PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 47 ust. 2, art. 55 i art. 95,
uwzględniając wniosek Komisji,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego(1),
po zasięgnięciu opinii Komitetu Regionów(2),
stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w art. 251 Traktatu(3),
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) W rezolucji z dnia 7 lutego 1994 r. w sprawie rozwoju usług pocztowych Wspólnoty(4) Rada określiła, jako jeden z głównych celów polityki pocztowej Wspólnoty, pogodzenie stopniowego, kontrolowanego otwarcia rynku pocztowego na konkurencję z trwałą gwarancją świadczenia usługi powszechnej.
(2) Dyrektywa 97/67/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 1997 r. w sprawie wspólnych zasad rozwoju rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty oraz poprawy jakości usług(5) ustanowiła ramy regulacyjne dla sektora pocztowego na poziomie Wspólnoty, w tym środki gwarantujące powszechną usługę pocztową, jak i wyznaczenie maksymalnych granic usług pocztowych, które państwa członkowskie mogą zastrzec dla swojego(-ich) operatora(-ów) świadczącego(- ych) usługę powszechną z zamiarem utrzymania usługi powszechnej, które to ograniczenia mają być redukowane stopniowo i progresywnie, oraz harmonogram działań związanych z podejmowaniem decyzji o dalszym otwarciu rynku na konkurencję w celu stworzenia rynku wewnętrznego usług pocztowych.
(3) Artykuł 16 Traktatu podkreśla znaczenie, jakie usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym mają dla wspólnych wartości Unii Europejskiej, a także ich rolę w promowaniu spójności społecznej i terytorialnej. Stwierdza się w nim, że należy dołożyć starań, by takie usługi były świadczone na podstawie zasad i na warunkach, które pozwolą im wypełniać ich misje.
(4) Pozytywna rola usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym została podkreślona w specjalnym wydaniu Eurobarometru nr 219 z października 2005 r., w którym podano, że usługi pocztowe są w UE, przy 77 % wskazań respondentów, najbardziej cenionymi przez użytkowników usługami świadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym.
(5) Jako istotny instrument komunikacji i wymiany informacji usługi pocztowe spełniają kluczową rolę w osiąganiu spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej Unii. Sieci pocztowe mają istotny wymiar terytorialny i społeczny, który umożliwia powszechny dostęp do podstawowych usług lokalnych.
(6) Środki w dziedzinie usług pocztowych powinny być tak skonstruowane, by zadania Wspólnoty wynikające z art. 2 Traktatu, a mianowicie popieranie w całej Wspólnocie harmonijnego, zrównoważonego i stałego rozwoju działalności gospodarczej, wysokiego poziomu zatrudnienia i ochrony socjalnej, stałego i nieinflacyjnego wzrostu, wysokiego stopnia konkurencyjności i konwergencji dokonań gospodarczych, podwyższania poziomu i jakości życia, spójności gospodarczej i społecznej oraz solidarności między państwami członkowskimi, także zostały zrealizowane jako cele.
(7) Europejskie rynki pocztowe przeszły w ostatnich latach radykalne zmiany, których siłą napędową był rozwój technologiczny i zwiększona konkurencja wynikająca z deregulacji. W związku z globalizacją niezbędne jest przyjęcie postawy sprzyjającej działaniom i rozwojowi, tak aby zapewnić obywatelom Unii korzyści wypływające z tych zmian.
(8) W konkluzjach dotyczących śródokresowego przeglądu realizacji strategii lizbońskiej Rada Europejska w dniach 22 i 23 marca 2005 r. potwierdziła znaczenie budowy rynku wewnętrznego jako narzędzia wspierania wzrostu, pozwalającego na tworzenie liczniejszych i lepszych miejsc pracy oraz istotną rolę, jaką w konkurencyjnej i dynamicznej gospodarce mają do odegrania efektywne usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym. Konkluzje te dotyczą także usług pocztowych jako istotnego narzędzia komunikacji, handlu oraz spójności społecznej i terytorialnej.
(9) W swojej rezolucji z dnia 2 lutego 2006 r. w sprawie stosowania dyrektywy pocztowej(6) Parlament Europejski podkreślił społeczną i gospodarczą wagę efektywnych usług pocztowych oraz ich zasadniczą rolę w ramach strategii lizbońskiej, zaznaczając, że podjęte dotychczas reformy wpłynęły na znaczącą poprawą sytuacji w sektorze pocztowym, a także wzrost jakości, większą efektywność oraz ukierunkowanie na użytkowników. W związku z rozbieżnym niekiedy rozwojem sytuacji w zakresie obowiązków świadczenia usługi powszechnej w państwach członkowskich Parlament Europejski zwrócił się w tej rezolucji do Komisji o skupienie wysiłków przy redagowaniu badania perspektywicznego w szczególności na jakości świadczenia usługi powszechnej i jej przyszłym finansowaniu oraz o zaproponowanie w ramach tego badania definicji, zakresu i odpowiedniego finansowania usługi powszechnej.
(10) Zgodnie z dyrektywą 97/67/WE przeprowadzono badanie perspektywiczne oceniające w odniesieniu do każdego państwa członkowskiego wpływ pełnego urzeczywistnienia wewnętrznego rynku pocztowego Wspólnoty w 2009 roku na usługę powszechną. Komisja przeprowadziła również szczegółowy przegląd sektora pocztowego Wspólnoty, w tym poprzez zlecenie badań rozwoju sytuacji w tym sektorze pod względem gospodarczym, społecznym i technologicznym, a ponadto przeprowadziła szerokie konsultacje z zainteresowanymi stronami.
(11) W badaniu perspektywicznym stwierdzono, że podstawowy cel, jakim jest zagwarantowanie stałego świadczenia usługi powszechnej odpowiadającej normie jakości zdefiniowanej przez państwa członkowskie zgodnie z dyrektywą 97/67/WE, może zostać osiągnięty w całej Wspólnocie do 2009 roku bez potrzeby stosowania zastrzeżonego obszaru.
(12) Progresywne i stopniowe otwarcie rynków pocztowych na konkurencję dało operatorom świadczącym usługę powszechną wystarczający czas na przeprowadzenie niezbędnych działań modernizacyjnych i restrukturyzacyjnych koniecznych do tego, aby zapewnić ich długoterminową żywotność w nowych warunkach rynkowych oraz pozwoliło państwom członkowskim na dostosowanie systemów regulacyjnych do bardziej otwartego środowiska. Państwa członkowskie mogą ponadto wykorzystać możliwość oferowaną przez okres transpozycji, a także długi czas niezbędny do wprowadzenia rzeczywistej konkurencji, aby odpowiednio do potrzeb kontynuować modernizację i restrukturyzację operatorów świadczących usługę powszechną.
(13) Badanie perspektywiczne wykazało, że stosowanie zastrzeżonego obszaru nie powinno już być preferowanym rozwiązaniem w zakresie finansowania usługi powszechnej. Ocena ta uwzględnia interes Wspólnoty i jej państw członkowskich związany z urzeczywistnieniem rynku wewnętrznego i jego potencjał w zakresie wzrostu i zatrudnienia, a także zapewnienie wszystkim użytkownikom dostępności efektywnej usługi świadczonej w ogólnym interesie gospodarczym. Właściwe jest zatem potwierdzenie ostatecznej daty urzeczywistnienia rynku wewnętrznego usług pocztowych.
(14) W sektorze pocztowym występuje wiele czynników stymulujących zmiany, zwłaszcza popyt i zmieniające się potrzeby użytkowników, zmiany organizacyjne, automatyzacja i wprowadzanie nowych technologii, upowszechnianie elektronicznych środków komunikacji oraz otwarcie rynku. W celu sprostania konkurencji i nowym wymaganiom konsumentów oraz zapewnienia nowych źródeł finansowania, operatorzy świadczący usługi pocztowe mogą różnicować swoje działania, świadcząc usługi elektroniczne dla firm lub inne usługi społeczeństwa informacyjnego.
(15) Operatorzy świadczący usługi pocztowe, w tym wyznaczeni operatorzy świadczący usługę powszechną, są zachęcani do zwiększania wydajności przez podejmowanie nowych konkurencyjnych wyzwań (jak technologie cyfrowe i komunikacja elektroniczna) różniących się od tradycyjnych usług pocztowych, co samo w sobie przyczyni się do znacznego wzrostu konkurencyjności.
(16) Pełne otwarcie rynku pomoże zwiększyć ogólne rozmiary rynków pocztowych; przyczyni się ono dodatkowo do utrzymania trwałości i jakości zatrudnienia przez operatorów świadczących usługę powszechną, a także ułatwi tworzenie nowych miejsc pracy przez innych operatorów, nowych uczestników rynku oraz podmioty prowadzące powiązaną działalność gospodarczą. Niniejsza dyrektywa nie narusza kompetencji państw członkowskich w zakresie regulacji warunków zatrudnienia w sektorze usług pocztowych, jednakże regulacje te nie mogą prowadzić do nieuczciwej konkurencji. Przygotowując otwarcie rynku usług pocztowych, należy wziąć pod uwagę kwestie społeczne.
(17) Samego przemieszczania nie należy uznawać za usługę pocztową. Za przesyłkę z korespondencją można uznać przesyłkę reklamową składającą się wyłącznie z materiałów reklamowych, marketingowych lub promocyjnych i zawierającą identyczny przekaz, poza imieniem i nazwiskiem adresata, adresem i numerem identyfikacyjnym.
(18) Zwiększona konkurencyjność powinna ponadto umożliwić sektorowi pocztowemu integrację z alternatywnymi metodami komunikacji i pozwolić zwiększać jakość usług świadczonych coraz bardziej wymagającym użytkownikom.
(19) Sieci pocztowe na obszarach wiejskich, między innymi w górach i regionach wyspiarskich, odgrywają ważną rolę w procesie włączania działalności gospodarczej do narodowej/ globalnej gospodarki i w zachowywaniu spójności pod względem społecznym i pod względem zatrudnienia. Ponadto urzędy pocztowe na obszarach wiejskich, znajdujące się w regionach oddalonych, mogą zapewnić istotną sieć infrastruktury umożliwiającej dostęp do nowych usług komunikacji elektronicznej.
(20) Rozwój sytuacji na sąsiednich rynkach komunikacyjnych miał zróżnicowany wpływ na różne regiony Wspólnoty, segmenty społeczeństwa i korzystanie z usług pocztowych. Należy utrzymać spójność terytorialną i społeczną, a ze względu na to, że wykorzystując elastyczność zapewnioną przez dyrektywę 97/67/WE, państwa członkowskie mogą dostosowywać poszczególne cechy usług w sposób odpowiadający miejscowym potrzebom, właściwe jest pełne utrzymanie usługi powszechnej oraz powiązanych wymogów w zakresie jakości, określonych w dyrektywie 97/67/WE. Należy wyjaśnić, zgodnie z obowiązującymi praktykami, że państwa członkowskie powinny zapewnić przyjmowanie i doręczanie przesyłek tylko w te dni robocze, które zgodnie z krajowym ustawodawstwem nie są dniami świątecznymi. W celu zagwarantowania, że otwarcie rynku w dalszym ciągu będzie przynosić korzyści wszystkim użytkownikom, zwłaszcza konsumentom oraz małym i średnim przedsiębiorstwom, państwa członkowskie powinny monitorować i nadzorować rozwój sytuacji rynkowej. Powinny one przyjmować odpowiednie środki regulacyjne, dostępne na mocy dyrektywy 97/67/WE, gwarantujące, że dostępność usług pocztowych nadal będzie zaspokajać potrzeby użytkowników, w tym, w razie potrzeby, przez zapewnienie minimalnej liczby usług w jednym punkcie dostępu oraz, w szczególności, że punkty dostępu do usług pocztowych są na obszarach wiejskich i oddalonych, rozmieszczone z odpowiednią gęstością.
(21) Usługa powszechna gwarantuje z reguły jedno przyjmowanie i jedno doręczenie do domu lub siedziby każdej osoby fizycznej lub prawnej każdego dnia roboczego, nawet w oddalonych i słabo zaludnionych obszarach.
(22) Świadczenie usług pocztowych wysokiej jakości przyczynia się istotnie do osiągnięcia spójności społecznej i terytorialnej. Handel elektroniczny stwarza w szczególności dla obszarów oddalonych i słabo zaludnionych nowe możliwości uczestnictwa w życiu gospodarczym, czego istotnym warunkiem jest świadczenie dobrych usług pocztowych.
(23) Dyrektywa 97/67/WE stanowi, że preferowane jest świadczenie usługi powszechnej przez wyznaczenie operatorów świadczących usługę powszechną. Państwa członkowskie mogą wymagać, aby usługi powszechne były świadczone na całym terytorium kraju. Większa konkurencja i szerszy wybór oznaczają, że państwa członkowskie powinny dysponować większą elastycznością w zakresie ustalania najbardziej efektywnego i odpowiedniego mechanizmu gwarantującego dostępność usługi powszechnej przy jednoczesnym poszanowaniu zasad obiektywności, przejrzystości, niedyskryminacji, proporcjonalności oraz minimalizacji zakłóceń na rynku, co jest niezbędne do zapewnienia swobodnego świadczenia usług pocztowych na rynku wewnętrznym. Państwa członkowskie mogą zastosować jedno z następujących rozwiązań lub ich kombinację: zapewnienie usługi powszechnej przez siły rynku, wyznaczenie jednego lub kilku przedsiębiorstw świadczących różne elementy usługi powszechnej lub świadczących tę usługę na różnych częściach terytorium oraz ogłaszanie zamówień publicznych na usługi.
Jeżeli państwo członkowskie decyduje się na wyznaczenie jednego lub kilku przedsiębiorstw w celu świadczenia usługi powszechnej lub różnych składników takiej usługi, należy zagwarantować, że wymogi dotyczące jakości takiej usługi zostaną nałożone w sposób przejrzysty i proporcjonalny na operatorów świadczących usługę powszechną. Jeżeli państwo członkowskie wyznaczy więcej niż jedno przedsiębiorstwo, powinno zapewnić brak nakładania się obowiązków świadczenia usługi powszechnej.
(24) Ważne jest, aby użytkownicy byli w pełni informowani o świadczonych usługach powszechnych oraz aby operatorzy świadczący usługi pocztowe byli informowani o prawach i obowiązkach operatora(-ów) świadczącego(- ych) usługę powszechną. Państwa członkowskie powinny zapewnić pełne informowanie użytkowników o cechach i dostępności poszczególnych świadczonych usług. Państwa członkowskie powinny zapewnić dostępność wszelkich takich informacji. Jest jednakże właściwe, w zgodzie z zasadą zwiększonej elastyczności w stosunku do państw członkowskich w zakresie zapewniania świadczenia usługi powszechnej sposobami innymi niż wyznaczanie operatora(-ów) świadczącego(- ych) usługę powszechną, aby państwa członkowskie dysponowały elastycznością w zakresie decydowania, jak udostępnić społeczeństwu informacje o usłudze powszechnej.
(25) W świetle przeprowadzonych badań i w celu uwolnienia pełnego potencjału rynku wewnętrznego usług pocztowych właściwe jest zaprzestanie stosowania zastrzeżonego obszaru i szczególnych praw jako sposobów zapewnienia finansowania usługi powszechnej.
(26) W przypadku niektórych państw członkowskich konieczne może być nadal zewnętrzne finansowanie pozostałych kosztów netto usługi powszechnej. Należy zatem wyraźnie sprecyzować dostępne możliwości w celu zapewnienia finansowania usługi powszechnej w stopniu, w jakim jest to potrzebne i odpowiednio uzasadnione, przy jednoczesnym pozostawieniu państwom członkowskim wyboru stosowanych mechanizmów finansowania. Możliwości te obejmują wykorzystanie procedur zamówień publicznych, w tym dialogu konkurencyjnego lub procedur negocjacyjnych z publikacją lub bez publikacji ogłoszenia o zamówieniu, przewidzianych w dyrektywach o zamówieniach publicznych oraz jeżeli obowiązki związane ze świadczeniem usługi powszechnej pociągają za sobą koszty netto usługi powszechnej i stanowią nieuzasadnione obciążenie dla wyznaczonego operatora świadczącego usługę powszechną, rekompensatę ze środków publicznych oraz przejrzyste dzielenie kosztów między operatorów lub użytkowników poprzez wnoszenie składki na rzecz funduszu kompensacyjnego. Państwa członkowskie mogą stosować inne sposoby finansowania, na jakie zezwala prawo wspólnotowe, takie jak podjęcie, w razie konieczności, decyzji o przeznaczeniu całości lub części zysków pochodzących z innych rodzajów działalności operatora(-ów) świadczącego(-ych) usługę powszechną poza zakresem usługi powszechnej na finansowanie kosztów netto usługi powszechnej, jeżeli jest to zgodne z Traktatem. Bez uszczerbku dla spoczywającego na państwach członkowskich obowiązku poszanowania postanowień Traktatu odnoszących się do pomocy państwa, w tym obowiązujących w tym kontekście szczegółowych wymogów dotyczących powiadamiania, państwa członkowskie mogą informować Komisję o mechanizmach finansowania wykorzystywanych do pokrycia jakichkolwiek kosztów netto usługi powszechnej, co powinno być odzwierciedlone w sprawozdaniu ze stosowania dyrektywy 97/67/WE, które Komisja ma przedstawiać regularnie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.
(27) Operatorzy świadczący usługi pocztowe mogą być zobowiązani do wnoszenia wkładu na rzecz finansowania usługi powszechnej, jeśli przepisy przewidują fundusz kompensacyjny. W celu ustalenia, od których przedsiębiorstw można wymagać wnoszenia wkładu na rzecz funduszu kompensacyjnego, państwa członkowskie powinny rozważyć, czy usługi świadczone przez takie przedsiębiorstwa mogą być z punktu widzenia użytkownika uważane za usługi wchodzące w zakres usługi powszechnej w związku z tym, że są one wymienne w wystarczającym stopniu z usługą powszechną przy uwzględnieniu charakterystyki takich usług, w tym czynników wartości dodanej, jak również przeznaczenia i cen. Usługi te nie muszą koniecznie obejmować wszystkich cech usługi powszechnej, takich jak codzienne doręczanie lub zasięg ogólnokrajowy.
(28) W celu stosowania zasady proporcjonalności przy określaniu udziału przedsiębiorstw w kosztach świadczenia usługi powszechnej w państwie członkowskim, państwa członkowskie powinny stosować przejrzyste i niedyskryminujące kryteria, takie jak udział tych przedsiębiorstw w działalności wchodzącej w zakres świadczenia usługi powszechnej w danym państwie członkowskim. Państwa członkowskie mogą wymagać od operatorów, których dotyczy obowiązek wnoszenia wkładu do funduszu kompensacyjnego, aby zastosowali odpowiednią rozdzielność księgową, tak aby zapewnić funkcjonowanie funduszu.
(29) Zasady przejrzystości, niedyskryminacji i proporcjonalności zawarte obecnie w dyrektywie 97/67/WE powinny nadal mieć zastosowanie do wszelkich mechanizmów finansowania i wszelkie decyzje w tym obszarze powinny być oparte na przejrzystych, obiektywnych i weryfikowalnych kryteriach. W szczególności koszt netto świadczenia usługi powszechnej obliczany jest, pod nadzorem krajowego organu regulacyjnego, jako różnica między kosztami netto ponoszonymi przez wyznaczonego operatora świadczącego usługę powszechną, objętego obowiązkiem świadczenia tej usługi, a kosztami, w przypadku gdy operator nie jest objęty tym obowiązkiem. Wyliczenie to uwzględnia wszystkie inne istotne elementy, w tym wszelkie korzyści rynkowe dla operatora świadczącego usługi pocztowe wyznaczonego do świadczenia usługi powszechnej, prawo do rozsądnego zysku i zachęty do zwiększania efektywności pod względem kosztów.
(30) W przypadku gdy państwa członkowskie podejmą decyzję o publicznym udostępnieniu na ich terytorium dodatkowych lub komplementarnych usług, z wyjątkiem usług związanych z obowiązkiem świadczenia usług powszechnych, zgodnie z definicją w niniejszej dyrektywie, takich jak doręczanie emerytur i rent oraz przekazów pocztowych na obszarach wiejskich, usługi te nie powinny podlegać żadnym mechanizmom kompensacyjnym wymagającym wkładu od konkretnych przedsiębiorstw. W stosownych przypadkach państwa członkowskie mogą przyznać środki finansowe na takie dodatkowe lub komplementarne usługi zgodnie z zawartymi w Traktacie przepisami odnoszącymi się do pomocy państwa. Poza przypadkiem operatora(-ów) świadczącego(- ych) usługę powszechną wydawanie zezwoleń nie może zależeć od obowiązku świadczenia takich dodatkowych usług.
(31) Tym państwom członkowskim, które przystąpiły do Unii po wejściu w życie dyrektywy 2002/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 czerwca 2002 r. zmieniającej dyrektywę 97/67/WE w zakresie dalszego otwarcia na konkurencję wspólnotowych usług pocztowych(7) i mogły napotkać szczególne trudności ze sprawnym dostosowaniem swoich rynków pocztowych z uwagi na to, że dołączyły do procesu reformy pocztowej w późniejszym okresie, oraz niektórym państwom członkowskim o niskiej liczbie ludności i zajmującym niewielki obszar geograficzny, których usługi pocztowe mają szczególne cechy, lub też o wyjątkowo trudnej topografii, charakteryzującym się ogromną liczbą wysp, należy umożliwić przełożenie na późniejszy termin, w ograniczonym okresie, daty wdrożenia niniejszej dyrektywy, tak aby utrzymać usługi zastrzeżone dla operatorów świadczących usługę powszechną, pod warunkiem zawiadomienia o tym Komisji. Uwzględniając ten szczególny charakter takiej możliwości, należy również dać tym państwom członkowskim, które całkowicie otworzyły swoje rynki, możliwość nieudzielania monopolom funkcjonującym w innych państwach członkowskich zezwolenia na prowadzenie działalności na ich terytorium - w tym ograniczonym okresie i w odniesieniu do ograniczonej liczby usług.
(32) Komisja powinna udzielać państwom członkowskim pomocy w odniesieniu do różnych aspektów wdrażania niniejszej dyrektywy, w tym w odniesieniu do obliczania wszelkich kosztów netto. Ponadto współpraca między krajowymi organami regulacyjnymi nad dalszym rozwojem wzorców odniesienia i wskazówek w tej dziedzinie powinna przyczynić się do zharmonizowanego stosowania niniejszej dyrektywy.
(33) Państwa członkowskie powinny mieć prawo do stosowania zezwoleń ogólnych i koncesji indywidualnych, gdy jest to uzasadnione i proporcjonalne do założonego celu. Niemniej jednak, jak wynika z trzeciego sprawozdania dotyczącego stosowania dyrektywy 97/67/WE, niezbędna wydaje się dalsza harmonizacja wprowadzanych warunków, która pozwoli na ograniczenie nieuzasadnionych barier w świadczeniu usług na rynku wewnętrznym. W tym kontekście państwa członkowskie mogą na przykład pozwolić operatorom świadczącym usługi pocztowe na wybór między obowiązkiem świadczenia usługi a udzielaniem wkładu finansowego na rzecz kosztów tej usługi świadczonej przez innego operatora, ale nie powinny mieć już prawa do równoczesnego wymagania wnoszenia składki na rzecz mechanizmu współdzielenia oraz obowiązku świadczenia usługi powszechnej lub zobowiązań dotyczących jakości, jeżeli oba te środki mają służyć temu samemu celowi. Należy również wyjaśnić, że niektóre przepisy dotyczące zezwoleń ogólnych i koncesjonowania nie powinny mieć zastosowania do wyznaczonych operatorów świadczących usługę powszechną.
(34) W środowisku, w którym kilka przedsiębiorstw pocztowych świadczy usługi mieszczące się w zakresie usługi powszechnej, właściwe jest wymaganie od wszystkich państw członkowskich oceny, czy niektóre elementy infrastruktury pocztowej lub niektóre usługi zasadniczo świadczone przez operatorów świadczących usługę powszechną powinny zostać udostępnione innym operatorom świadczącym podobne usługi w celu promowania rzeczywistej konkurencji lub ochrony wszystkich użytkowników przez zagwarantowanie ogólnej jakości usług pocztowych. W przypadku istnienia kilku operatorów posiadających regionalne sieci usług pocztowych, i świadczących usługę powszechną, państwa członkowskie powinny również ocenić i, w razie potrzeby, zapewnić ich interoperacyjność, aby zapobiec utrudnieniom w szybkim przemieszczaniu przesyłek pocztowych. Ponieważ sytuacja prawna i rynkowa takich elementów lub usług w państwach członkowskich jest zróżnicowana wśród państw członkowskich, właściwe jest wymaganie od państw członkowskich jedynie podjęcia przemyślanej decyzji dotyczącej zapotrzebowania, zakresu i wyboru instrumentu regulacyjnego, w tym, w razie potrzeby, współdzielenia kosztów. Przepis ten powinien pozostawać bez uszczerbku dla prawa państw członkowskich do przyjmowania środków zapewniających dostęp do sieci pocztowej na warunkach przejrzystości i niedyskryminacji.
(35) Państwa członkowskie powinny dopilnować, aby podczas przetwarzania danych osobowych na mocy dyrektywy 97/67/WE operatorzy świadczący usługi pocztowe stosowali wspólnotowe i krajowe przepisy dotyczące ochrony danych osobowych, w szczególności przepisy ustanowione dyrektywą 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych(8).
(36) Przepisy niniejszej dyrektywy nie powinny stanowić uszczerbku dla przepisów krajowych określających warunki wywłaszczenia w celu zorganizowania świadczenia usługi powszechnej.
(37) Ze względu na znaczenie usług pocztowych dla osób niewidomych i niedowidzących właściwe jest potwierdzenie, że proces otwierania rynku nie powinien spowodować przerwania stałego świadczenia przez operatora(- ów) świadczącego(-ych) usługę powszechną niektórych bezpłatnych usług dla osób niewidomych i niedowidzących, wprowadzonego przez państwa członkowskie zgodnie z odnośnymi zobowiązaniami międzynarodowymi.
(38) Zarówno ze względu na równowagę finansową usługi powszechnej, jak i na ograniczanie zakłóceń na rynku, w całkowicie konkurencyjnym środowisku ważne jest, aby od zasady, że ceny odzwierciedlają normalne warunki i koszty komercyjne, odstępowano jedynie w celu ochrony interesu publicznego. Cel ten powinien zostać osiągnięty poprzez zezwalanie państwom członkowskim na dalsze utrzymywanie jednolitych taryf dla przesyłek objętych taryfą jednoskładnikową - usługi, z której konsumenci, w tym małe i średnie przedsiębiorstwa, korzystają najczęściej. Państwa członkowskie mogą również utrzymać jednolite taryfy dla niektórych innych przesyłek, takich jak np. gazety i książki, w celu ochrony ogólnego interesu publicznego, jak np. dostęp do kultury, zapewnianie uczestnictwa w społeczeństwie demokratycznym (wolność prasy), spójność regionalna i społeczna.
(39) W celu świadczenia usług dla wszystkich użytkowników, w tym podmiotów gospodarczych, podmiotów wysyłających przesyłki masowe lub firm zbierających pocztę od różnych użytkowników, operatorzy świadczący usługę powszechną mogą korzystać z większej elastyczności cenowej, zgodnie z zasadą odzwierciedlania kosztów. W taryfach należy uwzględnić nieponiesione koszty w porównaniu do ceny zwykłej usługi obejmującej pełen zakres oferowanych świadczeń, jak przyjmowanie, sortowanie, przemieszczanie i doręczanie pojedynczych przesyłek pocztowych.
(40) Ze względu na specyfikę krajową związaną z regulacją warunków, w których wyznaczony operator świadczący usługę powszechną musi działać w całkowicie konkurencyjnym środowisku, właściwe jest pozostawienie państwom członkowskim swobody decyzji, w kwestii jak najlepiej monitorować subsydiowanie skrośne.
(41) Z uwagi na przejście do całkowicie konkurencyjnego rynku oraz w celu uniknięcia negatywnego wpływu subsydiowania skrośnego na konkurencję właściwe jest wymaganie od państw członkowskich, aby utrzymały wobec operatorów świadczących usługę powszechną obowiązek prowadzenia odrębnych i przejrzystych rachunków, z zastrzeżeniem niezbędnych modyfikacji.
Dzięki temu obowiązkowi krajowe organy regulacyjne, organy ds. konkurencji i Komisja powinny dysponować informacjami niezbędnymi do podejmowania decyzji dotyczących usługi powszechnej oraz do monitorowania sprawiedliwych warunków rynkowych do czasu zaistnienia rzeczywistej konkurencji. Współpraca między krajowymi organami regulacyjnymi nad dalszym rozwojem wzorców odniesienia i wytycznych w tej dziedzinie powinna przyczynić się do zharmonizowanego stosowania tych zasad.
Dzięki prowadzeniu oddzielnych i przejrzystych rachunków państwa członkowskie i ich krajowe organy regulacyjne powinny uzyskać szczegółowe informacje dotyczące rachunkowości wystarczające do tego, aby:
- przyjąć decyzje dotyczące usługi powszechnej,
- móc je wykorzystać podczas określania, czy nałożone obowiązki świadczenia usługi powszechnej pociągają za sobą koszty netto i stanowią nieuzasadnione obciążenie finansowe dla operatorów świadczących usługę powszechną,
- zapewnić spełnianie przez taryfy stosowane wobec usługi powszechnej zasad taryfowych określonych w niniejszej dyrektywie,
- zapewnić zgodność z zasadami dotyczącymi kosztów końcowych określonymi w niniejszej dyrektywie, oraz
- monitorować uczciwe warunki rynkowe do czasu zaistnienia rzeczywistej konkurencji.
(42) Zgodnie z zasadami obowiązującymi w innych obszarach usług i w celu wzmocnienia ochrony konsumenta właściwe jest rozszerzenie zastosowania minimalnych zasad dotyczących procedur reklamacyjnych poza operatorów świadczących usługę powszechną. W celu zwiększenia efektywności procedur rozpatrywania reklamacji właściwe jest zachęcanie do stosowania procedur ugody pozasądowej, określonych w zaleceniu Komisji 98/257/WE z dnia 30 marca 1998 r. w sprawie zasad mających zastosowanie do organów odpowiedzialnych za pozasądowe rozstrzyganie sporów konsumenckich(9) oraz w zaleceniu Komisji 2001/310/WE z dnia 4 kwietnia 2001 r. w sprawie zasad mających zastosowanie do organów pozasądowych zaangażowanych w polubowne rozstrzyganie sporów konsumenckich(10). Interesom konsumentów służyłaby także zwiększona interoperacyjność między operatorami, wynikająca z dostępu do niektórych elementów infrastruktury i usług, a także wymóg współpracy krajowych organów regulacyjnych z jednostkami zajmującymi się ochroną konsumenta.
W celu ochrony interesów użytkowników, w przypadku zaginięcia, ubytku zawartości lub uszkodzenia przesyłek, państwa członkowskie powinny wprowadzić, w uzasadnionych przypadkach, system zwrotu kosztów lub rekompensaty.
(43) Dyrektywa 97/67/WE przewiduje określone środki przyjmowane zgodnie z decyzją Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. ustanawiającą warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji(11).
(44) Decyzja 1999/468/WE została zmieniona decyzją 2006/512/WE, która wprowadziła procedurę regulacyjną połączoną z kontrolą dla przyjmowania środków o zasięgu ogólnym mających na celu zmianę innych niż istotne elementów aktu podstawowego przyjętego zgodnie z art. 251 Traktatu, między innymi poprzez usunięcie niektórych z tych elementów lub dodanie do aktu nowych elementów innych niż istotne.
(45) Komisja powinna być uprawniona do przyjmowania środków, w szczególności dotyczących przyszłych dostosowań norm w zakresie jakości usług do postępów technicznych lub rozwoju rynku, jak również do znormalizowanych warunków niezależnego monitoringu osiągniętych norm jakości prowadzonego przez zewnętrzne jednostki. Ponieważ środki te mają zakres ogólny i są przeznaczone do zmiany elementów innych niż istotne dyrektywy 97/67/WE, między innymi poprzez dodanie do niej nowych elementów innych niż istotne, środki te muszą zostać przyjęte zgodnie z procedurą regulacyjną połączoną z kontrolą, przewidzianą w art. 5a decyzji 1999/468/WE.
(46) Komitet wspomagający Komisję zgodnie z dyrektywą 97/67/WE powinien śledzić ewolucję w świadczeniu usługi powszechnej w państwach członkowskich.
(47) Krajowe organy regulacyjne prawdopodobnie nadal odgrywać będą zasadniczą rolę, w szczególności w tych państwach członkowskich, w których przejście do rynku konkurencyjnego nie jest jeszcze zakończone. Zgodnie z zasadą rozdziału funkcji regulacyjnych i operacyjnych państwa członkowskie powinny zapewnić niezależność krajowych organów regulacyjnych, zapewniając w ten sposób bezstronność ich decyzji. Ten wymóg niezależności pozostaje bez uszczerbku dla niezależności instytucjonalnej i zobowiązań konstytucyjnych państw członkowskich oraz dla ustanowionej w art. 295 Traktatu zasady neutralności w odniesieniu do obowiązujących w państwach członkowskich przepisów dotyczących systemu własności. Krajowym organom regulacyjnym należy zapewnić wszelkie zasoby obejmujące personel, wiedzę fachową i środki finansowe niezbędne do realizacji ich zadań.
(48) Ze względu na częste zaangażowanie różnych jednostek krajowych w sprawowanie funkcji regulacyjnych, właściwe jest wprowadzenie przejrzystości w podziale zadań i wymaganie współpracy od odpowiednich jednostek odpowiedzialnych za regulację sektora, stosowanie zasad konkurencji i zajmowanie się zagadnieniami konsumenckimi, tak aby zapewnić efektywną realizację ich zadań.
(49) Strona, której dotyczy decyzja krajowego organu regulacyjnego, powinna mieć prawo odwołania się do jednostki niezależnej od tego organu. Jednostką taką może być sąd. Taka procedura odwoławcza pozostaje bez uszczerbku dla podziału kompetencji w krajowych systemach sądownictwa oraz dla praw osób prawnych i fizycznych wynikających z prawa krajowego. Do czasu zakończenia tych procedur zachodzi potrzeba zapewnienia tymczasowego obowiązywania decyzji krajowych organów regulacyjnych w celu zagwarantowania bezpieczeństwa prawnego i rynkowego.
(50) Krajowe organy regulacyjne, realizując swoje zadania wynikające z dyrektywy 97/67/WE, powinny w razie potrzeby współpracować z innymi jednostkami regulacyjnymi państw członkowskich oraz z Komisją. Wspierałoby to rozwój wewnętrznego rynku usług pocztowych oraz pomogłoby zapewnić we wszystkich państwach członkowskich jednolite stosowanie przepisów niniejszej dyrektywy, zwłaszcza w obszarach, w których prawo krajowe wdrażające prawo wspólnotowe daje krajowym organom regulacyjnym znaczną swobodę decydowania o zastosowaniu odnośnych zasad. Taka współpraca mogłaby się odbywać między innymi w ramach komitetu wspomagającego Komisję zgodnie z niniejszą dyrektywą lub grupy zrzeszającej europejskich regulatorów. Państwa członkowskie powinny zdecydować, które jednostki są krajowymi organami regulacyjnymi do celów niniejszej dyrektywy.
(51) Aby efektywnie realizować swoje zadania, krajowe organy regulacyjne muszą gromadzić informacje od uczestników rynku. Wnioski o udzielenie informacji powinny być proporcjonalne i nie powinny nakładać na przedsiębiorstwa nieuzasadnionych obciążeń. Konieczne może być także gromadzenie takich informacji przez Komisję, tak aby mogła ona wypełniać swoje zobowiązania wynikające z prawa wspólnotowego. Odbiorca informacji powinien zapewnić ich poufność zgodnie z obowiązującymi przepisami.
(52) W celu informowania Parlamentu Europejskiego i Rady o rozwoju wewnętrznego rynku usług pocztowych Komisja powinna regularnie przedstawiać tym instytucjom sprawozdania dotyczące stosowania dyrektywy 97/67/WE.
(53) Niniejsza dyrektywa nie ma wpływu na prawo pracy, tzn. na jakiekolwiek przepisy prawne lub postanowienia umowne dotyczące warunków zatrudnienia, warunków pracy, w tym bezpieczeństwa i zdrowia w pracy oraz stosunków między pracodawcami a pracownikami, które państwa członkowskie stosują zgodnie z prawem krajowym dostosowanym do prawa wspólnotowego. Niniejsza dyrektywa nie ma również wpływu na ustawodawstwo państw członkowskich dotyczące zabezpieczenia społecznego. W stosownych przypadkach państwa członkowskie mogą w swoich procedurach dotyczących zezwolenia uwzględnić warunki pracy przy zachowaniu zasad przejrzystości i proporcjonalności.
(54) Państwa członkowskie powinny zapewnić utworzenie wystarczającej liczby punktów dostępu uwzględniających potrzeby użytkowników na obszarach wiejskich oraz słabo zaludnionych. Państwa członkowskie powinny zapewnić odpowiednią gęstość rozmieszczenia punktów dostępu na tych obszarach w celu spełnienia obowiązku świadczenia usługi powszechnej.
(55) W celu utrzymania ram regulacji sektora pocztowego należy skreślić datę wygaśnięcia dyrektywy 97/67/WE. Przepisy, których nie zmieniono na mocy niniejszej dyrektywy, wciąż obowiązują. Usługi, które państwa członkowskie wciąż mogą traktować jako zastrzeżone w okresie wdrażania, są wyszczególnione w dyrektywie 97/67/WE.
(56) Ponieważ cele niniejszej dyrektywy, a mianowicie utworzenie rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty, zagwarantowanie równego poziomu usług powszechnych wszystkim użytkownikom oraz ustanowienie zharmonizowanych zasad regulacji usług pocztowych, nie mogą w wystarczającym zakresie zostać osiągnięte przez państwa członkowskie i ponieważ cele te można, ze względu na rozmiary i skutki działania, lepiej osiągnąć na poziomie wspólnotowym, Wspólnota może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości, określoną w art. 5 Traktatu. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną we wspomnianym artykule niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.
(57) Dyrektywa 97/67/WE powinna zatem zostać odpowiednio zmieniona.
(58) Niniejsza dyrektywa jest zgodna z innymi instrumentami wspólnotowymi dotyczącymi usług. W przypadku zaistnienia sprzeczności między przepisem niniejszej dyrektywy a przepisami innego instrumentu wspólnotowego, w szczególności dyrektywy 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie usług na rynku wewnętrznym(12), przepis niniejszej dyrektywy będzie miał pierwszeństwo i będzie w pełni stosowany w odniesieniu do sektora pocztowego.
(59) Niniejsza dyrektywa nie narusza stosowania zawartych w Traktacie zasad konkurencji i swobody świadczenia usług. W zakresie, w jakim mechanizmy finansowania usług powszechnych wiążą się z pomocą udzielaną przez państwo członkowskie lub pochodzą z zasobów pomocowych państwa w jakiejkolwiek formie w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu, niniejsza dyrektywa nie narusza zobowiązań państw członkowskich do przestrzegania zawartych w Traktacie przepisów odnoszących się do pomocy państwa.
(60) Zgodnie z pkt 34 porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie lepszego stanowienia prawa(13) zachęca się państwa członkowskie do sporządzenia - do własnych celów oraz w interesie Wspólnoty - tabel możliwie dokładnie ilustrujących korelacje pomiędzy niniejszą dyrektywą a środkami transpozycji oraz do publikacji tych tabel,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ: