąd przyjmiemy 11/12).
Sprawdź również książkę: Prawo ubezpieczeń społecznych >>
Czytaj w LEX: Urlop w wymiarze proporcjonalnym - komentarz praktyczny >
Zawieszenie biegu przedawnienia
Prawo do niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego ulega przedawnieniu po upływie 3 lat. Termin ten liczony jest od terminu, do którego wykorzystany powinien zostać urlop zaległy, czyli od końca trzeciego kwartału roku następującego po roku, za który urlop przysługuje. Co do zasady nieobecności - długotrwała choroba, urlop bezpłatny nie zawieszają biegu tego terminu. Wyjątkiem jest korzystanie z urlopu wychowawczego. Zgodnie z art. 293(1) k.p., bieg przedawnienia roszczenia o urlop wypoczynkowy nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na czas korzystania z urlopu wychowawczego.
Przykład: Pracownica przebywała w 2021 r. w trakcie ciąży na długotrwałym zwolnieniu, po którym wykorzystywała urlop macierzyński i rodzicielski. Po ich zakończeniu, od początku października 2022 r. rozpoczęła 2,5-letni miesięczny urlop wychowawczy (planowane zakończenie koniec marca 2025 r.). Przed urlopem wychowawczym nie korzystała z urlopu wypoczynkowego. Pracownica ma niewykorzystany urlop wypoczynkowy za 2020, 2021, 2022 r. Przedawnienie prawa do urlopu za 2020 r. nastąpiłoby z początkiem października 2024 r. Urlop wychowawczy zawiesił jednak bieg przedawnienia – przed wychowawczym upłynął rok przedawnienia, po zakończeniu wychowawczego pracownica będzie miała zatem jeszcze dwa lata na zrealizowanie wypoczynku za 2020 r. (liczone od powrotu z urlopu wychowawczego).
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
