Sprawozdawca: Carlos Manuel TRINDADE
| Wniosek |
Komisja, 10.8.2021 |
| Podstawa prawna |
Art. 153 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej |
| Organ odpowiedzialny |
Sekcja Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Obywatelstwa |
| Data przyjęcia przez sekcję |
6.10.2021 |
| Data przyjęcia na sesji plenarnej |
20.10.2021 |
| Sesja plenarna nr |
564 |
| Wynik głosowania |
|
| (za/przeciw/wstrzymało się) |
153/25/41 |
1. Wnioski i zalecenia
1.1. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) potwierdza, że ochrona pracowników przed zagrożeniami dla zdrowia i bezpieczeństwa (BHP) ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia godnych i trwałych warunków pracy, została zapisana w Traktatach i Karcie praw podstawowych, jest prawem określonym w zasadzie 10. Europejskiego filaru praw socjalnych i stanowi jeden z kluczowych elementów dla osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju ONZ 1 .
1.2. EKES w pełni zgadza się ze stwierdzeniem Komisji, że "zdrowe i bezpieczne warunki pracy stanowią warunek konieczny zapewnienia zdrowej i produktywnej siły roboczej. Nikt nie powinien cierpieć w wyniku choroby związanej z pracą ani wypadków przy pracy. Jest to również ważny aspekt zarówno zrównoważonego rozwoju, jak i konkurencyjności gospodarki UE" 2 . EKES zgadza się również, że "dobry poziom BHP przyczynia się także do obniżenia kosztów opieki zdrowotnej oraz innych obciążeń społecznych, natomiast koszty wynikające ze słabego poziomu BHP są wysokie dla ludzi, przedsiębiorstw i społeczeństwa" 3 .
1.3. EKES zasadniczo zgadza się z wizją strategiczną i działaniami przewidzianymi w ramach strategicznych, lecz pragnie poczynić w niniejszej opinii pewne uwagi, propozycje i zalecenia:
1.3.1. Komitet odnotowuje w szczególności stwierdzenie Komisji, że "na koniec 2021 r. zaproponuje inicjatywę mającą na celu poprawę warunków pracy osób pracujących za pośrednictwem platform cyfrowych" z myślą o zapewnieniu "wszystkim osobom [...] odpowiednich warunków pracy, m.in. w zakresie higieny i bezpieczeństwa" w przypadku, gdy partnerzy społeczni nie są skłonni do negocjacji 4 .
1.3.2. EKES popiera: (i) "wizję zero" w zakresie zgonów związanych z pracą; (ii) przepisy przewidziane w celu walki z rakiem; (iii) ratyfikację Konwencji MOP w sprawie eliminacji przemocy i molestowania z 2019 r. (nr 190); (iv) inicjatywę ustawodawczą, która ma zostać podjęta do 2021 r. w sprawie zapobiegania i zwalczania przemocy ze względu na płeć wobec kobiet i przemocy domowej; (v) cel Komisji, jakim jest włączenie psychospołecznych i ergonomicznych czynników ryzyka do kampanii "Zdrowe i bezpieczne miejsce pracy".
1.3.3. EKES zasadniczo popiera: (i) fakt, że niezbędne jest "wyciągnięcie wniosków z pandemii COVID-19 i zwiększenie gotowości na potencjalne przyszłe kryzysy zdrowotne [...]" oraz to, że "należy dalej rozwijać synergie między BHP a zdrowiem publicznym"; (ii) włączenie COVID-19 do zalecenia w sprawie europejskiego wykazu chorób zawodowych 5 .
1.3.4. EKES zasadniczo popiera: (i) konieczność podjęcia przez państwa członkowskie inicjatyw mających na celu przeciwdziałanie tendencji spadkowej w odniesieniu do liczby przeprowadzonych inspekcji pracy; (ii) zorganizowanie szczytu dotyczącego BHP w 2023 r., ze szczególnym uwzględnieniem postępu w urzeczywistnianiu "Wizji zero" w zakresie zgonów związanych z pracą; (iii) nowy wskaźnik śmiertelnych wypadków przy pracy zaproponowany już w planie działania na rzecz Europejskiego filaru praw socjalnych; (iv) usprawnienie działalności inspektorów pracy dzięki wytycznym oraz szkoleniom na poziomie europejskim i krajowym; (v) promowanie współpracy na szczeblu UE i państw członkowskich w celu zapewnienia spójności wdrażania przepisów; (vi) wytyczne i wsparcie dla przedsiębiorstw, zwłaszcza mikroprzedsiębiorstw i małych przedsiębiorstw, z myślą o wsparciu ich w przestrzeganiu prawodawstwa w zakresie BHP 6 .
1.3.5. EKES zasadniczo popiera: (i) współpracę między UE, MOP i WHO w zakresie danych i wiedzy; (ii) fakt, że UE wraz z państwami członkowskimi będzie wspierać stworzenie nowego wskaźnika umieralności spowodowanej chorobami przypisywanymi czynnikom ryzyka zawodowego w ramach celów zrównoważonego rozwoju ONZ; (iii) fakt, że UE będzie wspierać uwzględnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w ramach MOP dotyczących podstawowych zasad i praw w pracy; (iv) dążenie Komisji do wspierania BHP w globalnych łańcuchach dostaw; (v) intencję UE, by zapewnić odpowiednie uwzględnianie norm BHP w ramach wiążących zobowiązań dotyczących norm pracy i standardów społecznych oraz w kontekście propagowania godnej pracy w przyszłych unijnych umowach handlowych; (vi) wsparcie dla krajów kandydujących, tak aby mogły włączyć do swoich ustawodawstw dorobek prawny UE w zakresie BHP 7 .
1.4. W szczególności EKES proponuje następujące działania, środki lub inicjatywy, które Komisja powinna włączyć do strategicznych ram UE na lata 2021-2027:
1.4.1. Punkt 2.1 - (i) w odniesieniu do osób sklasyfikowanych jako samozatrudnione, do których według ram strategicznych nie mają zastosowania zasady BHP, zaleca przeprowadzenie w odpowiednim czasie badania przy udziale Komisji, ekspertek i ekspertów oraz partnerów społecznych w celu znalezienia najlepszego rozwiązania, zapewniającego przestrzeganie prawa każdej osoby samozatrudnionej do bezpiecznego i zdrowego środowiska pracy. Wyniki należałoby przedłożyć na szczycie dotyczącym BHP w 2023 r.; (ii) w odniesieniu do planowanego przez Komisję przedstawienia nieustawodawczej inicjatywy na szczeblu UE dotyczącej zdrowia psychicznego w miejscu pracy proponuje, by inicjatywa ta miała charakter ustawodawczy, zważywszy na znaczenie głównych aspektów zawartych w ramach strategicznych.
1.4.2. Punkt 2.2 - (i) wzywa Komisję do uwzględnienia nowotworów pochodzenia zawodowego w przyszłym europejskim planie walki z rakiem oraz do rozszerzenia zakresu dyrektywy w sprawie czynników rakotwórczych i mutagenów na substancje reprotoksyczne i na niebezpieczne produkty lecznicze, a także zagwarantowania długoterminowego monitorowania stanu zdrowia pracowników narażonych na działanie czynników rakotwórczych, nawet jeśli nie pracują już oni w takich warunkach; (ii) zaleca, by fakt, iż "Komisja oceni, w jaki sposób zwiększyć skuteczność dyrektywy w sprawie kar wobec pracodawców" (52/2009) doprowadził do zaostrzenia sankcji nakładanych na pracodawców nieprzestrzegających przepisów; (iii) proponuje, aby - jak wynika z ostatnich wniosków płynących z pandemii COVID-19 - pilnie przedstawiono inicjatywę ustawodawczą w celu zapobiegania zagrożeniom psychospołecznym; (iv) zgromadzone doświadczenia i badania naukowe dotyczące chorób układu mięśniowo-szkieletowego uzasadniają potrzebę inicjatywy ustawodawczej w tej dziedzinie.
1.4.3. Punkt 2.3 - (i) przekształcenie zalecenia w sprawie europejskiego wykazu chorób zawodowych w dyrektywę; (ii) poprawa dyrektywy w sprawie czynników biologicznych poprzez uwzględnienie najnowszych doświadczeń; (iii) w odniesieniu do krajowych inspektoratów pracy należy wyznaczyć cel polegający na tym, by do końca okresu ram strategicznych we wszystkich państwach członkowskich osiągnięto wskaźnik określony w normach MOP wynoszący 1 inspektora pracy na 10 000 pracowników. Jeżeli cel ten nie zostanie osiągnięty w obecnych ramach strategicznych, Komisja przedstawi inicjatywę ustawodawczą w tym obszarze.
1.4.4. Punkt 3 - należy odpowiednio zintegrować inspekcje Europejskiego Urzędu ds. Pracy oraz promować je w ramach strategicznych z uwagi na ważną rolę, jaką odgrywają w koordynowaniu kontroli transgranicznych.
1.5. EKES odnotowuje, że pomimo pewnej poprawy w ostatnich latach nadal mamy do czynienia z poważnym brakiem informacji i wiedzy na temat stanu BHP w UE i państwach członkowskich. Komitet jest przekonany, że wiedza taka jest niezbędna do lepszego określenia wyzwań i zapobiegania ryzyku, przygotowania odpowiednich strategii politycznych oraz monitorowania wdrażania i postępów poczynionych na szczeblu UE i w poszczególnych państwach członkowskich, zwłaszcza w odniesieniu do celów i działań wynikających ze strategicznych ram BHP na lata 2021-2027.
1.6. EKES podkreśla, że w procesie przeglądu istniejących przepisów dotyczących BHP na szczeblu UE i państw członkowskich należy uwzględnić ekologiczną, cyfrową, demograficzną i społeczną transformację gospodarki europejskiej, zwłaszcza w świecie pracy, aby chronić pracowników czy osoby samozatrudnione, w tym przypadku zgodnie z pkt 1.4.1 ppkt (i).
1.7. Państwa członkowskie ponoszą szczególną odpowiedzialność za wdrożenie przepisów BHP oraz zapewnienie zdrowych i bezpiecznych warunków pracy wszystkim pracownikom europejskim, w szczególności pracownikom sezonowym oraz grupom znajdującym się w najtrudniejszej sytuacji takim jak młodzież, osoby starsze, kobiety, osoby z niepełnosprawnościami, migranci i osoby o nieuregulowanym zatrudnieniu Wzmocnienie zasobów technicznych i ludzkich inspektoratów pracy, które w ostatnich latach w wielu państwach członkowskich uległy ograniczeniu, oraz lepsza koordynacja, współpraca i szkolenia na szczeblu europejskim to kluczowe elementy dla wydatnej poprawy egzekwowania przepisów BHP. Priorytetem dla różnych państw członkowskich powinny być również wytyczne i wsparcie dla MŚP, a zwłaszcza mikroprzedsiębiorstw, tak aby firmy te mogły zapewnić zgodność z przepisami BHP. Komisja Europejska jako strażniczka Traktatów jest odpowiedzialna za zapewnienie odpowiedniego przestrzegania przez państwa członkowskie przepisów BHP.
1.8. EKES zaleca, by podczas aktualizacji krajowych strategii BHP Komisja i państwa członkowskie podjęły inicjatywy na rzecz promowania stałego dialogu społecznego między partnerami społecznymi na temat warunków BHP w sektorach, przedsiębiorstwach i miejscach pracy. Zaangażowanie związków zawodowych oraz przedstawicielek i przedstawicieli pracowników, a także stałe konsultacje z nimi na temat oceny ryzyka i profilaktyki mają kluczowe znaczenie dla promowania bezpiecznego i zdrowego środowiska pracy, co ma bezpośredni wpływ na zdrowie pracowników, produktywność przedsiębiorstw i usługi publicznej opieki zdrowotnej.
1.9. W obliczu wyzwań globalizacji i europejskiego dążenia do podnoszenia norm BHP na świecie EKES zaleca, by Komisja i państwa członkowskie ściśle współpracowały z MOP i WHO w celu promowania prawa do bezpiecznych i zdrowych warunków pracy w kontekście podstawowych zasad i praw pracowniczych MOP oraz z myślą o zagwarantowaniu poszanowania tych zasad przez globalne łańcuchy dostaw.
2. Kontekst ogólny
2.1. EKES zgadza się, że od "niemal 20 lat strategiczne ramy UE dotyczące BHP odgrywają decydującą rolę w sposobie decydowania o celach w zakresie BHP przez organy krajowe i partnerów społecznych" 8 . Podkreśla jednak, że choć znaczenie tych ram strategicznych w planach krajowych jest niezaprzeczalne, istnieją problemy z widocznością, a w wielu państwach członkowskich związki zawodowe i organizacje pracodawców nie są w pełni zaangażowane w ich opracowywanie i monitorowanie.
2.2. EKES przyjmuje do wiadomości ocenę strategicznych ram UE dotyczących BHP na lata 2014-2020, zwłaszcza wskazanie ważnych aspektów, takich jak:
i) ograniczone zasoby w państwach członkowskich; (ii) potrzeba zwiększenia nacisku na choroby zawodowe, zmiany demograficzne, psychospołeczne czynniki ryzyka oraz zaburzenia układu mięśniowo-szkieletowego oraz (iii) potrzeba wsparcia zarówno inspektoratów pracy, jak i przedsiębiorstw w ulepszaniu ich norm BHP 9
2.3. EKES zauważa, że prawodawstwo europejskie zmniejszyło te problemy i przyczyniło się do poprawy norm BHP we wszystkich sektorach działalności gospodarczej w każdym państwie członkowskim. Wciąż jednak istnieją wyzwania, a pandemia COVID-19 wyostrzyła zagrożenia, którymi należy się zająć.
2.4. EKES dostrzega znaczne postępy poczynione w ostatnich latach w obszarze BHP w UE: w okresie 1994-2018 liczba śmiertelnych wypadków przy pracy spadła o ok. 70 %. Choć przyczyniły się do tego deindustrializacja w Europie i lepsza opieka medyczna, prawdą jest również, że unijny system BHP odegrał tu znaczącą rolę 10 .
2.5. EKES zauważa, że pomimo tych postępów w 2018 r. w UE-27 doszło do ponad 3 300 wypadków śmiertelnych i 3,1 mln wypadków bez ofiar śmiertelnych, a ponad 200 000 pracowników umiera co roku z powodu chorób związanych z pracą. Ta sytuacja ludzkiego cierpienia wymaga utrzymania i poprawy norm ochrony pracowników oraz stanowi stałe wyzwanie i zmusza do działania 11 .
2.6. EKES podkreśla, że wypadki i choroby związane z pracą kosztują gospodarkę europejską ponad 3,3 % PKB rocznie (ok. 460 mld EUR w 2019 r.) oraz że szacuje się, iż każde euro zainwestowane w BHP zwraca się pracodawcy ok. dwukrotnie 12 .
2.7. Pandemia COVID-19 pokazała, jak ważne są przepisy BHP dla ochrony zdrowia pracowników, funkcjonowania naszego społeczeństwa oraz ciągłości najważniejszej działalności gospodarczej. EKES zgadza się ze stwierdzeniem, że pandemia uwypukliła również potrzebę opracowania strategii integrującej BHP i politykę w zakresie zdrowia publicznego oraz tworzącej synergie między oboma wymiarami, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie naszego społeczeństwa oraz ciągłość najważniejszej działalności gospodarczej i społecznej 13 .
3. Strategiczne ramy UE dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2021-2027
3.1. W tym ogólnym kontekście Komisja przedstawia nowe strategiczne ramy UE dotyczące BHP na lata 2021-2027 14 (zwane dalej "ramami strategicznymi"), zapowiedziane w Europejskim filarze praw socjalnych, które skupiają się na następujących trzech głównych celach:
- przewidywaniu zmian i zarządzaniu nimi w nowym świecie pracy, który wyłoni się po transformacji ekologicznej, cyfrowej i demograficznej,
- poprawie zapobiegania wypadkom i chorobom związanym z pracą,
- poprawie gotowości na wszelkie możliwe przyszłe kryzysy zdrowotne.
3.2. EKES zgadza się z Komisją Europejską, że osiągnięcie tych celów wymaga:
(i) solidnego dialogu społecznego;
(ii) większych możliwości w zakresie badań naukowych i gromadzenia danych na szczeblu państw członkowskich i UE;
(iii) wzmocnienia egzekwowania przepisów;
(iv) zwiększenia świadomości;
(v) większej mobilizacji środków finansowych.
3.3. EKES odnotowuje, że ramy strategiczne przewidują realizację 36 działań w okresie ich obowiązywania, przy czym 17 działań należy bezpośrednio do kompetencji Komisji, 16 leży w gestii państw członkowskich, a za 3 odpowiedzialni są partnerzy społeczni.
4. Uwagi dotyczące ram strategicznych
4.1. Odnośnie do punktu 2.1 "Przewidywanie zmian i zarządzanie nimi"
4.1.1. W kontekście transformacji ekologicznej i cyfrowej zmienia się charakter zadań, modeli pracy i miejsc pracy, co stwarza poważne wyzwania dla państw członkowskich i przedsiębiorstw w zakresie zapewnienia zdrowia i dobrego samopoczucia pracowników.
4.1.2. Starzejąca się siła robocza wymaga dostosowania środowiska pracy i zadań do szczególnych potrzeb starszych pracowników w celu zminimalizowania ryzyka. BHP odgrywa zasadniczą rolę w odpowiednim reagowaniu na zmiany demograficzne.
4.1.3. Technologie cyfrowe mogą również zaoferować pracownikom, w tym osobom z niepełnosprawnościami czy osobom starszym, większe możliwości poprawy równowagi między życiem zawodowym a prywatnym zarówno w przypadku kobiet, jak i mężczyzn, oraz przyczynić się do wdrażania BHP za pomocą dostępnych narzędzi, kampanii informacyjnych i skuteczniejszych inspekcji.
4.1.4. EKES uważa, że robotyzacja i wykorzystanie sztucznej inteligencji mogą zmniejszyć ryzyko związane z wykonywaniem niebezpiecznych zadań takich jak praca w wysoce zanieczyszczonych miejscach, infrastruktura ścieków, wysypiska śmieci czy obszary fumigacji. Mogą też stanowić nowe szanse dla pracowników i przedsiębiorstw. Prawdą jest jednak, że nowe technologie wiążą się również z poważnymi wyzwaniami ze względu na coraz większą nieregularność czasu i miejsca pracy, możliwość nadzoru pracowników oraz zagrożenia związane z nowymi narzędziami i maszynami. Wszystko to zwiększa stres psychiczny, który z kolei prowadzi do coraz większej liczby chorób psychosomatycznych, w odniesieniu do których musimy podjąć odpowiednie działania.
4.1.5. Chociaż przepisy UE dotyczące BHP już uwzględniają wiele zagrożeń wynikających z rozwoju przemysłu, sprzętu i miejsc pracy, EKES zgadza się z Komisją, że postępy technologiczne, starzenie się siły roboczej i ewoluujące formy pracy wymagają nowych wniosków ustawodawczych.
4.1.6. W tym kontekście EKES zaleca, by Komisja dokonała przeglądu dyrektywy ramowej w sprawie bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy w celu dostosowania jej do realiów pracy oraz do nowych zagrożeń i wyzwań związanych ze zmianą klimatu (np. praca na zewnątrz przy bardzo wysokich temperaturach), przemianami demograficznymi i cyfryzacją.
4.1.7. EKES uważa, że zagrożenia psychospołeczne, które już były dość rozpowszechnione przed pandemią, nasiliły się jeszcze bardziej w wyniku COVID-19 oraz nieplanowanej narzuconej telepracy na masową skalę i towarzyszących jej szczególnych warunków, takich jak zacieranie się granic między życiem zawodowym a prywatnym, ciągła łączność, brak interakcji społecznych i zwiększone wykorzystanie ICT.
4.2. Odnośnie do punktu 2.2 "Lepsze zapobieganie chorobom i wypadkom związanym z pracą"
4.2.1. EKES podziela pogląd Komisji, że podejście oparte na "«Wizji zero»w zakresie zgonów związanych z pracą w UE« oraz wzmocnienie kultury zapobiegania będą możliwe tylko poprzez: (i) dokładne badanie wypadków i zgonów w miejscu pracy; (ii) identyfikowanie i usuwanie przyczyn tych wypadków i zgonów; (iii) zwiększanie świadomości na temat zagrożeń wypadkami związanymi z pracą, urazami i chorobami zawodowymi oraz (iv) wzmocnienie egzekwowania obowiązujących zasad i wytycznych".
4.2.2. EKES uważa, że szacowana liczba 100 000 zgonów z powodu nowotworów pochodzenia zawodowego jest nieakceptowalna. Wzywa więc państwa członkowskie do szybkiego wdrożenia strategii leżącej u podstaw planu działania dotyczącego czynników rakotwórczych, jeśli chodzi o wdrożenie wartości dopuszczalnych i innych przepisów przyjętych na szczeblu UE pozwalających ograniczyć narażenie na 26 substancji niebezpiecznych i tym samym poprawić warunki pracy ok. 40 mln pracowników. EKES uważa, że należy dokonać przeglądu i uzupełnienia wykazu substancji niebezpiecznych, uwzględniając w nim zwłaszcza nanomateriały i ich działanie rakotwórcze, oraz zaleca rozszerzenie do 50 wykazu czynników rakotwórczych podlegających dopuszczalnym wartościom narażenia.
4.2.3. EKES wzywa Komisję i państwa członkowskie do promowania zdrowia w miejscu pracy oraz do priorytetowego potraktowania intensyfikacji badań i gromadzenia danych zarówno na szczeblu unijnym, jak i krajowym. Działania te powinny obejmować w szczególności zawodowe choroby układu krążenia oraz zaburzenia układu mięśniowo-szkiele- towego i psychospołeczne czynniki ryzyka.
4.2.4. EKES popiera propozycję stałej aktualizacji metodologii postępowania z substancjami niebezpiecznymi oraz określenia nowych efektywnych sposobów ustalania dopuszczalnych wartości BHP. Podkreśla i popiera proces postępowania z substancjami niebezpiecznymi na podstawie oceny naukowej, zgodnie z zasadą "jedna substancja, jedna ocena". Konsultacje trójstronne ACSH i ścisłe zaangażowanie wszystkich zainteresowanych stron okazały się sukcesem.
4.2.5. W kontekście stanowiska Parlamentu Europejskiego i zainteresowanych stron na temat potrzeby ochrony personelu opieki zdrowotnej narażonego na kontakt z niebezpiecznymi produktami leczniczymi, jak również na inne zagrożenia, zdaniem EKES-u należy zająć się tym problemem nie tylko poprzez szkolenia, instrukcje i wytyczne, ale również poprzez przyjęcie wiążących przepisów.
4.2.6. EKES uważa, że uznanie różnorodności, w tym różnic i nierówności w traktowaniu kobiet i mężczyzn, oraz zwalczanie dyskryminacji wśród pracowników mają zasadnicze znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, zwłaszcza przy przeprowadzaniu oceny ryzyka. Należy zachęcać do podejmowania działań mających na celu unikanie uprzedzeń ze względu na płeć. W każdym razie należy pamiętać, że na zdolność do pracy może wpływać także stan biologiczny (karmienie piersią, ciąża).
4.2.7. Należy również poprawić perspektywy na rynku pracy osób z niepełnosprawnościami, w tym poprzez konkretne wdrażanie BHP i programów rehabilitacji zawodowej dla osób cierpiących na choroby przewlekłe lub osób, które padły ofiarą wypadków.
4.2.8. Trzeba poprawić ochronę szczególnie wrażliwych grup pracowników. W tym kontekście wszystkie państwa członkowskie powinny zwrócić szczególną uwagę na inspektoraty pracy i ratyfikację Konwencji w sprawie eliminacji przemocy i molestowania z 2019 r. EKES wzywa wszystkie państwa członkowskie do ratyfikowania Konwencji w okresie wdrażania nowej strategii.
4.3. Odnośnie do punktu 2.3 "Zwiększenie gotowości - szybkie reagowanie na zagrożenia"
4.3.1. Kryzys związany z COVID-19 pokazał, że BHP odgrywa kluczową rolę w pomaganiu pracownikom, przedsiębiorstwom i państwom członkowskim w ochronie życia i zarządzaniu ryzykiem w celu zapewnienia dobrostanu, ciągłości działania i zrównoważonego rozwoju.
4.3.2. Jednym z wniosków, które należy wyciągnąć w przyszłości i które zapewniły skuteczność reakcji w czasie kryzysu, jest znaczenie synergii między BHP a zdrowiem publicznym. Należy wzmocnić tę interakcję we wszystkich państwach członkowskich, tak aby UE była przygotowana na przyszłe kryzysy zdrowotne.
4.3.3. EKES uznaje znaczenie wysiłków EU-OSHA na rzecz stworzenia wytycznych i narzędzi we współpracy z państwami członkowskimi i partnerami społecznymi, które umożliwiły przedsiębiorstwom, zwłaszcza MŚP, odpowiednie reagowanie na poszczególne etapy pandemii.
4.3.4. Klasyfikacja SARS-CoV-2 na podstawie dyrektywy w sprawie czynników biologicznych przyczyniła się do zapewnienia ochrony pracowników w zakładach, w których pracuje się z wirusem w celu produkcji, dystrybucji i zastosowania szczepionek.
4.3.5. Pandemia uwypukliła zwiększone narażenie pracowników mobilnych i transgranicznych, w tym pracowników sezonowych, migrantów i osób o nieuregulowanym zatrudnieniu na niezdrowe lub niebezpieczne warunki życia i pracy, takie jak złe lub przepełnione zakwaterowanie lub brak informacji o przysługujących im prawach. EKES wzywa państwa członkowskie do wypełnienia spoczywających na nich obowiązków w zakresie BHP oraz do zwiększenia świadomości na temat potrzeby promowania sprawiedliwych i bezpiecznych warunków pracy i życia dla pracowników sezonowych, mobilnych i transgranicznych.
4.3.6. EKES odnotowuje, że - jak podkreśliła Komisja - ważne jest wspieranie pracowników zakażonych COVID-19 i rodzin, które straciły członków rodziny z powodu narażenia na SARS2 w pracy, oraz że 25 państw członkowskich podjęło już kroki w tym kierunku, w tym poprzez uznanie COVID-19 za chorobę zawodową 15 .
4.4. Odnośnie do punktu 3 "Wdrażanie zaktualizowanych strategicznych ram"
4.4.1. EKES zgadza się ze stwierdzeniem Komisji, że "[p]artnerzy społeczni są w szczególnie dogodnej pozycji, aby znaleźć rozwiązania dostosowane do sytuacji konkretnego rodzaju działalności czy sektora" 16 .
4.4.2. EKES zwraca uwagę, że pandemia pokazała, iż przedsiębiorstwa i miejsca pracy są również ważnymi ośrodkami rozprzestrzeniania się zakażeń, przez co potrzeba dostosowania środków BHP do poszczególnych jednostek gospodarczych staje się jeszcze ważniejsza.
4.4.3. EKES zaleca Komisji, by w tej dziedzinie ramy strategiczne objęły inicjatywy na rzecz promowania stałego dialogu społecznego między partnerami społecznymi na temat warunków BHP w sektorach działalności, a przede wszystkim w przedsiębiorstwach. Zaangażowanie związków zawodowych oraz przedstawicielek i przedstawicieli pracowników, jak również stałe konsultacje z nimi na temat aktualnych wydarzeń, a przy tym ścisła koordynacja z negocjacjami i rokowaniami zbiorowymi, przeprowadzanie oceny ryzyka, zapobieganie ryzyku i zarządzanie nim, wykorzystywanie możliwości i tworzenie bezpiecznego i zdrowego środowiska pracy mają bezpośredni wpływ na zdrowie pracowników, wydajność i konkurencyjność przedsiębiorstw oraz na samo społeczeństwo, zwłaszcza w zakresie usług publicznej opieki zdrowotnej.
4.4.4. EKES zgadza się z Komisją, że jedynie dokładna i terminowa wiedza na temat realiów BHP zarówno na szczeblu UE, jak i państw członkowskich, umożliwia określenie wyzwań i zapobieganie ryzyku, określenie odpowiednich strategii politycznych, monitorowanie ich wdrażania i analizę ich wyników. Wiedza na temat innowacji naukowych i technologicznych oraz ich stałe włączanie do decyzji politycznych również umożliwia ich ciągłą ewolucję.
4.4.5. EKES zgadza się, że potrzebne są aktualne i realistyczne bazy danych BHP na szczeblu UE i państw członkowskich zawierające nowe wskaźniki społeczne, umożliwiające badania i sprawozdawczość, analizy i badania na temat wszystkich wymiarów BHP 17 .
4.4.6. EKES zauważa, że sukces "ram strategicznych zależy w dużej mierze od ich wdrożenia na szczeblu krajowym i lokalnym". 18 Takie rozumienie nakłada na państwa członkowskie większą odpowiedzialność za przestrzeganie i egzekwowanie przepisów oraz promowanie dialogu społecznego między partnerami społecznymi i usuwanie przeszkód w tym obszarze, jako że jednym z podstawowych warunków sukcesu ram strategicznych jest działalność inspektoratów pracy na szczeblu państw członkowskich, działania techników medycznych oraz lekarek i lekarzy medycyny pracy, a także zaangażowanie związków zawodowych oraz przedstawicielek i przedstawicieli pracowników.
4.4.7. Aby cele ram strategicznych były skuteczne, EKES przypomina, że odpowiedzialność przedsiębiorstw w zakresie warunków BHP jest kompleksowa zarówno w miejscu pracy, jak i w przypadku telepracy. Jednak stanowi to wyzwanie w sytuacji, gdy pracownik wykonuje pracę z domu lub innego miejsca, do którego pracodawca nie ma dostępu i nad którym nie ma kontroli
4.4.8. EKES podziela pogląd, że podnoszenie świadomości na temat zagrożeń związanych z wypadkami związanymi z pracą, urazami i chorobami zawodowymi ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia celów ram strategicznych. Szczególną uwagę należy tu zwrócić na "Wizję zero" odnośnie do wypadków śmiertelnych w pracy. Komitet uważa wprawdzie, że podnoszenie świadomości jest jednym z najważniejszych środków z punktu widzenia wdrażania przepisów, ale kluczem do sukcesu są wcześniejsze prawodawstwo oraz, a posteriori, uczestnictwo i monitorowanie. Jest przekonany, że skupienie się na prewencji i na przestrzeganiu dyrektyw BHP ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia celów omawianej strategii.
4.4.9. EKES sądzi, że świadomość ta zależy w dużej mierze od aktywnego zaangażowania partnerów społecznych i wszystkich zainteresowanych stron. W tym kontekście zaleca, by Komisja w większym stopniu podkreślała rolę Komitetu Doradczego ds. Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Miejscu Pracy.
4.4.10. EKES uważa, że choć wszystkie zainteresowane strony - państwa członkowskie, przedsiębiorstwa, inspektoraty pracy i pracownicy - podzielają te cele, stopień odpowiedzialności jest różny, przy czym pracownicy znajdują się w najtrudniejszej sytuacji i mają niewielką siłę przebicia, w związku z czym należy im zapewnić jak największą ochronę.
4.4.11. Z tego względu EKES uważa, że jeśli pracownik stwierdzi, że istnieje niebezpieczeństwo wypadku lub poważnej choroby w miejscu pracy, zwłaszcza ryzyko śmierci, powinien on mieć możliwość odmowy podjęcia pracy, a ostatecznie prawo do rozwiązania umowy i uzyskania odszkodowania, jeżeli dochodzi do zagrożenia życia z powodu nieprzestrzegania zasad BHP.
4.4.12. EKES odnotowuje, że istnieje 11 europejskich funduszy i mechanizmów finansowych, które mogą finansować działania w różnych obszarach BHP 19 . Podkreśla, że wsparcie finansowe dla działań BHP jest jednym z kluczowych środków powodzenia samych ram strategicznych. Zaleca, by Komisja przekazywała bardziej szczegółowe informacje państwom członkowskim, a zwłaszcza partnerom społecznym, tak aby ułatwić im dostęp do projektów BHP i ich realizację.
4.5. Odnośnie do punktu 4 "Rozpowszechnianie skutecznych norm BHP na całym świecie"
4.5.1. EKES popiera stwierdzenie, że w "zglobalizowanym świecie zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa nie zatrzymują się na granicach" i że celem ram strategicznych jest podniesienie norm BHP na całym świecie 20 .
4.5.2. EKES popiera również stanowisko Komisji, by współpracować z MOP w zakresie wdrażania i monitorowania Deklaracji na rzecz przyszłości pracy z okazji stulecia MOP, a także by wspierać włączenie prawa do bezpiecznych i zdrowych warunków pracy do podstawowych zasad i praw pracowniczych MOP.
Bruksela, dnia 20 października 2021 r.
|
Christa SCHWENG |
|
Przewodnicząca |
|
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego |
