a także mając na uwadze, co następuje:(1) Zgodnie z konkluzjami Rady Europejskiej z dnia 17 czerwca 2010 r., w których przyjęto unijną strategię na rzecz inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu (strategia "Europa 2020"), Unia i państwa członkowskie wyznaczyły sobie cel, jakim jest zmniejszenie do roku 2020 o co najmniej 20 milionów liczby osób zagrożonych ubóstwem bądź wykluczeniem społecznym. Jednak w 2011 r. ubóstwem lub wykluczeniem społecznym była zagrożona niemal jedna czwarta ludności zamieszkałej w Unii (119,82 mln), czyli o blisko 4 mln więcej niż w poprzednim roku. Niemniej ubóstwo i wykluczenie społeczne rozkładają się nierównomiernie w Unii, a nasilenie tych zjawisk jest różne w poszczególnych państwach członkowskich.
(2) Liczba osób dotkniętych deprywacją materialną lub nawet ciężką deprywacją materialną w Unii wzrasta i w 2011 r. blisko 8,8 % obywateli Unii żyło w warunkach poważnej deprywacji materialnej. Ponadto osoby te często zbyt długo znajdują się w sytuacji wykluczenia, aby móc skorzystać ze środków aktywizacji przewidzianych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 4 , a w szczególności w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1304/2013 5 .
(3) Państwa członkowskie i Komisja powinny podjąć odpowiednie kroki w celu przeciwdziałania dyskryminacji, a także zapewnić równość mężczyzn i kobiet oraz spójne uwzględnianie problematyki płci na wszystkich etapach przygotowywania, programowania, zarządzania i wdrażania, monitorowania i ewaluacji Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym (zwanego dalej "Funduszem"), a ponadto w kampaniach informacyjnych i podnoszących świadomość społeczną oraz za pośrednictwem wymiany najlepszych praktyk.
(4) W art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) podkreślono, że Unia opiera się na wartościach poszanowania godności człowieka, wolności, demokracji, równości, państwa prawa, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości.
(5) W art. 6 TUE podkreślono, że Unia uznaje prawa, wolności i zasady określone w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej.
(6) Art. 174 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) stanowi, że w celu wspierania harmonijnego rozwoju całej Unii, ma ona rozwijać i prowadzić działania służące zwiększeniu jej spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej.
(7) Fundusz powinien zwiększyć spójność społeczną, przyczyniając się do ograniczenia skali ubóstwa w Unii poprzez wspieranie systemów krajowych świadczących pomoc inną niż finansowa, aby wpływać na zmniejszenie niedoboru żywności i poważnej deprywacji materialnej lub przyczyniać się do włączenia społecznego osób najbardziej potrzebujących. Fundusz powinien wpływać na zmniejszenie najcięższych form ubóstwa, które najszybciej skutkują wykluczeniem społecznym, takich jak bezdomność, ubóstwo wśród dzieci i niedobór żywności.
(8) Fundusz nie ma na celu zastąpienia publicznych strategii politycznych realizowanych przez państwa członkowskie w celu zwalczanie ubóstwa i wykluczenia społecznego, a w szczególności strategii, które są konieczne dla zapobiegania marginalizacji grup o niskich dochodach i grup znajdujących się w trudnym położeniu oraz zwiększania się zagrożenia ubóstwem i wykluczeniem społecznym.
(9) Zgodnie z art. 317 TFUE, w kontekście zarządzania dzielonego, należy określić warunki umożliwiające Komisji wykonywanie jej obowiązków związanych z wykonaniem budżetu ogólnego Unii Europejskiej, a jednocześnie należy doprecyzować zobowiązania pod względem współpracy ze strony państw członkowskich. Warunki te powinny umożliwić Komisji uzyskanie gwarancji, że państwa członkowskie korzystają z Funduszu w sposób prawidłowy i zgodny z prawem oraz zgodnie z zasadą należytego zarządzania finansami w rozumieniu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 6 ("rozporządzenie finansowe").
(10) Przepisy te zapewniają również zgodność wspieranych działań z obowiązującym prawem unijnym i odpowiednimi przepisami prawa krajowego, które wdrażają bezpośrednio lub pośrednio niniejsze rozporządzenie, jak również ze strategiami politycznymi, w szczególności w odniesieniu do bezpieczeństwa pomocy żywnościowej lub podstawowej pomocy materialnej udzielanych osobom najbardziej potrzebującym.
(11) Przy podziale środków z Funduszu między państwa członkowskie na lata 2014-2020 uwzględnia się w jednakowym stopniu następujące wskaźniki oceniane na podstawie danych z Eurostatu: liczba osób w sytuacji poważnej deprywacji materialnej i liczba osób w gospodarstwach domowych o bardzo małej intensywności pracy. Ponadto podział uwzględnia także różne metody wspierania osób najbardziej potrzebujących stosowane w państwach członkowskich. Niemniej jednak każde państwo członkowskie powinno otrzymać co najmniej kwotę 3.500.000 EUR w okresie programowania 2014-2020 w celu uruchomienia programu operacyjnego dysponującego wystarczającym poziomem środków.
(12) Przydzielone państwu członkowskiemu z Funduszu środki powinny zostać potrącone z przydziału tego państwa członkowskiego z funduszy strukturalnych.
(13) W programach operacyjnych państwa członkowskie powinny określić formy niedoboru żywności lub deprywacji materialnej objęte pomocą lub działania na rzecz włączenia społecznego objęte wsparciem oraz powinny opisać cechy pomocy osobom najbardziej potrzebującym, która zostanie udzielona ze wsparciem z Funduszu dla systemów krajowych. Powinny one również zawierać elementy niezbędne do zapewnienia skutecznego i sprawnego wdrożenia programów operacyjnych.
(14) Poważny niedobór żywności w Unii zbiega się ze znaczącym marnotrawieniem żywności. W związku z tym Fundusz powinien, w stosownych przypadkach, umożliwiać przekazywanie darów żywnościowych. Powinno się to jednak odbywać pod warunkiem, że nie zapomni się o konieczności usuwania wciąż istniejących przeszkód w celu zachęcania do przekazywania w darze nadwyżek żywności z myślą o przeciwdziałaniu niedoborom żywności.
(15) W celu zapewnienia skutecznego i sprawnego wdrażania działań finansowanych przez Fundusz, państwa członkowskie powinny, w stosownych przypadkach, wspierać współpracę między organami regionalnymi i lokalnymi oraz podmiotami reprezentującymi społeczeństwo obywatelskie i promować udział wszystkich stron zaangażowanych w przygotowanie i działania wdrażające finansowane przez Fundusz.
(16) Aby zmaksymalizować skuteczność Funduszu, w szczególności w odniesieniu do ewentualnych zmian w sytuacji krajowej, należy ustanowić procedurę wprowadzania zmian do programu operacyjnego.
(17) Aby zapewnić reagowanie w sposób najbardziej skuteczny i odpowiedni na poszczególne potrzeby i lepiej docierać do osób najbardziej potrzebujących, należy stosować zasadę partnerstwa.
(18) Istotną wartość dodaną wnosi wymiana doświadczeń i najlepszych praktyk, ponieważ ułatwia wzajemne uczenie się. Komisja powinna ułatwiać i promować ich upowszechnianie, a jednocześnie poszukiwać synergii z wymianą najlepszych praktyk w kontekście powiązanych funduszy, a zwłaszcza Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS).
(19) Aby monitorować postępy w realizacji programów operacyjnych, państwa członkowskie powinny opracować i dostarczyć Komisji roczne i końcowe sprawozdania z wdrażania. Powinno to zapewnić dostępność podstawowych i aktualnych informacji dla tych programów operacyjnych. Dla tych samych celów Komisja i każde państwo członkowskie powinny spotykać się co roku w celu przeprowadzenia przeglądu, o ile nie uzgodnią inaczej. Odpowiednie zainteresowane strony należy w stosowny sposób zaangażować w monitorowanie.
(20) Aby polepszyć jakość i strukturę każdego programu operacyjnego oraz ocenić skuteczność i sprawność Funduszu, należy przeprowadzić ewaluacje ex ante i ex post. Ewaluacje te powinny się opierać na odpowiednich danych i być uzupełniane, w stosownych przypadkach, badaniami na temat osób najbardziej potrzebujących, które skorzystały z programu operacyjnego i, w razie konieczności, ewaluacjami przeprowadzonymi podczas okresu programowania. Tych ewaluacji należy dokonywać przy poszanowaniu prywatności odbiorców końcowych i w taki sposób, by nie stygmatyzować osób najbardziej potrzebujących. Należy określić obowiązki państw członkowskich i Komisji w tym zakresie.
(21) Podczas ewaluacji Funduszu i opracowywania metodologii ewaluacji należy pamiętać, że deprywacja to złożone zjawisko o wielowymiarowym charakterze.
(22) Obywatele mają prawo wiedzieć, w jaki sposób i w jakim celu inwestowane są zasoby finansowe Unii. Celem zapewnienia szerokiego rozpowszechnienia informacji o osiągnięciach Funduszu, jak i dostępności i przejrzystości możliwości finansowania, należy ustanowić szczegółowe przepisy związane z informowaniem i komunikacją, zwłaszcza w odniesieniu do odpowiedzialności beneficjentów, państw członkowskich oraz, w stosowanych przypadkach, organów lokalnych i regionalnych.
(23) Zastosowanie mają przepisy Unii dotyczące ochrony osób fizycznych w odniesieniu do przetwarzania danych osobowych i ich swobodnego przepływu, zwłaszcza dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 95/46/WE 7 .
(24) Konieczne jest ustalenie maksymalnego poziomu współfinansowania programów operacyjnych ze środków Funduszu, aby osiągnąć efekt mnożnikowy dotyczący zasobów Unii. Należy ponadto zająć się sytuacją państw członkowskich zmagających się z tymczasowymi trudnościami budżetowymi.
(25) W całej Unii należy stosować jednolite, proste i sprawiedliwe zasady dotyczące okresu kwalifikowalności, operacji i wydatków w ramach Funduszu. Warunki kwalifikowalności powinny odzwierciedlać szczególny charakter celów Funduszu i jego grupy docelowej, w szczególności poprzez odpowiednie i uproszczone warunki kwalifikowalności operacji, jak i rodzaje wsparcia oraz zasady i warunki zwrotu wydatków.
(26) Mając na uwadze datę ogłoszenia przetargów, termin przyjęcia niniejszego rozporządzenia i konieczność przygotowania programów operacyjnych, należy ustanowić przepisy umożliwiające sprawne przejście do korzystania z nowego instrumentu, aby uniknąć przerwy w dostawach pomocy żywnościowej. W tym celu właściwym jest zezwolenie na kwalifikowalność wydatków od dnia 1 grudnia 2013 r.
(27) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 8 stanowi, że zbyt produktów zakupionych w ramach interwencji publicznej może odbyć się przez udostępnienie ich w ramach programu dystrybucji żywności osobom najbardziej potrzebującym w Unii, jeśli przedmiotowy program tak stanowi. Ponieważ pozyskiwanie żywności w wyniku użytkowania, przetwarzania lub sprzedaży tych produktów jest, w zależności od okoliczności, opcją najkorzystniejszą pod względem ekonomicznym, należy zezwolić na taką możliwość w niniejszym rozporządzeniu. Kwoty pochodzące z transakcji dotyczącej tych produktów powinny zostać wykorzystane na rzecz osób najbardziej potrzebujących. Kwoty te nie powinny być wykorzystywane w sposób zmniejszający zobowiązanie państw członkowskich do współfinansowania programu. Aby zapewnić najbardziej wydajne wykorzystanie tych produktów oraz kwot pochodzących z dotyczących ich transakcji, Komisja powinna, zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1308/2013, przyjąć akty wykonawcze ustanawiające procedury umożliwiające użytkowanie, przetwarzanie lub sprzedaż tych produktów dla celów programu na rzecz osób najbardziej potrzebujących.
(28) Konieczne jest określenie rodzajów działań, które mogą być podejmowane z inicjatywy Komisji i państw członkowskich jako pomoc techniczna finansowana z Funduszu. W tym celu Komisja powinna zasięgać opinii państw członkowskich i przedstawicieli organizacji partnerskich na szczeblu unijnym.
(29) Zgodnie z zasadą zarządzania dzielonego państwa członkowskie i Komisja powinny być odpowiedzialne za zarządzanie programami i ich kontrolę. Za realizację i kontrolę programów operacyjnych powinny odpowiadać w pierwszym rzędzie państwa członkowskie w ramach swoich systemów zarządzania i kontroli.
(30) Państwa członkowskie powinny przyjąć właściwe środki gwarantujące prawidłową strukturę i funkcjonowanie swoich systemów zarządzania i kontroli w celu zapewnienia prawidłowego i zgodnego z prawem wykorzystania Funduszu. Należy zatem określić obowiązki państw członkowskich w zakresie systemów zarządzania i kontroli ich programu operacyjnego oraz w odniesieniu do zapobiegania, wykrywania i korygowania nieprawidłowości i naruszeń przepisów unijnych.
(31) Państwa członkowskie powinny wypełniać obowiązki w zakresie zarządzania, kontroli i audytu oraz przyjąć na siebie wynikające z tego zobowiązania określone w przepisach w sprawie zarządzania dzielonego ustanowionych w niniejszym rozporządzeniu i w rozporządzeniu finansowym. Państwa członkowskie powinny zapewnić, aby zgodnie z warunkami określonymi w niniejszym rozporządzeniu przyjęte zostały skuteczne ustalenia w zakresie badania skarg dotyczących Funduszu. Zgodnie z zasadą pomocniczości państwa członkowskie powinny badać, na wniosek Komisji, skargi złożone do Komisji w ramach zakresu ich ustaleń oraz informować Komisję, na jej wniosek, o wynikach tych badań.
(32) Państwa członkowskie powinny wyznaczyć dla każdego programu operacyjnego instytucję zarządzającą, instytucję certyfikującą i funkcjonalnie niezależną instytucję audytową. Aby zapewnić państwom członkowskim elastyczność w ustanawianiu systemów kontroli, należy przewidzieć możliwość wykonywania funkcji instytucji certyfikującej przez instytucję zarządzającą. Państwa członkowskie powinny mieć również możliwość wyznaczenia instytucji pośredniczących do wykonywania niektórych zadań instytucji zarządzającej lub instytucji certyfikującej. Państwa członkowskie powinny w takim przypadku wyraźnie określić obowiązki i funkcje tych instytucji.
(33) Instytucja zarządzająca ponosi główną odpowiedzialność za skuteczne i sprawne wdrażanie Funduszu, a zatem pełni znaczną liczbę funkcji odnoszących się do zarządzania programem operacyjnym i jego monitorowania, zarządzania i kontroli finansowych, jak również wyboru projektów. Należy zatem określić w niniejszym rozporządzeniu obowiązki i funkcje instytucji zarządzającej.
(34) Instytucja certyfikująca powinna sporządzać i przekazywać Komisji wnioski o płatność. Powinna ona sporządzać zestawienie wydatków, poświadczając ich kompletność, dokładność i prawdziwość oraz to, że wydatki ujęte w zestawieniu wydatków są zgodne z mającymi zastosowanie przepisami unijnymi i krajowymi. Należy określić w niniejszym rozporządzeniu obowiązki i funkcje instytucji certyfikującej.
(35) Instytucja audytowa powinna zapewnić przeprowadzanie audytów systemów zarządzania i kontroli na podstawie stosownej próby operacji oraz zestawienia wydatków. Należy określić w niniejszym rozporządzeniu obowiązki i funkcje instytucji audytowej. Audyty deklarowanych wydatków powinny być przeprowadzane na reprezentatywnej próbie operacji w celu umożliwienia ekstrapolacji wyników. Zgodnie z ogólną zasadą należy stosować statystyczne metody pobierania próby w celu zapewnienia wiarygodnej próby reprezentatywnej. Niemniej jednak instytucje audytowe powinny mieć możliwość zastosowania w uzasadnionych okolicznościach niestatystycznej metody doboru próby lub badania bezpośredniego, o ile przestrzegane będą warunki określone w niniejszym rozporządzeniu.
(36) Aby uwzględnić specyfikę organizacji systemów zarządzania i kontroli w odniesieniu do Funduszu oraz potrzebę zapewnienia proporcjonalnego podejścia, należy określić szczegółowe procedury wyznaczania instytucji zarządzającej i instytucji certyfikującej. Aby uniknąć nadmiernego obciążenia administracyjnego, weryfikacja ex ante zgodności z kryteriami wyznaczania określonymi w niniejszym rozporządzeniu powinna być ograniczona do instytucji zarządzającej i instytucji certyfikującej. Nie należy wprowadzać wymogu zatwierdzenia wyznaczenia przez Komisję. Monitorowanie zgodności z kryteriami wyznaczania dokonywane na podstawie uzgodnień w zakresie audytu i kontroli powinno skutkować działaniami naprawczymi i ewentualnym odwołaniem, jeżeli wyniki wskazują na brak zgodności z kryteriami.
(37) Bez uszczerbku dla uprawnień Komisji w zakresie kontroli finansowej należy zapewnić współpracę między państwami członkowskimi a Komisją w ramach niniejszego rozporządzenia oraz ustalić kryteria, które pozwolą Komisji określić w kontekście przyjętej przez nią strategii kontroli systemów krajowych poziom gwarancji, które powinna ona uzyskać ze strony krajowych instytucji audytowych.
(38) Należy ustanowić uprawnienia i obowiązki Komisji w zakresie sprawdzania skuteczności funkcjonowania systemów zarządzania i kontroli oraz zobowiązywania państw członkowskich do podejmowania działań. Komisja powinna również posiadać uprawnienia do przeprowadzania audytów na miejscu skoncentrowanych na kwestiach należytego zarządzania finansami, tak aby można było z nich wyciągnąć wnioski dotyczące wyników Funduszu.
(39) Zobowiązania budżetowe Unii powinny być przyznawane corocznie. W celu zapewnienia skutecznego zarządzania programem konieczne jest ustanowienie prostych zasad dla płatności zaliczkowych, wniosków o płatność okresową oraz salda końcowego.
(40) W celu zapewnienia rozsądnej gwarancji dla Komisji przed rocznym zatwierdzaniem zestawienia wydatków, wnioski o płatność okresową powinny być refundowane w wysokości 90 % kwoty wynikającej z zastosowania stopy współfinansowania ustanowionej w decyzji w sprawie przyjęcia programu operacyjnego do kwalifikowalnych wydatków. Zaległe kwoty należne powinny być wypłacane państwom członkowskim po zatwierdzeniu zestawienia wydatków, pod warunkiem że Komisja będzie mogła stwierdzić, że zestawienie wydatków jest kompletne, rzetelne i prawdziwe.
(41) Płatności zaliczkowe w momencie rozpoczęcia programu operacyjnego powinny zapewniać, aby państwo członkowskie posiadało środki do udzielenia wsparcia beneficjentom przy realizacji działań od momentu przyjęcia programu operacyjnego. Płatności zaliczkowe powinny być wykorzystywane wyłącznie do tego celu, a beneficjenci powinni otrzymać wystarczające finansowanie do rozpoczęcia działań w momencie wyboru ich operacji.
(42) Beneficjenci powinni otrzymać wsparcie w pełnej wysokości nie później niż 90 dni od daty przedłożenia przez beneficjenta wniosku o płatność, z zastrzeżeniem dostępności środków z płatności zaliczkowej i z płatności okresowych. Instytucja zarządzająca powinna mieć możliwość przerwania biegu tego terminu, jeżeli dokumenty uzupełniające nie są kompletne lub jeżeli istnieją dowody na nieprawidłowości wymagające dalszego dochodzenia.
(43) W celu ochrony interesów finansowych Unii należy przewidzieć środki, które są ograniczone w czasie i które umożliwiają delegowanemu urzędnikowi zatwierdzającemu wstrzymanie płatności w przypadku, gdy istnieją wyraźne dowody wskazujące na poważne defekty w funkcjonowaniu systemu zarządzania i kontroli, dowody na nieprawidłowości związane z wnioskiem o płatność lub gdy nie dostarczono dokumentów na potrzeby analizy i zatwierdzania zestawienia wydatków. Czas trwania okresu wstrzymania powinien wynosić do sześciu miesięcy, z możliwością przedłużenia go do dziewięciu miesięcy za zgodą państwa członkowskiego, w celu zapewnienia wystarczającego czasu na likwidację przyczyn wstrzymania, przez co uniknie się stosowania zawieszenia.
(44) W celu ochrony interesów finansowych Unii oraz zapewnienia środków na rzecz skutecznej realizacji programów powinno się ustanowić procedury umożliwiające zawieszenie przez Komisję płatności.
(45) W celu zastosowania wymogów rozporządzenia finansowego do zarządzania finansowego Funduszem konieczne jest ustanowienie prostych procedur sporządzania, analizy i zatwierdzania zestawień wydatków, które powinny zapewniać jasne podstawy i pewność prawną tych ustaleń. Ponadto, w celu umożliwienia państwu członkowskiemu prawidłowego pełnienia swoich obowiązków, państwo członkowskie powinno mieć możliwość wyłączenia kwot, które są przedmiotem bieżącej oceny legalności i prawidłowości.
(46) Aby ograniczyć ryzyko deklarowania nieprawidłowych wydatków, instytucja certyfikująca powinna mieć możliwość - bez potrzeby dodatkowego uzasadnienia - zawarcia kwot, które wymagają dalszej weryfikacji, we wniosku o płatność okresową po zakończeniu roku obrachunkowego, w którym zostały wprowadzone do systemu księgowego.
(47) W celu zmniejszenia obciążenia administracyjnego dla beneficjentów należy ustanowić szczegółowe ramy czasowe, w których instytucje zarządzające są zobowiązane do zapewnienia dostępu do dokumentów dotyczących operacji po przedstawieniu wydatków lub po zakończeniu operacji. Zgodnie z zasadą proporcjonalności okres przechowywania dokumentów powinien być zróżnicowany w zależności od łącznych wydatków kwalifikowalnych każdej operacji.
(48) W związku z tym, że zestawienie wydatków jest weryfikowane i zatwierdzane każdego roku, procedura zamknięcia programu powinna być nieskomplikowana. Ostateczne zamknięcie programu powinno zatem opierać się tylko na dokumentach odnoszących się do ostatniego roku obrachunkowego oraz do końcowego sprawozdania z wdrażania lub do ostatniego rocznego sprawozdania z wdrażania, bez konieczności dostarczenia dodatkowych dokumentów.
(49) W celu ochrony budżetu Unii Komisja może być zmuszona do dokonania korekt finansowych. Dla zagwarantowania pewności prawa w odniesieniu do państw członkowskich ważne jest określenie okoliczności, w jakich naruszenia obowiązujących przepisów prawa unijnego lub krajowego związanych z jego stosowaniem mogą prowadzić do dokonania przez Komisję korekt finansowych. W celu zapewnienia, aby korekty finansowe, które Komisja nakłada na państwa członkowskie, były związane z ochroną interesów finansowych Unii, korekty te powinny być ograniczone do sytuacji, w których naruszenie mającego zastosowanie prawa unijnego lub prawa krajowego dotyczącego stosowania właściwego prawa unijnego dotyczy kwalifikowalności, prawidłowości, zarządzania lub kontroli operacji oraz odpowiadających im wydatków zadeklarowanych Komisji. Aby zapewnić proporcjonalność, ważne jest, aby Komisja rozważyła charakter i wagę naruszenia i powiązanych skutków finansowych dla budżetu Unii przy podejmowaniu decyzji o dokonaniu korekty finansowej.
(50) Konieczne jest ustanowienie ram prawnych, które zapewnią rzetelne systemy zarządzania i kontroli oraz odpowiedni podział ról i obowiązków w kontekście zarządzania dzielonego. Należy zatem określić i wyjaśnić rolę Komisji oraz ustanowić proporcjonalne zasady dokonywania korekt finansowych przez Komisję.
(51) Częstotliwość audytów operacji powinna być proporcjonalna do zakresu unijnego wsparcia z Funduszu. W szczególności liczba przeprowadzanych audytów powinna być ograniczona, jeżeli łączne kwalifikowalne wydatki na operację nie przekraczają 150.000 EUR. Niemniej jednak powinna istnieć możliwość przeprowadzenia audytu w dowolnym momencie w sytuacji, gdy istnieją dowody na istnienie nieprawidłowości lub nadużycia finansowego, bądź po zamknięciu zakończonej operacji w ramach audytu próby. Komisja powinna mieć możliwość dokonania przeglądu ścieżki audytu instytucji audytowej lub wziąć udział w audytach instytucji audytowej na miejscu. Jeżeli Komisja nie uzyska za pośrednictwem tych środków gwarancji skutecznego funkcjonowania instytucji audytowej, powinna mieć ona możliwość ponownego przeprowadzenia tego działania audytowego, jeżeli jest to zgodne z uznanymi w skali międzynarodowej standardami audytu. Aby zakres audytów przeprowadzanych przez Komisję był proporcjonalny do ryzyka, Komisja powinna mieć możliwość ograniczenia swoich audytów związanych z programami operacyjnymi, jeżeli nie występują poważne defekty lub jeżeli instytucja audytowa jest wiarygodna. Aby zmniejszyć obciążenie administracyjne beneficjentów, należy ustanowić szczegółowe przepisy służące ograniczeniu ryzyka nakładania się audytów przeprowadzanych w odniesieniu do tych samych operacji przez różne instytucje, tj. Europejski Trybunał Obrachunkowy, Komisję i instytucję audytową. Ponadto zakres audytów powinien w pełni uwzględniać cel, specyfikę grupy docelowej Funduszu oraz fakt, że wielu beneficjentów Funduszu działa na zasadzie wolontariatu.
(52) W celu zapewnienia dyscypliny finansowej należy określić rozwiązania dotyczące anulowania dowolnej części zobowiązań budżetowych w ramach programu operacyjnego, w szczególności w sytuacji gdy pewna kwota może zostać wyłączona z takiego anulowania, szczególnie gdy opóźnienia we wdrażaniu wynikają z okoliczności niezależnych od danej strony, okoliczności nietypowych lub niemożliwych do przewidzenia i których skutków nie można było uniknąć pomimo wykazanej staranności, jak również w sytuacji, gdy wniosek o płatność został złożony, lecz bieg terminu płatności został przerwany lub płatność została zawieszona.
(53) W celu uzupełnienia i zmiany niektórych, innych niż istotne, elementów niniejszego rozporządzenia należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do zawartości rocznych i końcowych sprawozdań z wdrażania, w tym wykazu wspólnych wskaźników, kryteriów określania przypadków nieprawidłowości wymagających zgłaszania, danych podlegających przekazaniu i odzyskiwania kwot nienależnie wypłaconych, zasad określających informacje dotyczące danych, które mają być zapisywane i przechowywane w formie elektronicznej w ramach systemu monitorowania ustanowionego przez instytucje zarządzające, minimalnych wymagań dotyczących ścieżek audytu, zakresu i zawartości audytów krajowych oraz metodologii doboru próby, szczegółowych zasad wykorzystania danych zgromadzonych podczas audytów oraz kryteriów służących do określania poważnych defektów w skutecznym funkcjonowaniu systemów zarządzania i kontroli, do ustalenia poziomu korekty finansowej, która ma być zastosowana, oraz do stosowania korekt finansowych na podstawie wartości zryczałtowanych lub ekstrapolowanych. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów.
(54) Przygotowując i opracowując akty delegowane, Komisja powinna zapewnić jednoczesne, terminowe i odpowiednie przekazywanie stosownych dokumentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.
(55) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do decyzji dotyczących rocznych planów działań, które mają być finansowane z pomocy technicznej z inicjatywy Komisji, decyzji w sprawie przyjęcia i zmian programów operacyjnych, decyzji o zawieszeniu płatności okresowych, decyzji o niezatwierdzeniu zestawienia wydatków i kwocie obciążającej, jeżeli zestawienie wydatków nie zostało zatwierdzone, decyzji w sprawie korekt finansowych, decyzji określających roczny podział środków dla państw członkowskich oraz, w przypadku anulowania zobowiązań - decyzji w sprawie zmiany decyzji przyjmujących programy.
(56) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do wzoru ustrukturyzowanego badania dotyczącego odbiorców końcowych, częstotliwości zgłaszania nieprawidłowości oraz wzoru stosowanego na potrzeby zgłaszania, zasad i warunków dotyczących elektronicznego systemu wymiany danych do celów zarządzania i kontroli, specyfikacji technicznych systemu elektronicznej rejestracji i przechowywania danych odnoszących się do systemu zarządzania i audytu, wzoru oświadczenia dotyczącego zarządzania, wzorów strategii audytu, opinii audytowej oraz sprawozdania z kontroli, wzoru sprawozdania i opinii niezależnego organu audytowego oraz opisu funkcji i procedur obowiązujących w instytucji zarządzającej i, w stosownych przypadkach, instytucji certyfikującej, wzoru wniosków o płatność i wzorów zestawienia wydatków. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 9 .
(57) W odniesieniu do niektórych aktów wykonawczych przyjmowanych zgodnie z procedurą sprawdzającą ustanowioną w art. 5 rozporządzenia (UE) nr 182/2011 potencjalny wpływ i następstwa są dla państw członkowskich tak istotne, że uzasadniony jest wyjątek od zasady ogólnej. W związku z tym, jeżeli komitet nie wyda żadnej opinii, Komisja nie powinna przyjmować projektu aktu wykonawczego. Te akty wykonawcze dotyczą określenia specyfikacji technicznych systemu elektronicznej rejestracji i przechowywania danych odnoszących się do systemu zarządzania i audytu. W związku z tym zastosowanie do tych aktów wykonawczych powinien mieć art. 5 ust. 4 akapit trzeci rozporządzenia (UE) nr 182/2011.
(58) Niniejsze rozporządzenie respektuje prawa podstawowe i jest zgodne z zasadami uznanymi w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, w tym z zasadą poszanowania godności ludzkiej oraz życia prywatnego i rodzinnego, prawem do ochrony danych osobowych, prawami dziecka, prawami osób w podeszłym wieku, zasadą równości mężczyzn i kobiet oraz zakazem dyskryminacji. Niniejsze rozporządzenie należy stosować zgodnie z tymi prawami i zasadami.
(59) Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia, a mianowicie zwiększenie spójności społecznej w Unii i przyczynienie się do ograniczenia ubóstwa i wykluczenia społecznego, nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.
(60) Należy zapewnić, aby Fundusz uzupełniał działania finansowane z EFS, takie jak działania na rzecz włączenia społecznego, wspierając wyłącznie osoby najbardziej potrzebujące.
(61) W celu zapewnienia szybkiego przyjęcia aktów delegowanych przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu, niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie w dniu jego opublikowania w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
1 Dz.U. C 133 z 9.5.2013, s. 62.
2 Dz.U. C 139 z 17.5.2013, s. 59.
3 Stanowisko Parlamentu Europejskiego z dnia 25 lutego 2014 r. (dotychczas nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym) i decyzja Rady z dnia 10 marca 2014 r.
4 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 320).
5 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1304/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1081/2006 (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 470).
6 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 z dnia 25 października 2012 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 (Dz.U. L 298 z 26.10.2012, s. 1).
7 Dyrektywa 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych (Dz.U. L 281 z 23.11.1995, s. 31).
8 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007 (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 671).
9 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. ustanawiające przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję (Dz.U. L 55 z 28.2.2011, s. 13).
10 Dyrektywa 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi (Dz.U. L 134 z 30.4.2004, s. 114).
11 Art. 6 ust. 2 zmieniony przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 177/2021 z dnia 10 lutego 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.53.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 17 lutego 2021 r.
12 Art. 6a dodany przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 177/2021 z dnia 10 lutego 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.53.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 17 lutego 2021 r.
13 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 (Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 320).
14 Rozporządzenie Rady (UE) 2020/2094 z dnia 14 grudnia 2020 r. ustanawiające Instrument Unii Europejskiej na rzecz Odbudowy w celu wsparcia odbudowy w następstwie kryzysu związanego z COVID-19 (Dz.U. L 433I z 22.12.2020, s. 23).
15 Art. 6a ust. 4 zmieniony przez art. 2 rozporządzenia nr 2022/613 z dnia 12 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.115.38) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 14 kwietnia 2022 r.
16 Art. 9 ust. 4:- dodany przez art. 276 pkt 1 rozporządzenia nr (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.193.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 sierpnia 2018 r.
- zmieniony przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 559/2020 z dnia 23 kwietnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.130.7) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 kwietnia 2020 r.
- zmieniony przez art. 2 pkt 1 rozporządzenia nr 2022/562 z dnia 6 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.109.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 9 kwietnia 2022 r.
17 Art. 13 ust. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 559/2020 z dnia 23 kwietnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.130.7) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 kwietnia 2020 r.
18 Art. 13 ust. 5 zmieniony przez art. 15 pkt 1 rozporządzenia nr 2024/795 z dnia 29 lutego 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.795) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 marca 2024 r.
19 Art. 20 ust. 1a dodany przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 2020/559 z dnia 23 kwietnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.130.7) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 kwietnia 2020 r.
20 Art. 20 ust. 1b dodany przez art. 2 pkt 2 rozporządzenia nr 2022/562 z dnia 6 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.109.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 9 kwietnia 2022 r.
21 Rozporządzenie Rady (UE) nr 407/2010 z dnia 11 maja 2010 r. ustanawiające europejski mechanizm stabilizacji finansowej (Dz.U. L 118 z 12.5.2010, s. 1).
22 Rozporządzenie Rady (WE) nr 332/2002 z dnia 18 lutego 2002 r. ustanawiające instrument średnioterminowej pomocy finansowej dla bilansów płatniczych państw członkowskich (Dz.U. L 53 z 23.2.2002, s. 1).
23 Art. 22 ust. 2a dodany przez art. 15 pkt 2 rozporządzenia nr 2024/795 z dnia 29 lutego 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.795) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 marca 2024 r.
24 Art. 22 ust. 4:- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 559/2020 z dnia 23 kwietnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.130.7) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 kwietnia 2020 r.
- zmieniony przez art. 2 pkt 3 rozporządzenia nr 2022/562 z dnia 6 kwietnia 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.109.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 9 kwietnia 2022 r.
25 Art. 23 ust. 4a dodany przez art. 1 pkt 5 rozporządzenia nr 2020/559 z dnia 23 kwietnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.130.7) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 kwietnia 2020 r.
26 Art. 23 ust. 6 zmieniony przez art. 276 pkt 2 rozporządzenia nr (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.193.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 2014 r.
27 Art. 25 ust. 3 lit. e) dodana przez art. 276 pkt 3 rozporządzenia nr (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.193.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 sierpnia 2018 r.
28 Art. 26 ust. 2 lit. a zmieniona przez art. 1 pkt 6 lit. a rozporządzenia nr 2020/559 z dnia 23 kwietnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.130.7) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 kwietnia 2020 r.
29 Art. 26 ust. 2 lit. c zmieniona przez art. 1 pkt 6 lit. b rozporządzenia nr 2020/559 z dnia 23 kwietnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.130.7) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 kwietnia 2020 r.
30 Art. 26 ust. 2 lit. d) zmieniona przez art. 276 pkt 4 lit. a rozporządzenia nr (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.193.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 sierpnia 2018 r.
31 Art. 26 ust. 2 lit. e) zmieniona przez art. 276 pkt 4 lit. a rozporządzenia nr (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.193.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 sierpnia 2018 r.
32 Art. 26 ust. 3a dodany przez art. 276 pkt 4 lit. b rozporządzenia nr (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.193.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 2014 r.
33 Art. 26a dodany przez art. 1 pkt 7 rozporządzenia nr 2020/559 z dnia 23 kwietnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.130.7) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 kwietnia 2020 r.
34 Art. 26b dodany przez art. 1 pkt 7 rozporządzenia nr 2020/559 z dnia 23 kwietnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.130.7) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 kwietnia 2020 r.
35 Art. 26c dodany przez art. 1 pkt 7 rozporządzenia nr 2020/559 z dnia 23 kwietnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.130.7) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 kwietnia 2020 r.
36 Art. 27 ust. 4:- zmieniony przez art. 276 pkt 5 rozporządzenia nr (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.193.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 sierpnia 2018 r.
- zmieniony przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 177/2021 z dnia 10 lutego 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.53.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 17 lutego 2021 r.
37 Art. 30 ust. 1a dodany przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 2020/559 z dnia 23 kwietnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.130.7) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 kwietnia 2020 r.
38 Art. 30 ust. 2 zmieniony przez art. 276 pkt 6 rozporządzenia nr (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.193.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 sierpnia 2018 r.
39 Art. 32 ust. 4 lit. a) zmieniona przez art. 276 pkt 7 rozporządzenia nr (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.193.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 sierpnia 2018 r.
40 Art. 42 ust. 3 zmieniony przez art. 276 pkt 8 rozporządzenia nr (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.193.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 sierpnia 2018 r.
41 Art. 45 ust. 6 dodany przez art. 15 pkt 3 rozporządzenia nr 2024/795 z dnia 29 lutego 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.795) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 marca 2024 r.
42 Art. 48 zmieniony przez art. 15 pkt 4 rozporządzenia nr 2024/795 z dnia 29 lutego 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.795) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 marca 2024 r.
43 Art. 51 ust. 3 zmieniony przez art. 276 pkt 9 rozporządzenia nr (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.193.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 sierpnia 2018 r.
44 Art. 63a dodany przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 177/2021 z dnia 10 lutego 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.53.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 17 lutego 2021 r.