a także mając na uwadze, co następuje:(1) Rozporządzenie Rady (WE) nr 659/1999 2 zostało kilkakrotnie znacząco zmienione 3 . W celu zapewnienia jasności i zrozumiałości należy to rozporządzenie ujednolicić.
(2) Bez uszczerbku dla specjalnych zasad proceduralnych, ustanowionych w rozporządzeniach dla niektórych sektorów, niniejsze rozporządzenie powinno mieć zastosowanie do pomocy we wszystkich sektorach. Do celów stosowania art. 93 i 107 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) Komisja, na podstawie jego art. 108, posiada szczególną kompetencję decydowania o zgodności pomocy państwa z rynkiem wewnętrznym, w trakcie przeglądu istniejącej pomocy, przy podejmowaniu decyzji w sprawie nowej lub zmienionej pomocy oraz przy podejmowaniu działań dotyczących niezgodności z jej decyzjami lub z wymogiem dotyczącym zgłoszenia
(3) W związku ze zmodernizowanym systemem zasad pomocy państwa, który ma przyczynić się zarówno do realizacji strategii "Europa 2020" na rzecz wzrostu, jak i do konsolidacji budżetowej, art. 107 TFUE powinien być stosowany skutecznie i jednolicie w całej Unii. Rozporządzeniem (WE) nr 659/1999 skonsolidowano i ugruntowano wcześniejszą praktykę Komisji na rzecz zwiększenia pewności prawa oraz wsparcia rozwoju polityki w dziedzinie pomocy państwa w warunkach przejrzystości.
(4) W celu zapewnienia pewności prawa należy określić okoliczności, w jakich pomoc ta zostanie uznana za pomoc istniejącą. Urzeczywistnienie i umocnienie rynku wewnętrznego jest procesem stopniowym, mającym odzwierciedlenie w ciągłym rozwoju polityki pomocy państwa. Uwzględniając ten rozwój, niektóre środki, które w chwili wprowadzania w życie nie stanowiły pomocy państwa, mogły od tamtej pory stać się pomocą państwa.
(5) Zgodnie z art. 108 ust. 3 TFUE wszelkie plany przyznawania nowej pomocy mają być zgłaszane Komisji i nie mogą zostać wprowadzone w życie przed zatwierdzeniem ich przez Komisję.
(6) Zgodnie z art. 4 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) państwa członkowskie są zobowiązane do współpracy z Komisją i do dostarczania jej wszelkich informacji koniecznych dla wykonywania przez Komisję jej zadań na mocy niniejszego rozporządzenia.
(7) Termin, w którym Komisja dokonuje zakończenia badania wstępnego zgłoszonej pomocy, powinien zostać określony jako dwa miesiące od otrzymania kompletnego zgłoszenia lub od otrzymania należycie uzasadnionego oświadczenia zainteresowanego państwa członkowskiego, że uznaje ono zgłoszenie za kompletne, ponieważ dodatkowe informacje, o jakie zwróciła się Komisja, nie są dostępne lub już zostały dostarczone; do celów pewności prawa badanie to powinno zostać zakończone decyzją.
(8) We wszystkich przypadkach, gdy w wyniku badania wstępnego Komisja nie może stwierdzić, czy pomoc jest zgodna z rynkiem wewnętrznym, należy wszcząć formalną procedurę dochodzenia w celu umożliwienia Komisji zebrania wszystkich informacji, jakie są jej potrzebne dla oceny zgodności pomocy oraz dla umożliwienia zainteresowanym stronom przedstawienia swoich uwag. Prawa zainteresowanych stron mogą być w najlepszy sposób chronione w ramach formalnej procedury dochodzenia, przewidzianej w art. 108 ust. 2 TFUE.
(9) Aby Komisja mogła ocenić zgodność z rynkiem wewnętrznym wszelkiej zgłoszonej lub niezgodnej z prawem pomocy państwa, co stanowi wyłączną kompetencję Komisji na mocy art. 108 TFUE, należy zapewnić Komisji uprawnienia, na użytek egzekwowania zasad pomocy państwa, do zwracania się z wnioskiem o niezbędne informacje dotyczące rynku, do państw członkowskich, przedsiębiorstw lub związków przedsiębiorstw, w każdym przypadku, gdy ma ona wątpliwości co do zgodności danego środka z zasadami unijnymi i w związku z tym wszczęła formalną procedurę dochodzenia. W szczególności, Komisja powinna korzystać z tych uprawnień w przypadkach, w których konieczne wydaje się dokonanie złożonej oceny merytorycznej. Decydując o tym, czy skorzystać z tych uprawnień, Komisja powinna należycie uwzględniać czas trwania badania wstępnego.
(10) W celu dokonania oceny zgodności środka pomocy z rynkiem wewnętrznym po wszczęciu formalnej procedury dochodzenia, w szczególności jeżeli chodzi o technicznie złożone przypadki podlegające ocenie merytorycznej, Komisja powinna być w stanie, za pomocą zwykłego wniosku lub decyzji, zażądać od każdego państwa członkowskiego, przedsiębiorstwa lub związku przedsiębiorstw wszelkich informacji dotyczących rynku, niezbędnych do dokończenia oceny, jeżeli informacje przedstawione przez zainteresowane państwo członkowskie w czasie badania wstępnego nie są wystarczające, z należytym uwzględnieniem zasady proporcjonalności, szczególnie w odniesieniu do małych i średnich przedsiębiorstw.
(11) Z uwagi na szczególną relację między beneficjentami pomocy a zainteresowanym państwem członkowskim Komisja powinna mieć możliwość zwracania się o informacje do beneficjenta pomocy wyłącznie w porozumieniu z zainteresowanym państwem członkowskim. Udzielenie informacji przez danego beneficjenta środka pomocy nie stanowi podstawy prawnej do negocjacji dwustronnych między Komisją a danym beneficjentem.
(12) Komisja powinna wybierać adresatów wniosków o udzielenie informacji na podstawie obiektywnych kryteriów właściwych dla danego przypadku, zapewniając, aby, w sytuacji gdy wniosek jest kierowany do próby przedsiębiorstw lub ich związków, próba respondentów była reprezentatywna w każdej kategorii. Wymagane informacje powinny obejmować w szczególności faktyczne dane przedsiębiorstwa i dane rynkowe oraz opartą na faktach analizę funkcjonowania rynku.
(13) Komisja, jako organ wszczynający procedurę, powinna odpowiadać za sprawdzanie zarówno przekazania informacji przez państwa członkowskie, przedsiębiorstwa lub związki przedsiębiorstw, jak i domniemanej poufności informacji, które mają być ujawnione.
(14) Komisja powinna być w stanie egzekwować stosowanie się do wniosków o udzielenie informacji, które skierowała do jakiegokolwiek przedsiębiorstwa lub związku przedsiębiorstw, w zależności od sytuacji, poprzez nakładanie proporcjonalnych grzywien i okresowych kar pieniężnych. Ustalając kwoty grzywien i okresowych kar pieniężnych, Komisja powinna należycie uwzględnić zasady proporcjonalności i stosowności, szczególnie w odniesieniu do małych i średnich przedsiębiorstw. Prawa stron, do których zwrócono się o udzielenie informacji, powinny być chronione poprzez zapewnienie im możliwości przedstawienia swojego stanowiska przed podjęciem ewentualnej decyzji o nałożeniu grzywny lub okresowej kary pieniężnej. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej powinien mieć nieograniczone prawo orzekania w odniesieniu do takich grzywien i okresowych kar pieniężnych na mocy art. 261 TFUE.
(15) Uwzględniając należycie zasady proporcjonalności i stosowności, Komisja powinna mieć możliwość obniżenia kwoty okresowych kar pieniężnych lub całkowitego ich anulowania, jeżeli adresaci wniosków dostarczą wymagane informacje mimo przekroczenia wyznaczonego terminu.
(16) Grzywny i okresowe kary pieniężne nie mają zastosowania do państw członkowskich, ponieważ mają one obowiązek lojalnej współpracy z Komisją zgodnie z art. 4 ust. 3 TUE oraz przekazywania Komisji wszelkich informacji, które są jej niezbędne do wykonywania obowiązków na mocy niniejszego rozporządzenia.
(17) Po uwzględnieniu uwag złożonych przez zainteresowane strony Komisja powinna zakończyć badanie w drodze ostatecznej decyzji, jak tylko usunięte zostaną wątpliwości. Właściwe jest, w przypadku gdy badanie to nie zostanie zakończone po upływie 18 miesięcy od wszczęcia procedury, aby zainteresowane państwo członkowskie miało możliwość wystąpienia z wnioskiem o wydanie decyzji, którą Komisja powinna podjąć w ciągu dwóch miesięcy.
(18) W celu zabezpieczenia praw do obrony, jakie przysługują zainteresowanemu państwu członkowskiemu, należy mu przekazywać kopie wniosków o udzielenie informacji przesyłanych do innych państw członkowskich, przedsiębiorstw lub związków przedsiębiorstw oraz umożliwić mu przedstawianie opinii na temat otrzymanych uwag. Należy mu także przekazywać nazwy przedsiębiorstw lub związków przedsiębiorstw, do których wystąpiono z wnioskiem, o ile te podmioty nie powołały się na swój uzasadniony interes w odniesieniu do ochrony swojej tożsamości.
(19) Komisja powinna należycie uwzględnić uzasadniony interes przedsiębiorstw w odniesieniu do ochrony ich tajemnic handlowych. Komisja nie powinna mieć możliwości wykorzystywania poufnych informacji przekazanych przez respondentów, których nie można zagregować ani w inny sposób zanonimizować, w żadnej decyzji, chyba że wcześniej uzyska ich zgodę na ujawnienie tych informacji zainteresowanemu państwu członkowskiemu.
(20) W przypadkach gdy wydaje się, że informacje oznaczone jako poufne nie są objęte obowiązkiem zachowania tajemnicy zawodowej, odpowiednim jest posiadanie mechanizmu umożliwiającego Komisji zdecydowanie, w jakim zakresie takie informacje można ujawnić. We wszelkich takich decyzjach o odrzuceniu wniosków o uznanie informacji za poufną należy wskazać okres, po którego zakończeniu informacje zostaną ujawnione, tak aby respondent mógł skorzystać z dostępnej ochrony prawnej, w tym ze środków tymczasowych.
(21) W celu zapewnienia prawidłowego i skutecznego stosowania zasad pomocy państwa Komisja powinna mieć możliwość cofnięcia decyzji opartej na nieprawidłowych informacjach.
(22) W celu zapewnienia zgodności z art. 108 TFUE, w szczególności z obowiązkiem zgłoszenia oraz klauzulą zawieszającą w art. 108 ust. 3, Komisja powinna zbadać wszystkie przypadki pomocy przyznanej bezprawnie. W interesie przejrzystości i pewności prawa ustanawia się procedury stosowane w takich przypadkach. W sytuacji gdy państwo członkowskie nie zastosowało się do obowiązku zgłoszenia lub klauzuli zawieszającej, Komisja nie powinna być związana terminami.
(23) Komisja powinna mieć możliwość zbadania, z własnej inicjatywy, informacji z dowolnego źródła na temat pomocy niezgodnej z prawem, aby zapewnić zgodność z art. 108 TFUE, a w szczególności z obowiązkiem zgłoszenia oraz klauzulą zawieszającą przewidzianą w art. 108 ust. 3 TFUE, oraz dokonania oceny zgodności pomocy z rynkiem wewnętrznym.
(24) W przypadkach pomocy niezgodnej z prawem Komisja powinna posiadać prawo uzyskania wszystkich koniecznych informacji umożliwiających jej podjęcie decyzji oraz bezzwłoczne przywrócenie, gdzie jest to właściwe, niezakłóconej konkurencji. Dlatego też właściwe jest umożliwienie Komisji przyjęcia środków tymczasowych skierowanych do zainteresowanego państwa członkowskiego. Środki tymczasowe mogą przyjąć formę nakazów informacji, nakazów zawieszenia i nakazów windykacji. Komisja powinna mieć możliwość - w razie niezastosowania się do nakazu informacji - podjęcia decyzji na podstawie dostępnych informacji oraz - w razie niezastosowania się do nakazów zawieszenia i windykacji - skierowania sprawy bezpośrednio do Trybunału Sprawiedliwości, zgodnie z art. 108 ust. 2 akapit drugi TFUE.
(25) W przypadkach pomocy niezgodnej z prawem, która nie jest zgodna z rynkiem wewnętrznym, skuteczna konkurencja powinna zostać przywrócona. W tym celu konieczne jest, aby pomoc ta, włączając odsetki, została bezzwłocznie odzyskana. Właściwe jest, aby windykacja takiej pomocy została przeprowadzona zgodnie z procedurami prawa krajowego. Stosowanie tych procedur nie powinno, przez uniemożliwienie bezzwłocznego i efektywnego wykonania decyzji Komisji, utrudniać przywrócenia skutecznej konkurencji. Dla osiągnięcia tego celu państwa członkowskie powinny podjąć wszelkie konieczne środki zapewniające skuteczność decyzji Komisji.
(26) Do celów pewności prawa właściwe jest wprowadzenie 10-letniego okresu przedawnienia w odniesieniu do pomocy niezgodnej z prawem, po którego upływie nie będzie możliwe nakazanie windykacji.
(27) Ze względów związanych z pewnością prawa należy przewidzieć okresy przedawnienia obowiązujące przy nakładaniu grzywien i okresowych kar pieniężnych oraz ich egzekwowaniu.
(28) Pomoc świadczona niezgodnie z przeznaczeniem może mieć skutki w zakresie funkcjonowania rynku wewnętrznego podobne do skutków pomocy niezgodnej z prawem i w związku z tym powinna być traktowana zgodnie z podobnymi procedurami. W przeciwieństwie do pomocy niezgodnej z prawem pomoc, która mogła być świadczona niezgodnie z przeznaczeniem, jest pomocą, która została wcześniej zatwierdzona przez Komisję. Dlatego Komisja nie powinna być upoważniona do użycia nakazu windykacji w odniesieniu do pomocy świadczonej niezgodnie z przeznaczeniem.
(29) Zgodnie z art. 108 ust. 1 TFUE Komisja jest zobowiązana, we współpracy z państwami członkowskimi, do prowadzenia stałego przeglądu wszystkich istniejących systemów pomocy. W interesie przejrzystości i pewności prawa właściwe jest określenie zakresu współpracy na mocy tego artykułu.
(30) W celu zapewnienia zgodności istniejących programów pomocowych z rynkiem wewnętrznym oraz zgodnie z art. 108 ust. 1 TFUE Komisja powinna zaproponować właściwe środki, gdy istniejący program pomocowy nie jest lub przestaje być zgodny z rynkiem wewnętrznym, oraz powinna wszcząć procedurę przewidzianą w art. 108 ust. 2 TFUE, jeżeli zainteresowane państwo członkowskie odmawia wdrożenia proponowanych środków.
(31) Właściwe jest określenie wszystkich możliwości, jakimi dysponują strony trzecie w celu obrony swoich interesów w ramach procedur pomocy państwa.
(32) Skargi są istotnym źródłem informacji umożliwiającej wykrycie naruszeń prawa Unii w zakresie pomocy państwa. W celu zapewnienia jakości skarg wnoszonych do Komisji i jednocześnie przejrzystości i pewności prawa, należy określić warunki, które powinna spełniać skarga, aby można było uznać, że Komisja otrzymała informacje dotyczące domniemanej pomocy niezgodnej z prawem oraz nadać bieg badaniu wstępnemu. Skargi niespełniające tych warunków powinny być traktowane jako ogólne informacje dotyczące rynku i nie powinny w każdym przypadku powodować wszczynania dochodzenia z urzędu.
(33) Skarżący powinni być zobowiązani do wykazania, że są zainteresowanymi stronami w rozumieniu art. 108 ust. 2 TFUE oraz art. 1 lit. h) niniejszego rozporządzenia. Powinni być także zobowiązani do przekazania pewnych informacji w formie określonej przez Komisję w przepisach wykonawczych. Aby nie zniechęcać potencjalnych skarżących, przepisy wykonawcze powinny uwzględniać to, że wymogi obowiązujące zainteresowane strony przy składaniu skargi nie powinny być uciążliwe.
(34) Aby zapewnić konsekwentne traktowanie przez Komisję podobnych kwestii na całym rynku wewnętrznym, należy przewidzieć szczególną podstawę prawną umożliwiającą wszczynanie dochodzeń w odniesieniu do sektorów gospodarki lub określonych instrumentów pomocy w kilku państwach członkowskich. Ze względu na zasadę proporcjonalności i z uwagi na duże obciążenie administracyjne, które takie dochodzenia powodują, badania sektorowe powinny być prowadzone tylko wtedy, kiedy dostępne informacje dają podstawę do uzasadnionych podejrzeń, że środki pomocy państwa w danym sektorze mogłyby powodować istotne ograniczenie lub zakłócenie konkurencji na rynku wewnętrznym w kilku państwach członkowskich lub że istniejące środki pomocy stosowane w określonym sektorze w kilku państwach członkowskich, nie są, bądź też przestały być, zgodne z rynkiem wewnętrznym. Takie badania umożliwiłyby Komisji rozstrzyganie kwestii horyzontalnych z dziedziny pomocy państwa w sposób efektywny i przejrzysty oraz uzyskanie ex ante całościowego obrazu danego sektora.
(35) W celu umożliwienia Komisji skutecznego monitorowania zgodności z decyzjami Komisji oraz ułatwienia współpracy pomiędzy Komisją a państwami członkowskim do celów stałego badania istniejących programów pomocowych w państwach członkowskich zgodnie z art. 108 ust. 1 TFUE, konieczne jest ustanowienie ogólnego obowiązku składania sprawozdań w odniesieniu do wszystkich istniejących programów pomocowych.
(36) W przypadku gdy Komisja ma poważne wątpliwości co do tego, czy jej decyzje są stosowane, powinna mieć do dyspozycji instrumenty dodatkowe umożliwiające jej pozyskanie informacji koniecznych do sprawdzenia, czy jej decyzje są stosowane. W tym celu właściwym i użytecznym instrumentem są kontrole na miejscu, w szczególności w przypadkach, gdy pomoc mogła być świadczona niezgodnie z przeznaczeniem. Dlatego też Komisja powinna posiadać uprawnienia do przeprowadzania kontroli na miejscu i powinna pozyskać współpracę właściwych organów państw członkowskich, gdy przedsiębiorstwo sprzeciwia się takiej kontroli.
(37) Spójne stosowanie zasad pomocy państwa wymaga ustalenia sposobu współpracy między sądami państw członkowskich i Komisją. Taka współpraca jest istotna dla wszystkich sądów państw członkowskich stosujących art. 107 ust. 1 i art. 108 TFUE. W szczególności sądy krajowe powinny mieć możliwość zwrócenia się do Komisji o informacje lub o opinię w sprawach dotyczących stosowania zasad pomocy państwa. Komisja powinna mieć także możliwość przekazywania ustnych lub pisemnych uwag sądom, do których zwrócono się o zastosowanie art. 107 ust. 1 lub art. 108 TFUE. Wspomagając sądy krajowe w tej kwestii, Komisja powinna działać zgodnie ze swoim obowiązkiem ochrony interesu publicznego.
(38) Uwagi i opinie Komisji powinny pozostawać bez uszczerbku dla art. 267 TFUE, ani być prawnie wiążące dla sądów krajowych. Te uwagi i opinie powinny być składane zgodnie z krajowymi przepisami i praktykami proceduralnymi, w tym przepisami i praktykami dotyczącymi ochrony praw stron, przy pełnym poszanowaniu niezależności sądów krajowych. Uwagi zgłaszane przez Komisję z jej własnej inicjatywy powinny ograniczać się do przypadków, które są istotne dla spójnego stosowania art. 107 ust. 1 lub art. 108 TFUE, w szczególności do przypadków, które mają znaczenie dla egzekwowania lub dalszego rozwoju unijnego orzecznictwa dotyczącego pomocy państwa.
(39) W interesie przejrzystości i pewności prawa właściwe jest podawanie do publicznej wiadomości informacji o decyzjach Komisji, przy jednoczesnym utrzymaniu zasady, że decyzje w sprawach dotyczących pomocy państwa kierowane są do zainteresowanego państwa członkowskiego. Dlatego właściwe jest publikowanie wszystkich decyzji, które mogłyby mieć wpływ na interesy zainteresowanych stron, w całości lub w formie skróconej, lub udostępnienie kopii takich decyzji zainteresowanym stronom, jeżeli decyzje te nie zostały opublikowane lub jeżeli nie zostały opublikowane w pełnym brzmieniu.
(40) Komisja przy publikowaniu swoich decyzji powinna przestrzegać przepisów dotyczących tajemnicy zawodowej, w tym ochrony wszelkich poufnych informacji i danych osobowych, zgodnie z art. 339 TFUE.
(41) Komisja, w ścisłej współpracy z Komitetem Doradczym ds. Pomocy Państwa, powinna móc przyjąć przepisy wykonawcze określające szczegółowe zasady dotyczące procedur przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu,
PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
