Sprawozdawczyni: Sandra PARTHIEWspółsprawozdawca: Dirk BERGRATH
| Wniosek o konsultację |
Komisja Europejska, 1.7.2021 |
| Podstawa prawna |
Art. 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej |
| Sekcja odpowiedzialna |
Sekcja Jednolitego Rynku, Produkcji i Konsumpcji |
| Data przyjęcia przez sekcję |
30.9.2021 |
| Data przyjęcia na sesji plenarnej |
21.10.2021 |
| Sesja plenarna nr |
564 |
| Wynik głosowania |
|
| (za/przeciw/wstrzymało się) |
194/0/0 |
1. Wnioski i zalecenia
1.1. Spójna strategia przemysłowa powinna koncentrować się na dwóch wymiarach: ożywieniu gospodarczym po pandemii oraz odbudowie i odporności. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) z zadowoleniem przyjmuje apel o współtworzenie ścieżek transformacji na rzecz zielonej i cyfrowej przyszłości oraz podkreśla, że należy tego dokonać we współpracy z przemysłem, organami publicznymi, partnerami społecznymi i innymi zainteresowanymi stronami. Zdaniem Komitetu pierwszym krokiem do pomyślnego i spójnego wdrożenia strategii przemysłowej jest ukształtowanie właściwych ram z naciskiem na konkurencyjność i innowacje, którymi to ramami należy się zająć w każdym ekosystemie, z jasnymi celami i założeniami.
1.2. W tym kontekście EKES wzywa do opracowania specjalnych kluczowych wskaźników efektywności, które mierzą nie tylko konkurencyjność ekosystemu, ale również kwestie horyzontalne. Podkreśla przy tym potrzebę dokonywania regularnych ocen wybranych wskaźników oraz ich dostosowywania lub zmiany z upływem czasu.
1.3. EKES z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji Europejskiej do utrzymania i rozwoju bazy przemysłowej i wytwórczej Europy oraz podkreśla, że partnerzy społeczni i organizacje społeczeństwa obywatelskiego mają do odegrania kluczową rolę i powinni zostać włączeni w kształtowanie przyszłości europejskiego przemysłu. Apeluje również o dostosowanie środków przewidzianych dla osiągnięcia neutralności klimatycznej i transformacji cyfrowej do celu dobrobytu społecznego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego.
1.4. Komitet zgadza się, że odporność łańcucha wartości nabrała większego znaczenia i popiera starania Komisji o bezpieczeństwo łańcuchów dostaw i poprawę odporności przedsiębiorstw, ponieważ jest to istotne dla gospodarki UE, a pandemia COVID-19 ujawniła nieoczekiwane niedostatki, w tym na jednolitym rynku.
1.5. W niektórych dziedzinach pandemia pogłębiła niestety dysproporcje między bogatymi i mniej zamożnymi państwami członkowskimi UE. To stwarza jeszcze większe zagrożenie dla spójności społecznej i gospodarczej. Next Generation EU jest bezprecedensowym instrumentem mającym zminimalizować ten wpływ i musi zostać wykorzystany do osiągnięcia lepszej konwergencji między państwami członkowskimi i regionami europejskimi również w odniesieniu do dwojakiej transformacji w kierunku zrównoważonej i cyfrowej Europy.
1.6. Sojusze przemysłowe okazują się skuteczną metodą realizacji transgranicznych projektów przemysłowych na dużą skalę w strategicznych dziedzinach. Te sojusze przemysłowe, wraz z ważnymi projektami stanowiącymi przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania (IPCEI), mają kluczowe znaczenie dla odbudowy i dla promowania europejskich norm i kluczowych technologii, w szczególności w obszarach, w których sam rynek nie jest w stanie zapewnić rezultatów lub jest zakłócony.
1.7. Naszym zdaniem uwieńczone powodzeniem wdrożenie tego rodzaju projektów wymaga ścisłego dialogu z przedstawicielami pracowników, związkami zawodowymi, przedstawicielami przedsiębiorstw i federacjami pracodawców, tak aby uwzględnić ich wiedzę fachową i jak najbardziej zmniejszyć zakres niewiadomych w procesie przekształcenia. Muszą one zostać uzupełnione oceną skutków dotyczącą wpływu procesów dekarbonizacji na tworzenie wartości, zatrudnienie i umiejętności wymagane do niskoemisyjnej produkcji przemysłowej i gospodarki o obiegu zamkniętym.
1.8. Ogromne znaczenie ma określenie jasnych i odpowiednich środków wspierających europejskie MMŚP 1 . EKES popiera zamiar zapewnienia przedsiębiorstwom różnej wielkości łatwo dostępnego wsparcia dla innowacji i pełnego wykorzystania cyfryzacji. Konieczna jest również zmiana polityki w celu sprostania wyzwaniom związanym z zatrudnieniem, przed którymi stoją przedsiębiorstwa, i przyciągnięcia wykwalifikowanej siły roboczej. Potrzebne jest także środowisko przyjazne dla biznesu oraz inwestycje w infrastrukturę społeczną, w umiejętności pracowników i szkolenia oraz w godne warunki pracy.
1.9. Niedobory w strategicznych łańcuchach wartości oraz brak pracowników z odpowiednimi umiejętnościami osłabiają zdolność europejskich sektorów przemysłu do szybkiej odbudowy po pandemii. Zasadnicze znaczenie ma zdecydowane działanie państw członkowskich i UE zmierzające do rozwiązania kwestii strategicznych zależności 2 , w tym poprzez reindustrializację, gospodarkę o obiegu zamkniętym, politykę handlową i środki na rzecz umiejętności. W ogólnym ujęciu to przedsiębiorstwa mają największe możliwości przeglądu i zrewidowania swoich łańcuchów wartości i należy je w tym wspierać.
1.10. Unia Europejska musi pozostać otwarta i sprawiedliwa oraz opierać się na wartościach, aby przyciągać inwestorów i wspierać działalność gospodarczą. Niemniej EKES popiera otwarty i sprawiedliwy jednolity rynek, dzięki któremu przedsiębiorstwa europejskie mogą konkurować na rynkach zagranicznych, i w związku z tym apeluje do Komisji i państw członkowskich o dopilnowanie, by inwestycje były przeznaczane na rozwiązania cyfrowe, które wnoszą wartość dodaną dla gospodarek europejskich. Cyfryzacja gospodarki powinna być promowana w sposób sprzyjający włączeniu społecznemu i należy zapobiegać wszelkiego rodzaju dyskryminacji cyfrowej.
1.11. EKES jest przekonany, że zestaw środków ogłoszony przez Komisję w celu zwalczania nieuczciwej konkurencji wynikającej z subsydiów zagranicznych powinien być również wykorzystany jako narzędzie reindustrializacji Europy i wspierania jej przemysłowych łańcuchów wartości. Komitet popiera również mapowanie europejskich łańcuchów produkcyjnych, przy czym przemysł odgrywa wiodącą rolę w tej rekonstrukcji. Wzywa także do lepszego promowania europejskich standardów w wymiarze globalnym.
2. Komunikat Komisji
2.1. Komunikat aktualizuje nową strategię przemysłową dla Europy opublikowaną 10 marca 2020 r. Celem aktualizacji jest uchwycenie wpływu kryzysu związanego z COVID-19 na gospodarkę i przemysł w Europie, przedstawienie wniosków wyciągniętych z kryzysu oraz wskazanie priorytetów polityki podzielonych na trzy główne obszary:
- zwiększenie odporności jednolitego rynku,
- podjęcie kwestii strategicznych zależności Europy,
- przyspieszenie transformacji ekologicznej i cyfrowej.
2.2. W aktualizacji zawarto również ocenę odporności i funkcjonowania jednolitego rynku, oceniono potrzeby poszczególnych ekosystemów przemysłowych, określono strategiczne zależności w kluczowych ekosystemach podatnych na zagrożenia oraz zaproponowano kluczowe wskaźniki efektywności służące do monitorowania wdrażania strategii. Uwzględniono w niej wymiar MŚP obejmujący zindywidualizowane wsparcie finansowe i środki umożliwiające małym i średnim przedsiębiorstwom i przedsiębiorstwom typu startup sprostanie dwojakiej transformacji.
3. Uwagi ogólne
3.1. EKES z zadowoleniem przyjmuje uaktualnienie strategii przemysłowej. Było to potrzebne, ponieważ kryzys związany z pandemią 19 wywarł presję na gospodarcze i przemysłowe łańcuchy wartości Europy, mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie przedsiębiorstwa, a także na obywateli - w szczególności młodzież, osoby, które utraciły pracę, osoby o niskich zarobkach oraz grupy znajdujące się w szczególnie trudnej sytuacji, takie jak osoby z niepełnosprawnościami i kobiety. Ujawniono dodatkowe słabości, zależności i luki w łańcuchach dostaw; aby można było skutecznie się nimi zająć, niezbędna jest oparta na dowodach ocena. EKES z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji Europejskiej do utrzymania i rozwoju bazy przemysłowej i wytwórczej oraz podkreśla, że partnerzy społeczni i organizacje społeczeństwa obywatelskiego mają do odegrania kluczową rolę i powinni zostać włączeni w kształtowanie przyszłości europejskiego przemysłu. W szczególności podkreśla zasadnicze znaczenie, jakie dla tworzenia konkurencyjnej polityki przemysłowej mają dialog społeczny, partnerzy społeczni i negocjacje zbiorowe oraz zaangażowanie pracowników i społeczeństwa obywatelskiego.
3.2. Jednocześnie w świetle faktu, że wyzwania z okresu sprzed pandemii COVID-19 nie zniknęły, właściwe jest zapewnienie spójności ze środkami zaproponowanymi w strategii przemysłowej z 2020 r. Odbudowa będzie wymagać czasu i w tym procesie niezbędne jest stałe wsparcie dla europejskiego przemysłu, przedsiębiorstw i pracowników. Wyzwanie, jakim jest dwojaka transformacja - zajęcie się kwestią zmiany klimatu i dokonanie postępów w cyfryzacji - wymaga wysiłków ze strony przedsiębiorstw i władz publicznych i musi odgrywać główną rolę w nowoczesnej strategii przemysłowej dla Europy. EKES zaznacza, że aby transformacja była sprawiedliwa i nie pozostawiała nikogo w tyle, środki mające doprowadzić do neutralności klimatycznej i transformacji cyfrowej muszą wpisywać się w cel dobrostanu społecznego i zrównoważonego wzrostu. Uwadze skoncentrowanej na odbudowie po kryzysie związanym z COVID-19 musi towarzyszyć nie tylko długoterminowa perspektywa ekologicznej i cyfrowej transformacji, lecz również ogólna orientacja na produktywność i konkurencyjność.
3.3. Komitet zgadza się, że odporność łańcucha wartości nabrała większego znaczenia i popiera starania Komisji o bezpieczeństwo łańcuchów dostaw i poprawę odporności przedsiębiorstw, ponieważ jest to istotne dla gospodarki UE, a pandemia COVID-19 ujawniła nieoczekiwane niedostatki, w tym na jednolitym rynku. Silna horyzontalna polityka przemysłowa powinna wspierać europejską bazę przemysłową bez uznaniowej interwencji w wyniki rynkowe. EKES zwraca uwagę na znaczenie innowacji. W programie prac politycznych, lecz przede wszystkim prac przedsiębiorstw, powinno znaleźć się poszukiwanie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa dostaw i zwiększenie zdolności do radzenia sobie z zakłóceniami.
3.4. Umiejętności mają kluczowe znaczenie we wspieraniu dwojakiej transformacji i przyczynianiu się do odbudowy. Unia Europejska może być potęgą geopolityczną wyłącznie wówczas, gdy posiada bardzo konkurencyjną bazę przemysłową, silne przedsiębiorstwa i wysoko wykwalifikowanych pracowników, zakłady produkcyjne na terytorium UE oraz jasne i sprawiedliwe zasady funkcjonowania rynku wewnętrznego. EKES wspiera pakt na rzecz umiejętności, którego celem jest promowanie podnoszenia kwalifikacji i przekwalifikowania dorosłych pracowników. Działania związane z paktem, takie jak tworzenie partnerstw na rzecz umiejętności w każdym ekosystemie, w tym partnerstw publiczno-prywatnych, najlepiej rozwijać na szczeblu sektorowym, z udziałem sektorowych partnerów społecznych i odpowiednich organizacji społeczeństwa obywatelskiego. Ważne jest również, aby krajowe inicjatywy na rzecz umiejętności zachęcały pracodawców do oferowania możliwości szkolenia. W tym względzie zasadnicze znaczenie ma wymiar terytorialny; rynki pracy należy właściwie ocenić z myślą o tworzeniu nowych możliwości zatrudnienia we wszystkich regionach. EKES będzie monitorował te aspekty i wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby włączały partnerów społecznych i społeczeństwo obywatelskie w monitorowanie i wdrażanie planów w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, które muszą być spójne z Europejskim Zielonym Ładem i strategią przemysłową. Europa potrzebuje wysoko wykwalifikowanej siły roboczej dostosowanej do zmian, w obliczu których stoi gospodarka. Skuteczne podnoszenie kwalifikacji i przekwalifikowanie to ogromne wyzwanie 3 .
3.5. EKES z uznaniem przyjmuje szczegółową analizę skutków pandemii COVID-19 przeprowadzoną w kontekście strategii. Proponowane działania i instrumenty związane ze stałym monitorowaniem i obserwacją, takie jak roczne sprawozdanie dotyczące jednolitego rynku czy monitorowanie surowców krytycznych, mogą stać się źródłem bardzo przydatnych zbiorów danych do oceny siły przemysłowej Europy oraz podstawą do kształtowania horyzontalnej polityki przemysłowej, dzięki której Europa ponownie stanie się liderem na szczeblu światowym.
3.6. Jednak zestaw strategii czy planów, takich jak Zielony Ład i Next Generation EU, jest niewystarczający, jeżeli nie jest wdrażany. EKES wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zapewniły wzajemne dostosowanie różnorodnych planów odbudowy Europy oraz przewidziały niezbędne ramy regulacyjne i zachęty, które pozwolą sektorowi przemysłu, jego przedsiębiorstwom i pracownikom na dokonanie zmian z myślą o zrównoważonej i cyfrowej przyszłości.
3.7. Zgodnie z Europejskim filarem praw socjalnych to wykorzystanie znacznych kwot funduszy publicznych powinno być ukierunkowane na zasadę zrównoważonego rozwoju społecznego i solidarności. Powinna ona być zasadą przewodnią we wdrażaniu zaktualizowanej strategii. Biorąc pod uwagę skalę wyzwań, zasoby udostępnione obecnie za pośrednictwem Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji są niewystarczające, by umożliwić stworzenie odpowiednich perspektyw dla regionów i pracowników dotkniętych skutkami procesu zmian strukturalnych. Sprawiedliwa transformacja w sektorze przemysłu może się udać tylko wówczas, gdy będzie przeprowadzona w sposób skoordynowany. EKES uważa, że inwestycji publicznych należy dokonywać za pośrednictwem szeroko zakrojonych i otwartych programów badań takich jak "Horyzont Europa", aby uniknąć subsydiowania działań, które mogą liczyć na pomoc rynków.
3.8. Polityka przemysłowa i polityka handlowa są wzajemnie powiązane i muszą wzajemnie się wzmacniać oraz eliminować zakłócenia rynku. Zapewnienie, aby UE pozostała otwarta na handel i inwestycje, jest zasadniczym warunkiem zdobycia odporności. Handel może pomóc w dywersyfikacji łańcuchów dostaw i zapewnić UE niezakłócony dostęp do nakładów mających krytyczne znaczenie dla jej zdolności do innowacji i zwiększenia produkcji 4 . Polityka handlowa UE może przyczynić się do zwiększenia naszej globalnej konkurencyjności, m.in. poprzez zwiększenie ambicji partnerów handlowych w dziedzinie klimatu, np. poprzez liberalizację handlu towarami i usługami środowiskowymi. EKES podkreśla, że wszystkie polityki UE powinny promować zrównoważony rozwój zarówno na szczeblu europejskim, jak i międzynarodowym, a także sprawiać, aby rozwojowi gospodarczemu towarzyszyły sprawiedliwość społeczna, poszanowanie praw człowieka, wysokie normy pracy i wysokie normy środowiskowe. Unia Europejska musi pozostać otwarta i sprawiedliwa oraz opierać się na wartościach, aby przyciągać inwestorów i wspierać działalność gospodarczą.
3.9. Jednolity rynek jest największym atutem Europy i jego skuteczne funkcjonowanie będzie kluczowym warunkiem umożliwiającym transformację. Komisja powinna nadal koncentrować uwagę na wdrażaniu i egzekwowaniu zasad oraz na usuwaniu barier istniejących na jednolitym rynku jeszcze przed kryzysem.
3.10. W niektórych dziedzinach pandemia pogłębiła dysproporcje między bogatymi i mniej zamożnymi państwami członkowskimi UE. To stwarza jeszcze większe zagrożenie dla spójności społecznej i gospodarczej. Choć Next Generation EU jest bezprecedensowym instrumentem łagodzenia tego wpływu, to EKES ubolewa nad faktem, że w ramach aktualizacji strategii przemysłowej zapomniano o aspekcie regionalnym, a także o peryferyjności czy położeniu geograficznym. Samo podejście ekosystemowe nie zaradzi sytuacji ani nie zmniejszy rozbieżności. Jednym z głównych celów strategii powinno być zmniejszenie różnic między państwami członkowskimi i regionami, a jednocześnie dążenie do pozytywnej konwergencji.
4. Monitorowanie trendów w przemyśle, łańcuchów wartości i konkurencyjności
4.1. Produkcja jest siłą napędową innowacji, punktem centralnym łańcuchów wartości obejmujących usługi oraz źródłem miejsc pracy charakteryzujących się wysoką produktywnością i przynoszących wysokie dochody. Zagwarantowanie przyszłości produkcji, wzmocnienie produkcji przemysłowej i zapewnianie sprzyjającego otoczenia biznesowego i regulacyjnego powinny być podstawą odpornej i nowoczesnej europejskiej polityki gospodarczej i przemysłowej, która chroni i tworzy miejsca pracy.
4.2. Niedobory w strategicznych łańcuchach wartości oraz brak pracowników z odpowiednimi umiejętnościami osłabiają zdolność europejskich sektorów przemysłu do szybkiej odbudowy po pandemii. Państwa członkowskie i UE muszą zająć się kwestią strategicznych zależności, w tym poprzez przyciąganie strategicznej produkcji na terytorium UE, gospodarkę o obiegu zamkniętym i środki polityki handlowej. W ogólnym ujęciu to przedsiębiorstwa mają największe możliwości przeglądu i zrewidowania swoich łańcuchów wartości. EKES jest przekonany, że zestaw środków ogłoszony przez Komisję w celu zwalczania nieuczciwej konkurencji wynikającej z subsydiów zagranicznych powinien być również wykorzystywany jako narzędzie reindustrializacji Europy i wspierania jej przemysłowych łańcuchów wartości. Zwiększenie strategicznych zdolności Europy poprzez nowe sojusze przemysłowe, które w przeciwnym razie nie rozwinęłyby się, może przyczynić się do tworzenia miejsc pracy i wzrostu gospodarczego dzięki przebudowie niektórych strategicznych zakładów produkcyjnych.
4.3. Europejski sektor wytwórczy musi się mierzyć z coraz większą konkurencją ze strony Stanów Zjednoczonych i Chin. Europa walczy z konkurentami o inwestycje, których można dokonać w wielu częściach świata. Sprzyjające warunki inwestycyjne są zasadniczymi czynnikami decydującymi o przyszłym dobrobycie Europy. Krajowi, europejscy i międzynarodowi inwestorzy potrzebują atrakcyjnych warunków umożliwiających utrzymywanie i podwyższanie kapitału, który ułatwia przyszły rozwój. Istniejące przedsiębiorstwa muszą spełnić warunki do rozwoju, a zakładający firmy muszą być przekonani, że ich projekty biznesowe mogą pomyślnie rozwijać się w Europie. EKES zaleca wzmocnienie podejścia horyzontalnego w strategii przemysłowej, uzupełnionego aspektami wertykalnymi.
4.4. Opodatkowanie może odegrać kluczową rolę jako źródło niezbędnych zachęt, ale nie wtedy, gdy państwa członkowskie nadal konkurują ze sobą w nieuczciwy i szkodliwy sposób, co umożliwia niektórym dużym przedsiębiorstwom unikanie płacenia swojej sprawiedliwej części podatków. EKES popiera przygotowanie wniosku ustawodawczego w sprawie ram BEFIT ("Działalność gospodarcza w Europie: ramy opodatkowania dochodu") i docenia niedawne porozumienia w ramach OECD dotyczące opodatkowania przedsiębiorstw.
4.5. W rocznym sprawozdaniu dotyczącym jednolitego rynku określono zestaw kluczowych wskaźników efektywności w celu przeprowadzenia analizy rozwoju sytuacji gospodarczej i monitorowania postępów osiągniętych w różnych obszarach wskazanych jako priorytetowe dla europejskiego przemysłu. EKES wyraża poparcie dla kluczowych wskaźników efektywności jako narzędzia monitorowania i z zadowoleniem przyjmuje cel opracowania przeglądu wyników gospodarki UE, porównania ich z partnerami międzynarodowymi i analizy specyfiki ekosystemów przemysłowych. Wzywa Komisję, aby przygotowała szczegółową roczną ocenę osiągnięcia proponowanych celów dotyczących wskaźników i w razie potrzeby wprowadziła środki naprawcze. Komitet uważa również, że jeżeli kluczowe wskaźniki efektywności są zasadniczym instrumentem wdrażania strategii przemysłowej, potrzebne są wymierne cele oraz jasny harmonogram i zarządzanie.
4.6. Jednocześnie zdaniem Komitetu potrzebne są wskaźniki, które nie tylko dostarczają jeszcze jeden zbiór danych, lecz również opisują istotne warunki konkurencyjności UE. Proponowane kluczowe wskaźniki efektywności pomijają istotne aspekty, takie jak: wiek, płeć czy profil umiejętności siły roboczej w różnych ekosystemach. Aspekty te mają zasadnicze znaczenia dla przewidywania przyszłych zmian i unikania wąskich gardeł i przeszkód w transformacji europejskiego przemysłu. Jednocześnie są one kluczowym warunkiem inkluzywnej odbudowy, z uwagi na fakt, że właśnie w młodzież, kobiety i osoby w niepewnej sytuacji zawodowej kryzys uderzył najmocniej. EKES zaleca uzupełnienie proponowanych kluczowych wskaźników efektywności wskaźnikami mierzącymi efektywność społeczną strategii przemysłowej i jej 14 ekosystemów w celu zapewnienia dobrych warunków pracy i produkcji oraz wysokiej jakości miejsc pracy. Wzywa do opracowania specjalnych wskaźników, które służą do pomiaru nie tylko ekosystemów, lecz również kwestii horyzontalnych, a także apeluje o możliwość ich dostosowania lub zmiany w razie konieczności i w miarę upływu czasu. Kluczowe wskaźniki efektywności powinny np. uwzględniać preferencje konsumentów, zwłaszcza przechodzenie na zrównoważone produkty.
5. Zwiększenie odporności jednolitego rynku
5.1. EKES z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w aktualizacji umieszczono jednolity rynek w centrum uwagi. Silny rynek wewnętrzny jest warunkiem wstępnym tworzenia i rozwoju europejskich przedsiębiorstw oraz osiągania przez nie dobrych wyników. EKES przypomina, że celem jest zapewnienie wysokich norm pracy, norm społecznych i środowiskowych oraz sprawne funkcjonowanie łańcuchów dostaw i sieci tworzących wartość w Europie. Spójność społeczna, przystępne cenowo systemy opieki zdrowotnej, efektywne usługi publiczne, dobra infrastruktura, skuteczne systemy edukacji i dobrze funkcjonujące stosunki pracy są kluczowymi warunkami przyciągania inwestycji i tworzenia dobrobytu.
5.2. EKES popiera wniosek Komisji dotyczący instrumentu nadzwyczajnego jednolitego rynku, zapewniającego większą przejrzystość i koordynację. Z zadowoleniem przyjmuje również szczegółową analizę ekosystemów przemysłowych, której powinny towarzyszyć analizy sektorowe i plany działania, wskazujące nie tylko wzajemne zależności i powiązania, lecz również luki w wielu sektorach w UE, oraz obejmujące ocenę sytuacji na rynku pracy i odpowiadające jej potrzeby pod względem umiejętności. Należy przewidzieć też miejsce dla przeglądu sposobu definiowania i stosowania koncepcji ekosystemów 5 , a także wyboru konkretnych sektorów do celów oceny, tak aby narzędzie to nie stało się nadmierne selektywne.
5.3. EKES z zadowoleniem przyjmuje dostrzeżenie roli europejskich mikroprzedsiębiorstw i MŚP oraz popiera zamiar udzielenia im pomocy w rozwoju i przyciąganiu wykwalifikowanej siły roboczej. Do tego konieczne jest środowisko przyjazne dla biznesu oraz inwestycje w umiejętności pracowników i szkolenia, a także godne warunki pracy i dobra infrastruktura społeczna. EKES docenia fakt zwrócenia przez Komisję specjalnej uwagi na opóźnienia w płatnościach.
Przeciwdziałanie takim opóźnieniom jest szczególnie istotne dla MŚP. Alternatywne metody rozwiązywania sporów, które umożliwiają zachowanie poufnego charakteru sporów, mogą być ważnym krokiem w stronę rozwiązania tego problemu.
5.4. Sojusze przemysłowe okazują się skuteczną metodą realizacji transgranicznych projektów przemysłowych na dużą skalę w strategicznych dziedzinach. Te sojusze przemysłowe, wraz z ważnymi projektami stanowiącymi przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania (IPCEI), mają kluczowe znaczenie dla odbudowy i dla promowania europejskich norm i kluczowych technologii, w szczególności w obszarach, w których sam rynek nie jest w stanie zapewnić rezultatów lub jest zakłócony.
5.5. EKES apeluje o reformę zasad pomocy państwa. Obecny system nie odpowiada już potrzebom. Potrzebny jest system, który zmniejsza obciążenia administracyjne, przyspiesza podejmowanie decyzji i ułatwia spełnienie wymogów postanowienia równoważącego. Zasady pomocy państwa mogą być również rozstrzygające dla IPCEI, które są kluczowym czynnikiem zachęcania do publicznych i prywatnych inwestycji.
5.6. EKES z ubolewaniem dostrzega brak uznania w komunikacie dla kluczowej roli, jaką przedsiębiorstwa społeczne odgrywały w czasie pandemii, oraz dla ich znaczenia w dalszym budowaniu odpornej Europy. W tym kontekście zwraca uwagę na przyszły plan działania na rzecz promowania gospodarki społecznej.
5.7. Badania, rozwój i innowacje są bardzo ważne dla przyszłości europejskiego przemysłu. EKES wyraża rozczarowanie, że cel przeznaczenia 3 % PKB na inwestycje w badania, rozwój i innowacje nadal w dużej mierze nie został zrealizowany. Niektóre państwa członkowskie inwestują taki odsetek, podczas gdy inne przeznaczają na te inwestycje mniej niż 1 %. Różnice te osłabiają zdolność UE jako bloku na arenie międzynarodowej, plasując ją za Stanami Zjednoczonymi, Japonią i Chinami.
5.8. Zwiększenie odporności jednolitego rynku wymaga promowania integracji rynku. W tym celu wymiar fiskalny, integrację i środki unikania nieuczciwej konkurencji podatkowej należy uwzględniać zarówno na szczeblu europejskim, jak i międzynarodowym. Reguły konkurencji należy również dostosować do nowych realiów, z którymi mamy obecnie do czynienia, niezależnie od polityki przemysłowej.
6. Rozwiązanie kwestii zależności - otwarta strategiczna autonomia w praktyce
6.1. Unia Europejska musi pozostać otwarta i sprawiedliwa oraz opierać się na wartościach, aby przyciągać inwestorów i wspierać działalność gospodarczą. Jej potęga geopolityczna jest powiązana z posiadaniem konkurencyjnej bazy przemysłowej, silnych przedsiębiorstw i wysoko wykwalifikowanych pracowników, zakładów produkcyjnych na terenie UE oraz jasnych i sprawiedliwych zasad rynku wewnętrznego, które mogą służyć jako przykład w skali międzynarodowej 6 . Ważne jest jednak rozważne stosowanie instrumentów ochrony handlu w celu utrzymania uczciwej konkurencji w UE.
6.2. EKES jest przekonany, że polityka zorientowana na autonomię nie odpowiada potrzebom. Polityka handlowa UE powinna zamiast tego uwzględniać fakt, że kluczowym czynnikiem umożliwiającym osiągnięcie odporności jest otwartość. Ważne jest znalezienie właściwej równowagi między otwartością i planowanym instrumentem prawnym mającym na celu zaradzenie potencjalnie zakłócającemu wpływowi subsydiów zagranicznych na jednolitym rynku zarówno na przedsiębiorstwa, jak i na pracowników. EKES popiera otwarty i sprawiedliwy jednolity rynek oraz równe warunki działania, w ramach których europejskie przedsiębiorstwa mogą konkurować na rynkach zagranicznych.
6.3. Jednocześnie należy unikać wprowadzania nowych pojęć, takich jak "konkurencyjny zrównoważony rozwój", bez ich wyjaśnienia. Przedsiębiorstwa czeka twarda walka w okresie odbudowy i potrzebują niestwarzających utrudnień ram ustawodawczych, aby sobie poradzić.
6.4. Podejście promujące tworzenie i wspieranie sojuszy przemysłowych okazało się skuteczne w aktualnych przypadkach baterii i wodoru. EKES jest przekonany, że jest to bardzo dobry instrument, i popiera tworzenie następnych sojuszy w wybranych sektorach - np. sojuszu na rzecz procesorów i technologii półprzewodnikowych, sojuszu na rzecz danych przemysłowych, technologii brzegowych i technologii chmury, sojuszu na rzecz wyrzutni rakiet oraz sojuszu na rzecz lotnictwa bezemisyjnego. Komitet oczekuje jednak, że sojusze będą zawierane w sposób przejrzysty i włączający, ze szczególnym uwzględnieniem mikroprzedsiębiorstw oraz MŚP.
7. Przyspieszenie dwojakiej transformacji
7.1. Jak podkreślono w Zielonym Ładzie, cyfryzacja odgrywa kluczową rolę we wszystkich ekosystemach. Należy zatem zwiększyć inwestycje w całej UE, aby pobudzić siłę wzrostu nowych sektorów ICT, takich jak: gospodarka oparta na danych, internet rzeczy, przetwarzanie w chmurze, robotyka, sztuczna inteligencja i zaawansowana produkcja, a także aby zwiększyć wykorzystanie opracowanych w Europie norm przemysłowych. EKES apeluje do Komisji i państw członkowskich o dopilnowanie, by inwestycje były przeznaczane na rozwiązania cyfrowe, które wnoszą wartość dodaną dla gospodarek europejskich.
7.2. Zapewnienie konkurencyjności Europy w dziedzinie cyfrowej ma najwyższy priorytet. W strategii słusznie zwrócono uwagę na potrzebę szybkiego przyjęcia przez ustawodawców aktu o usługach cyfrowych i aktu o rynkach cyfrowych oraz na niezwykle ważną rolę zharmonizowanych norm w rozwoju jednolitego rynku towarów i umożliwianiu Europie zajęcia pozycji globalnego lidera w dziedzinie technologii, w tym przez wykorzystanie cyfryzacji do osiągnięcia większej efektywności energetycznej. Dobrze funkcjonujący europejski system normalizacji ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia celów dwojakiej transformacji oraz zwiększenia konkurencyjności i odporności unijnych sektorów przemysłu. EKES apeluje do Komisji o jeszcze silniejsze dążenie do zajęcia pozycji lidera poprzez ustanawianie standardów oraz w ich ustanawianiu, przez promowanie i rozwój istniejących europejskich standardów przemysłowych wspólnie z przedsiębiorstwami. Z zadowoleniem przyjmuje zatem holistyczne podejście Komisji, biorąc także pod uwagę znaczenie sektora usług dla dobrego funkcjonowania jednolitego rynku i sprostania wyzwaniom dwojakiej transformacji.
7.3. Kluczowe znaczenie ma wyposażenie europejskiej siły roboczej w umiejętności cyfrowe na potrzeby nowego etapu uprzemysłowienia. Wejście w erę cyfrową można osiągnąć tylko dzięki wykwalifikowanej i dobrze przygotowanej sile roboczej. Umiejętności są ważnym katalizatorem innowacji i tworzenia wartości dodanej. Zwiększanie zdolności do zatrudnienia wymaga kompleksowych strategii rynku pracy włączających wszystkie odpowiednie zainteresowane strony (partnerów społecznych, instytucje rynku pracy, organizacje społeczeństwa obywatelskiego, organizatorów szkoleń). Umiejętności i kompetencje cyfrowe muszą stanowić element wszystkich poziomów edukacji, szkolenia i sektorowych partnerów społecznych. Lokalne przedsiębiorstwa powinny uczestniczyć w zarządzaniu edukacją oraz systemami szkolenia zawodowego, ponieważ dobrze znają systemy działania przedsiębiorstw i potrzeby lokalnego rynku. Cyfryzację gospodarki należy promować w sposób włączający i należy zapobiegać wszelkim formom dyskryminacji cyfrowej, szczególnie wobec osób starszych, osób z niepełnosprawnościami oraz mieszkańców regionów wiejskich i oddalonych.
7.4. EKES podkreśla, że silny europejski sektor produkcyjny oparty na technologiach niskoemisyjnych lub bezemisyjnych i efektywności energetycznej najlepiej służy gospodarce i klimatowi. Zmniejszenie zdolności produkcyjnych i pozwolenie na ucieczkę zarówno emisji, jak i inwestycji do krajów o mniej ambitnych normach emisji byłoby zasadniczym błędem. Najważniejszym czynnikiem stymulującym zmniejszenie globalnych emisji jest opracowywanie niskoemisyjnych lub bezemisyjnych - a także efektywnych energetycznie - technologii i wprowadzanie ich na globalne rynki. Zadaniem Europy jest wykazanie, że ambitne zmniejszenie emisji jest możliwe bez zagrożeń dla dobrobytu gospodarczego.
7.5. Niezbędne są gospodarka o obiegu zamkniętym 7 i stworzenie rynków surowców wtórnych. Strategie gospodarowania odpadami oraz obowiązkowa zawartość materiałów pochodzących z recyklingu w opakowaniach i innych produktach mają zasadnicze znaczenie dla stymulowania inwestycji w łańcuchach recyklingu.
7.6. Aby osiągnąć poziom inwestycji niezbędny do sfinansowania Zielonego Ładu, należy również przewidzieć przegląd zasad pomocy państwa w odniesieniu do inwestycji w niskoemisyjne produkty i procesy. Co więcej nowo utworzone fundusze innowacyjne i modernizacyjne, dochody z aukcji w ramach systemu handlu uprawnieniami do emisji (ETS) i proponowane kontrakty na transakcje różnicowe dotyczące dwutlenku węgla powinny zapewnić dodatkowe środki na wspieranie projektów w dziedzinie klimatu i energii i na radzenie sobie ze społecznymi skutkami transformacji, która nie pozostawia nikogo w tyle. Ponadto należy uwzględnić powiązanie strategii przemysłowej z Europejskim Zielonym Ładem i planem działania UE na rzecz eliminacji zanieczyszczeń wody, powietrza i gleby.
7.7. EKES popiera przedstawioną w aktualizacji nowej strategii przemysłowej koncepcję mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2. Komitet pragnie podkreślić, że mechanizm ten, wprowadzony dla wybranych sektorów, musi być w pełni zgodny z zasadami WTO, tak aby uniknąć środków odwetowych ze strony partnerów handlowych. W dążeniu do neutralności pod względem emisji dwutlenku węgla ustalenie podobnych poziomów opłat za emisję w wymiarze międzynarodowym powinno być priorytetowym celem w przyszłych negocjacjach wielostronnych.
7.8. Analiza danych będzie odgrywać kluczową rolę w perspektywie krótko- i średnioterminowej. UE potrzebuje zaawansowanych programów analizy danych, które pozwolą ocenić poziom konkurencyjności Europy w porównaniu z naszymi światowymi konkurentami. W związku z tym EKES z zadowoleniem przyjmuje wysiłki na rzecz tworzenia sojuszy branżowych w zakresie danych przemysłowych, technologii brzegowych i technologii chmury obliczeniowej.
Bruksela, dnia 21 października 2021 r.
|
Christa SCHWENG |
|
Przewodnicząca |
|
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego |
UWAGA: Załącznik do niniejszego dokumentu (opinia uzupełniająca Komisji Konsultacyjnej ds. Przemian w Przemyśle - CCMI/185 - "Aktualizacja nowejstrategii przemysłowej - wpływ na ekosystem przemysłu sanitarnego" - EESC-2021-02562-00-00-AS-TRA) znajduje się na następnych stronach.
