PARLAMENT EUROPEJSKI,- uwzględniając swoją decyzję w sprawie absolutorium z wykonania budżetu Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej za rok budżetowy 2019,
- uwzględniając art. 100 Regulaminu i załącznik V do Regulaminu,
- uwzględniając opinię przedstawioną przez Komisję Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych,
- uwzględniając sprawozdanie Komisji Kontroli Budżetowej (A9-0081/2021),
A. mając na uwadze, że zgodnie z zestawieniem dochodów i wydatków 1 ostateczny budżet Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej (zwanej dalej "Agencją") na rok budżetowy 2019 wyniósł 330 107 000 EUR, co stanowi wzrost o 14,36 % w porównaniu z 2018 r.; mając na uwadze, że budżet Agencji pochodzi głównie z budżetu Unii;
B. mając na uwadze, że na mocy art. 80 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2019/1896 2 Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna gwarantuje ochronę praw podstawowych przy realizacji swoich zadań wynikających z tego rozporządzenia, zgodnie z właściwym prawem Unii, w szczególności z Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej i właściwym prawem międzynarodowym, w tym Konwencją dotyczącą statusu uchodźców z 1951 r., protokołem do tej konwencji z 1967 r., Konwencją o prawach dziecka i zobowiązaniami dotyczącymi dostępu do ochrony międzynarodowej, w szczególności zasadą non-refoulement; mając na uwadze, że rozporządzenie (UE) 2019/1896 nie tylko zapewniło Agencji nowe zasoby w dziedzinie praw podstawowych, ale również wprowadziło nowy kompleksowy wewnętrzny niezależny mechanizm mający na celu monitorowanie zgodności działań operacyjnych Agencji z prawami podstawowymi; mając na uwadze, że mechanizm ten opiera się na wzmocnionej roli i niezależności urzędnika ds. praw podstawowych Agencji, który podlega zarządowi, ale staje się również organem wyznaczonym do powoływania własnego personelu;
C. mając na uwadze, że zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2019/1896 urzędnik ds. praw podstawowych ma być wspomagany przez zastępcę urzędnika ds. praw podstawowych i co najmniej 40 obserwatorów praw podstawowych działających pod hierarchicznym nadzorem urzędnika ds. praw podstawowych jako jego "oczy i uszy" w terenie;
D. mając na uwadze, że w planie działania dotyczącym wdrażania rozporządzenia w sprawie Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej 2.0, który Agencja i Komisja ustanowiły w lipcu 2019 r., podkreślono potrzebę dostosowania odpowiednich ram monitorowania praw podstawowych do litery i ducha rozporządzenia (UE) 2019/1896, w szczególności w zakresie rekrutacji 40 obserwatorów praw podstawowych do 5 grudnia 2020 r.;
E. mając na uwadze, że w swoim sprawozdaniu dotyczącym rocznego sprawozdania finansowego Agencji za rok budżetowy 2019 (zwanym dalej "sprawozdaniem Trybunału") Trybunał Obrachunkowy (zwany dalej "Trybunałem") stwierdza, iż uzyskał wystarczaj ącą pewność, że roczne sprawozdanie finansowe Agencji jest wiarygodne oraz że operacje leżące u jego podstaw są legalne i prawidłowe; mając na uwadze, że Trybunał niedawno rozpoczął kontrolę w celu zbadania, czy Agencja zapewniała dotychczas skuteczne wsparcie państwom członkowskim we wdrażaniu europejskiego zintegrowanego zarządzania granicami, które zostanie zakończone w 2021 r.;
F. mając na uwadze, że Europejska Rzecznik Praw Obywatelskich wszczęła dochodzenie (sprawa OI/5/2020/MHZ), aby ocenić, w jaki sposób Agencja postępuje w przypadku zarzucanych naruszeń praw podstawowych, w szczególności w odniesieniu do skuteczności i przejrzystości stosowanego przez Agencję mechanizmu rozpatrywania skarg złożonych przez osoby, które uważają, że ich prawa zostały naruszone w kontekście operacji granicznych Agencji, a także roli i niezależności urzędnika ds. praw podstawowych Agencji;
G. mając na uwadze, że Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) wszczął dochodzenie dotyczące Agencji w związku z zarzutami molestowania, niewłaściwego postępowania i zawracania migrantów;
H. mając na uwadze, że od grudnia 2019 r. Agencja wykonuje nowy mandat, który w znaczący i istotny sposób zwiększa liczbę misji i personelu, co wymaga odpowiedniego budżetu;
Zarządzanie budżetem i finansami
1. zauważa z zadowoleniem, że wysiłek włożony w monitorowanie budżetu w ciągu roku budżetowego 2019 doprowadził do osiągnięcia wskaźnika wykonania budżetu w wysokości 99,84 %, co oznacza wzrost o 1,46 % w porównaniu z 2018 r.; zauważa z niepokojem, że wskaźnik wykonania środków na płatności był niski i wyniósł 69,13 %, co oznacza spadek o 0,56 % w porównaniu z 2018 r.;
2. na podstawie sprawozdania Trybunału zauważa, że w 2019 r. Agencja zawarła z krajami współpracującymi umowy w sprawie finansowania działań operacyjnych na kwotę stanowiącą 55 % budżetu Agencji; zauważa, że Agencja podjęła kroki w celu usprawnienia kontroli ex ante i ponownie wprowadziła kontrole ex post dotyczące zwrotów w 2019 r.; wyraża obawy w związku z tym, że Trybunał położył nacisk na fakt, że zwrot wydatków na wyposażenie nadal opiera się na rzeczywistych kosztach i głęboko ubolewa, że projekt przejścia na zwrot kosztów w oparciu o koszty jednostkowe dotąd nie został zrealizowany; podkreśla, że procedura nie została zakończona, mimo że jest to powtarzaj ąca się sytuacja, którą wskazano w poprzedniej procedurze udzielania absolutorium; na podstawie sprawozdania Trybunału zauważa z ogromnym zaniepokojeniem, że kraje współpracujące nie zawsze przedstawiały zestawienia poniesionych wydatków poparte fakturami lub innymi dowodami, należycie potwierdzającymi rzeczywiste koszty operacji, oraz że wystąpiły opóźnienia w dostarczeniu dokumentów potwierdzaj ą- cych; jednocześnie w sprawozdaniu Trybunału podkreślono, że obowiązek przedstawiania w terminie dokładnych dowodów potwierdzających wraz z zestawieniami poniesionych wydatków spoczywa na państwach współpracujących; na podstawie odpowiedzi Agencji zauważa, że podczas kontroli ex post Agencja potwierdziła kwestionowane wydatki na podstawie wyciągów bankowych, a beneficjenta powiadomiono, że faktury pro forma nie będą już akceptowane jako dokumenty potwierdzaj ące, nawet jeśli takie faktury są zgodne z obowiązującymi krajowymi ramami regulacyjnymi; ponadto opóźnienia w dostarczaniu dokumentów potwierdzaj ących były związane z wdrożeniem uproszczonego systemu dotacji na oddelegowanie funkcjonariuszy, w związku z czym procedura saldo- wania w 2019 r. została znacznie rozszerzona, aby zapewnić należyte zarządzanie finansami; jest głęboko niezadowolony z braku zaangażowania kierownictwa Agencji w rozwiązanie tego problemu; wzywa Agencję do zaprzestania pozostałych zwrotów kosztów za wszelkie zestawienia poniesionych wydatków, które nie są poparte fakturami; wzywa Agencj ę do natychmiastowego zakończenia przejścia na zwrot kosztów w oparciu o koszty jednostkowe oraz do pełnego stosowania wszystkich zasad należytego zarządzania finansami;
3. ubolewa, że zgodnie ze sprawozdaniem Trybunału Agencja zmieniła warunki umowne dotyczące przebudowy siedziby Agencji na późnym etapie realizacji projektu i wprowadziła możliwość płatności zaliczkowych na roboty jeszcze nieukończone, chociaż początkowo płatności miały być dokonywane dopiero po odbiorze robót, zauważa z ogromnym zaniepokojeniem, że konsekwencj ą była utrata kluczowego elementu kontroli, a wykorzystanie środków nie odzwierciedlało rzeczywistego postępu robót; na podstawie odpowiedzi Agencji zauważa, że płatności zaliczkowe były rozwiązaniem, które umożliwiło kontynuacj ę przebudowy budynku, oraz że główny mechanizm kontroli Agencji pozostał, ponieważ płatność zaliczkowa została wypłacona wynajmuj ącemu, który nie mógł dokonać płatności na rzecz wykonawcy przed odbiorem przez Agencj ę części ukończonych robót, a wszelkie niewykorzystane środki zostały zwrócone Agencji przez wynajmuj ącego, przy czym wszystkie te środki były gwarantowane gwarancjami umownymi; wzywa Agencj ę do przeglądu swoich mechanizmów dotyczących takich płatności i zapewnienia zgodności z zasadami należytego zarządzania finansami;
4. uważa wyjaśnienie Agencji za zdecydowanie niewystarczaj ące w świetle informacji o możliwym przypadku oszustwa związanego z polskim oprogramowaniem, w przypadku którego zastosowano podobny sposób działania;
5. zwraca uwagę na niedawne doniesienia medialne o kosztownych corocznych imprezach, na których sfinansowanie przeznaczono prawie pół miliona euro w 2019 r.; przypomina, że Agencja jest finansowana z pieniędzy podatników Unii; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje decyzję Agencji o wstrzymaniu kosztownej corocznej imprezy; wzywa Agencję do bardziej rozważnego wykonywania budżetu przy organizacji wydarzeń;
Wyniki
6. zauważa, że Agencja stosuje niektóre kluczowe wskaźniki skuteczności działania do oceny wartości dodanej swojej działalności, a także wykorzystuje inne środki, takie jak internetowe sondaże dotyczące poziomu zadowolenia, ocena opóźnień w płatnościach i wskaźnik wakatów, do usprawnienia zarządzania budżetem; wzywa Agencj ę do wyjaśnienia, dlaczego "odmowa wjazdu" jest częścią kluczowych wskaźników skuteczności działania;
7. podkreśla kluczową rolę Agencji jako podstawy działań Unii na rzecz ochrony przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości oraz zagwarantowania swobodnego przemieszczania się bez kontroli na granicach wewnętrznych; podkreśla, że Agencja, poprzez wspólne wykorzystanie zasobów i środków na szczeblu Unii w dziedzinie polityki migracyjnej, jest głównym narzędziem solidarności Unii w tym obszarze;
8. odnotowuje, że rozporządzenie (UE) 2019/1896 zostało przyjęte w dniu 13 listopada 2019 r. i weszło w życie w dniu 4 grudnia 2019 r. oraz obejmuje rozszerzony mandat i zasoby, w tym utworzenie stałej służby posiadającej uprawnienia wykonawcze; zauważa, że Agencja musiała przeprowadzić poważną restrukturyzacj ę wewnętrzną i stanęła przed wyzwaniem określenia nowych zadań w celu wypełnienia postanowień nowego mandatu; zauważa, że Agencja stanęła w obliczu problemu nieprzewidzianego zmniejszenia liczby administratorów, zatrudnionych w 2020 r., co skutkowało wprowadzeniem dostosowań w planie zatrudnienia Agencji; jest zaniepokojony długością trwającej dyskusji między Agencją a Komisją na temat tych dostosowań; wzywa Komisję i Agencję do szybkiego znalezienia odpowiedniego rozwiązania w celu zapewnienia właściwej i terminowej realizacji nowego mandatu Agencji;
9. podkreśla wyzwania, jakie długi cykl planowania prowadzący do przyjęcia jednolitego dokumentu programowego stwarza dla Agencji z powodu niestabilności warunków, w jakich prowadzi ona działania;
10. zauważa, że pierwsza techniczna i operacyjna europejska strategia zintegrowanego zarządzania granicami została przyjęta w marcu 2019 r.;
11. odnotowuje, że Agencja przewodzi inicjatywie utworzenia wspólnej przestrzeni biur łącznikowych w Brukseli dla agencji działających w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, aby skutecznie wykorzystywać zasoby, dzielić się zapleczem i usługami oraz sprzyjać tworzeniu sieci kontaktów; zauważa ponadto, że finalizowane jest porozumienie administracyjne zawierające wymogi związane ze wspólną przestrzenią biurową i warunkami współpracy między partnerami, a kolejne działania, przewidziane na okres 2020-2021 będą dotyczyć zamawiania oraz wyposażania nowej siedziby i ostatecznie przenoszenia się do niej;
12. wyraża ogromne zaniepokojenie w związku z ustaleniami Trybunału z poprzedniego roku, że chociaż Agencja przeniosła się do swojej obecnej siedziby w 2014 r., to nadal nie posiada kompleksowego planu ciągłości działania zatwierdzonego przez zarząd; na podstawie odpowiedzi Agencji zauważa, że opracowywana jest tymczasowa polityka ciągłości działania i plan ciągłości działania, a przyjęcie planu ciągłości działania planowane było na 2020 r.; wzywa Agencję do informowania organu udzielaj ącego absolutorium o etapach przyjmowania i wdrażania planu ciągłości działania;
13. zauważa, że zgodnie z art. 80 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2019/1896 Agencja, przy udziale i po aprobacie urzędnika ds. praw podstawowych, ma opracować, wdrażać i rozwijać strategię i plan działania w zakresie praw podstawowych, w tym skuteczny mechanizm monitorowania przestrzegania praw podstawowych we wszystkich działaniach Agencji; zauważa, że plan działania powinien umożliwić wdrażanie strategii poprzez zapewnienie praktycznych zabezpieczeń praw podstawowych, które ukierunkuj ą wdrażanie działań operacyjnych Agencji; ubolewa, że ten plan działania nie został jeszcze przyjęty;
14. ubolewa, że mimo wielokrotnych apeli Parlamentu i znaczącego ogólnego wzrostu liczby pracowników Agencji urzędnik ds. praw podstawowych wciąż nie dysponuje odpowiednimi zasobami kadrowymi, co wyraźnie utrudnia mu prawidłowe wykonywanie powierzonych zadań; wzywa Agencję do udostępnienia swojemu urzędnikowi ds. praw podstawowych odpowiednich zasobów i personelu, w szczególności w celu dalszego rozwijania i wdrażania strategii Agencji w zakresie monitorowania i zapewniania ochrony praw podstawowych; przypomina Agencji o znaczeniu przestrzegania regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej i warunków zatrudnienia innych pracowników Unii Europejskiej ustanowionego rozporządzeniem Rady (EWG, Euratom, EWWiS) nr 259/68 3 ; wzywa Agencję do ustanowienia regularnego mechanizmu, za pomocą którego Agencja informowałaby posłów do Parlamentu Europejskiego o trwających operacjach, w tym o poważnych zdarzeniach i innych doniesieniach o przemocy i nieprzestrzeganiu praw podstawowych na granicy zewnętrznej;
15. podkreśla znaczenie podniesienia poziomu cyfryzacji w Agencji w zakresie wewnętrznego funkcjonowania i procedur zarządzania; podkreśla, że Agencja powinna nadal proaktywnie działać w tym zakresie, aby za wszelką cenę uniknąć powstania przepaści cyfrowej między agencjami; zwraca jednak uwagę na konieczność stosowania wszelkich niezbędnych środków bezpieczeństwa w celu uniknięcia jakiegokolwiek ryzyka dla bezpieczeństwa przetwarzanych informacji w sieci;
16. odnotowuje na podstawie odpowiedzi Agencji, że utworzono wewnętrzny zespół ds. bezpieczeństwa ICT i cyber- bezpieczeństwa; zachęca Agencję do sfinalizowania bez zbędnej zwłoki swojego planu działania na rzecz bezpieczeństwa cybernetycznego na lata 2020-2025; wzywa Komisję do wspierania Agencji w znajdowaniu rozwiązań w celu przyspieszenia cyfryzacji Agencji;
17. z zadowoleniem przyjmuje utworzenie rejestru dokumentów, lecz uważa, że obecny rejestr nie spełnia wymogów prawnych rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 4 , ponieważ wszystkie dokumenty sporządzone lub przechowywane przez Agencję powinny figurować w rejestrze; przyznaje, że zgodnie z art. 4 tego rozporządzenia Agencja może odmówić dostępu do dokumentów, jeżeli leży to w interesie publicznym w odniesieniu do bezpieczeństwa publicznego, kwestii obronnych i wojskowych, stosunków międzynarodowych lub polityki finansowej, monetarnej lub gospodarczej Unii lub państwa członkowskiego; ponawia swój apel do Agencji o zapewnienie pełnej przejrzystości wszystkich prowadzonych przez nią działań; w szczególności, biorąc pod uwagę spodziewane dalsze znaczne ogólne zwiększenie budżetu Agencji w nadchodzących latach i poszerzenie zakresu jej obowiązków, wzywa Agencję do przedstawienia bardziej szczegółowych informacji na temat wykonania budżetu w zakresie działań operacyjnych w podziale na rozdziały, z wyszczególnieniem konkretnych działań finansowanych w ramach artykułów i pozycji; ubolewa, że w sprawozdaniu Trybunału Obrachunkowego oceniono jedynie legalność i prawidłowość wydatków Agencji; ze względu na wielkość i zakres budżetu Agencji wzywa Trybunał do przeprowadzenia w przyszłości głębszej oceny wyników Agencji pod kątem jakościowym, gdyż pozwoliłaby ona organowi udzielaj ącemu absolutorium lepiej ocenić sposób wydatkowania budżetu Agencji;
Polityka kadrowa
18. zauważa, że w dniu 31 grudnia 2019 r. plan zatrudnienia zrealizowano jedynie w 75,83 % - przyjęto 367 pracowników na czas określony, chociaż budżet Unii przewidywał 484 stanowiska dla tej kategorii pracowników (w porównaniu z 418 stanowiskami zatwierdzonymi w 2018 r.); zauważa, że w 2019 r. Agencja zatrudniała ponadto 214 pracowników kontraktowych i 168 oddelegowanych ekspertów krajowych;
19. odnotowuje trwającą procedurę rekrutacji urzędnika ds. praw podstawowych, zastępcy urzędnika ds. praw podstawowych i obserwatorów praw podstawowych; podkreśla ścisłą współpracę między Agencją a Agencją Praw Podstawowych Unii Europejskiej w 2019 r. w zakresie określenia szczegółowych kryteriów selekcji dotyczących naboru urzędnika ds. praw podstawowych i 40 obserwatorów praw podstawowych; ubolewa jednakże nad opóźnieniami w procedurach naboru; przypomina, że zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2019/1896 Agencja była zobowiązana zatrudnić co najmniej 40 obserwatorów praw podstawowych do 5 grudnia 2020 r.; zauważa, że planowano nabór pierwszej grupy obserwatorów praw podstawowych w marcu 2021 r.; zauważa, że zakres obowiązków urzędnika ds. praw podstawowych rozszerzono rozporządzeniem (UE) 2019/1896 i dlatego stanowisko musiało zostać określone jako funkcja kierownicza średniego szczebla, co wymaga specjalnej procedury selekcji; odnotowuje, że te zmiany organizacyjne i personalne wywołały niejasności dotyczące skutków prawnych i wdrażania; apeluje do Agencji o priorytetowe traktowanie kwestii postępowania z prawami podstawowymi; w związku z tym nalega, aby Agencja zatrudniła 40 obserwatorów praw podstawowych na odpowiednim stopniu AD, zgodnie z wymogami art. 110 ust. 6 rozporządzenia (UE) 2019/1896, bez dalszej zwłoki i w trybie pilnym oraz zapewniła przyszłym obserwatorom niezbędne uprawnienia do samodzielnego wykonywania obowiązków;
20. jest zaniepokojony brakiem równowagi płci w Agencji w 2019 r., w szczególności na szczeblu zarządu (48 mężczyzn i 8 kobiet); wzywa Agencję do poprawy znacznego braku równowagi płci na szczeblu zarządu; apeluje do Komisji i państw członkowskich, aby podczas wyznaczania członków zarządu Agencji uwzględniały znaczenie, jakie ma zapewnienie równowagi płci;
21. zauważa, że Agencja przyjęła politykę ochrony godności osobistej i zapobiegania molestowaniu dnia 1 sierpnia 2019 r.; wyraża zaniepokojenie pięcioma przypadkami molestowania zgłoszonymi przez Agencję w 2019 r. i zauważa, że niedawno sygnaliści wysunęli kolejne zarzuty dotyczące molestowania; wzywa zarząd do oceny, czy polityka ochrony godności osobistej i zapobiegania molestowaniu jest prawidłowo wdrażana i skuteczna;
22. wyraża zaniepokojenie doniesieniami o dziennikarskich dochodzeniach dotyczących stosunku wysokich urzędników do pracowników niższego szczebla; podkreśla w szczególności swoje zaniepokojenie doniesieniami o obraźliwym i lekceważącym zachowaniu pracowników, a także uwagami, że rzekomo mechanizmy kontrolne w Agencji stają się mniej skuteczne; zauważa, że Agencja nie zgłosiła żadnych oficjalnych skarg na te działania; zauważa, że zgodnie z jej mandatem grupa robocza ds. kontroli Fronteksu będzie monitorować wewnętrzne zarządzanie Agencj ą, w tym procedury zgłaszania i rozpatrywania skarg; zachęca Agencję do współpracy z grupą roboczą ds. kontroli Fronteksu w celu wyjaśnienia wszelkich obaw w tym względzie i podjęcia działań następczych w związku z przyszłymi zaleceniami dotyczącymi tego aspektu funkcjonowania Agencji;
23. na podstawie sprawozdania Trybunału odnotowuje, że w 2019 r. Agencja nadal rekrutowała nowych pracowników zgodnie ze swoim rozszerzonym mandatem, przyjmuj ąc ogółem w ciągu tego roku 218 nowych pracowników; zauważa, że chociaż procedurę rekrutacyjną uznaje się za udaną, Agencja powinna udoskonalić wytyczne dla członków komisji kwalifikacyjnej i dokładniej sprawdzać uprawnienia finansowe kandydatów do wypłaty wynagrodzeń; na podstawie odpowiedzi Agencji zauważa, że Agencja organizuje szkolenia dla członków komisji kwalifikacyjnej, aby upewnić się, że posiadaj ą odpowiednią wiedzę umożliwiającą wypełnianie tej roli, z poszanowaniem marginesu swobody i niezależności właściwych dla każdej komisji kwalifikacyjnej; ponadto informacje na temat praw i świadczeń przysługujących pracownikom zostały zakomunikowane w dniu 6 lutego 2020 r., po opublikowaniu i wykonaniu listy płac; zauważa, że wynagrodzenia nowo przybyłych są sprawdzane pod kątem tych decyzji, a w przypadku wykrycia rozbieżności nowego pracownika należy poinformować o tym do dwunastego dnia miesiąca; z niepokojem odnotowuje ostatnie doniesienia medialne, zgodnie z którymi Agencja nie informowała odpowiednio kandydatów o stanie zaawansowania procedur naboru; zwraca się do Agencji o udoskonalenie komunikacji w tym zakresie;
24. zauważa, że rok 2019 był czwartym rokiem pięcioletniego planu wzrostu po przyjęciu rozporządzenia (UE) 2016/1624 5 , które znacząco zwiększyło zasoby budżetowe i kadrowe Agencji; zauważa, że Agencja rozpoczęła przejście na system rekrutacji elektronicznej oparty na chmurze obliczeniowej, który miał zacząć funkcjonować latem 2020 r.; zauważa ponadto, że Agencja stoi przed wyzwaniami związanymi z przyciągnięciem odpowiednich kandydatów zewnętrznych i osiągnięciem należytej równowagi geograficznej, głównie ze względu na niski współczynnik koryguj ący; podkreśla, że współczynniki korygujące znacznie różnią się w poszczególnych państwach członkowskich, co ma poważny wpływ na zdolność agencji zlokalizowanych w państwach członkowskich o niższych współczynnikach korygujących do rekrutacji i zachowania personelu oraz wiedzy fachowej; podkreśla, że agencje z siedzibą w krajach, w których stosowany jest niski współczynnik korygujący, powinny otrzymać dodatkowe wsparcie ze strony Komisji, aby wdrożyć środki uzupełniające, które zwiększyłyby atrakcyjność tych państw dla obecnych i przyszłych pracowników; wzywa Komisję, aby oceniła wpływ i zasadność stosowania współczynników korygujących dotyczących wynagrodzeń w oparciu raczej o ocenę regionalną niż krajową; podkreśla, że zazwyczaj siedziby agencji zlokalizowanych w państwach członkowskich o niższych współczynnikach korygujących znajdują się w stolicach, w których koszty życia i utrzymania są znacznie wyższe niż w innych częściach tych krajów;
25. wyraża głębokie zaniepokojenie, że pomimo świadomości już w marcu 2019 r. zmian, które weszły w życie w grudniu 2019 r. w odniesieniu do roli i kompetencji urzędnika ds. praw podstawowych i obserwatorów praw podstawowych, kierownictwo wykonawcze Agencji nie podjęło niezbędnych środków w celu dostosowania się do tych zmian, co spowodowało powtarzaj ące się opóźnienia we wdrażaniu przepisów dotyczących poszanowania praw podstawowych w Agencji; głęboko ubolewa nad sposobem zastosowanym przez dyrektora wykonawczego, aby pominąć zarząd w procedurze wymiany urzędnika ds. praw podstawowych pod koniec 2019 r.; zauważa z zaniepokojeniem, że procedura rozpoczęła się, gdy urzędnik ds. praw podstawowych wracał po długotrwałej chorobie i poinformowano go o tym z niewielkim wyprzedzeniem; podkreśla, że Agencja musiała zawiesić publikację ogłoszenia o naborze na stanowisko urzędnika ds. praw podstawowych z powodu nieprzestrzegania odpowiednich przepisów; podkreśla uwagi Komisji odnoszące się do tej sytuacji jako "wyraźnie po prostu niezgodną
z prawem"; odnotowuje, że obecnie stanowisko urzędnika ds. praw podstawowych zajmuje tymczasowo były członek gabinetu dyrektora wykonawczego; jest poważnie zaniepokojony doniesieniami mediów, że dyrektor wykonawczy wielokrotnie ignorował sprawozdania i rady urzędnika ds. praw podstawowych dotyczące jego działalności w kilku państwach członkowskich; podkreśla, że do lutego 2021 r. Agencja nie zatrudniła ani jednej osoby na stanowisko obserwatora praw podstawowych; wyraża poważne zaniepokojenie uwagami Komisji dotyczącymi niechęci Agencji do wdrażania wytycznych Komisji w sprawie rekrutacji, w tym rekrutacji urzędnika ds. praw podstawowych i obserwatorów praw podstawowych, co dodatkowo utrudnia i opóźnia ten proces; wzywa Agencję do pełnego przestrzegania wszystkich obowiązków wynikających z rozporządzenia (UE) 2019/1896 i do złożenia organowi udzielającemu absolutorium sprawozdania z poczynionych postępów;
26. przyjmuje do wiadomości, że urzędnik ds. praw podstawowych został wybrany na posiedzeniu zarządu w marcu i obejmie obowiązki 1 czerwca 2021 r.; zauważa, że od kwietnia 2021 r. 15 kandydatów na stanowiska obserwatorów praw podstawowych przyjęło ofertę pracy Agencji, z czego 10 zostanie zatrudnionych jako AST 4, a 5 - jako AD 7, a przewidywany termin rozpoczęcia przypada na połowę czerwca i początek lipca 2021 r.;
27. zauważa, że wdrożenie rozporządzenia (UE) 2019/1896 przyniosło zmiany w strukturze organizacyjnej Agencji; odnotowuje, że należało zdefiniować i ocenić zakres kompetencji trzech zastępców dyrektora wykonawczego; zauważa, że zarząd przyjął w grudniu 2020 r. zmienioną strukturę organizacyjną Agencji; podkreśla, że trzej zastępcy dyrektora wykonawczego potrzebują wyraźnie określonych kompetencji i obszarów odpowiedzialno ści, aby zwiększyć przejrzystość i zdolność do działania;
28. zachęca Agencję do rozwoju długoterminowej polityki kadrowej, w której uwzględnione zostaną równowaga między życiem zawodowym a prywatnym, poradnictwo zawodowe i rozwój kariery zawodowej przez całe życie, równowaga płci, telepraca, równowaga geograficzna oraz rekrutacja i integracja osób z niepełnosprawnościami;
Udzielanie zamówień publicznych
29. zaważa, że Agencja, za pośrednictwem swojego biura inspekcji i kontroli, uczestniczy w sieci ds. rozwoju skuteczności działania sieci agencji Unii Europejskiej; zauważa, że Agencja uczestniczy również w sieci urzędników ds. zamówień publicznych agencji Unii Europejskiej, oceniając międzyinstytucjonalne przetargi pod kątem potrzeb i zasobów finansowych;
30. zauważa, że Agencja zamówiła zdalnie sterowane systemy powietrzne do długotrwałego nadzoru morskiego na średnich wysokościach w ramach umowy ramowej na maksymalną kwotę 50 mln EUR i maksymalny łączny okres obowiązywania umowy wynoszący cztery lata dla każdego z wykonawców w 2020 r.; przypomina, że zarówno ratowanie migrantów znajduj ących się w trudnej sytuacji na granicy zewnętrznej, jak i zakup sprzętu technicznego na potrzeby zarządzania granicami są zasadniczymi elementami misji Agencji, i zachęca Agencję do dalszego przestrzegania obowiązujących przepisów dotyczących zamówień publicznych przy nabywaniu wyposażenia technicznego;
Zapobieganie konfliktom interesów i zarządzanie nimi, etyka oraz przejrzystość
31. zauważa niedobór już istniejących środków Agencji dotyczących przejrzystości, zapobiegania konfliktom interesów i zarządzania nimi oraz ochrony sygnalistów; zauważa, że polityka informowania o nieprawidłowościach została przyjęta w dniu 18 lipca 2019 r. i weszła w życie w dniu 1 sierpnia 2019 r.; ubolewa, że na stronie internetowej Agencji nie opublikowano życiorysów i deklaracji interesów niektórych członków zarządu; wzywa Agencję, aby w celu zwiększenia przejrzystości opublikowała życiorysy i deklaracje interesów wszystkich członków zarządu, dyrektora wykonawczego i zastępcy dyrektora wykonawczego oraz poinformowała organ udzielający absolutorium o działaniach podjętych w tym zakresie;
32. podkreśla zwiększone zaangażowanie Agencji w nowe rodzaje zamówień i przetargów na usługi, wyposażenie, zewnętrzne projekty i badania zlecane w celu spełnienia przepisów rozporządzenia (UE) 2019/1896; przypomina, że porozumienie między Parlamentem Europejskim a Komisj ą Europejską w sprawie "rejestru służącego przejrzystości" dotyczącego organizacji i osób samozatrudnionych zaangażowanych w opracowywanie i realizacj ę polityki Unii Europejskiej 6 ("porozumienie międzyinstytucjonalne z 2014 r.") opiera się na art. 295 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej; przypomina, że porozumienie międzyinstytucjonalne z 2014 r. wiąże Parlament i Komisję; przypomina, że w ust. 35 porozumienia międzyinstytucjonalnego z 2014 r. zachęca się Radę Europejską i Radę do przyłączenia się do rejestru, a pozostałe instytucje, urzędy i jednostki organizacyjne UE do korzystania z ram ustanowionych tym porozumieniem; zauważa, że Agencja nigdy oficjalnie nie poinformowała wspólnego sekretariatu o decyzji o korzystaniu z rejestru służącego przejrzystości; wzywa Agencj ę do ustanowienia spójnego i oficjalnego rejestru, aby zapewnić przejrzystość w zakresie jej interakcji z zainteresowanymi stronami trzecimi,
zgodnie z art. 118 rozporządzenia (UE) 2019/1896; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Agencja opracowuje obecnie swój własny rejestr służący przejrzystości, aby uniknąć niejasności dotyczących jej interakcji z zainteresowanymi stronami trzecimi w związku z zamówieniami i przetargami na usługi, wyposażenie lub zewnętrzne projekty i badania; wzywa Komisję, aby pomogła Agencji w określeniu odpowiednich ram dla rejestru, zapewniających jasność prawną w zakresie zasad przejrzystości, przy jednoczesnym uwzględnieniu szczególnej wrażliwości i wymogów bezpieczeństwa, które są konieczne ze względu na charakter działalności Agencji;
33. z wielkim zaniepokojeniem zauważa, że zgodnie z dochodzeniami dziennikarskimi opartymi na dokumentach udostępnionych przez Agencję na podstawie odpowiednich przepisów dotyczących swobodnego dostępu do informacji w latach 2018-2019 Agencja odbyła kilka spotkań z przedstawicielami branż związanych z jej dziedziną pracy, z których 70 % to były spotkania z przedstawicielami przedsiębiorstw niefigurujących w unijnym rejestrze służącym przejrzystości; zauważa, że w 2019 r. podczas tzw. Dni Przemysłu Agencja odbyła spotkania z wieloma przedsiębiorstwami działającymi w obszarach technologii wojskowej, nadzoru i biostatystyki, w tym z przedsiębiorstwami, które nie zarejestrowały się w unijnym rejestrze służącym przejrzystości; ubolewa, że Agencja nie przedstawiła Parlamentowi prawidłowych informacji dotyczących spotkań z lobbystami w 2019 r.; wzywa Agencję, aby zaktualizowała swoją politykę przejrzystości w celu zapewnienia systematycznego publikowania informacji o spotkaniach z przedstawicielami odnośnych branż z podaniem zakresu, czasu trwania i okazji posiedzeń oraz aby powstrzymała się od spotkań z przedsiębiorstwami, które nie są zarejestrowane w unijnym rejestrze służącym przejrzystości; wzywa Agencję do poinformowania organu udzielającego absolutorium do czerwca 2021 r. o postępach poczynionych w tej sprawie;
34. podkreśla fakt, że obecne ramy etyczne mające zastosowanie do instytucji, organów, urzędów i jednostek organizacyjnych Unii mają poważne wady ze względu na ich fragmentacj ę i brak koordynacji między obowiązującymi przepisami; podkreśla, że kwestiami tymi należy zająć się, ustanawiaj ąc wspólne ramy etyczne, zapewniaj ące stosowanie wysokich standardów etycznych we wszystkich instytucjach, organach, urzędach i jednostkach organizacyjnych Unii;
35. podkreśla, że niektórzy urzędnicy wypełniają deklaracje o braku konfliktu interesów i dokonuj ą samooceny przestrzegania norm etycznych; podkreśla jednak, że takie oświadczenia własne i samooceny nie są wystarczaj ące i w związku z tym konieczna jest dodatkowa kontrola;
Mechanizmy kontroli wewnętrznej
36. zauważa, że zgodnie z planem kontroli ex post zakończonych dotacji na lata 2019-2020 biuro inspekcyjne i kontrolne Agencji przeprowadziło inspekcje w 8 państwach członkowskich i 10 instytucjach;
37. zauważa, że w 2019 r. Służba Audytu Wewnętrznego Komisji (IAS) przeprowadziła audyt zarządzania IT i zarządzania projektami, w którego wyniku wydano dwa "bardzo ważne" i dwa "ważne" zalecenia, zaakceptowane przez Agencję, oraz że przyjęto i przedstawiono IAS plan działania na rzecz wdrożenia tych zaleceń;
38. zauważa, że na dzień 5 lutego 2020 r. pięć zaleceń miało status "gotowe do przeglądu" i oczekiwało na ostateczną decyzję Służby Audytu Wewnętrznego, a 11 zaleceń miało status "w toku" i nadal musi zostać wdrożonych;
39. w odniesieniu do działań następczych dotyczących uwag Trybunału z poprzedniego roku ubolewa nad faktem, że Agencja nie dysponuje strategią dotyczącą newralgicznych stanowisk, w której newralgiczne funkcje byłyby zidentyfikowane i aktualizowane i w której byłyby określone odpowiednie środki zmniejszaj ące ryzyko działania w interesie osobistym; na podstawie odpowiedzi Agencji przyjmuje do wiadomości, że projekt strategii został sfinalizowany w 2019 r., ale z myślą o ewentualnej ponownej ocenie zawieszono go i miał on zostać przedłożony do przyjęcia w trzecim kwartale 2020 r.; ponagla Agencję do jak najszybszego przyjęcia i wdrożenia takiej strategii, by dostosować się do standardów kontroli wewnętrznej Agencji; wzywa Agencję do poinformowania organu udzielającego absolutorium do czerwca 2021 r. o postępach poczynionych w tej dziedzinie;
40. wzywa Agencję do pilnego podjęcia działań naprawczych w odniesieniu do wszystkich nieuwzględnionych uwag Trybunału, w tym do przyjęcia i wdrożenia strategii dotyczącej newralgicznych stanowisk zgodnie z własnymi standardami kontroli wewnętrznej oraz rozwiązania problemu ryzyka podwójnego finansowania ze środków Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego zarządzanego przez Komisję i środków Agencji oraz problemu wysokiego poziomu przeniesień;
41. ponawia apel do Agencji o zapewnienie całkowitej przejrzystości i pełnego poszanowania praw podstawowych we wszystkich jej działaniach; podkreśla, że rozszerzeniu mandatu Agencji powinno towarzyszyć wzmocnienie mechanizmów zapewniających pełne poszanowanie praw podstawowych; zauważa, że egzekwowanie prawa opiera się na zaufaniu publicznym i wymaga przejrzystości; podkreśla ponadto, że sprawowanie władzy jest współmierne do wysokiego poziomu odpowiedzialności i należytej staranności; przypomina wszystkim zaangażowanym stronom, aby wzajemnie szanowały swoje kompetencje i angażowały się w konstruktywną współpracę w celu przezwyciężenia wyzwań związanych z szybkim rozwojem Agencji oraz dalszej realizacji misji i osiągnięcia strategicznych celów Agencji;
Inne uwagi
42. w świetle uwag i spostrzeżeń organu udzielającego absolutorium dotyczących budowy nowego budynku siedziby i utworzenia szkoły europejskiej w Warszawie zauważa, że w 2019 r. odpowiednia działka została przydzielona Agencji przez władze polskie i trwa planowanie zbudowania do końca 2024 r. pomieszczeń przeznaczonych specjalnie na siedzibę Agencji, oraz że akredytacja szkoły europejskiej była w toku w 2020 r., a szkoła ogłosiła gotowość do rozpoczęcia częściowej działalności od roku szkolnego 2020/2021;
43. wzywa Agencję, aby nadal zacieśniała współpracę i prowadziła wymianę dobrych praktyk z innymi organami, urzędami i jednostkami organizacyjnymi Unii w celu poprawy efektywności w odniesieniu do zasobów ludzkich, zarządzania budynkami, usług informatycznych i bezpieczeństwa;
44. odnotowuje, że wszystkie cztery toczące się postępowania sądowe zakończyły się rozstrzygnięciem przed końcem 2019 r. i że we wszystkich przypadkach wynik był korzystny dla Agencji; jest głęboko zaniepokojony faktem, że Agencja nakazała odzyskanie kosztów prawnych w wysokości 23 700 EUR od dwóch osób w sprawie Sądu T- 31/18 dotyczącej wniosków o dostęp do dokumentów; zauważa, że Trybunał zmniejszył tę kwotę do 10 520 EUR; podkreśla, że obciążanie społeczeństwa obywatelskiego nadmiernie wysokimi opłatami prawnymi ma negatywny wpływ na jego dostęp do wymiaru sprawiedliwości w obszarze dostępu do dokumentów, co jest prawem podstawowym określonym w art. 42 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej ("Karty"), i podważa prawo do skutecznego środka prawnego na podstawie art. 47 Karty; wzywa Agencj ę do wycofania wniosku o zwrot kosztów w tej sprawie i powstrzymania się w przyszłości od występowania o zwrot kosztów prawników zewnętrznych od wnioskodawców w sprawach sądowych w oparciu o wnioski o dostęp do informacji;
45. odnotowuje powtarzaj ące się zarzuty dotyczące współsprawstwa Agencji w łamaniu praw podstawowych przez władze greckie w odniesieniu do jej zaangażowania w zawracanie migrantów; przypomina, że zadaniem Agencji jest kontrola granic, a jednocześnie dopilnowanie, aby kontrole graniczne były przeprowadzane z poszanowaniem praw podstawowych i Konwencji dotyczącej statusu uchodźców, jak przewidziano w rozporządzeniu (UE) 2016/399 7 oraz w rozporządzeniu (UE) 2019/1896, którego art. 46 nakłada na dyrektora wykonawczego obowiązek zawieszenia, zakończenia lub niepodejmowania działań w przypadku naruszeń praw podstawowych; odnotowuje powołanie grupy roboczej ds. praw podstawowych i prawnych aspektów operacyjnych na Morzu Egejskim; zauważa, że grupa ta zidentyfikowała 13 istotnych incydentów, które następnie zbadano - 8 według sprawozdania końcowego 8 grupy roboczej zarządu Fronteksu zostało wyjaśnionych, a 5 jest nadal rozpatrywanych; podkreśla konieczność zaangażowania grupy roboczej ds. kontroli Fronteksu, powołanej przez Komisję Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych Parlamentu, w całkowite wyjaśnienie tych incydentów; wzywa Agencję do regularnego informowania Parlamentu o działaniach Agencji na granicach zewnętrznych; z zadowoleniem odnosi się do przyjęcia przez Agencję planu działania wdrażającego zalecenia grupy roboczej FRaLO i odpowiadaj ącego na zarzuty wraz z jasnym harmonogramem i bardzo konkretnymi celami 9 ;
46. z zadowoleniem przyjmuje decyzję Agencji o zawieszeniu jej operacji na granicy węgierskiej w następstwie wyroku Trybunału Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 2020 r. w sprawie C-808/18 10 ; zauważa jednak, że zarzuty dotyczące powszechnego nielegalnego zawracania migrantów przez władze węgierskie zostały już dobrze udokumen- to wane przez organizację pozarządową - Węgierski Komitet Helsiński; w związku z tym ubolewa nad powolnym tempem działań podejmowanych przez Agencję;
47. odnotowuje wszczęte przez OLAF dochodzenie dotyczące Agencji; zwraca uwagę na fakt, że grupa robocza ds. kontroli Fronteksu będzie monitorować wszystkie aspekty funkcjonowania Agencji; wzywa Agencję do natychmiastowego poinformowania posłów do Parlamentu Europejskiego o wyniku dochodzenia OLAF-u w odpowiedni i zgodny z prawem sposób, z poszanowaniem poufnego charakteru informacji i zasad ochrony danych;
48. uważa za niepokoj ącą reakcję Komisji na zarzuty łamania praw podstawowych przez Agencję; wyraża zaniepokojenie widocznym brakiem konstruktywnej i skutecznej komunikacji oraz współpracy między Komisją a Agencją; apeluje do Komisji i Agencji o usprawnienie komunikacji i współpracy bez zbędnej zwłoki; wzywa Komisję do zapewnienia prawnych wytycznych w celu zapewnienia odpowiednich, zgodnych z prawem i terminowych procedur w sytuacjach krytycznych na granicach zewnętrznych (morskich), biorąc pod uwagę skomplikowane wyzwania geopolityczne związane z tymi operacjami;
49. zauważa, że oprócz znacznego wzrostu wielkości Agencji, zarówno pod względem budżetu, jak i personelu, Agencja zmieniła również fundamentalnie swój charakter, co najlepiej obrazuje uprawnienie pracowników kategorii 1 stałej służby do noszenia broni i mundurów; zauważa, że te wyjątkowe cechy wyróżniają Agencję spośród wszystkich innych organów, urzędów i jednostek organizacyjnych Unii; w związku z tym wzywa Komisję i państwa członkowskie do określenia, we współpracy z państwami stowarzyszonymi w ramach Schengen, gruntownych ram prawnych, które zawieraj ą wyraźne wytyczne dotyczące wszystkich aspektów tych szczególnych i wyjątkowych działań Agencji;
50. zauważa, że Europejska Rzecznik Praw Obywatelskich wszczęła z własnej inicjatywy dochodzenie w sprawie stosowanego przez Agencję mechanizmu rozpatrywania skarg składanych przez osoby, które uważają, że ich prawa podstawowe zostały naruszone w związku z działalnością Agencji; wzywa Agencję do pełnej współpracy w ramach tego dochodzenia i do złożenia sprawozdania, w jaki sposób będzie realizować zalecenia Europejskiej Rzecznik Praw Obywatelskich;
51. zwraca uwagę, że potrzebne jest kompleksowe podejście, aby strony internetowe instytucji, organów, urzędów i jednostek organizacyjnych Unii były dostępne dla osób z wszelkimi rodzajami niepełnosprawności, zgodnie z dyrektywą (UE) 2016/2102 11 , z uwzględnieniem dostępności krajowych języków migowych; sugeruje, aby w proces ten zaangażowane były organizacje reprezentujące osoby niepełnosprawne;
52. w odniesieniu do innych uwag towarzyszących decyzji w sprawie absolutorium, które mają charakter przekrojowy, odsyła do swojej rezolucji z dnia 29 kwietnia 2021 r. 12 w sprawie wyników, zarządzania finansami i kontroli agencji.
53. podkreśla, że obawy odnoszące się do zarządzania Agencj ą w 2019 r. nie podważają istnienia, legitymacji ani mandatu Agencji; nadal uważa Agencję za podstawowe narzędzie zarządzania zewnętrznymi granicami Unii mające zapewnić właściwe funkcjonowanie strefy Schengen i swobodę przemieszczania się w obrębie Unii; oczekuje, że Agencja w pełni wdroży zalecenia grupy roboczej FRaLO i przedstawi organowi udzielaj ącemu absolutorium konkretne działania wraz z jasnym harmonogramem w celu rozwiązania stwierdzonych problemów; uważa, że kroki te są warunkiem koniecznym do udzielenia absolutorium Agencji.
