P9_TA(2021)0361Ustanowienie antarktycznych chronionych stref morskich i ochrona różnorodności biologicznej Oceanu Południowego
(2022/C 99/24)
(Dz.U.UE C z dnia 1 marca 2022 r.)
Parlament Europejski,
- uwzględniając program działań ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 oraz cele zrównoważonego rozwoju, zwłaszcza cele 13 i 14,
- uwzględniając Konwencję Narodów Zjednoczonych o różnorodności biologicznej (CBD),
- uwzględniając Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawie morza (UNCLOS), w szczególności jej część XII,
- uwzględniając Konwencję o zachowaniu żywych zasobów morskich Antarktyki (konwencja CAMLR),
- uwzględniając sprawozdanie z globalnej oceny różnorodności biologicznej i funkcjonowania ekosystemów opublikowane 31 maja 2019 r. przez Międzyrządową Platformę Naukowo-Polityczną w sprawie Różnorodności Biologicznej i Funkcjonowania Ekosystemów (IPBES),
- uwzględniając sprawozdanie specjalne Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) w sprawie oceanów i kriosfer w zmieniającym się klimacie z 24 września 2019 r. oraz sprawozdanie specjalne IPCC w sprawie globalnego ocieplenia o 1,5 oC z 8 października 2018 r.,
- uwzględniając sprawozdanie zatytułowane "Mission Starfish 2030: Restore our Ocean and Waters" [Misja Rozgwiazda 2030: Przywrócić nasze oceany i wody] działającej przy Komisji rady ds. zdrowych oceanów, mórz, wód przybrzeżnych i śródlądowych, opublikowane 22 września 2020 r.,
- uwzględniając komunikat Komisji z 11 grudnia 2019 r. zatytułowany "Europejski Zielony Ład" (COM(2019)0640),
- uwzględniając komunikat Komisji z 20 maja 2020 r. zatytułowany "Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030 - Przywracanie przyrody do naszego życia"(COM(2020)0380),
- uwzględniając orędzie o stanie Unii wygłoszone przez przewodniczącą Ursulę von der Leyen na posiedzeniu plenarnym Parlamentu Europejskiego 16 września 2020 r.,
- uwzględniając wspólne oświadczenie z 21. szczytu UE-Chiny, który odbył się 9 kwietnia 2019 r.,
- uwzględniając komunikat przywódców G-7 zatytułowany "Our Shared Agenda for Global Action to Build Back Better" [Nasz wspólny program globalnych działań na rzecz lepszej odbudowy] z 13 czerwca 2021 r.,
- uwzględniając oświadczenie ze szczytu UE-USA z 15 czerwca 2021 r. zatytułowane "Towards a renewed Transatlantic partnership" [W kierunku odnowionego partnerstwa transatlantyckiego],
- uwzględniając swoją rezolucję z 28 listopada 2019 r. w sprawie alarmującej sytuacji klimatycznej i środowiskowej 1 ,
- uwzględniając swoją rezolucję z 15 stycznia 2020 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu 2 ,
- uwzględniając swoją rezolucję z 9 czerwca 2021 r. w sprawie unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 - przywracanie przyrody do naszego życia 3 ,
- uwzględniając swoją rezolucję z 16 stycznia 2020 r. w sprawie 15. posiedzenia Konferencji Stron (COP15) Konwencji o różnorodności biologicznej 4 ,
- uwzględniając swoją rezolucję z 25 marca 2021 r. w sprawie wpływu odpadów morskich na rybołówstwo 5 ,
- uwzględniając Układ w sprawie Antarktyki podpisany 1 grudnia 1959 r.,
- uwzględniając Protokół madrycki o ochronie środowiska do Układu w sprawie Antarktyki podpisany 4 października 1991 r. (protokół madrycki),
- uwzględniając art. 132 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że dobry stan ekologiczny Oceanu Południowego ma kluczowe znaczenie dla ochrony różnorodności biologicznej i zapewnienia ciągłości funkcjonowania jego ekosystemu, np. pochłaniania CO2 i produkcji tlenu;
B. mając na uwadze, że Antarktyka i Ocean Południowy to niezwykle bogaty ekosystem dzikiej fauny i flory, a niektóre bytujące tam gatunki wpisano do czerwonej księgi gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i mają status zagrożonych lub narażonych;
C. mając na uwadze, że ocean ma zasadnicze znaczenie dla łagodzenia zmiany klimatu i pochłonął ponad 90 % ciepła powstałego w związku z naszymi emisjami dwutlenku węgla; mając na uwadze, że to największy na świecie aktywny pochłaniacz dwutlenku węgla, ponieważ wychwycił ponad 30 % węgla z tych emisji 6 ;
D. mając na uwadze, że od 1989 do 2018 r. Antarktyka ociepliła się o 1,8 oC, czyli trzy razy więcej niż średnia światowa 7 ; mając na uwadze, że przewiduje się, iż lądolody Grenlandii i Antarktyki będą tracić masę w coraz szybszym tempie w XXI wieku i później;
E. mając na uwadze, że kryl antarktyczny to podstawowy element łańcucha pokarmowego wielu morskich drapieżników (pingwinów, wielorybów, fok, ryb) w Oceanie Południowym;
F. mając na uwadze, że w sprawozdaniu specjalnym IPCC pt. "Oceany i kriosfera w zmieniającym się klimacie" 8 pokazano, jak mechanizmy klimatyczne zależą od zdrowia ekosystemów oceanicznych i morskich, na które obecnie wpływa globalne ocieplenie, zanieczyszczenia, nadmierne eksploatowanie bioróżnorodności mórz, zakwaszanie, odtlenianie i erozja obszarów przybrzeżnych;
G. mając na uwadze, że Organizacja Narodów Zjednoczonych ogłosiła dekadę nauki o oceanach na rzecz zrównoważonego rozwoju (2021-2030), aby poszerzyć naukę o oceanach i budować zbiorową wiedzę;
H. mając na uwadze, że w art. IX Układu w sprawie Antarktyki, który wszedł w życie 60 lat temu, 23 czerwca 1961 r., wezwano do zachowania i ochrony żywych zasobów Antarktyki; mając na uwadze, że działania w tym zakresie zostały określone w protokole madryckim; mając na uwadze, że w protokole tym nazwano Antarktykę "rezerwatem przyrody przeznaczonym dla pokoju i nauki" oraz określono podstawowe zasady mające zastosowanie do prowadzonych tam działań;
I. mając na uwadze, że 28 kwietnia 2021 r. do Unii Europejskiej i jej państw członkowskich, Australii, Norwegii, Zjednoczonego Królestwa i Urugwaju dołączyły Stany Zjednoczone i Nowa Zelandia jako zwolennicy propozycji ustanowienia dwóch chronionych obszarów morskich na Oceanie Południowym: we wschodniej Antarktyce i na Morzu Weddella;
J. mając na uwadze, że w Komisji ds. Zachowania Żywych Zasobów Morskich Antarktyki (CCAMLR) trwają negocjacje w celu ustanowienia tych dwóch nowych chronionych obszarów morskich o łącznej powierzchni około 3 mln km2; mając na uwadze, że zatwierdzenie tych chronionych obszarów morskich przyczyniłoby się do realizacji unijnych i światowych zobowiązań w zakresie ochrony różnorodności biologicznej mórz;
K. mając na uwadze, że chronione obszary morskie są istotnym narzędziem ochrony ekosystemów oceanicznych, ponieważ mogą zwiększać różnorodność i liczebność gatunków, jednocześnie zwiększając odporność oceanów na skutki środowiskowe, w tym na zmianę klimatu;
L. mając na uwadze, że przywódcy G-7 oświadczyli, że w pełni popierają zobowiązanie CCAMLR do stworzenia reprezentatywnego systemu chronionych obszarów morskich w obszarze konwencji CAMLR na Oceanie Południowym w oparciu o najlepsze dostępne dane naukowe;
M. mając na uwadze, że UE i USA wyraziły pełne zobowiązanie do wsparcia udanych i ambitnych globalnych ram różnorodności biologicznej na okres po 2020 r. w ramach Konwencji o różnorodności biologicznej oraz do pełnego poparcia dla wyznaczenia nowych chronionych obszarów morskich na Oceanie Południowym, a także do dalszej współpracy w celu promowania zrównoważonej niebieskiej gospodarki, zrównoważonych połowów oraz zapobiegania nielegalnym, nieraportowanym i nieuregulowanym połowom (NNN);
N. mając na uwadze, że Parlament wyraził zdecydowane poparcie dla ambitnych działań na rzecz ochrony i przywrócenia różnorodności biologicznej mórz, zwłaszcza w rezolucji w sprawie unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 - przywracanie przyrody do naszego życia oraz w rezolucji w sprawie 15. posiedzenia Konferencji Stron (COP15) Konwencji o różnorodności biologicznej;
O. mając na uwadze, że Parlament wezwał Komisję, by stała się orędowniczką ambitnego międzynarodowego modelu zarządzania różnorodnością biologiczną mórz poza jurysdykcją krajową oraz by uznała wszystkie morza i oceany za światowe dobro wspólne; mając na uwadze, że wezwał on także UE, aby podczas następnej sesji międzyrządowej konferencji w sprawie bioróżnorodności na obszarach znajdujących się poza jurysdykcją krajową dążyła do przyjęcia ambitnego traktatu o oceanach światowych w celu ochrony różnorodności biologicznej mórz na obszarach znajdujących się poza jurysdykcją krajową na całym świecie;
P. mając na uwadze, że w Organizacji Narodów Zjednoczonych trwają negocjacje w sprawie umowy wykonawczej mającej na celu ochronę różnorodności biologicznej mórz na obszarach poza jurysdykcją krajową na mocy konwencji UNCLOS, która przewiduje ustanowienie chronionych obszarów morskich na morzu pełnym;
1. podkreśla, że w Antarktyce i na Oceanie Południowym istnieją ekosystemy i różnorodność biologiczna o wyjątkowej wartości i znaczeniu naukowym oraz że Morze Weddella ma zasadnicze znaczenie dla światowej cyrkulacji oceanicznej i klimatu na świecie; podkreśla znaczenie zapewnienia ich szybkiej i skutecznej ochrony;
2. wyraża pełne poparcie dla wysiłków podejmowanych przez Unię Europejską i jej państwa członkowskie, Australię, Norwegię, Zjednoczone Królestwo, Urugwaj, Stany Zjednoczone i Nową Zelandię w celu ustanowienia dwóch nowych chronionych obszarów morskich: we wschodniej Antarktyce i na Morzu Weddella na Oceanie Południowym; wzywa Komisję i państwa członkowskie, by w ramach przygotowań do dorocznego posiedzenia CCAMLR w 2021 r. zintensyfikowały dwustronne i wielostronne starania o zapewnienie poparcia dla ustanowienia tych chronionych obszarów morskich w najbliższych miesiącach, a w szczególności by skoncentrowały się na członkach CCAMLR, którzy wyrazili sprzeciw wobec propozycji utworzenia tych obszarów;
3. przypomina, że zgodnie ze strategią na rzecz bioróżnorodności 2030 UE powinna wykorzystać wszystkie swoje możliwości dyplomatyczne i perswazyjne, aby pomóc w negocjacjach w sprawie porozumienia dotyczącego wyznaczenia rozległych chronionych obszarów morskich na Oceanie Południowym;
4. przypomina o zobowiązaniu Unii dotyczącym ochrony mórz dzięki prawnej ochronie co najmniej 30 % obszaru morskiego UE, w tym ścisłej ochronie 10 % jej mórz; przypomina, że UE powinna dopilnować, by globalne ramy na okres po 2020 r. obejmowały ambitne globalne cele wyznaczone na 2030 r. zgodne z zobowiązaniami UE; ponadto ponownie wyraża stanowisko, że UE powinna odgrywać rolę światowego lidera i dążyć do wysokiego poziomu ambicji, dopasowania lub przekroczenia własnych celów w czasie negocjacji w sprawie globalnych ram, w tym do osiągnięcia prawnie wiążących globalnych celów w zakresie odbudowy i ochrony na poziomie co najmniej 30 % do 2030 r.; podkreśla, że obszary chronione muszą być chronione skutecznie;
5. przypomina zobowiązanie CCAMLR do stworzenia reprezentatywnego systemu chronionych obszarów morskich na obszarze objętym konwencją CAMLR do 2012 r., który chroniłby reprezentatywne przykłady ekosystemów morskich, różnorodności biologicznej mórz i siedlisk morskich;
6. podkreśla, że protokół madrycki zakazuje działalności związanej z zasobami mineralnymi Antarktyki z wyjątkiem celów badań naukowych; wzywa do utrzymania tego kluczowego postanowienia w przyszłych umowach;
7. zwraca uwagę, że geograficzna izolacja Oceanu Południowego sprawia, iż operacje monitorowania na obszarze objętym konwencją CAMLR są złożone i trudne;
8. podkreśla, że ponad 80 % dna morskiego pozostaje niezbadane 9 oraz że konieczne są dalsze badania oceanograficzne, zwłaszcza dotyczące wpływu zanieczyszczenia i zmiany klimatu na ekosystemy;
9. wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby wraz z globalnymi partnerami wzmocniły sieci chronionych obszarów morskich w skali światowej poprzez lepsze zarządzanie, lepsze planowanie przestrzenne, oceny i egzekwowanie postanowień w celu zwiększenia spójności ekologicznej i powiązań chronionych obszarów morskich;
10. podkreśla, że połowy NNN stanowią poważne zagrożenie dla zrównoważonych połowów i odporności ekosystemów morskich;
11. podkreśla, że turystyka w Antarktyce musi mieć charakter zrównoważony; wzywa zatem CCAMLR do zadbania, by turystyka miała odpowiedni charakter i by nie wpływała negatywnie na ekosystem;
12. podkreśla, że ustanowienie tych dwóch nowych chronionych obszarów morskich byłoby ważnym wkładem w globalny wymiar unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności; wzywa Komisję i państwa członkowskie, by wykorzystały ustanowienie tych chronionych obszarów morskich jako podstawę globalnych negocjacji w ramach Konwencji o różnorodności biologicznej podczas Konferencji Stron (COP15) Konwencji o różnorodności biologicznej ONZ w Kunming w Chinach;
13. zauważa, że ustanowienie chronionych obszarów morskich o powierzchni ponad 3 mln km2 we wschodniej Antarktyce i na Morzu Weddella oznaczałoby powstanie jednego z największych chronionych obszarów morskich w historii;
14. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji i wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz państwom członkowskim CCAMLR.
