KOMISJA EUROPEJSKA,uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności 1 , w szczególności jego art. 53 ust. 1 lit. b) ppkt (ii),
uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 z dnia 15 marca 2017 r. w sprawie kontroli urzędowych i innych czynności urzędowych przeprowadzanych w celu zapewnienia stosowania prawa żywnościowego i paszowego oraz zasad dotyczących zdrowia i dobrostanu zwierząt, zdrowia roślin i środków ochrony roślin, zmieniające rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001, (WE) nr 396/2005, (WE) nr 1069/2009, (WE) nr 1107/2009, (UE) nr 1151/2012, (UE) nr 652/2014, (UE) 2016/429 i (UE) 2016/2031, rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2005 i (We) nr 1099/2009 oraz dyrektywy Rady 98/58/wE, 1999/74/WE, 2007/43/WE, 2008/119/WE i 2008/120/WE, oraz uchylające rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 854/2004 i (WE) nr 882/2004, dyrektywy Rady 89/608/EWG, 89/662/EWG, 90/425/EWG, 91/496/EWG, 96/23/WE, 96/93/WE i 97/78/WE oraz decyzję Rady 92/438/EWG (rozporządzenie w sprawie kontroli urzędowych) 2 , w szczególności jego art. 54 ust. 4 akapit pierwszy lit. b) oraz art. 90 akapit pierwszy lit. a), c) i f),
a także mając na uwadze, co następuje:(1) Rozporządzeniem Rady (WE) nr 733/2008 3 ustanowiono maksymalne dozwolone poziomy skażenia w pewnych produktach rolnych pochodzących z państw trzecich. Stanowi ono także, że państwa członkowskie są zobowiązane do kontrolowania takich produktów rolnych w celu zapewnienia zgodności z poziomami skażenia określonymi w wymienionym rozporządzeniu przed dopuszczeniem tych produktów do obrotu. Rozporządzenie to wygasło dnia 31 marca 2020 r. Biorąc pod uwagę, że w zaleceniu Komisji 2003/274/Euratom 4 odniesiono się do maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia ustanowionych wspomnianym rozporządzeniem Rady, należy zmienić to zalecenie, aby uwzględniało maksymalne poziomy ustanowione niniejszym rozporządzeniem.
(2) W następstwie wypadku w elektrowni jądrowej w Czarnobylu w dniu 26 kwietnia 1986 r. zostały uwolnione do atmosfery znaczne ilości pierwiastków radioaktywnych, których oddziaływanie było odczuwalne w wielu państwach trzecich. Takie skażenie może nadal stanowić zagrożenie dla zdrowia publicznego i zdrowia zwierząt w Unii, dlatego zasadne jest wprowadzenie na szczeblu Unii środków, które zapewnią bezpieczeństwo pasz i żywności pochodzących lub wysyłanych z tych państw trzecich.
(3) W art. 53 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 178/2002 przewidziano możliwość przyjęcia pewnych środków na szczeblu Unii dotyczących żywności i pasz przywożonych z państwa trzeciego, jeżeli jest ewidentne, że taka żywność lub takie pasze prawdopodobnie stworzą poważne ryzyko dla zdrowia ludzkiego, zdrowia zwierząt lub środowiska oraz że takie ryzyko nie może być wystarczająco objęte za pomocą środków wprowadzonych przez dane państwo lub państwa członkowskie. Zgodnie z praktyką przyjętą po wypadku w elektrowni jądrowej Fukushima, począwszy od rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 297/2011(5 ), polegającą na opieraniu takich środków na art. 53 ust. 1 lit. b) ppkt (ii) rozporządzenia (WE) nr 178/2002, Komisja proponuje wprowadzenie środków następczych na podstawie tego przepisu.
(4) W swoich opiniach z dnia 15 listopada 2018 r. 6 oraz 13 czerwca 2019 r. 7 grupa ekspertów, o której mowa w art. 31 Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej, potwierdziła, że mające obecnie zastosowanie maksymalne dozwolone poziomy skażenia mleka, produktów mlecznych oraz "środków spożywczych dla niemowląt" radioaktywnym cezem na poziomie 370 Bq/kg, a wszystkich pozostałych produktów na poziomie 600 Bq/kg zapewniają odpowiedni stopień ochrony. Ponieważ w opinii grupy ekspertów "środki spożywcze dla niemowląt" oznaczają środki spożywcze przeznaczone dla dzieci do lat trzech, właściwe jest stosowanie terminu "środki spożywcze dla niemowląt i małych dzieci" zgodnie z definicjami niemowląt i małych dzieci zawartymi w art. 2 ust. 2 lit. a) i b) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 609/2013 8 . Pozostałe produkty, których dotyczy maksymalny poziom 600 Bq/kg, to żywność, w tym żywność o mniejszym znaczeniu, inna niż środki spożywcze dla niemowląt i małych dzieci, oraz pasze w rozumieniu art. 1 rozporządzenia Rady (Euratom) 2016/52 9 .
(5) Pewne produkty pochodzące z państw trzecich dotkniętych wypadkiem w Czarnobylu nadal wykazują skażenie radioaktywnym cezem przekraczające wspomniane powyżej maksymalne dozwolone poziomy. Poczynione w ostatnich latach ustalenia dostarczyły dowodów na to, że skażenie cezem-137 wskutek wypadku w Czarnobylu pozostaje na wysokim poziomie w przypadku szeregu produktów pochodzących od gatunków mieszkających i rosnących w lasach i na obszarach leśnych. Wiąże się to z utrzymującymi się znaczącymi poziomami radioaktywnego cezu w tym ekosystemie i jego 30-letnim czasem połowicznego rozpadu.
(6) Chociaż nuklid promieniotwórczy cez-134, którego czas połowicznego rozpadu wynosi około 2 lat, całkowicie się rozłożył od wypadku w Czarnobylu, wydaje się właściwe, aby maksymalny poziom odnosił się tylko do cezu-137, ponieważ z analitycznego punktu widzenia analiza cezu-134 stanowi dodatkowe obciążenie.
(7) W ciągu ostatnich 10 lat w ramach systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach (RASFF) zgłaszano przypadki nieprzestrzegania maksymalnych poziomów w przesyłkach grzybów przywożonych z szeregu państw trzecich. W ciągu tych ostatnich 10 lat w ramach RASFF zgłoszono kilka przypadków nieprzestrzegania maksymalnych poziomów w przesyłkach żurawin, borówek czarnych oraz innych owoców i produktów pochodnych z rodzaju Vaccinium, a także w przypadku mięsa zwierząt łownych.
(8) Wynika z tego, że żywność i pasze przywożone z niektórych państw trzecich mogą być dotknięte skażeniem promieniotwórczym, a zatem mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt lub dla środowiska, które to zagrożenie wymaga zastosowania środków na szczeblu Unii, zanim produkty te zostaną wprowadzone na rynek unijny.
(9) Rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1635/2006 10 ustanowiono szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia (WE) nr 733/2008. Zobowiązano w nim państwa członkowskie do zapewnienia, by właściwe organy państw trzecich dotkniętych wypadkiem w Czarnobylu wystawiały w odniesieniu do niektórych produktów rolnych świadectwa wywozowe potwierdzające, że produkty, do których zostały one dołączone, są zgodne z maksymalnymi dozwolonymi poziomami skażenia określonymi w rozporządzeniu (WE) nr 733/2008. Konkretne zainteresowane państwa trzecie są wymienione w załączniku II do rozporządzenia (WE) nr 1635/2006.
(10) W rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1609/2000 11 ustanowiono wykaz produktów, do których zastosowanie mają przepisy rozporządzenia (WE) nr 733/2008.
(11) Rozporządzeniem (UE) 2017/625 do jednolitych ram legislacyjnych włączono przepisy mające zastosowanie do kontroli urzędowych zwierząt i towarów wprowadzanych na terytorium Unii, dokonywanych w celu weryfikacji przestrzegania przepisów Unii dotyczących łańcucha rolno-spożywczego; reguluje ono także obowiązek okazania pewnych kategorii towarów z niektórych państw trzecich w punktach kontroli granicznej w celu przeprowadzenia kontroli urzędowych przed ich wprowadzeniem do Unii.
(12) Aby ułatwić przeprowadzanie kontroli urzędowych przy wprowadzaniu do Unii, należy ustanowić jednolity wzór świadectwa urzędowego na potrzeby wprowadzania do Unii żywności i pasz podlegających specjalnym warunkom dotyczącym wprowadzania do Unii.
(13) Świadectwa urzędowe powinny być wydawane w formie papierowej albo elektronicznej. W związku z tym, oprócz wymogów określonych w tytule II rozdział VII rozporządzenia (UE) 2017/625, należy ustanowić wspólne wymogi dotyczące wydawania świadectw urzędowych w obu przypadkach. W tym zakresie w art. 90 akapit pierwszy lit. f) tego rozporządzenia przewidziano przyjęcie przez Komisję przepisów dotyczących wydawania świadectw elektronicznych oraz stosowania podpisów elektronicznych, w tym w odniesieniu do świadectw urzędowych wydanych zgodnie z tym rozporządzeniem. Ponadto należy ustanowić przepisy zapewniające, aby wymogi dotyczące świadectw urzędowych nieprzedłożonych w systemie zarządzania informacjami w zakresie kontroli urzędowych (IMSOC), ustanowione w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2019/628 12 , miały również zastosowanie do świadectw urzędowych wydanych zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.
(14) W celu uniknięcia niewłaściwych praktyk i nadużyć należy określić przypadki, w których zastępcze świadectwo urzędowe może zostać wydane, oraz wymogi, które musi spełniać takie świadectwo. Takie przypadki określono w rozporządzeniu wykonawczym (UE) 2019/628 w odniesieniu do świadectw urzędowych wydanych zgodnie z tym rozporządzeniem. Aby zapewnić spójne podejście, należy przewidzieć, że w przypadku wystawiania świadectw zastępczych świadectwa urzędowe wydane zgodnie z niniejszym rozporządzeniem powinny zostać zastąpione zgodnie z procedurami dotyczącymi świadectw zastępczych określonymi w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2019/628.
(15) Ze względu na długotrwałe skutki skażenia promieniotwórczego na tym etapie nie należy zmieniać wykazu państw trzecich dotkniętych wypadkiem w Czarnobylu. W wykazie nie należy natomiast uwzględniać Bułgarii i Rumunii, które w międzyczasie stały się państwami członkowskimi. W wykazie nie powinny także figurować Liechtenstein ani Norwegia, które należą do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), w związku z czym nie podlegają odnośnym kontrolom. Przeglądu niniejszego rozporządzenia pod kątem wykazu dotkniętych państw trzecich należy dokonać do dnia 31 marca 2030 r. Jednocześnie na wcześniejszym etapie można dokonać dostosowania środków w poszczególnych państwach, jeżeli szczegółowa analiza poziomu skażenia w danym państwie wskazuje na niższe poziomy.
(16) Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej dodano do wykazu państw objętych rozporządzeniem (WE) nr 733/2008 w drodze rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2019/595 od dnia następującego po dniu, w którym prawo Unii przestaje mieć zastosowanie do Zjednoczonego Królestwa i w Zjednoczonym Królestwie 13 . Rozporządzenie (WE) nr 733/2008 włączono następnie do załącznika 2 do Protokołu w sprawie Irlandii i Irlandii Północnej do umowy o wystąpieniu 14 . Zgodnie z art. 6 ust. 3 umowy o wystąpieniu odniesienie to obejmuje również rozporządzenie (WE) nr 1635/2006. Oznacza to, że na potrzeby stosowania rozporządzeń (WE) nr 1635/2006 oraz (WE) nr 733/2008 w związku z rozporządzeniem (UE) 2019/595, a także niniejszego rozporządzenia zastępującego te akty, w odniesieniu do Irlandii Północnej Zjednoczone Królestwo musi stosować niniejsze rozporządzenie tak, jakby Irlandia Północna była państwem członkowskim Unii. Irlandii Północnej nie należy zatem uwzględniać w załączniku I do niniejszego rozporządzenia, natomiast pozostałą część Zjednoczonego Królestwa należy uwzględnić w tym załączniku. Ponieważ niniejsze rozporządzenie dotyczy jedynie państw trzecich, dodanie Zjednoczonego Królestwa do załączników ma zastosowanie dopiero od dnia, w którym prawo Unii nie ma już zastosowania do Zjednoczonego Królestwa i w Zjednoczonym Królestwie zgodnie z umową o wystąpieniu.
(17) Biorąc pod uwagę doświadczenie związane z dotychczasowymi kontrolami oraz niewielką liczbę przypadków przekroczenia maksymalnych dozwolonych poziomów, uznaje się za wystarczające, aby wymagać kontroli dokumentacji wszystkich przesyłek grzybów, z wyjątkiem grzybów uprawnych, a także dzikich żurawin, borówek czarnych oraz innych owoców i produktów pochodnych z rodzaju Vaccinium, do których dołączono świadectwo urzędowe, uzupełnionych o kontrole identyfikacyjne i kontrole bezpośrednie, w tym analizę laboratoryjną pod kątem obecności radioaktywnego cezu, które obejmują 20 % tych przesyłek.
(18) Ponieważ niniejsze rozporządzenie zastępuje rozporządzenia (WE) nr 1609/2000 oraz (WE) nr 1635/2006, wspomniane rozporządzenia należy uchylić.
(19) Aby umożliwić sprawne przejście na nowe środki, należy zapewnić środek przejściowy w odniesieniu do przesyłek opatrzonych świadectwami wydanymi zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1635/2006, pod warunkiem że świadectwa takie wydano przed dniem 1 września 2020 r.
(20) Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są zgodne z opinią Stałego Komitetu ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz,
PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE: