Sejm ustawą z 21 listopada 2024 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw przełożył wejście w życie systemu kaucyjnego do października 2025 r. Przy okazji gruntownie zreformował też założenia tego systemu. Obsługę systemu kaucyjnego powierzono tzw. podmiotom reprezentującym. Każdy z nich tworzy odrębny system kaucyjny i każdy jest zobowiązany zawrzeć umowę z producentem napojów lub dyskontem spożywczym, który się do niego zgłosi. Podmioty reprezentujące będą zobowiązane również do zawarcia umowy ze sobą nawzajem określającą warunki rozliczania pobranej i zwróconej kaucji oraz rozliczania i wymiany opakowań lub odpadów opakowaniowych zebranych w ramach prowadzonych przez siebie systemów kaucyjnych.
Działalność w zakresie prowadzenia systemu kaucyjnego wymaga zezwolenia ministra właściwego do spraw klimatu, pod warunkiem spełniania warunków, o których mowa m.in. w art. 40g ust. 2 ustawy z 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Dotychczas minister klimatu i środowiska wydał pięć takich zezwoleń. Do warunków uzyskania zezwolenia należy m.in.:
- kapitał zakładowy wynoszący co najmniej 5 mln PLN, który nie może być obciążony w żaden sposób,
- wykonywanie wyłącznie działalności związanej z gospodarowaniem opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz organizowaniem i prowadzeniem systemu kaucyjnego,
- przeznaczanie dochodów na działalność statutową, a także
- niekaralność członków rady nadzorczej podmiotu reprezentującego, członków jego zarządu ani jego prokurentów za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe.
Sprawdź w LEX: Czy sprzedając napoje w opakowaniach kaucjonowanych w maszynach vendingowych należy pobierać kaucję od 2025 r.? >
Spójrzmy na model szwedzki
Do wejścia w życie systemu kaucyjnego pozostało jeszcze 10 miesięcy, lecz już dzisiaj wiadomo, że niektóre rozwiązania wymagają interwencji ustawodawcy i wprowadzenia pewnych korekt.
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na skomplikowany system rozliczeń VAT poprzez korektę na koniec roku i przy zaangażowaniu podmiotu reprezentującego jako płatnika VAT. Wydaje się, że prostszym rozwiązaniem byłoby pobieranie VAT od opakowań już w momencie każdej sprzedaży w ramach łańcucha dostaw. Przykładowo w Szwecji, kaucja ma tę samą stawkę VAT jak napoje, które są sprzedawane w opakowaniach zwrotnych (np. wyższy VAT na piwo, a niższy na wodę mineralną). Jeżeli zaś podmiot reprezentujący wystawia fakturę lub wypłaca pieniądze z depozytu podmiotowi handlowemu, depozyt jest traktowany oddzielnie od produktu i wówczas jest postrzegany jako usługa opodatkowana w Szwecji 25 proc. VAT. Być może model szwedzki - nie wymagający korekt na koniec roku - jest mniej skomplikowany i łatwiejszy do zorganizowania z biznesowego punktu widzenia.
Czytaj w LEX: Jak przystąpić do systemu kaucyjnego - poradnik dla przedsiębiorców krok po kroku >
Czyje interesy będą reprezentować podmioty reprezentujące
Drugim i bardzo ważnym zagadnieniem jest gwarancja dla producentów napojów, że podmioty reprezentujące będą równie gorliwie reprezentować interesy wszystkich swoich kontrahentów. Nowe przepisy nie mogą promować rozwiązań nietransparentnych i krzywdzących polskich producentów napojów, którzy nie mając wpływu na wynik selektywnej zbiórki odpadów, będą finansowali cały system. Podmioty reprezentujące powinny transparentnie i równie zaciekle pracować na rzecz każdego ze swoich „klientów”, dążąc do osiągnięcia poziomów selektywnej zbiórki u każdego producenta, a także rzetelnie i przy zachowaniu należytej staranności reprezentować interesy wszystkich sklepów w Polsce.
System nie powinien stwarzać pozorów sprawiedliwości, pozostawiając mechanizmy promujące duże sieci handlowe i międzynarodowe korporacje. Naruszenie reguł równego dostępu do systemu i sprawiedliwego rozdziału dóbr płynących z systemu kaucyjnego powinno być surowo karane. W ramach uwag de lege ferenda warto rozważyć wprowadzenie surowych kar dla osób zarządzających podmiotami reprezentującymi, którzy sprzeniewierzą się ww. zasadom i np. udowodnione zostanie, że działają wyłącznie na korzyść wybranych producentów, dyskryminując innych.
Uzasadnionym postulatem jest także wydłużenie wejścia w życie systemu kaucyjnego do 2026 r., jak proponował Senat, a także wprowadzenie jeszcze większego nadzoru państwa nad całym systemem. Oddanie go w prywatne ręce sprzyja rozwojowi mechanizmów chorobowych i niepożądanych przez polski biznes.
Dr Jacek Matarewicz, adwokat i doradca podatkowy, ekspert BCC
Czytaj również: System kaucyjny wprowadzi chaos w rozliczeniach VAT
Elżbieta Chojna-Duch, Hanna Elżbieta Litwińczuk, Elżbieta Kornberger-Sokołowska
Cena promocyjna: 79.2 zł
Cena regularna: 99 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 79.2 zł ![Prawo finansów publicznych i prawo podatkowe [PRZEDSPRZEDAŻ]](/gfx/prawopl/_thumbs/produkty_foto/82384/978-83-8358-957-2_,mXqL62OeqFTLkrXdmIyYmw.jpg)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
