Jakie rozwiązania przewiduje obecnie prawo podatkowe? Nie ma wątpliwości, że po spełnieniu określonych warunków, darowizny na rzecz organizacji realizujących cele pożytku publicznego, mogą być odliczone od dochodu do limitu odpowiednio 10 proc. dochodu dla podatników CIT i 6 proc. dla podatników PIT. Katalog zadań publicznych jest szeroki i obejmuje m.in. pomoc dla ofiar wojen i konfliktów zbrojnych czy pomoc społeczną dla osób i rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej.
Czytaj: Jak uniknąć zapłaty podatku od darowizn na przykładach? >
Darowizny do odliczenia w PIT
Odliczenie dotyczy sytuacji, kiedy przedmiotem darowizny są środki pieniężne lub rzeczy. Nieodpłatne świadczenie usług na rzecz fundacji czy stowarzyszenia raczej nie będzie stanowiło darowizny, ponieważ – jak podkreślają sądy administracyjne i organy podatkowe – nie jest dokonywane kosztem majątku podmiotu świadczącego usługę.
Odliczeniu od dochodu nie podlegają również darowizny dokonane bezpośrednio na rzecz uchodźców (osób fizycznych). W związku z tym osoby prywatne i firmy przekazujące bezpośrednio uchodźcom rzeczy (artykuły spożywcze, leki, ubrania, środki higieny osobistej) lub pomoc pieniężną, nie odliczą tych wydatków od dochodu.
Zobacz również: MF zapowiada nowe preferencje podatkowe dla pomagających Ukraińcom >>
Ryzyko przychodu do opodatkowania
Przedsiębiorcy będą dodatkowo musieli zadać sobie liczne pytania, czy w związku z nieodpłatnym przekazaniem rzeczy nie powstanie dla nich przychód, czy będą mogli zaliczyć do kosztów podatkowych wydatki na nabycie darowanych rzeczy, czy mogą odliczyć VAT od tych wydatków i czy nie będą musieli zapłacić VAT w związku z przekazaniem darowizny rzeczowej. Niestety, większość odpowiedzi nie jest pozytywna, albo co najmniej nie jest dzisiaj jednoznaczna, dla podatników. Do tej pory przyjęło się powszechnie stanowisko, że w związku z przekazaniem darowizny rzeczowej bezpośrednio dla ofiar wojny nie powstaje przychód dla podmiotu przekazującego, natomiast koszty takich darowizn zarówno na rzecz organizacji jak i na rzecz bezpośrednio osób otrzymujących nie będą stanowić kosztów podatkowych. Podstawą prawną do takiego wniosku jest przepis, zgodnie z którym – co do zasady – darowizny nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. W świetle przepisów VAT, nieodpłatne przekazanie rzeczy (towarów) dla organizacji jak i na osobiste potrzeby uchodźców podlega zasadniczo podatkowi VAT według właściwej stawki, podatnik nie traci jednak prawa do odliczenia podatku VAT od wydatków na nabycie przedmiotu darowizny.
Problematyczne świadczenie usług
Podobne problemy dotyczą świadczonych usług, nie tylko bezpośrednio na rzecz uchodźców, ale również na rzecz organizacji realizujących zadania pożytku publicznego. Zagadnienie to ma dużą wagę, ponieważ coraz więcej przedsiębiorców udostępnia uchodźcom nieodpłatnie bazę noclegową, oferuje transport, organizuje wyżywienie czy zapewnia pomoc medyczną. Tym samym świadczy na ich rzecz nieodpłatnie usługi, a co za tym idzie ponosi koszty, nie mówiąc o potencjalnie utraconych przychodach.
Według mnie właściwa powinna być interpretacja, że tego typu działalność przedsiębiorców jest realizowana w ramach szeroko rozumianej odpowiedzialności społecznej biznesu (CSR). Skoro bowiem organy podatkowe uznają za działalność CSR wspieranie inicjatyw edukacyjnych czy kulturowych, to tym bardziej powinna się wpisywać w nią działalność humanitarna związana z pomocą ofiarom działań wojennych. Można nawet pokusić się o tezę, że brak podjęcia działań pomocowych przez przedsiębiorcę wpłynie niekorzystnie na jego postrzeganie przez kontrahentów, pracowników czy lokalną społeczność. W kwalifikacji podatkowej można pójść jeszcze o krok dalej i uznać, że wydatki na nieodpłatne świadczenie usług służą ochronie źródła przychodu i w związku z tym mogą stanowić koszty podatkowe. Nawet w świetle obowiązujących przepisów, powinno być możliwe zaliczenie kosztów świadczenia usług do kosztów podatkowych, a z punktu widzenia VAT uznanie, że usługi są związane z działalnością gospodarczą i w związku z tym nie podlegają VAT, jednak podatnik zachowuje prawo do odliczenia VAT od kosztów związanych z wykonaniem tych usług. Powyższa wykładnia może być dyskusyjna, jednak trudno wyobrazić sobie sytuację, w której urzędnik fiskusa wyrzuca z kosztów podatkowych wynagrodzenia personelu ogarniającego pomoc dla uchodźców, czy każe płacić VAT np. od zrealizowanej nieodpłatnie usługi transportowej polegającej na przewozie ukraińskiej matki z dziećmi z przejścia granicznego w Medyce do punktu noclegowego w Serocku.
Zobacz również: Kubiesa: Ułatwienia w rozliczeniach podatkowych będą zachętą do jeszcze większej pomocy >>
Konieczna szybka reakcja rządu
Oprócz oddolnych działań obywateli i firm, wprowadzane są stopniowo rozwiązania mające na celu złagodzenie wymogów administracyjnych dla uchodźców czy zapewnienie im podstawowej opieki i środków do życia. Jest więc też czas na szybkie uchwalenie – najlepiej z mocą obowiązującą od co najmniej od początku agresji Rosji na Ukrainę – zachęt podatkowych, w tym tych postulowanych przez środowisko doradców podatkowych i to nie tylko dotyczących pomocy Ukrainie, ale również tej niesionej ofiarom wszelkich konfliktów zbrojnych. Pomogłaby także oficjalna wykładnia przepisów, która rozwiałaby potencjalne wątpliwości i ryzyka, m.in. opisane powyżej.
Magdalena Zamoyska, doradca podatkowy i partner w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy
Cena promocyjna: 179.1 zł
Cena regularna: 199 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 149.25 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
