Prawo górnicze.

DEKRET

z dnia 6 maja 1953 r.

Prawo górnicze.

DZIAŁ  I

PRZEPISY OGÓLNE.

Art.  1. 

1. 1  Prawo górnicze określa uprawnienia Skarbu Państwa, podmiotów gospodarczych oraz innych osób do złóż kopalin, zasady wydawania koncesji na wydobywanie kopalin i opłaty za ich wydobywanie. Reguluje sprawy projektowania, budowy, utrzymania, likwidacji wyrobisk górniczych i obiektów budowlanych zakładów górniczych oraz wykonywania prac geologicznych związanych z ruchem zakładu górniczego, a także sprawy ochrony terenów górniczych, jak również właściwość w tych sprawach urzędów górniczych i innych organów.

2. Przy wykonywaniu prac geologicznych określonych w ust. 1 stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o prawie geologicznym.

3. Ilekroć prawo górnicze mówi o wydobywaniu kopalin, rozumie się przez to również prace geologiczne określone w ust. 1.

Art.  2. 

Przepisy prawa górniczego mają odpowiednie zastosowanie do poszukiwania i wydobywania kopalin, znajdujących się w zwałach po robotach górniczych.

Art.  3. 

1. Prawu górniczemu podlega wydobywanie kopalin stanowiących surowce:

1) węgla kamiennego, węgla brunatnego, gazu ziemnego, ropy naftowej, łupków bitumicznych, wosku naturalnego pochodzenia mineralnego i asfaltu naturalnego,

2) metali występujących w stanie rodzimym lub jako rudy żelaza surowe, z wyjątkiem rud darniowych, rudy metali nieżelaznych, łącznie z rudami pierwiastków rzadkich i rozproszonych, pierwiastków promieniotwórczych i metali szlachetnych,

3) soli kamiennej, soli potasowo-magnezowych, siarki rodzimej, anhydrytu, barytu, fluorytu, fosforytu i pirytu.

2. Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia:

1) objąć przepisami prawa górniczego na całym obszarze Państwa lub na niektórych jego terenach inne kopaliny niż wymienione w ust. 1, posiadające znaczenie dla gospodarki narodowej,

2) ograniczyć ze względu na warunki wydobycia i z innych uzasadnionych powodów zakres stosowania prawa górniczego do kopalin z niektórych złóż, spośród kopalin objętych przepisami prawa górniczego na podstawie upoważnienia zawartego w pkt 1.

3. 2  Do wydobywania kopalin nie wymienionych w ust. 1 oraz kopalin nie objętych Prawem górniczym na podstawie ust. 2 pkt 1 stosuje się art. 4.

Art.  4.  ³

1. Wydobywanie kopalin, o których mowa w art. 3 ust. 3, prowadzi się w sposób zapewniający racjonalną gospodarkę złożem kopaliny, prawidłowe wykorzystanie zasobów tego złoża oraz w sposób ograniczający możliwości powodowania szkód i zmian w środowisku naturalnym oraz zabytkach. Nadzór i kontrolę nad wydobywaniem tych kopalin sprawuje wojewoda właściwy ze względu na miejsce położenia złoża.

2. Podstawę wydobywania kopalin, o których mowa w ust. 1, stanowi zatwierdzony projekt zagospodarowania złoża, sporządzany przez podmiot gospodarczy wydobywający kopalinę.

3. Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowe warunki gospodarki zasobami złóż kopalin, o których mowa w ust. 1, sposób sporządzania i tryb zatwierdzania projektu zagospodarowania złóż.

4. Minister Przemysłu, w drodze rozporządzenia, w porozumieniu z Ministrem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa wydaje przepisy techniczne w sprawie prowadzenia eksploatacji złóż kopalin, o których mowa w ust. 1.

Art.  5.  ⁴

1. Złoża kopalin są własnością Skarbu Państwa. Przepis ten nie narusza praw właścicieli nieruchomości gruntowych.

2. W granicach określonych przez ustawy Skarb Państwa, z wyłączeniem innych osób, korzysta ze złóż kopalin, o których mowa w ust. 1, zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa oraz może oddawać je w użytkowanie górnicze poprzez udzielanie koncesji.

Art.  6.  ⁵

1. Uprawnienia i obowiązki wynikające z własności, o której mowa w art. 5 ust. 1, wykonuje w imieniu Skarbu Państwa:

1) w stosunku do kopalin, których wydobywanie podlega Prawu górniczemu, o których mowa w art. 3 ust. 1, oraz złóż kopalin objętych przepisami Prawa górniczego na podstawie art. 3 ust. 2 pkt 1 i kopalin występujących w granicach obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej - Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa,

2) w stosunku do złóż kopalin, których wydobywanie nie podlega Prawu górniczemu - wojewoda właściwy ze względu na położenie złoża.

2. W razie położenia złoża kopaliny na obszarze właściwości dwu lub więcej organów, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego o właściwości miejscowej w sprawach dotyczących nieruchomości

Art.  7. 

Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia określić, które kopaliny na całym obszarze Państwa lub na poszczególnych jego terenach i na jakich zasadach posiadacz powierzchni gruntu może wydobywać na własne potrzeby sposobem odkrywkowym i bez użycia materiałów wybuchowych.

Art.  8.  ⁶

 (skreślony).

Art.  9. 

Przepisów prawa górniczego nie stosuje się do kopalin w złożach występujących na powierzchni, jeżeli kopaliny te są użytkowane dla celów rolniczych lub innych, a nie są wydobywane ze złoża.

Art.  10. 

Przedsiębiorstwem górniczym w rozumieniu prawa górniczego jest przedsiębiorstwo lub inna instytucja, która wydobywa kopaliny.

Art.  11. 

Przepisy prawa górniczego stosuje się odpowiednio do przedsiębiorstw budujących nowe zakłady górnicze lub wykonujących roboty w istniejących zakładach górniczych - w zakresie dotyczącym tych robót.

Art.  12. 

1. Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia objąć przepisami prawa górniczego w całości lub w części:

1) prowadzenie określonych robót podziemnych z zastosowaniem techniki górniczej,

2) bezzbiornikowe magazynowanie kopalin w górotworze lub w podziemnych wyrobiskach górniczych.

2. Przedsiębiorstwa i inne jednostki organizacyjne, prowadzące roboty określone w ust. 1, podlegają nadzorowi i kontroli urzędów górniczych w zakresie robót objętych przepisami prawa górniczego.

DZIAŁ  IA ⁷

ZASADY KONCESJONOWANIA WYDOBYWANIA KOPALIN.

Art.  12a. 

Koncesja nadaje wyłączne prawo podmiotowi gospodarczemu do wydobywania kopaliny w określonej przestrzeni.

Art.  12b. 

1. Koncesje na wydobywanie kopalin wydają właściwe organy wymienione w ust. 2 i 3 na czas oznaczony.

2. Koncesję w odniesieniu do kopalin, których wydobywanie podlega Prawu górniczemu, oraz kopalin występujących w granicach obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej wydaje Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w uzgodnieniu z Ministrem Przemysłu i organami planowania przestrzennego oraz właściwymi organami samorządu terytorialnego, po zasięgnięciu opinii komisji koncesyjnej powołanej przez organ koncesyjny.

3. Koncesje na wydobywanie kopalin nie podlegających Prawu górniczemu oraz wydobywanie kopalin ze zwałów po robotach górniczych wydaje właściwy wojewoda po uzgodnieniu z właściwymi organami samorządu terytorialnego.

4. Koncesje na:

1) bezzbiornikowe magazynowanie we wnętrzu ziemi cieczy i gazów,

2) składowanie we wnętrzu ziemi odpadów, w tym także odpadów niebezpiecznych i promieniotwórczych,

wydaje Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w porozumieniu z Prezesem Wyższego Urzędu Górniczego i organami samorządu terytorialnego.

5. W odniesieniu do działalności określonej w ust. 2 i 4, lecz prowadzonej na obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej, Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa działa w porozumieniu z Ministrem Transportu i Gospodarki Morskiej.

Art.  12c. 

1. Warunkiem wydania koncesji jest zawarcie umowy, którą podmiot gospodarczy zawiera z organem koncesyjnym, regulującej w sposób szczegółowy wzajemne prawa i obowiązki stron.

2. Umowa, o której mowa w ust. 1, musi być pod rygorem nieważności zawarta w formie pisemnej.

3. Przeniesienie uprawnień wynikających z koncesji lub wniesienie ich do spółki wymaga zgody organu koncesyjnego.

Art.  12d. 

1. Koncesja w odniesieniu do kopalin, których wydobywanie podlega Prawu górniczemu, określa obszar górniczy.

2. Koncesja w odniesieniu do kopalin, których wydobywanie nie podlega Prawu górniczemu, powinna obejmować całe złoże lub wydzieloną część, w przypadku gdy wydobywanie kopalin (kopaliny) z wydzielonej części złoża nie zagrozi ochronie całego złoża i racjonalnemu jego zagospodarowaniu.

Art.  12e. 

1. Organ koncesyjny zobowiązany jest udzielić koncesji na wydobywanie kopaliny podmiotowi gospodarczemu spełniającemu wymagania niezbędne do uzyskania tej koncesji, który na podstawie koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złoża kopaliny poniósł koszty prowadzenia prac geologicznych.

2. W przypadku braku zainteresowania podmiotu gospodarczego, o którym mowa w ust. 1, uzyskaniem koncesji na wydobywanie kopalin, podmiot ten obowiązany jest przekazać dokumentację geologiczną organowi koncesyjnemu.

3. W przypadku sfinansowania prac geologicznych i opracowania dokumentacji geologicznej przez organ administracji państwowej, podmiot gospodarczy zamierzający wykorzystać tę dokumentację zobowiązany jest zapłacić jej cenę Skarbowi Państwa.

4. Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Minister Finansów ustalą zasady wyceny dokumentacji, o której mowa w ust. 3.

Art.  12f. 

1. Podmiot gospodarczy ubiegający się o koncesję w odniesieniu do kopalin, których wydobywanie podlega Prawu górniczemu, składa wniosek o wydanie koncesji, który ma zawierać:

1) oznaczenie podmiotu gospodarczego, jego siedziby i pełnomocników do dokonywania czynności prawnych w imieniu podmiotu gospodarczego,

2) określenie rodzaju złoża kopaliny, które podmiot gospodarczy zamierza eksploatować, i jego granic,

3) określenie wielkości projektowanego wydobycia kopaliny i sposobu jej wykorzystania, a w przypadku złoża wielosurowcowego - określenie wielkości wydobycia każdego rodzaju kopaliny,

4) propozycje dotyczące utworzenia obszaru górniczego i jego granic,

5) dokumenty przedstawiające prawną i majątkową sytuację podmiotu gospodarczego.

2. Do wniosku, o którym mowa w ust. 1, należy dołączyć dokumentację geologiczną złoża kopaliny oraz założenia do projektu jego zagospodarowania w granicach proponowanego obszaru górniczego, uwzględniające ocenę wpływu eksploatacji kopaliny na środowisko przyrodnicze, a także propozycje sposobu ochrony środowiska przyrodniczego i sposobu przywrócenia jego stanu pierwotnego po zakończeniu wydobywania kopaliny, łącznie ze sposobem finansowania tych zamierzeń.

3. Podmiot gospodarczy ubiegający się o koncesję w odniesieniu do kopalin, których wydobywanie nie podlega Prawu górniczemu, składa wniosek, który ma zawierać dane określone w ust. 1 pkt 1-3 i w ust. 2.

Art.  12g. 

1. Podmiot gospodarczy ubiegający się o koncesję na wydobywanie kopalin ze zwałów po robotach górniczych składa wniosek o udzielenie koncesji, który ma zawierać:

1) dane określone w art. 12f ust. 1 pkt 1 i 5,

2) określenie powierzchni zwałów po robotach górniczych, z których zamierza wydobywać surowce,

3) określenie rodzaju zwałów po robotach górniczych,

4) określenie technologii wydobywania,

5) omówienie wpływu technologii wydobywania na środowisko przyrodnicze, w szczególności na jakość wód podziemnych,

6) przedstawienie zabiegów ochronnych zapobiegających skażeniu środowiska przyrodniczego w czasie eksploatacji,

7) określenie sposobu rekultywacji i jej finansowania po zakończeniu robót.

2. Do koncesji na wydobywanie kopalin ze zwałów po robotach górniczych stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące koncesji na wydobywanie kopalin.

Art.  12h. 

1. W koncesji ustala się obowiązek i termin sporządzenia przez podmiot gospodarczy projektu zagospodarowania złoża kopaliny i uzależnia się rozpoczęcie eksploatacji od zatwierdzenia tego projektu przez organ koncesyjny, a także ustala się stawkę opłaty eksploatacyjnej.

2. Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w porozumieniu z Wyższym Urzędem Górniczym określi zasady i sposób sporządzania projektu zagospodarowania złóż oraz tryb jego zatwierdzania.

Art.  12i. 

1. Wydanie koncesji jest odpłatne.

2. Za udzielenie koncesji pobiera się jednorazową opłatę koncesyjną oraz opłatę coroczną pobieraną do czasu rozpoczęcia eksploatacji złoża.

3. Wysokość opłat, o których mowa w ust. 2, w odniesieniu do kopalin nie objętych przetargiem określonym w art. 12j określa Rada Ministrów w drodze rozporządzenia.

4. Opłaty te wymierza w drodze odrębnej decyzji i pobiera właściwy organ koncesyjny.

5. Opłatę koncesyjną uiszcza się w ciągu 30 dni od dnia, w którym decyzja ustalająca opłatę stała się ostateczna. W razie nieuiszczenia opłaty w tym terminie, stosuje się odpowiednio przepis o pozbawieniu koncesji.

6. Opłata, o której mowa w ust. 1, nie obejmuje należności za dokumentację geologiczną złoża.

Art.  12j. 

1. Wydanie koncesji może być poprzedzone przetargiem publicznym, z zastrzeżeniem art. 12e.

2. Do warunków przetargu mogą należeć w szczególności:

1) stopień wykorzystania złoża kopaliny,

2) wymogi w zakresie ochrony środowiska,

3) wysokość opłat, o których mowa w art. 12i ust. 2.

3. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa zasady organizowania przetargu.

Art.  12k. 

1. Cofnięcie koncesji może nastąpić, jeżeli mimo wezwania przez organ, który wydał koncesję, podmiot gospodarczy narusza nadal przepisy prawa, zwłaszcza w zakresie ochrony środowiska, racjonalnej gospodarki zasobami złóż kopalin, lub nie wypełnia warunków koncesji.

2. Decyzję, o której mowa w ust. 1, wydaje organ koncesyjny.

Art.  12l. 

1. W razie cofnięcia koncesji lub zrzeczenia się jej przed wyczerpaniem zasobów złoża kopaliny nadających się do gospodarczego wykorzystania, dotychczasowy podmiot gospodarczy jest zobowiązany do zabezpieczenia na własny koszt złoża kopaliny oraz sąsiednich złóż kopalin, a także do zabezpieczenia wyrobisk górniczych ze względu na bezpieczeństwo publiczne, ochronę wód powierzchniowych i podziemnych, gruntów rolnych i leśnych oraz obiektów i urządzeń na powierzchni.

2. W razie cofnięcia koncesji lub jej zrzeczenia się po wyczerpaniu zasobów złoża kopaliny albo w razie wygaśnięcia koncesji z innych przyczyn, dotychczasowy podmiot gospodarczy jest zobowiązany do rozliczenia zasobów złoża kopaliny, do wykonania na własny koszt prac rekultywacyjnych związanych z eksploatacją górniczą oraz naprawienia szkód spowodowanych działalnością eksploatacyjną zgodnie z zasadami ekologii.

DZIAŁ  IB ⁸

OPŁATA ZA WYDOBYWANIE KOPALIN.

Art.  12ł. 

1. Podmiot gospodarczy wydobywający kopalinę uiszcza opłatę eksploatacyjną.

2. Opłaty eksploatacyjne za wydobycie kopalin wymierza organ koncesyjny.

3. Podstawę ustalania opłaty eksploatacyjnej stanowi ilość kopaliny wydobytej ze złoża. Jeżeli wydobyta kopalina przed wprowadzeniem jej do obrotu rynkowego wymaga poddania procesowi przeróbczemu, podstawę ustalania opłaty eksploatacyjnej stanowi ilość surowca uszlachetnionego lub wzbogaconego.

4. Podstawowa opłata eksploatacyjna nie może być wyższa niż 10% ceny sprzedaży kopaliny lub surowca, o których mowa w ust. 3, z zastrzeżeniem ust. 5-9.

5. Podstawowa opłata eksploatacyjna może być obniżona w razie:

1) stosowania technologii eksploatacji zapobiegających ujemnym wpływom na środowisko, obiekty i urządzenia na powierzchni lub rekultywujących środowisko,

2) zagospodarowania kopalin towarzyszących.

6. Podstawowa opłata eksploatacyjna może być podwyższona w razie pozostawienia nie wybranych zasobów bilansowych złoża, ustalonych na podstawie odrębnych przepisów.

7. Niezależnie od przypadków wymienionych w ust. 5 podstawowa opłata eksploatacyjna może być obniżona w razie wydobywania kopalin w szczególnie trudnych warunkach geologicznych i górniczych.

8. Obniżenie albo podwyższenie podstawowej opłaty eksploatacyjnej określonej w ust. 5 i 6 nie może przekroczyć 50%.

9. Niezależnie od przypadku, o którym mowa w ust. 6, podstawowa opłata eksploatacyjna może być podwyższona, w razie gdy przy wydobywaniu kopaliny występują szczególnie korzystne warunki górniczo-geologiczne. Podwyższenie to nie może przekraczać 400%.

10. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa wysokość opłaty eksploatacyjnej dla poszczególnych rodzajów kopalin, tryb jej ustalania, różnicowania, pobierania i podziału wpływów z opłat.

11. Nie podlega opłacie eksploatacyjnej wydobywanie ze złóż naturalnych kopalin leczniczych stosowanych w lecznictwie uzdrowiskowym, nie przeznaczonych do obrotu rynkowego.

Art.  12m. 

1. Wpływy z opłat eksploatacyjnych stanowią w 50% dochód budżetów gmin właściwych ze względu na eksploatację. Pozostałe 50% stanowi dochód Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Środki finansowe skierowane do tego funduszu przeznacza się na:

1) finansowanie prac geologicznych (40%),

2) potrzeby górnictwa (40%).

2. Jeżeli wydobycie jest prowadzone na obszarze więcej niż jednej gminy, wpływy z opłaty eksploatacyjnej dzielone są proporcjonalnie do wielkości wydobycia prowadzonego na terenie każdej gminy.

Art.  12n. 

1. Opłatę eksploatacyjną zalicza się do kosztów działalności podmiotu gospodarczego.

2. Kwota, o którą została obniżona opłata eksploatacyjna (art. 12ł ust. 5), podlega odliczeniu od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym, a kwota, o którą została podwyższona opłata eksploatacyjna (art. 12ł ust. 6 i ust. 9), obciąża zysk po jego opodatkowaniu.

Art.  12o. 

Do opłaty eksploatacyjnej stosuje się przepisy o zobowiązaniach podatkowych, z tym że określone w nich uprawnienia Ministra Finansów i organów podatkowych przysługują odpowiednio Ministrowi Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz wojewodzie.

DZIAŁ  II

PROJEKTOWANIE I BUDOWA ZAKŁADÓW GÓRNICZYCH.

Art.  13. 

1. Wyrobiska górnicze, obiekty budowlane zakładu górniczego oraz górnicze roboty budowlane projektuje się, wykonuje i utrzymuje zgodnie z przepisami prawa górniczego i wymaganiami współczesnej wiedzy, w sposób zapewniający bezpieczeństwo ludzi i mienia, ochronę środowiska i odpowiednie warunki użytkowe.

2. Przez budowę wyrobisk górniczych oraz obiektów budowlanych zakładu górniczego rozumie się także ich przebudowę i rozbudowę.

3. Przez górnicze roboty budowlane rozumie się roboty polegające na budowie, montażu, remoncie lub rozbiórce (likwidacji) obiektów budowlanych zakładu górniczego.

4. Prezes Wyższego Urzędu Górniczego w porozumieniu z Ministrem Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz innymi zainteresowanymi ministrami określa rodzaje obiektów budowlanych zakładu górniczego.

Art.  14. 

1. Ministrowie, którym podlegają przedsiębiorstwa górnicze, określają:

1) zasady projektowania wyrobisk górniczych i obiektów budowlanych zakładu górniczego,

2) warunki techniczne:

a) jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane zakładu górniczego,

b) wykonywania i odbioru górniczych robót budowlanych,

c) utrzymywania i rozbiórki (likwidacji) obiektów budowlanych zakładu górniczego.

2. Przepisy, o których mowa w ust. 1, wydawane są w porozumieniu z Prezesem Wyższego Urzędu Górniczego, a dotyczące obiektów budowlanych zakładu górniczego położonych na powierzchni oraz górniczych robót budowlanych wykonywanych na powierzchni - ponadto w porozumieniu z Ministrem Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska.

3. Sprawy budowy, utrzymania i likwidacji wyrobisk górniczych regulują przepisy wydane na podstawie art. 103 pkt 1 i 2 oraz art. 104 ust. 1.

4. Zasady projektowania i warunki techniczne, o których mowa w ust. 1, w odniesieniu do niepaństwowych jednostek gospodarki uspołecznionej wymienionych w art. 6 ust. 1 określają - w trybie przewidzianym w ust. 2 - ministrowie wiodący w wydobywaniu określonych kopalin.

Art.  15. 

1. Górnicze roboty budowlane można rozpocząć po uzyskaniu pozwolenia na budowę.

2. W pozwoleniu na budowę określa się warunki oraz wymagania, które należy zachować przy prowadzeniu górniczych robót budowlanych.

3. Pozwolenie na budowę może być wydane wyłącznie jednostce organizacyjnej, która wykaże prawo do dysponowania nieruchomością, na której ma być zlokalizowana budowa oraz spełnia wymagania przewidziane w prawie górniczym.

Art.  16. 

1. Pozwolenia na budowę wydaje okręgowy urząd górniczy właściwy ze względu na miejsce prowadzenia górniczych robót budowlanych.

2. Prezes Wyższego Urzędu Górniczego określa warunki wydawania pozwoleń na budowę.

3. Warunki wydawania pozwoleń na budowę dotyczących górniczych robót budowlanych wykonywanych na powierzchni Prezes Wyższego Urzędu Górniczego określa w porozumieniu z Ministrem Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska.

Art.  17. 

Pozwolenie na budowę traci ważność, jeżeli:

1) budowa nie została rozpoczęta w ciągu dwóch lat od daty wydania pozwolenia lub w terminie ustalonym w pozwoleniu,

2) budowa została przerwana na okres dłuższy niż dwa lata.

Art.  18. 

Nadzór i kontrolę nad wykonywaniem górniczych robót budowlanych sprawują urzędy górnicze na podstawie przepisów prawa górniczego i przepisów o urzędach górniczych.

Art.  19. 

1. Okręgowe urzędy górnicze wydają decyzje niezbędne do zapewnienia przestrzegania prawa i zachowania warunków pozwolenia na budowę.

2. Okręgowy urząd górniczy orzeka o utracie ważności pozwolenia na budowę w razie istotnego naruszenia prawa lub samowolnego odstąpienia od warunków określonych w pozwoleniu albo jeżeli tego wymagają interes społeczny, względy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrona wyrobisk górniczych i powierzchni.

DZIAŁ  III

OBSZAR GÓRNICZY.

Art.  20.  ⁹

 Obszar górniczy tworzy się dla każdej kopaliny osobno, chociażby złoża różnych kopalin występowały w bezpośrednim sąsiedztwie.

Art.  21. 

1. Podstawą utworzenia obszaru górniczego jest dokumentacja geologiczna złoża, sporządzona zgodnie z obowiązującymi przepisami.

2. Prezes Centralnego Urzędu Geologii określi zasady i sposób sporządzania dokumentacji geologicznej złoża, wymaganej dla utworzenia obszaru górniczego.

3. Dla kopalin bitumicznych w stanie gazowym i płynnym oraz dla solanek obszar górniczy może być utworzony, jeżeli można przewidywać, że udostępnienie złoża da wydobycie o znaczeniu gospodarczym.

Art.  22. 

1. Rozpoczęcie budowy zakładu górniczego i wydobywania kopaliny może nastąpić dopiero po utworzeniu obszaru górniczego.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy kopalin bitumicznych w stanie gazowym i płynnym oraz solanek, jeżeli ze względów technicznych lub gospodarczych uzasadnione jest rozpoczęcie eksploatacji złoża przed utworzeniem obszaru górniczego.

Art.  23. 

1. 10  Obszar górniczy tworzy Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, który uzgadnia z Prezesem Wyższego Urzędu Górniczego wielkość i położenie obszaru.

2. 11  W decyzji o utworzeniu obszaru górniczego określa się przewidywany zasięg wpływów eksploatacji złoża kopaliny na powierzchnię.

3. 12  Po zakończeniu eksploatacji złoża Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa znosi odpowiedni obszar górniczy, zawiadamiając o tym Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego.

4. Utworzenie i zniesienie obszaru górniczego wymaga uzgodnienia z właściwym terenowym organem administracji państwowej stopnia wojewódzkiego.

5. Zniesienie obszaru górniczego może nastąpić dopiero po zakończeniu rekultywacji terenów górniczych.

6. Rejestr obszarów górniczych prowadzi Wyższy Urząd Górniczy.

7. Rada Ministrów ustali w drodze rozporządzenia zasady i sposób tworzenia, zmiany i znoszenia obszarów górniczych oraz prowadzenia ich rejestru.

Art.  24. 

Granicami obszaru górniczego są linie na powierzchni i przechodzące przez nie płaszczyzny pionowe, sięgające do głębokości złoża z uwzględnieniem jego ukształtowania.

Art.  25. 

1. Okręgowy urząd górniczy może zarządzić wytyczenie granic obszaru górniczego na powierzchni na całym obwodzie obszaru bądź tylko na pewnej jego części.

2. Okręgowy urząd górniczy zarządzi wytyczenie granic obszaru górniczego na wniosek:

1) przedsiębiorstwa górniczego, uprawnionego do eksploatacji złoża w granicach tego obszaru górniczego,

2) przedsiębiorstwa górniczego, uprawnionego do eksploatacji złoża w granicach sąsiedniego obszaru górniczego lub

3) właścicieli albo posiadaczy nieruchomości położonych w obrębie obszaru górniczego.

3. Wniosek określony w ust. 2 powinien być uzasadniony istotną potrzebą wytyczenia granic obszaru górniczego.

Art.  26. 

Koszty wytyczenia granic obszarów górniczych i umieszczenia znaków granicznych ponoszą przedsiębiorstwa górnicze uprawnione do eksploatacji złóż w granicach tych obszarów.

Art.  27. 

1. Wytyczenia granic obszaru górniczego i umieszczenia górniczych znaków granicznych dokonuje mierniczy górniczy.

2. Mierniczy górniczy, dokonujący wytyczenia granic obszaru górniczego, ma prawo wstępu na nieruchomość celem przeprowadzenia czynności związanych z wytyczeniem granic.

Art.  28. 

Przedsiębiorstwu górniczemu służy prawo do nieodpłatnego umieszczenia górniczych znaków granicznych na nieruchomościach w celu wytyczenia granic obszaru górniczego.

Art.  29. 

Za szkody wyrządzone przy wytyczeniu granic obszaru górniczego i umieszczeniu znaków granicznych odpowiadają przedsiębiorstwa górnicze eksploatujące te obszary na zasadach określonych w przepisach o odszkodowaniu i naprawianiu szkód powstałych przy wykonywaniu pomiarów geodezyjnych.

DZIAŁ  IV

PRAWA WYNIKAJĄCE Z EKSPLOATACJI ZŁÓŻ KOPALIN.

Rozdział  I

Przepisy ogólne.

Art.  30. 

Przedsiębiorstwu górniczemu służy wyłączne prawo do wydobywania kopaliny ze złoża w granicach określonego obszaru górniczego.

Art.  31. 

1. Przedsiębiorstwo górnicze może wykonywać pod powierzchnią wszelkiego rodzaju roboty, budowle i urządzenia, potrzebne do wydobywania kopaliny.

2. Wykonywanie robót, budowli i urządzeń wymienionych w ust. 1 pod powierzchnią terenów zajmowanych przez ograny wojskowe lub bezpieczeństwa publicznego wymaga zezwolenia tych organów.

Art.  32. 

1. Spod eksploatacji górniczej może być wyłączone złoże kopaliny z części obszaru górniczego, jeżeli tego wymaga zachowanie rzeczy posiadającej szczególną wartość dla badań naukowych lub wartość zabytkową albo gdy przemawiają za tym inne ważne względy społeczne.

2. 13  O wyłączeniu, na wniosek zainteresowanego ministra lub wojewody, postanawia Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.

Art.  33. 

W zakresie stosowania do zakładów górniczych przepisów prawa budowlanego, prawa wodnego, przepisów kolejowych, przepisów o gospodarce wodnej, energetycznej i gazowniczej oraz o dozorze technicznym urzędy górnicze wydają decyzje po uzgodnieniu z organami administracji państwowej określonymi w tych przepisach według zasad i w trybie, jakie określi Prezes Rady Ministrów.

Art.  34. 

1. Przedsiębiorstwo górnicze jest obowiązane wykorzystywać nadające się do zagospodarowania wody kopalniane do celów pitnych i przemysłowych, stosownie do powszechnie obowiązujących przepisów w tym zakresie.

2. Przedsiębiorstwo górnicze ma prawo bezpłatnego korzystania z wody kopalnianej na potrzeby zakładu górniczego i swoich pracowników, a także w celu zaopatrywania w wodę poszkodowanych wskutek zaniku wody, spowodowanego robotami górniczymi.

3. Korzystanie z wody kopalnianej przez przedsiębiorstwo górnicze dla celów nie wymienionych w ust. 2, jak też korzystanie z tej wody przez inne osoby podlega przepisom prawa wodnego.

4. Właściciel i posiadacz nieruchomości nie mogą sprzeciwiać się odprowadzaniu wody kopalnianej przez ich nieruchomości, o ile odprowadzanie jest niezbędne ze względów technicznych i wykonywane jest zgodnie z wymaganiami techniki.

Art.  35. 

1. Jednostka uprawniona do wydobywania określonej kopaliny jest obowiązana - jeżeli jest to gospodarczo uzasadnione - wydobywać kopaliny towarzyszące, w tym również kopaliny, których wydobywanie nie podlega przepisom prawa górniczego, określone w zatwierdzonej dokumentacji geologicznej.

2. Niepodjęcie eksploatacji kopaliny towarzyszącej może nastąpić pod warunkiem zabezpieczenia kopaliny dla umożliwienia przyszłej jej eksploatacji.

3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się, w wypadkach gdy zabezpieczenie kopaliny towarzyszącej dla przyszłej jej eksploatacji jest gospodarczo nieuzasadnione.

Art.  36. 

1. Kto wydobywając kopalinę wydobył ubocznie inną kopalinę, obowiązany jest zgłosić o tym okręgowemu urzędowi górniczemu, który zawiadomi uprawnionego do jej wydobywania. Uprawniony może rozporządzić tą kopaliną w ciągu 2 tygodni od daty otrzymania zawiadomienia, pod warunkiem zwrotu kosztów jej wydobycia.

2. Jeżeli zawiadomienie uprawnionego o wydobyciu ubocznie innej kopaliny jest nie możliwe albo jeżeli uprawniony nie rozporządzi tą kopaliną w terminie wskazanym w ust. 1, ten, kto wydobył ubocznie kopalinę, powinien rozporządzić nią zgodnie z decyzją okręgowego urzędu górniczego, podjętą w porozumieniu z właściwym terenowym organem administracji państwowej stopnia wojewódzkiego.

Rozdział  II

Stosunek przedsiębiorstwa górniczego do właściciela (posiadacza) nieruchomości.

Art.  37. 

1. Jeżeli przepis szczególny wymaga zezwolenia na istotną zmianę gospodarczego charakteru nieruchomości położonej w obrębie terenu górniczego bądź na wzniesienie lub przebudowę na tej nieruchomości trwałych budowli i urządzeń nie wchodzących w skład zakładu górniczego, udzielenie tego zezwolenia może nastąpić tylko po uzgodnieniu z okręgowym urzędem górniczym. Zezwolenie może być uzależnione od spełnienia warunków technicznych określonych przez okręgowy urząd górniczy.

2. Prezes Rady Ministrów w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami ustali w drodze zarządzenia tryb postępowania przy uzgadnianiu, o którym mowa w ust. 1.

Art.  38. 

1. Nieruchomość niezbędna do wykonania planowych zadań przedsiębiorstwa górniczego w zakresie pomiarów górniczych, zapewnienia bezpieczeństwa lub ciągłości ruchu zakładu górniczego oraz wydobywania kopaliny sposobem otworów wiertniczych, a także sposobem odkrywkowym, jeżeli możliwe jest i gospodarczo uzasadnione późniejsze przywrócenie terenu odkrywki do stanu gospodarczej użyteczności, może być zajęta przez przedsiębiorstwo górnicze na czas oznaczony (czasowe zajęcie nieruchomości).

2. Czasowe zajęcie nieruchomości określonej w ust. 1 następuje na zasadzie zezwolenia udzielonego przez okręgowy urząd górniczy właściwy ze względu na miejsce położenia nieruchomości. Zezwolenia na czasowe zajęcie nieruchomości obejmującej budynki mieszkalne udziela okręgowy urząd górniczy w porozumieniu z właściwym terenowym organem administracji państwowej stopnia wojewódzkiego. Zezwolenia na czasowe zajęcie nieruchomości państwowego gospodarstwa leśnego udziela okręgowy urząd górniczy w porozumieniu z właściwym organem państwowego gospodarstwa leśnego.

3. W przypadkach określonych w ust. 1 przedsiębiorstwo górnicze obowiązane jest zaproponować właścicielowi (posiadaczowi) nieruchomości zawarcie umowy co do umożliwienia przedsiębiorstwu wykonania na nieruchomości zadań określonych w ust. 1. W przypadku niezawarcia umowy w ciągu miesiąca przedsiębiorstwo może zgłosić wniosek do okręgowego urzędu górniczego o udzielenie zezwolenia na czasowe zajęcie nieruchomości.

4. W zezwoleniu określa się nieruchomość podlegającą zajęciu, cel zajęcia nieruchomości oraz datę i czas trwania zajęcia.

5. Czasowe zajęcie nieruchomości na podstawie zezwolenia okręgowego urzędu górniczego nie może trwać dłużej niż trzy lata, o ile prawo górnicze nie stanowi inaczej.

Art.  39. 

Okręgowy urząd górniczy może przedłużyć czasowe zajęcie nieruchomości na podstawie zezwolenia, nie więcej jednak niż o dwa lata, jeżeli cel, dla jakiego zajęto nieruchomość, nie mógł być osiągnięty w czasie określonym w zezwoleniu z przyczyn szczególnych, a nieprzedłużenie czasowego zajęcia mogłoby spowodować znaczną szkodę.

Art.  40. 

W razie zagrożenia bezpieczeństwa zakładu górniczego lub jego ruchu albo bezpieczeństwa urządzeń użyteczności publicznej, życia lub zdrowia ludzkiego w związku z ruchem zakładu górniczego okręgowy urząd górniczy może zezwolić na niezwłoczne zajęcie przez przedsiębiorstwo górnicze nieruchomości potrzebnych do usunięcia zagrożenia jego skutków (tymczasowe zajęcie nieruchomości). Przepis art. 38 ust. 2 i 4 stosuje się odpowiednio.

Art.  41. 

Przedsiębiorstwo górnicze obowiązane jest w ciągu miesiąca od dnia tymczasowego zajęcia nieruchomości wydać ją uprawnionemu.

Art.  42. 

Okręgowy urząd górniczy może przedłużyć tymczasowe zajęcie nieruchomości, jeżeli przedsiębiorstwo górnicze przed upływem okresu trwania zajęcia wystąpiło z wnioskiem o zezwolenie na czasowe zajęcie nieruchomości na podstawie art. 38.

Art.  43. 

Odmowa zezwolenia na czasowe zajęcie nieruchomości powoduje wygaśnięcie zezwolenia wydanego na podstawie art. 40 i 42 oraz obowiązek przedsiębiorstwa górniczego niezwłocznego wydania tymczasowo zajętej nieruchomości uprawnionemu.

Art.  44. 

W przypadkach, o których mowa w art. 38 i 40, zezwolenie na czasowe lub tymczasowe zajęcie nieruchomości zajmowanych przez organy wojskowe lub bezpieczeństwa publicznego wydaje okręgowy urząd górniczy po uprzednim uzyskaniu zgody tych organów.

Art.  45. 

Wniesienie odwołania nie wstrzymuje wykonania decyzji okręgowego urzędu górniczego, wydanej na podstawie art. 38, 39, 40 lub 42.

Art.  46. 

1. Przedsiębiorstwo górnicze uprawnione jest w granicach umowy lub udzielonego zezwolenia do wykonywania na zajętej czasowo lub tymczasowo nieruchomości wszelkich czynności uzasadnionych ze względu na cel, dla jakiego nieruchomość zajęto.

2. Przedsiębiorstwo górnicze nie może wznosić na zajętej nieruchomości trwałych budowli i urządzeń.

Art.  47. 

1. Przedsiębiorstwo górnicze obowiązane jest przez cały okres czasowego lub tymczasowego zajęcia nieruchomości wypłacać właścicielowi (posiadaczowi) nieruchomości corocznie wynagrodzenie za pozbawienie go użytkowania nieruchomości w wysokości przeciętnego rocznego czystego dochodu, jaki nieruchomość przynosiła w ciągu ostatnich pięciu lat przed jej zajęciem, a ponadto po upływie okresu zajęcia przywrócić zajętą nieruchomość (art. 38) do stanu gospodarczej użyteczności lub zapłacić odszkodowanie za szkody w niej wyrządzone.

2. Do zawarcia umowy, o której mowa w art. 38 ust. 3, stosuje się odpowiednio przepisy ust. 1 oraz art. 38 ust. 4, przy tym wysokość wynagrodzenia należy ustalić w umowie, która nie może zastrzegać dla właściciela (posiadacza) nieruchomości wyższego wynagrodzenia aniżeli należne na podstawie ust. 1.

Art.  48. 

1. Przedsiębiorstwo górnicze ma prawo korzystania z wód powierzchniowych potrzebnych dla ruchu zakładu górniczego.

2. W przypadku współubiegania się kilku przedsiębiorstw górniczych o prawo korzystania z wody powierzchniowej okręgowy urząd górniczy określa przedsiębiorstwo uprawnione do korzystania z wody powierzchniowej lub sposób współkorzystania z niej przez ubiegające się przedsiębiorstwa.

DZIAŁ  V

OCHRONA TERENÓW GÓRNICZYCH.

Rozdział  I

Przepisy ogólne.

Art.  49. 

Przez teren górniczy rozumie się ogół nieruchomości i ich części składowych objętych granicami jednego lub kilku obszarów górniczych i zasięgiem wpływów na powierzchnię eksploatacji górniczej złóż w tych obszarach.

Art.  50. 

1. Tereny górnicze podlegają ochronie stosownie do przepisów prawa górniczego oraz przepisów szczególnych regulujących ochronę środowiska i ochronę obiektów specjalnych.

2. Ochrona terenów górniczych obejmuje w szczególności nieruchomości, budynki lub inne części składowe nieruchomości wraz z przynależnościami, a także urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania wody, gazu, prądu elektrycznego, linie kolejowe oraz inne podobne urządzenia połączone z nieruchomością.

3. Ochrona terenów górniczych polega na:

1) zapobieganiu powstawaniu szkód w środowisku, w obiektach i urządzeniach położonych na tych terenach przez stosowanie w terminie technicznie możliwym i gospodarczo uzasadnionym odpowiedniej profilaktyki,

2) naprawianiu szkód górniczych,

3) rekultywacji terenów górniczych.

4. Rada Ministrów w drodze rozporządzenia określa szczegółowe zasady ochrony terenów górniczych.

Art.  51. 

Obowiązek ochrony terenu górniczego obciąża przedsiębiorstwo górnicze, prowadzące eksploatację złoża kopaliny w granicach obszaru górniczego położonego na tym terenie.

Art.  52. 

1. Przedsiębiorstwo górnicze sporządza program ochrony terenów górniczych, który podlega uzgodnieniu z właściwym terenowym organem administracji państwowej stopnia wojewódzkiego i z właściwym okręgowym urzędem górniczym.

2. Program ochrony terenów górniczych jest podstawą działalności przedsiębiorstwa górniczego w sprawach wymienionych w art. 50 i art. 51.

3. Działalność gospodarcza, w szczególności inwestycyjna, podejmowana na terenach górniczych nie może naruszać ustaleń przyjętych w programie ochrony tych terenów ani ograniczać realizacji zadań z zakresu ochrony terenów górniczych.

4. Prezes Wyższego Urzędu Górniczego, w porozumieniu z Ministrem Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz innymi właściwymi ministrami, określa zasady sporządzania oraz tryb i organy powołane do zatwierdzania programów ochrony terenów górniczych.

Rozdział  II

Zapobieganie szkodom górniczym i ich naprawa.

Art.  53. 

1. Szkodą górniczą jest szkoda powstała wskutek robót górniczych w nieruchomości, budynku lub innej części składowej nieruchomości, a także w urządzeniach służących do doprowadzania lub odprowadzania wody, gazu, prądu elektrycznego oraz w liniach kolejowych i w innych podobnych urządzeniach połączonych z nieruchomością, bez względu na to, czy szkodę można było przewidzieć oraz czy ktokolwiek ponosi winę uszkodzenia.

2. Szkoda w urządzeniach podziemnych zakładu górniczego powstała wskutek robót górniczych własnych nie jest szkodą górniczą.

Art.  54. 

Powstanie szkody górniczej powoduje obowiązek jej naprawienia w granicach przewidzianych przez prawo górnicze.

Art.  55. 

Naprawienie szkody górniczej polega na przywróceniu uszkodzonej wskutek robót górniczych nieruchomości, budynku lub innej części składowej nieruchomości, a także urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania wody, gazu, prądu elektrycznego oraz linii kolejowych i innych podobnych urządzeń połączonych z nieruchomością, do stanu poprzedniej użyteczności z uwzględnieniem potrzeb gospodarki planowej, chyba że prawo górnicze stanowi inaczej.

Art.  56. 

Przepisy o naprawie szkód górniczych stosuje się odpowiednio do działalności, określonej w art. 50 ust. 3 pkt 1.

Art.  57. 

1. Jeżeli przywrócenie do stanu poprzedniej użyteczności uszkodzonego wskutek robót górniczych budynku lub innej części składowej nieruchomości jest technicznie lub gospodarczo nieuzasadnione, naprawienie szkody polega na odtworzeniu w drodze budownictwa zastępczego przedmiotu tego samego rodzaju i tej samej użyteczności.

2. W drodze budownictwa zastępczego, o którym mowa w ust. 1, może nastąpić również naprawa przewidywanej szkody górniczej, w wypadku gdy zabezpieczenie budynku lub innej części składowej nieruchomości przed powstaniem tej szkody i przewidywana jej naprawa, zgodnie z przepisami art. 55, łącznie z kosztami utrzymania, byłyby gospodarczo nieuzasadnione.

3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do urządzeń, wymienionych w art. 53 ust. 1.

Art.  58. 

Jeżeli wykonanie w drodze budownictwa zastępczego budynku lub innej części składowej nieruchomości oraz urządzeń wymienionych w art. 53 ust. 1, należących do organu administracji państwowej, instytucji państwowej lub przedsiębiorstwa państwowego, jest gospodarczo nieuzasadnione, poszkodowany otrzymuje odszkodowanie pieniężne, stanowiące równowartość kosztów rozbiórki i usunięcia uszkodzonego budynku lub innej części składowej nieruchomości albo urządzeń, o których mowa w art. 53 ust. 1, po potrąceniu równowartości materiałów uzyskanych z rozbiórki.

Art.  59. 

1. Jeżeli przywrócenie do stanu poprzedniej użyteczności uszkodzonej wskutek robót górniczych nieruchomości, budynku lub innej części składowej nieruchomości, która nie należy do organu administracji państwowej, instytucji państwowej lub przedsiębiorstwa państwowego, jest technicznie lub gospodarczo nieuzasadnione, naprawienie szkody górniczej polega na zapłacie odszkodowania pieniężnego, o ile prawo górnicze nie stanowi inaczej.

2. Odszkodowanie za:

1) dom jednorodzinny,

2) mały dom mieszkalny,

3) dom mieszkalno-pensjonatowy,

4) dom letniskowy,

5) dom stanowiący własność spółdzielni mieszkaniowej,

6) budynek gospodarstwa rolnego, hodowlanego lub ogrodniczego,

7) budynek przeznaczony do wykonywania rzemiosła lub handlu

powinno stanowić równowartość kosztów odtworzenia uszkodzonego budynku, zmniejszoną stosunkowo do stopnia jego zużycia lub zniszczenia przed powstaniem szkody górniczej.

3. Odszkodowanie za inny budynek mieszkalny niż określony w ust. 2 powinno stanowić równowartość przeciętnych kosztów wybudowania domu jednorodzinnego w miejscu powstania szkody górniczej. Odszkodowanie to nie może jednak przekraczać technicznej wartości budynku według jego stanu przed powstaniem szkody górniczej.

4. Odszkodowanie za budynki mieszkalne położone w miastach może być podwyższone najwyżej o jedną piątą ze względu na szczególnie dogodne miejsce położenia budynku.

5. Do ustalenia odszkodowania za uszkodzone urządzenia, budynki gospodarcze, usługowe i inne niemieszkalne niż wymienione w ust. 2-4 oraz za uszkodzone samodzielne lokale mieszkalne w domach stanowiących własność Państwa, jeżeli własność tych lokali przeniesiona została na osoby fizyczne - stosuje się odpowiednio przepisy ust. 2.

6. Odszkodowanie za nie dające się usunąć uszkodzenie działki przeznaczonej pod budowę domu określonego w ust. 2 ustala się na zasadach ustalonych w przepisach o wywłaszczeniu nieruchomości.

7. Odszkodowanie za nie dające się usunąć uszkodzenie gruntu rolnego lub leśnego ustala się na podstawie równowartości zmniejszenia się rocznego przychodu z gruntu na skutek szkody górniczej w stosunku do przeciętnego rocznego przychodu z tego gruntu z ostatnich trzech lat przed powstaniem szkody. Rada Ministrów ustala w drodze rozporządzenia sposób obliczenia odszkodowania.

8. W przypadkach określonych w ust. 6 i 7 naprawienie szkody górniczej może nastąpić przez dostarczenie poszkodowanemu przez przedsiębiorstwo górnicze gruntu lub działki tego samego rodzaju z odpowiednim wyrównaniem różnicy wartości w pieniądzach.

9. Przyznanie odszkodowania pieniężnego, o którym mowa w ust. 2-5, może nastąpić po wydaniu decyzji o rozbiórce uszkodzonego budynku.

10. Rada Ministrów ustala w drodze rozporządzenia sposób wypłaty odszkodowań pieniężnych za szkody górnicze.

Art.  60. 

Jeżeli przywrócenie do stanu poprzedniej użyteczności uszkodzonych wskutek robót górniczych obiektów budowlanych określonych w art. 59 ust. 1-5 jest niecelowe ze względu na ustalenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, wówczas naprawienie szkody górniczej polega na zapłacie przez przedsiębiorstwo górnicze odszkodowania pieniężnego w wysokości różnicy pomiędzy wartością budynku przed powstaniem szkody górniczej a wartością budynku uszkodzonego wskutek robót górniczych.

Art.  61. 

1. Odszkodowanie pieniężne za szkodę górniczą wolne jest od podatków i wszelkich obciążeń publicznych.

2. Osobom, którym zostało przyznane odszkodowanie na podstawie art. 59, przysługuje pierwszeństwo przed wszystkimi innymi uprawnionymi do nabycia domu mieszkalnego lub działki budowlanej sprzedawanej przez Państwo oraz pierwszeństwo do uzyskania przydziału materiałów budowlanych w przypadku rozpoczęcia budowy domu jednorodzinnego lub budynku gospodarczego w gospodarstwie rolnym.

Art.  62. 

Budynki lub inne części składowe nieruchomości oraz urządzenia, o których mowa w art. 53 ust. 1, wznoszone w ramach budownictwa zastępczego, stanowią własność Państwa, z wyjątkiem wznoszonych zastępczo budynków i lokali określonych w art. 59 ust. 2 i 5, które stanowią własność indywidualną lub spółdzielczą.

Art.  63. 

1. Naprawienie szkody górniczej w zasiewach i uprawach polega na zapłacie odszkodowania pieniężnego.

2. Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia zasady ustalania i tryb wypłaty odszkodowania za zasiewy i uprawy uszkodzone wskutek robót górniczych.

Art.  64. 

1. Jeżeli wskutek robót górniczych nastąpi trwały zanik wody albo utrata jej przydatności do użytku ludności lub dla potrzeb inwentarza, naprawienie szkody górniczej polega na budowie studni lub innych urządzeń zapewniających trwałe zaopatrzenie ludności w odpowiednią ilość wody do użytku domowego i dla potrzeb inwentarza, co najmniej według stanu z okresu bezpośrednio przed powstaniem szkody.

2. 14  W razie gdy względy racjonalnej gospodarki wymagają budowy urządzeń zbiorowego zaopatrzenia w wodę, przedsiębiorstwo górnicze jest obowiązane zapewnić nakłady stanowiące udział w kosztach budowy takich urządzeń. Przedsiębiorstwo górnicze ponosi również koszty eksploatacji i remontów tych urządzeń.

Art.  65. 

W przypadku wystąpienia szkody górniczej w nieruchomościach, budynkach lub innych częściach składowych nieruchomości, uznanych za dobra kulturalne i podlegających ochronie na podstawie przepisów szczególnych, o zakresie i sposobie naprawy szkody orzeka komisja do spraw szkód górniczych po zasięgnięciu opinii właściwego organu ochrony.

Art.  66. 

Obowiązek naprawienia szkody górniczej przez przedsiębiorstwo górnicze nie istnieje w przypadku, gdy szkoda wynikła w nieruchomości, której gospodarczy charakter zmieniono w sposób istotny bez zezwolenia wymaganego prawem, albo gdy szkoda wynikła w trwałych budowlach i urządzeniach wzniesionych lub przebudowanych bez zezwolenia wymaganego prawem lub niezgodnie z warunkami określonymi w zezwoleniu (art. 37).

Art.  67. 

Organy administracji państwowej, instytucje państwowe i przedsiębiorstwa państwowe są obowiązane naprawiać szkody górnicze w należących do nich nieruchomościach, budynkach lub innych częściach składowych nieruchomości, a także w urządzeniach służących do doprowadzania lub odprowadzania wody, gazu, prądu elektrycznego oraz w liniach kolejowych, w liniach i urządzeniach telekomunikacyjnych i w innych podobnych urządzeniach połączonych z nieruchomością, na zasadach bilansowania i zlecania robót budowlano-montażowych.

Art.  68. 

1. Jeżeli szkoda górnicza powstała w nieruchomości, budynku lub innej części składowej nieruchomości, która nie należy do organu administracji państwowej, instytucji państwowej lub przedsiębiorstwa państwowego, do naprawienia szkody (art. 55) obowiązane jest przedsiębiorstwo górnicze, eksploatujące złoże kopaliny w dniu ujawnienia się szkody. Jeżeli szkodę spowodowały roboty górnicze prowadzone przez kilka przedsiębiorstw górniczych, ustalenie przedsiębiorstwa obowiązanego do naprawienia szkody następuje w drodze orzeczenia komisji do spraw szkód górniczych, o ile strony nie zawarły co do tego ugody. Właściwe terenowe organy administracji państwowej obowiązane są do czuwania nad prawidłową naprawą szkód górniczych i do zapewnienia warunków wykonania planów napraw.

2. Jeżeli łącznie z naprawieniem szkód górniczych powinny być wykonane w uszkodzonym budynku lub urządzeniu inne roboty z powodu konieczności przeprowadzenia przebudowy, remontu itp., komisja do spraw szkód górniczych może zwolnić przedsiębiorstwo górnicze odpowiedzialne za szkodę górniczą od obowiązku wykonania naprawy tej szkody, ustalając kwotę, którą przedsiębiorstwo górnicze wypłaci na koszty wykonania naprawy szkody górniczej.

3. Przedsiębiorstwo górnicze może na wniosek poszkodowanego upoważnić go do wykonania naprawy szkody górniczej przez przywrócenie do stanu poprzedniej użyteczności, na rachunek przedsiębiorstwa do wysokości ustalonych kosztów naprawy.

Art.  69. 

Koszty naprawienia szkody górniczej ponosi przedsiębiorstwo górnicze eksploatujące w dniu ujawnienia szkody złoże w granicach obszaru górniczego, w obrębie którego prowadzone były roboty górnicze powodujące szkodę.

Art.  70. 

Jeżeli szkodę spowodowały roboty górnicze prowadzone przez kilka przedsiębiorstw górniczych, ponoszą one koszty naprawienia tych szkód solidarnie, rozliczając pomiędzy sobą koszty w równych częściach, o ile nie jest możliwe ustalenie ich stosunkowego udziału w spowodowaniu szkody.

Art.  71. 

Rada Ministrów określa w drodze rozporządzenia:

1) zasady i zakres stosowania budownictwa zastępczego oraz wypadki stosowania tego budownictwa zamiast odszkodowania określonego w art. 59,

2) sposób pokrywania kosztów budownictwa zastępczego oraz przypadki, zasady i zakres współuczestniczenia w tych kosztach jednostek gospodarki uspołecznionej, na rzecz których realizowane jest budownictwo zastępcze.

Art.  72. 

Koszty wznoszenia w ramach budownictwa zastępczego budynków i lokali, określonych w art. 59 ust. 2 i 5, oraz koszty związane z zapewnieniem terenów budownictwa zastępczego i ich uzbrojenia, a także koszty rozbiórki obiektów, w miejsce których realizowane jest budownictwo zastępcze, ponosi przedsiębiorstwo górnicze, z tym że:

1) poszkodowany jest obowiązany zwrócić przedsiębiorstwu górniczemu, na warunkach określonych w przepisach o spłacie kredytów bankowych udzielanych na nowe budownictwo mieszkaniowe lub gospodarcze, część kosztów odpowiadającą różnicy pomiędzy kosztami budownictwa zastępczego a wysokością odszkodowania pieniężnego ustalonego na podstawie art. 59,

2) kwota stanowiąca różnicę kosztów określonych w pkt 1 podlega zabezpieczeniu hipotecznemu na nieruchomości, na której wzniesiono nowe obiekty. Podstawę wpisu hipoteki stanowi ostateczne orzeczenie komisji do spraw szkód górniczych, ustalające naprawienie szkody górniczej w formie budownictwa zastępczego oraz różnicę kosztów podlegającą zwrotowi,

3) przedsiębiorstwo górnicze ponosi koszty rozbiórki obiektów po potrąceniu równowartości materiałów uzyskanych z rozbiórki.

Art.  73. 

Roszczenia z tytułu szkody górniczej nie mogą być dochodzone po upływie trzech lat od dnia ujawnienia się szkody. Okres ten dla szkody górniczej w zasiewach i uprawach wynosi jeden rok.

Art.  74. 

1. W sprawach unormowanych niniejszym rozdziałem orzekają komisje do spraw szkód górniczych; w pierwszej instancji - okręgowe komisje do spraw szkód górniczych przy okręgowych urzędach górniczych, w drugiej instancji - Odwoławcza Komisja do Spraw Szkód Górniczych przy Wyższym Urzędzie Górniczym.

2. Rada Ministrów określa w drodze rozporządzenia skład i sposób powoływania komisji do spraw szkód górniczych, ich organizację oraz siedziby i właściwość miejscową, kwalifikacje oraz zasady wynagradzania członków i pracowników komisji, a także przepisy o postępowaniu przed komisjami w zakresie nie unormowanym przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego.

Art.  75. 

1. Odwoławcza Komisja do Spraw Szkód Górniczych jest organem wyższego stopnia w stosunku do okręgowych komisji do spraw szkód górniczych.

2. Nadzór nad komisjami do spraw szkód górniczych sprawuje Prezes Wyższego Urzędu Górniczego.

3. W ramach sprawowanego nadzoru Prezes Wyższego Urzędu Górniczego może:

1) uchylać ostateczne orzeczenia komisji do spraw szkód górniczych na zasadach określonych w Kodeksie postępowania administracyjnego,

2) udzielać komisjom wytycznych w zakresie orzecznictwa w sprawach o szkody górnicze.

Art.  76. 

Osobom, którym nie służy roszczenie o naprawienie szkody górniczej z przyczyn określonych w art. 66, Prezes Wyższego Urzędu Górniczego może przyznać prawo do naprawienia tej szkody, jeżeli przemawiają za tym wyjątkowo ważne względy społeczne. Wysokość świadczeń z tego tytułu nie może naruszać zasad ustalonych w tym zakresie w prawie górniczym.

Art.  77. 

1. Komisja do spraw szkód górniczych wszczyna postępowanie na wniosek osoby zainteresowanej, przedsiębiorstwa górniczego, właściwego terenowego organu administracji państwowej stopnia podstawowego lub urzędu górniczego, a także z urzędu.

2. Postępowanie przed komisjami do spraw szkód górniczych toczy się według przepisów o postępowaniu administracyjnym, o ile prawo górnicze lub przepisy na nim oparte nie stanowią inaczej.

Art.  78. 

1. Orzeczenie komisji do spraw szkód górniczych ustala:

1) rodzaj i rozmiar szkody górniczej zaistniałej lub przewidywanej oraz osobę poszkodowanego,

2) sposób i zakres naprawienia szkody górniczej lub zastosowania budownictwa zastępczego, o którym mowa w art. 57 ust. 2,

3) osobę obowiązaną do naprawienia szkody górniczej,

4) koszty naprawienia szkody górniczej i przedsiębiorstwo górnicze obowiązane do zapłaty tych kosztów,

5) termin wykonania orzeczenia.

2. W uzasadnionych przypadkach komisja może na wniosek strony zmienić termin wykonania orzeczenia.

Art.  79. 

Komisja do spraw szkód górniczych może określić w orzeczeniu przybliżone koszty naprawienia szkody górniczej. W tym przypadku ostateczny koszt naprawienia szkody górniczej ustala komisja po wykonaniu orzeczenia.

Art.  80. 

Jeżeli po zakończeniu sprawy wynikła uzasadniona potrzeba wykonania dodatkowych robót albo zmiany sposobu naprawienia szkody górniczej, gdyż rozmiar szkody powiększył się do tego stopnia, że ustalony poprzednio sposób naprawienia byłby technicznie lub gospodarczo nieuzasadniony, komisja do spraw szkód górniczych może z urzędu lub na wniosek zainteresowanego wydać nowe orzeczenie, rozszerzające lub zmieniające ustalony zakres robót w celu naprawienia szkody górniczej oraz ustalające zakres zwiększenia się kosztów jej naprawienia.

Art.  81. 

1. Jeżeli prawo górnicze nie stanowi inaczej, strony mogą zawrzeć ugodę co do sposobu i terminu naprawienia szkody górniczej. Ugoda nie może zawierać postanowień sprzecznych z prawem i powinna być zawarta w formie pisemnej.

2. Ugoda powinna zawierać ustalenia, o których mowa w art. 78.

3. Ugoda wymaga dla swej ważności zarejestrowania w komisji do spraw szkód górniczych na wniosek jednej ze stron, zgłoszony w ciągu 2 tygodni od dnia zawarcia ugody. Komisja odmówi zarejestrowania, jeżeli treść ugody lub forma jej zawarcia sprzeciwiają się prawu.

4. Ugoda zawarta zgodnie z ust. 1-3 stanowi tytuł egzekucyjny.

5. Do ugód stosuje się odpowiednio przepisy art. 78 ust. 2 i art. 80.

6. W sprawach o naprawienie szkody górniczej według przepisu art. 59 oraz w sprawach, o których mowa w art. 65, zawarcie ugody nie jest dopuszczalne.

Art.  82. 

1. Komisja do spraw szkód górniczych może wydać zarządzenie tymczasowe celem zabezpieczenia nieruchomości, budynku lub innej części składowej nieruchomości przed rozszerzaniem się szkody górniczej. W zarządzeniu tymczasowym komisja określi termin jego wykonania oraz ustali, kto jest obowiązany do wykonania robót zabezpieczających.

2. Koszty wykonania zarządzenia wydanego na podstawie ust. 1 ponosi tymczasowo przedsiębiorstwo górnicze do czasu wydania orzeczenia w sprawie.

3. Komisja do spraw szkód górniczych może zarządzeniu wydanemu na podstawie ust. 1 nadać moc natychmiastowej wykonalności.

Art.  83. 

1. W przypadku zaniku wody wskutek robót górniczych komisja do spraw szkód górniczych wyda zarządzenie tymczasowe o obowiązku przedsiębiorstwa górniczego dostarczenia bezpłatnie poszkodowanym niezbędnej dla nich ilości wody do użytku domowego i dla potrzeb inwentarza. W razie niemożności wykonania tego obowiązku przez przedsiębiorstwo górnicze do dostarczenia wody obowiązana jest właściwa jednostka organizacyjna powołana do zaopatrywania ludności w wodę na koszt przedsiębiorstwa górniczego.

2. Do zarządzenia tymczasowego wydanego na podstawie ust. 1 stosuje się odpowiednio przepis art. 82 ust. 3.

Art.  84. 

1. W razie zagrożenia wskutek robót górniczych bezpieczeństwa i całości budynków lub innych części składowych nieruchomości, komisja do spraw szkód górniczych może w drodze orzeczenia nakazać wykonanie kotwienia zapobiegawczego lub innych robót zapobiegawczych. Orzeczenie to określi zakres wykonania kotwienia zapobiegawczego lub innych robót zapobiegawczych oraz osobę obowiązaną do wykonania tych robót. Przepis art. 82 ust. 3 stosuje się odpowiednio.

2. Koszty kotwienia zapobiegawczego lub innych robót zapobiegawczych ponosi przedsiębiorstwo górnicze, którego roboty górnicze zagrażają bezpieczeństwu i całości budynków lub innych części składowych nieruchomości.

3. Do wykonania kotwienia lub innych robót zapobiegawczych stosuje się odpowiednio przepisy o naprawianiu szkód górniczych.

Art.  85. 

Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia zasady i tryb egzekucji orzeczeń i tymczasowych zarządzeń komisji do spraw szkód górniczych.

Art.  86. 

1. Przedsiębiorstwo górnicze wypłaca kwoty na pokrycie kosztów naprawienia szkody górniczej ustalone w prawomocnym orzeczeniu komisji do spraw szkód górniczych lub w ugodzie zarejestrowanej zgodnie z art. 81 temu, kto został zobowiązany do naprawienia szkody albo komu należne jest odszkodowanie pieniężne.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku wydania zarządzenia tymczasowego na podstawie art. 82 lub orzeczenia na podstawie art. 84.

Art.  87. 

Przedsiębiorstwo górnicze, w którego nieruchomości powstała szkoda górnicza wskutek jego własnych robót górniczych, obowiązane jest samo do naprawienia szkody bez orzekania o tym obowiązku przez komisję do spraw szkód górniczych.

Art.  88.  ¹⁵

 Minister Górnictwa i Energetyki w porozumieniu z Ministrem Finansów ustala sposób i tryb planowania w zakresie naprawiania szkód górniczych.

Art.  89.  ¹⁶

1. Minister Finansów w porozumieniu z Ministrem Górnictwa i Energetyki i z zainteresowanymi ministrami ustala sposób tworzenia przez przedsiębiorstwa górnicze funduszów na pokrycie wszelkich kosztów naprawiania szkód górniczych, kosztów robót zabezpieczających, kotwienia zapobiegawczego i innych robót zapobiegawczych (fundusz szkód górniczych) oraz warunki i sposób dokonywania wypłaty sum z funduszu szkód górniczych.

2. Minister Finansów ustala w porozumieniu z Ministrem Górnictwa i Energetyki sposób pokrywania kosztów naprawiania szkód górniczych przez przedsiębiorstwa górnicze, które nie tworzą funduszu szkód górniczych.

Art.  90. 

1. Przepisów niniejszego rozdziału nie stosuje się do szkód górniczych o szczególnie dużym zasięgu lub rozmiarze, zwłaszcza w postaci istotnego przeobrażenia terenu lub zaniku wody na znacznym terenie.

2. Ustalenie, że szkoda górnicza wystąpiła w szczególnie dużym zasięgu lub rozmiarze (ust. 1), następuje w drodze uchwały Rady Ministrów, która równocześnie postanowi o sposobie naprawienia szkody i pokrycia kosztów.

3. W przypadkach określonych w ust. 1 i 2 komisja do spraw szkód górniczych może wydać tymczasowe zarządzenie o obowiązku dostarczania wody stosownie do art. 83.

Rozdział  III

Rekultywacja terenów górniczych.

Art.  91. 

Tereny górnicze przekształcone w związku z działalnością górniczą podlegają rekultywacji stosownie do przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych i o rekultywacji gruntów oraz zgodnie z przepisami prawa górniczego.

Art.  92. 

1. Przedsiębiorstwo górnicze jest obowiązane w miarę postępu eksploatacji złoża likwidować stopniowo wyrobiska górnicze, przeprowadzać rekultywację gruntów i przygotować je do zagospodarowania stosownie do przepisów szczególnych.

2. Przedsiębiorstwo górnicze przekazuje tereny zrekultywowane organom właściwym do ich zagospodarowania.

DZIAŁ  VI

WYDOBYWANIE KOPALIN.

Rozdział  I

Przepisy ogólne.

Art.  93. 

Kopaliny mogą być wydobywane jedynie z zachowaniem przepisów prawa górniczego i zgodnie z narodowymi planami gospodarczymi.

Art.  94. 

1. Eksploatacja złoża kopaliny powinna być prowadzona w sposób gospodarczo uzasadniony, który zapewnia racjonalne wydobycie kopaliny i ogranicza możliwość powodowania szkód górniczych.

2. Przy eksploatacji złoża kopaliny należy mieć na względzie eksploatację sąsiednich złóż kopalin oraz zapewnić możliwość wykorzystania odpadów powstałych przy eksploatacji.

Art.  95. 

Porzucenie złoża kopaliny w takich warunkach, że późniejsze jej wydobywanie staje się technicznie niemożliwe lub gospodarczo niecelowe, jest niedozwolone, z wyjątkiem przypadków, gdy wymaga tego inny ważniejszy interes społeczny, a przede wszystkim bezpieczeństwo życia i zdrowia ludzkiego.

Art.  96. 

1. Przedsiębiorstwo górnicze obowiązane jest przedsiębrać środki niezbędne dla ochrony i wykorzystania zasobów złoża, jak również dla ochrony powierzchni oraz wód powierzchniowych i podziemnych, stosownie do obowiązujących przepisów oraz zasad techniki górniczej.

2. Przedsiębiorstwo górnicze jest obowiązane w toku budowy lub rozbudowy zakładu górniczego oraz w toku eksploatacji złoża kopaliny prowadzić bieżąco ewidencję zasobów złoża stosownie do przepisów szczególnych.

Art.  97. 

Na terenach podlegających ochronie na mocy przepisów szczególnych mogą być prowadzone roboty górnicze tylko w zakresie dopuszczalnym według tych przepisów.

Art.  98. 

Na wniosek zainteresowanego ministra lub terenowego organu administracji państwowej stopnia wojewódzkiego minister właściwy ze względu na przedsiębiorstwo górnicze może zakazać z uwagi na interes społeczny prowadzenia robót górniczych na określonych terenach.

Rozdział  II

Planowanie górnicze.

Art.  99. 

1. Przedsiębiorstwo górnicze sporządza w nawiązaniu do wieloletnich planów produkcyjnych przedsiębiorstwa górniczego i programu ochrony terenów górniczych (art. 52) dla każdego zakładu górniczego plan ruchu, który powinien w szczególności zapewniać:

1) prawidłowość wykonania przez zakład górniczy zadań produkcyjnych,

2) bezpieczeństwo i higienę pracy załogi zakładu górniczego,

3) prawidłową gospodarkę złożem,

4) ochronę budowli, urządzeń i wyrobisk zakładu górniczego i sąsiednich zakładów górniczych,

5) ochronę sąsiednich złóż kopalin,

6) ochronę wód powierzchniowych i podziemnych,

7) ochronę powierzchni w związku z robotami górniczymi w zakresie uzasadnionym interesem społecznym oraz likwidację i zagospodarowanie wyrobisk odkrywkowych w miarę postępu eksploatacji.

2. Przedsiębiorstwo górnicze przedkłada plan ruchu do zatwierdzenia okręgowemu urzędowi górniczemu.

3. Okręgowy urząd górniczy może nakazać zmianę planu ruchu ze względu na obowiązujące przepisy oraz zasady prawidłowej techniki górniczej.

4. W przypadku braku decyzji okręgowego urzędu górniczego w sprawie zatwierdzenia planu ruchu przed datą rozpoczęcia jego wykonywania przedsiębiorstwo górnicze może przystąpić do wykonywania tego planu.

5. Prezes Wyższego Urzędu Górniczego ustala w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami zasady sporządzania planu ruchu oraz tryb jego zatwierdzania.

Art.  100. 

1. Ruch zakładu górniczego odbywa się według zatwierdzonego planu ruchu.

2. Zmiana lub uzupełnienie planu określonego w ust. 1 może nastąpić tylko w przypadkach zmiany naturalnych lub technicznych warunków wydobywania kopaliny i z zastrzeżeniem uprzedniego zatwierdzenia tych zmian i uzupełnień przez okręgowy urząd górniczy.

Art.  101. 

W wyjątkowych przypadkach, gdy wskutek nieprzewidzianych okoliczności wyniknie potrzeba natychmiastowego odstąpienia od zatwierdzonego planu ruchu ze względu na bezpieczeństwo życia i zdrowia ludzkiego lub ochronę zakładu górniczego, przedsiębiorstwo górnicze może odstąpić od tego planu. Kierownictwo zakładu górniczego obowiązane jest zawiadomić o tym w ciągu trzech dni okręgowy urząd górniczy celem uzyskania jego zgody. W przypadku braku zgody okręgowego urzędu górniczego dalszy ruch zakładu może być prowadzony tylko według zatwierdzonego planu.

Rozdział  III

Ruch zakładu górniczego.

Art.  102. 

1. Ruch zakładu górniczego powinien być prowadzony według zasad techniki górniczej oraz w taki sposób, aby życie i zdrowie ludzkie ani interes społeczny nie były narażone na niebezpieczeństwo.

2. Przedsiębiorstwo górnicze obowiązane jest usunąć niezwłocznie spowodowane ruchem zakładu górniczego niebezpieczeństwo dla życia ludzkiego oraz dla interesu społecznego i przedsięwziąć wszelkie środki zabezpieczające na przyszłość.

Art.  102a. 

1. 17  Przedsiębiorstwa górnicze uczestniczą w kosztach działalności Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego oraz okręgowych stacji ratownictwa górniczego.

2. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa:

1) rodzaje przedsiębiorstw górniczych obowiązanych do świadczeń określonych w ust. 1,

2) wielkość wnoszonej opłaty.

Art.  103. 

Prezes Rady Ministrów wydaje w drodze rozporządzenia przepisy w sprawach:

1) bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach górniczych,

2) bezpieczeństwa pożarowego w zakładach górniczych,

3) filarów ochronnych,

4) nabywania, przechowywania i używania środków strzałowych w zakładach górniczych.

Art.  104. 

1. Właściwi ministrowie wydają w porozumieniu z Prezesem Wyższego Urzędu Górniczego szczegółowe przepisy w sprawach prowadzenia ruchu i gospodarki złożem w podległych im zakładach górniczych.

2. Tryb wydawania przepisów technicznych o eksploatacji kolei zakładów górniczych normują przepisy o kolejach.

Art.  105. 

Przepisy wydane na podstawie art. 103 mogą określać szczególne wymagania techniki budowlanej ze względu na wpływ robót górniczych na powierzchnię.

Art.  106. 

Przedsiębiorstwo górnicze obowiązane jest zawiadomić okręgowy urząd górniczy co najmniej na 14 dni naprzód o zamierzonym rozpoczęciu albo wstrzymaniu w całości lub w części ruchu zakładu górniczego. W przypadku konieczności natychmiastowego wstrzymania ruchu zawiadomienie powinno być dokonane w ciągu 3 dni po wstrzymaniu ruchu.

Art.  107. 

1. Kierownik ruchu zakładu górniczego obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić okręgowy urząd górniczy o każdym zaszłym w zakładzie górniczym wypadku lub o niebezpieczeństwie, zagrażającym interesowi społecznemu, w szczególności życiu lub zdrowiu ludzkiemu albo urządzeniom użyteczności publicznej.

2. O zdarzeniach określonych w ust. 1 kierownik ruchu zakładu górniczego obowiązany jest ponadto zawiadomić niezwłocznie inne właściwe organy państwowe.

DZIAŁ  VII

KIEROWNICTWO I DOZÓR RUCHU ZAKŁADU GÓRNICZEGO.

Art.  108. 

Ruch zakładu górniczego może być prowadzony tylko pod kierownictwem i dozorem osób, które uzyskały zatwierdzenie okręgowego urzędu górniczego.

Art.  109. 

1. Przedsiębiorstwo górnicze jest obowiązane wyznaczyć dla każdego zakładu górniczego kierownika ruchu tego zakładu oraz w dostatecznej liczbie osoby sprawujące kierownictwo działów ruchu i dozór ruchu.

2. Prezes Wyższego Urzędu Górniczego ustala sposób zgłaszania przez przedsiębiorstwa górnicze osób określonych w ust. 1 do okręgowego urzędu górniczego oraz zasady i tryb ich zatwierdzania przez te urzędy.

Art.  110. 

Przedsiębiorstwo górnicze obowiązane jest zgłosić okręgowemu urzędowi górniczemu osobę dyrektora (kierownika) przedsiębiorstwa górniczego oraz pracowników przedsiębiorstwa wyznaczonych do sprawowania nadzoru nad kierownictwem i dozorem ruchu zakładu górniczego z podaniem zakresu czynności tych osób.

Art.  111. 

Jednostka organizacyjna, która bezpośrednio nadzoruje i kontroluje działalność przedsiębiorstwa górniczego, obowiązana jest zgłosić w okręgowym urzędzie górniczym dyrektora jednostki oraz tych swoich pracowników, którzy powołani są do sprawowania nadzoru nad kierownictwem i dozorem ruchu zakładu górniczego z podaniem zakresu czynności tych pracowników. Przepis powyższy nie dotyczy ministerstw i urzędów centralnych.

Art.  112. 

Okręgowy urząd górniczy może nakazać ustanowienie szczególnych stanowisk kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego, jeżeli zachodzi tego potrzeba ze względu na warunki bezpieczeństwa.

Art.  113. 

Prezes Wyższego Urzędu Górniczego w porozumieniu z właściwymi ministrami określa warunki ogólne, naukowe i zawodowe, jakie powinny spełniać osoby mające sprawować kierownictwo lub dozór ruchu zakładu górniczego.

Art.  114. 

1. Okręgowy urząd górniczy zatwierdza osobę mającą sprawować kierownictwo lub dozór ruchu zakładu górniczego, jeżeli odpowiada wymaganym warunkom.

2. Okręgowy urząd górniczy cofnie zatwierdzenie, jeżeli osoba sprawująca kierownictwo lub dozór ruchu zakładu górniczego utraci którykolwiek z wymaganych warunków albo w wyniku postępowania sądowego lub dyscyplinarnego zostanie pozbawiona prawa pełnienia czynności kierownictwa lub dozoru ruchu zakładu górniczego.

Art.  115. 

Osoby kierownictwa i dozoru ruchu oraz inni pracownicy techniczni zatrudnieni w ruchu zakładu górniczego, którzy podlegają zatwierdzeniu przez okręgowy urząd górniczy albo zgłoszeniu do okręgowego urzędu górniczego, a także osoby podlegające zgłoszeniu w myśl art. 110 i 111, odpowiadają dyscyplinarnie za naruszenie obowiązków przewidzianych w prawie górniczym oraz za nieprzestrzeganie zarządzeń urzędów górniczych, niezależnie od odpowiedzialności karnej, cywilnej i porządkowej.

Art.  116. 

1. W sprawach dyscyplinarnych osób wymienionych w art. 115 orzekają w pierwszej instancji komisje dyscyplinarne przy okręgowych urzędach górniczych, w drugiej instancji - Wyższa Komisja Dyscyplinarna. Komisja ta działa przy Wyższym Urzędzie Górniczym.

2. Prezes Rady Ministrów w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami ustali w drodze rozporządzenia organizację i sposób powoływania komisji dyscyplinarnych, postępowanie dyscyplinarne oraz organy powołane do wykonywania kar.

Art.  117. 

Komisje dyscyplinarne określone w art. 116 wymierzają kary:

1) upomnienia,

2) nagany,

3) zawieszenia w pełnieniu określonych czynności na okres do 2 lat,

4) pozbawienia prawa pełnienia określonych czynności.

Art.  118. 

W sprawach dyscyplinarnych dyrektorów i naczelnych inżynierów jednostek organizacyjnych, sprawujących bezpośredni nadzór nad działalnością przedsiębiorstw górniczych, orzeka w pierwszej instancji Wyższa Komisja Dyscyplinarna. Od orzeczenia tej komisji służy odwołanie do Prezesa Rady Ministrów.

Art.  119. 

1. Okręgowy urząd górniczy może osobę określoną w art. 115 zawiesić w pełnieniu czynności w czasie toczącego się postępowania dyscyplinarnego.

2. Przed wszczęciem postępowania dyscyplinarnego okręgowy urząd górniczy może zawiesić osobę określoną w art. 115 w pełnieniu czynności w przypadku prowadzenia ruchu z naruszeniem przepisów art. 102. O zawieszeniu okręgowy urząd górniczy zawiadamia niezwłocznie Wyższy Urząd Górniczy.

3. Wniesienie odwołania od zarządzeń wydanych na podstawie ust. 1 lub 2 nie wstrzymuje ich wykonania.

Art.  120. 

1. Na wniosek ukaranego uzasadniony nienaganną pracą komisja dyscyplinarna, która wydała w pierwszej instancji orzeczenie, może po upływie pięciu lat od daty jego uprawomocnienia się orzec zatarcie skazania.

2. W razie orzeczenia o zatarciu skazania karę uważa się za niebyłą, a wszelkie wpisy o ukaraniu podlegają wykreśleniu.

DZIAŁ  VIII

MIERNICTWO GÓRNICZE.

Art.  121. 

1. Przedsiębiorstwo górnicze obowiązane jest posiadać dokumentację mierniczo-geologiczną, sporządzoną przez osoby uprawnione, i stale uzupełniać tę dokumentację w miarę postępu robót.

2. Prezes Wyższego Urzędu Górniczego w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych, ministrami sprawującymi nadzór nad przedsiębiorstwami górniczymi oraz Prezesem Centralnego Urzędu Geologii ustala rodzaje dokumentacji mierniczo-geologicznej, o której mowa w ust. 1, oraz sposób i terminy sporządzania i uzupełniania tej dokumentacji.

Art.  122. 

W przypadku braku wymaganych przez przepisy pomiarów lub dokumentacji mierniczo-geologicznej albo wadliwości w ich wykonaniu okręgowy urząd górniczy może zarządzić sporządzenie lub uzupełnienie pomiarów albo dokumentacji przez osobę uprawnioną.

Art.  123. 

1. Przedsiębiorstwo górnicze obowiązane jest przedkładać dokumentację mierniczo-geologiczną urzędowi górniczemu.

2. Prezes Wyższego Urzędu Górniczego w porozumieniu z właściwymi ministrami ustali sposób i terminy przedkładania dokumentacji mierniczo-geologicznej.

Art.  124. 

1. Do przedsiębiorstw górniczych oraz górniczej służby mierniczej stosuje się przepisy o państwowej służbie geodezyjnej i kartograficznej, o ile prawo górnicze nie stanowi inaczej.

2. Kontrolę i nadzór nad działalnością górniczej służy mierniczej w zakresie pomiarów złóż kopalin i wyrobisk górniczych, pomiarów realizacyjnych i inwentaryzacyjnych związanych z budową i ruchem zakładów górniczych oraz pomiarów odkształceń górotworu i powierzchni spowodowanych eksploatacją górniczą - sprawują urzędy górnicze.

3. Urzędy górnicze sprawują kontrolę i nadzór nad wykonywanymi przez górniczą służbę mierniczą robotami geodezyjnymi, nie określonymi w ust. 2, w zakresie i trybie ustalonym przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego.

Art.  125. 

1. Działalność mierniczą, określoną w art. 121, w zakresie niezbędnym dla budowy lub ruchu zakładów górniczych, wykonuje górnicza służba miernicza.

2. Osobami uprawnionymi do sporządzania dokumentacji mierniczo-geologicznej są: mierniczy górniczy oraz w zakresie ustalonym art. 127 ust. 3 geolog górniczy i asystent mierniczego górniczego.

3. Przepisy prawa górniczego dotyczące mierniczych górniczych stosuje się odpowiednio do asystentów mierniczego górniczego.

4. Przedsiębiorstwo górnicze obowiązane jest zgłosić okręgowemu urzędowi górniczemu osoby wymienione w ust. 2 ze wskazaniem powierzonych im czynności.

5. Przyjęcie i zwolnienie ze stanowiska mierniczego górniczego i geologa górniczego w przedsiębiorstwie górniczym wymaga zgody jednostki nadrzędnej nad tym przedsiębiorstwem.

6. Osobom wymienionym w ust. 2 przysługują uprawnienia osób sprawujących kierownictwo i dozór ruchu zakładu górniczego.

Art.  126. 

Prezes Wyższego Urzędu Górniczego określa warunki ogólne, naukowe i zawodowe, jakie powinny spełniać osoby mające wykonywać czynności mierniczego górniczego, geologa górniczego lub asystenta mierniczego górniczego.

Art.  127. 

1. Dokumentem mierniczym wymaganym przez prawo górnicze jest dokumentacja mierniczo-geologiczna, podpisana przez mierniczego górniczego, geologa górniczego lub asystenta mierniczego górniczego, w zakresie powierzonych im czynności. Przepis ten nie dotyczy map sytuacyjno-wysokościowych sporządzonych przez inne organy państwowej służby geodezyjnej i kartograficznej w zakresie ich właściwości.

2. Uprawnienia do wykonywania czynności mierniczego górniczego, geologa górniczego i asystenta mierniczego górniczego stwierdza Wyższy Urząd Górniczy.

3. Prezes Wyższego Urzędu Górniczego w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Prezesem Centralnego Urzędu Geologii określi zakres czynności zawodowych geologa górniczego i asystenta mierniczego górniczego.

4. Wyższy Urząd Górniczy prowadzi rejestr mierniczych górniczych, geologów górniczych i asystentów mierniczego górniczego. Tryb i zasady prowadzenia rejestru ustali Prezes Wyższego Urzędu Górniczego w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Prezesem Centralnego Urzędu Geologii.

Art.  128. 

Wyższy Urząd Górniczy skreśli z rejestru mierniczego górniczego, geologa górniczego lub asystenta mierniczego górniczego, który utracił którykolwiek z wymaganych warunków albo w wyniku postępowania sądowego lub dyscyplinarnego został pozbawiony prawa pełnienia zawodowych czynności.

Art.  129. 

Mierniczy górniczy i geolog górniczy obowiązani są wykonywać swoje obowiązki zgodnie z obowiązującymi przepisami i według wymagań nauki i techniki.

Art.  130. 

Mierniczy górniczy i geolog górniczy przy wykonywaniu czynności zawodowych mają prawo wkraczać na cudze nieruchomości i umieszczać górnicze znaki miernicze. Przepis art. 29 stosuje się odpowiednio.

Art.  131. 

Mierniczy górniczy i geolog górniczy odpowiadają za naruszenie swoich obowiązków przewidzianych w prawie górniczym dyscyplinarnie, niezależnie od odpowiedzialności karnej, cywilnej i porządkowej.

Art.  132. 

1. W sprawach dyscyplinarnych mierniczych górniczych, geologów górniczych i asystentów mierniczego górniczego orzekają komisje dyscyplinarne przewidziane w art. 116.

2. Komisje dyscyplinarne wymierzają w sprawach określonych w ust. 1 kary przewidziane w art. 117, z tym że zamiast kar przewidzianych w art. 117 pkt 3 i 4 wymierzają karę zawieszenia w pełnieniu czynności mierniczego górniczego, geologa górniczego lub asystenta mierniczego górniczego na okres do 2 lat albo karę pozbawienia prawa pełnienia tych czynności.

Art.  133. 

1. Wyższy Urząd Górniczy może mierniczego górniczego, geologa górniczego lub asystenta mierniczego górniczego zawiesić w wykonywaniu czynności zawodowych w czasie toczącego się postępowania dyscyplinarnego.

2. Okręgowy urząd górniczy może przed wszczęciem postępowania dyscyplinarnego tymczasowo zawiesić mierniczego górniczego, geologa górniczego lub asystenta mierniczego górniczego w pełnieniu czynności zawodowych w przypadku dopuszczenia się poważnych uchybień w wykonywaniu tych czynności. O zawieszeniu okręgowy urząd górniczy zawiadamia równocześnie Wyższy Urząd Górniczy, który potwierdza lub uchyla tymczasowe zawieszenie.

3. Wniesienie odwołania od zarządzeń, wydanych na podstawie ust. 1 lub 2, nie wstrzymuje ich wykonania.

Art.  134. 

Przepis art. 120 stosuje się również do osób wymienionych w art. 132 ust. 1.

DZIAŁ  IX

ZAŁOGA ZAKŁADU GÓRNICZEGO.

Art.  135. 

Ogół pracowników zatrudnionych w ruchu zakładu górniczego stanowi załogę górniczą tego zakładu.

Art.  136. 

1. Każdy członek załogi górniczej obowiązany jest znać przepisy bezpieczeństwa pożarowego oraz bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujące w zakładzie górniczym, w zakresie wymaganym dla wykonywania określonej pracy.

2. Przedsiębiorstwo górnicze obowiązane jest przeszkolić członka załogi w zakresie znajomości przepisów określonych w ust. 1 i nie może zatrudniać pracownika, który nie wykazał się dostateczną znajomością tych przepisów.

3. Przedsiębiorstwo górnicze obowiązane jest dostarczyć członkowi załogi za pokwitowaniem odpowiedni wyciąg z przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, obowiązujących w zakładzie górniczym.

Art.  137. 

1. Dopuszczenie członka załogi do wykonywania w ruchu zakładu górniczego czynności wymagających szczególnych kwalifikacji dozwolone jest jedynie po uprzednim stwierdzeniu posiadania kwalifikacji wymaganych przepisami.

2. Właściwy minister określa, które stanowiska pracy w ruchu zakładu górniczego, poza stanowiskami kierownictwa i dozoru ruchu, górniczej służby mierniczej i górniczej służby geologicznej, wymagają szczególnych kwalifikacji, rodzaj tych kwalifikacji oraz sposób ich stwierdzania.

Art.  138. 

1. Członek załogi górniczej obowiązany jest do dyscypliny górniczej i za jej naruszenie ponosi przewidzianą prawem odpowiedzialność.

2. Dyscyplina górnicza polega w szczególności na:

1) przestrzeganiu przepisów bezpieczeństwa pożarowego oraz bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie górniczym,

2) przestrzeganiu przepisów normujących organizację i technikę pracy w zakładzie górniczym,

3) ścisłym wykonywaniu poleceń osób przełożonych oraz zarządzeń urzędów górniczych,

4) obowiązku dbałości o należyty stan wyrobisk górniczych, maszyn, narzędzi, urządzeń i instalacji zakładu górniczego,

5) obowiązku współdziałania z innymi członkami załogi górniczej i pomocy dla usunięcia zagrożenia bezpieczeństwa ruchu lub bezpieczeństwa pracy w zakładzie górniczym,

6) przestrzeganiu porządku w zakładzie górniczym,

7) przestrzeganiu przepisów regulaminu pracy.

Art.  139. 

1. Przedsiębiorstwo górnicze powinno podać do wiadomości załogi zakładu górniczego regulamin pracy obowiązujący w zakładzie górniczym.

2. Właściwy minister w porozumieniu z zarządem głównym odpowiedniego związku zawodowego wydaje ramowe regulaminy pracy w zakładach górniczych. Regulamin pracy powinien przewidywać zasady i tryb wymierzania kar porządkowych pieniężnych zgodnie z przepisami prawa.

Art.  140. 

Każdy członek załogi górniczej, który spostrzeże jakiekolwiek niebezpieczeństwo zagrażające pracującym lub ruchowi zakładu górniczego albo stwierdzi uszkodzenie w urządzeniach zakładu górniczego lub ich nieprawidłowe działanie, obowiązany jest niezwłocznie ostrzec osoby bezpośrednio zagrożone, podjąć dostępne mu środki w celu usunięcia niebezpieczeństwa oraz zawiadomić o niebezpieczeństwie najbliższą osobę sprawującą kierownictwo lub dozór ruchu.

Art.  141. 

1. Członkom załóg górniczych przysługują szczególne uprawnienia w zakresie:

1) praw honorowych,

2) płac,

3) opieki socjalnej i zdrowotnej,

4) czasu pracy i wypoczynku,

5) zaopatrzenia emerytalnego.

2. Rada Ministrów ustala zakres określonych w ust. 1 pkt 2-4 uprawnień oraz warunki korzystania z nich ze względu na rodzaj i charakter wykonywanej pracy.

3. Rada Ministrów może przyznać uprawnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 2-4, również innym kategoriom pracowników przemysłów górniczych, jak również określonym kategoriom pracowników organów administracji państwowej, urzędów górniczych oraz szkół i instytucji naukowych górniczych.

4. Uprawnienia w zakresie praw honorowych i uprawnienia emerytalne członków załóg górniczych regulują odrębne przepisy.

DZIAŁ  X

LIKWIDACJA ZAKŁADU GÓRNICZEGO.

Art.  142. 

1. Przedsiębiorstwo górnicze, które zamierza zaniechać w całości lub w części eksploatacji złoża kopaliny, jest obowiązane zabezpieczyć wyrobiska górnicze, w szczególności szyby, otwory wiertnicze i wyrobiska odkrywkowe, ze względu na bezpieczeństwo publiczne, ochronę powierzchni i znajdujących się na niej budynków i urządzeń, ochronę wód powierzchniowych i podziemnych oraz ochronę zadrzewienia i upraw roślinnych. Przedsiębiorstwo górnicze jest obowiązane ponadto zabezpieczyć złoże kopaliny, o ile nie zostało ono całkowicie wyeksploatowane, oraz zabezpieczyć sąsiednie złoża kopalin i urządzenia pobliskich zakładów górniczych.

2. Wykonywanie wszelkich robót potrzebnych dla zabezpieczeń wymienionych w ust. 1 obciąża przedsiębiorstwo górnicze, które prowadziło ostatnio eksploatację złoża.

Art.  143. 

Likwidacja zakładu górniczego lub jego odrębnych części, prowadzących samodzielny ruch górniczy, może być podjęta na podstawie decyzji właściwego ministra. W decyzji należy określić podlegający likwidacji zakład lub jego odrębną część oraz przedsiębiorstwo górnicze obowiązane do wykonania likwidacji, datę rozpoczęcia i zakończenia likwidacji, a także sposób likwidacji.

Art.  144. 

1. Przedsiębiorstwo górnicze obowiązane do wykonania likwidacji zakładu górniczego lub jego części sporządza plan ruchu likwidowanego zakładu górniczego lub jego części.

2. Plan ruchu likwidowanego zakładu górniczego lub jego części powinien uwzględniać przepisy o ochronie terenów górniczych i przepisy regulujące rekultywację terenów górniczych.

Art.  145. 

1. Plan ruchu określony w art. 144 sporządza się stosując odpowiednio przepisy art. 99-101, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

2. Okręgowy urząd górniczy zatwierdza bądź nakazuje zmianę planu ruchu likwidowanego zakładu górniczego lub jego części w porozumieniu z właściwym terenowym organem administracji państwowej stopnia wojewódzkiego.

Art.  146.  ¹⁸

 (skreślony).

DZIAŁ  XI

PAŃSTWOWA RADA GÓRNICTWA.

Art.  147.  ¹⁹

 (skreślony).

DZIAŁ  XII

NADZÓR URZĘDÓW GÓRNICZYCH.

Art.  148. 

Urzędy górnicze są właściwe w sprawach:

1) nadzoru i kontroli nad przestrzeganiem prawa górniczego, w szczególności w zakresie:

a) bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa pożarowego w zakładach górniczych,

b) ochrony powierzchni przed szkodami górniczymi,

c) gospodarki eksploatacyjnej złożami kopalin,

d) ochrony interesu społecznego przed ujemnymi wpływami działalności górniczej,

e) budowy i rozbudowy zakładów górniczych,

2) innych przewidzianych prawem górniczym lub przepisami szczególnymi.

Art.  149. 

1. Urzędy górnicze wydają zezwolenia na nabywanie, przechowywanie i używanie środków strzałowych dla potrzeb zakładu górniczego.

2. Prezes Wyższego Urzędu Górniczego określa zasady i tryb wydawania zezwoleń, o których mowa w ust. 1.

Art.  150. 

1. Pracownicy urzędów górniczych przy wykonywaniu kontroli i nadzoru mają prawo wstępu do zakładów górniczych oraz należących do nich urządzeń technicznych.

2. Kierownictwo ruchu zakładu górniczego obowiązane jest udostępnić urzędom górniczym wszelkie materiały i dokumenty niezbędne dla kontroli i nadzoru oraz udzielać wyjaśnień w sprawach ruchu technicznego zakładu górniczego.

Art.  151. 

1. Okręgowy urząd górniczy przy wykonywaniu kontroli i nadzoru nad przedsiębiorstwami górniczymi może wydawać niezbędne zarządzenia w przypadku nieprzestrzegania przepisów albo zagrożenia bezpieczeństwa życia i zdrowia ludzkiego, a także wstrzymać ruch zakładu górniczego w całości lub w części w razie stwierdzenia niebezpieczeństwa zagrażającego bezpośrednio zakładowi lub ważnemu interesowi społecznemu.

2. Wniesienie odwołania od zarządzeń wydanych na podstawie ust. 1 nie wstrzymuje ich wykonania.

Art.  152. 

1. W razie grożącego niebezpieczeństwa lub w razie wypadku okręgowy urząd górniczy obowiązany jest ustalić stan faktyczny i przyczyny zagrożenia lub wypadku.

2. W przypadkach określonych w ust. 1 okręgowy urząd górniczy sprawuje nadzór nad akcją zapobiegawczą i ratowniczą prowadzoną przez zakład górniczy, a gdy uzna, że akcja zapobiegawcza lub ratownicza prowadzona jest nienależycie, może zażądać zmiany jej kierownictwa lub objąć kierownictwo akcji.

DZIAŁ  XIII

PRZEPISY KARNE.

Art.  153. 

1. Kto:

1) wydobywa kopaliny bez zezwolenia wymaganego przez przepisy prawa górniczego lub wbrew warunkom zezwolenia,

2) będąc obowiązany do przestrzegania nakazów lub zakazów, zawartych w przepisach wydanych na podstawie art. 103, w zakresie zagrożeń: pożarowych, gazowych, pyłowych, wodnych, w związku z jazdą ludzi szybami oraz w związku z nabywaniem, przechowywaniem i używaniem materiałów wybuchowych w zakładach górniczych - wykracza przeciwko tym ukazom i zakazom,

3) prowadzi ruch zakładu górniczego bez zatwierdzonego planu ruchu albo niezgodnie z tym planem,

4) nie dopełnia obowiązków określonych w art. 140,

podlega karze aresztu do 3 miesięcy lub karze grzywny do 5.000 zł.

2. Kto:

1) będąc obowiązany do przestrzegania nakazów lub zakazów, zawartych w art. 97, 98, 136 ust. 2 i 3 lub art. 137 ust. 1 albo w przepisach wydanych na podstawie art. 103 w zakresie innych czynów niż określone w ust. 1 pkt 1, art. 121 ust. 2, art. 137 ust. 2, wykracza przeciwko tym nakazom lub zakazom,

2) wykracza przeciwko nakazom zawartym w art. 107,

3) wbrew obowiązkowi przewidzianemu w art. 99 nie sporządza planu ruchu zakładu górniczego albo nie składa tego planu w terminie przepisanym okręgowemu urzędowi górniczemu do zatwierdzenia,

4) bez uzyskania zatwierdzenia okręgowego urzędu górniczego wykonuje czynności kierownictwa lub dozoru ruchu zakładu górniczego albo wykonuje te czynności wbrew zarządzeniu o zawieszeniu w pełnieniu czynności (art. 119),

5) nie mając stwierdzonych przez Wyższy Urząd Górniczy uprawnień, wykonuje czynności mierniczego górniczego, geologa górniczego lub asystenta mierniczego górniczego (art. 127 ust. 2) albo wykonuje te czynności wbrew zarządzeniu o zawieszeniu w pełnieniu czynności (art. 133),

6) nie stosuje się do zarządzeń okręgowego urzędu górniczego, wydanych na podstawie art. 151,

podlega karze grzywny do 5.000 zł.

3. Kary za czyny określone w ust. 1 i 2 wymierzają kolegia do spraw wykroczeń przy urzędach górniczych. Orzekanie następuje na zasadach i w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.

Art.  154. 

1. W sprawach o przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu i prawidłowemu funkcjonowaniu zakładu górniczego urzędy górnicze, a gdyby to było niemożliwe, kierownictwo przedsiębiorstwa lub zakładu górniczego, składając zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa stosownie do przepisów Kodeksu postępowania karnego, obowiązane są jednocześnie poczynić wszystko, co potrzeba, aby zabezpieczyć ślady i dowody przestępstwa.

2. W sprawach określonych w ust. 1 prokurator może w toku śledztwa zlecić urzędowi górniczemu dokonanie pod jego nadzorem poszczególnych czynności śledczych.

DZIAŁ  XIV

PRZEPISY PRZEJŚCIOWE I KOŃCOWE.

Art.  155. 

Z dniem wejścia w życie prawa górniczego tracą moc z samego prawa postanowienia umów zawartych z właścicielami nieruchomości, o ile dotyczą prawa wydobywania kopalin.

Art.  156. 

Tracą moc z samego prawa i ulegają wykreśleniu z ksiąg wieczystych wszelkie wpisy dotyczące nadań górniczych i prawa wydobywania kopalin.

Art.  157. 

Termin przewidziany w art. 55 dla dochodzenia roszczeń z tytułu szkód górniczych ujawnionych po dniu 9 maja 1945 r. w budynkach mieszkalnych nadających się do naprawy biegnie od dnia wejścia w życie prawa górniczego.

Art.  158. 

Zezwolenia na poszukiwania złóż kopalin udzielone na podstawie dotychczas obowiązujących przepisów tracą moc z upływem 6 miesięcy od dnia wejścia w życie prawa górniczego. Do poszukiwań prowadzonych na podstawie tych zezwoleń stosuje się odpowiednie przepisy prawa górniczego.

Art.  159. 

Spółdzielnie i osoby nie będące wykonawcami narodowych planów gospodarczych, które w dniu wejścia w życie niniejszego prawa górniczego posiadają uprawnienia do wydobywania kopalin, zachowują nadal te uprawnienia, jeżeli złożą w terminie 3 miesięcy od daty wejścia w życie prawa górniczego wniosek o udzielenie zezwolenia przewidzianego w art. 5. Uprawnienie to wygasa w przypadku odmownego załatwienia wniosku.

Art.  160. 

1. Osoby sprawujące czynności kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego, które w chwili wejścia w życie prawa górniczego miały na podstawie dotychczas obowiązujących przepisów uprawnienia do sprawowania tych czynności, zachowują nadal te uprawnienia.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do mierniczych górniczych i asystentów mierniczego górniczego.

Art.  161. 

Sprawy wszczęte na podstawie dotychczasowych przepisów, a nie zakończone przed wejściem w życie prawa górniczego, będą rozstrzygane według przepisów tego prawa.

Art.  162. 

Postępowanie toczące się przed sądami powszechnymi lub komisjami arbitrażowymi w sprawach o roszczenia z tytułu szkód górniczych, nie zakończone prawomocnym orzeczeniem przed wejściem w życie prawa górniczego, ulega umorzeniu z mocy samego prawa. Akta tych spraw sądy powszechne i komisje arbitrażowe przekażą właściwym komisjom do spraw szkód górniczych celem rozstrzygnięcia sprawy na zasadach prawa górniczego i w trybie przewidzianym w tym prawie.

Art.  163. 

Nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy w zakładach górniczych podlegających przepisom prawa górniczego sprawują urzędy górnicze.

Art.  164. 

Z dniem wejścia w życie prawa górniczego tracą moc wszelkie przepisy w sprawach unormowanych tym prawem, w szczególności:

1) austriacka państwowa ustawa naftowa z dnia 11 maja 1884 r. (Dz. U. p. austr. nr 71 z późniejszymi zmianami),

2) krajowa ustawa z dnia 22 marca 1908 r. regulująca prawo wydobywania minerałów, które nadają się do użytku z powodu zawartości żywic ziemnych (Dz. ust. i rozp. kraj. nr 61),

3) ustawa z dnia 2 maja 1919 r. o wyłącznym upoważnieniu Państwa do zakładania rurociągów, służących do prowadzenia gazów ziemnych, regulowania produkcji i zużytkowania ich (Dz. Pr. P. P. Nr 39, poz. 292 wraz z późniejszymi zmianami),

4) rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 29 listopada 1930 r. - Prawo górnicze (Dz. U. Nr 85, poz. 654 wraz z późniejszymi zmianami),

5) przepisy utrzymane w mocy na zasadzie art. 318 rozporządzenia wymienionego w pkt 4,

6) rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 30 czerwca 1932 r. o opłatach od uprawnień górniczych (Dz. U. Nr 56, poz. 543 z późniejszymi zmianami),

7) ustawa z dnia 18 marca 1932 r. w sprawie regulowania stosunków w przemyśle naftowym (Dz. U. z 1936 r. Nr 7, poz. 83),

8) ustawa z dnia 25 marca 1938 r. o obrocie olejem skalnym (Dz. U. Nr 21, poz. 167).

Art.  165. 

Rozporządzenia i inne przepisy wykonawcze wydane na podstawie aktów prawnych określonych w art. 164 pkt 1, 2 i 4 zachowują moc do chwili zastąpienia ich przepisami opartymi na prawie górniczym, o ile nie są z nim sprzeczne.

1 Art. 1 ust. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 marca 1991 r. (Dz.U.91.31.128) zmieniającej nin. ustawę z dniem 27 kwietnia 1991 r.

2 Art. 3 ust. 3 dodany przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 9 marca 1991 r. (Dz.U.91.31.128) zmieniającej nin. ustawę z dniem 27 kwietnia 1991 r.

3 Art. 4 zmieniony przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 9 marca 1991 r. (Dz.U.91.31.128) zmieniającej nin. ustawę z dniem 27 kwietnia 1991 r.

4 Art. 5:

- skreślony przez art. 32 pkt 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz.U.88.41.324) z dniem 1 stycznia 1989 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 9 marca 1991 r. (Dz.U.91.31.128) zmieniającej nin. ustawę z dniem 27 kwietnia 1991 r.

5 Art. 6:

- skreślony przez art. 32 pkt 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz.U.88.41.324) z dniem 1 stycznia 1989 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 9 marca 1991 r. (Dz.U.91.31.128) zmieniającej nin. ustawę z dniem 27 kwietnia 1991 r.

6 Art. 8:

- zmieniony przez art. 32 pkt 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz.U.88.41.324) z dniem 1 stycznia 1989 r.

- skreślony przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 9 marca 1991 r. (Dz.U.91.31.128) zmieniającej nin. ustawę z dniem 27 kwietnia 1991 r.

7 Dział Ia dodany przez art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 9 marca 1991 r. (Dz.U.91.31.128) zmieniającej nin. ustawę z dniem 27 kwietnia 1991 r.

8 Dział Ib dodany przez art. 1 pkt 6 ustawy z dnia 9 marca 1991 r. (Dz.U.91.31.128) zmieniającej nin. ustawę z dniem 27 kwietnia 1991 r., jednakże, art. 12ł ust. 1-4 oraz ust. 7 i 9 wchodzą w życie z dniem 1 czerwca 1991 r., a art. 12ł ust. 5, 6 i 8 wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 1992 r.

9 Art. 20 zmieniony przez art. 1 pkt 7 ustawy z dnia 9 marca 1991 r. (Dz.U.91.31.128) zmieniającej nin. ustawę z dniem 27 kwietnia 1991 r.

10 Art. 23 ust. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 8 lit. a) ustawy z dnia 9 marca 1991 r. (Dz.U.91.31.128) zmieniającej nin. ustawę z dniem 27 kwietnia 1991 r.

11 Art. 23 ust. 2 zmieniony przez art. 1 pkt 8 lit. b) ustawy z dnia 9 marca 1991 r. (Dz.U.91.31.128) zmieniającej nin. ustawę z dniem 27 kwietnia 1991 r.

12 Art. 23 ust. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 8 lit. c) ustawy z dnia 9 marca 1991 r. (Dz.U.91.31.128) zmieniającej nin. ustawę z dniem 27 kwietnia 1991 r.

13 Art. 32 ust. 2 zmieniony przez art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 9 marca 1991 r. (Dz.U.91.31.128) zmieniającej nin. ustawę z dniem 27 kwietnia 1991 r.

14 Art. 64 ust. 2 zmieniony przez art. 1 pkt 10 ustawy z dnia 9 marca 1991 r. (Dz.U.91.31.128) zmieniającej nin. ustawę z dniem 27 kwietnia 1991 r.

15 Art. 88 zmieniony przez art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 12 lipca 1984 r. o Komisji Planowania przy Radzie Ministrów (Dz.U.84.35.186) z dniem 19 lipca 1984 r.

16 Art. 89 zmieniony przez art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 12 lipca 1984 r. o Komisji Planowania przy Radzie Ministrów (Dz.U.84.35.186) z dniem 19 lipca 1984 r.

17 Art. 102a dodany przez art. 1 pkt 11 ustawy z dnia 9 marca 1991 r. (Dz.U.91.31.128) zmieniającej nin. ustawę z dniem 27 kwietnia 1991 r.

18 Art. 146 skreślony przez art. 1 pkt 12 ustawy z dnia 9 marca 1991 r. (Dz.U.91.31.128) zmieniającej nin. ustawę z dniem 27 kwietnia 1991 r.

19 Art. 147 skreślony przez art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 24 lutego 1990 r. o likwidacji Wspólnoty Węgla Kamiennego i Wspólnoty Energetyki i Węgla Brunatnego oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.90.14.89) z dniem 13 marca 1990 r.

• Identyfikator: Dz.U.1978.4.12 t.j.
• Rodzaj: Dekret
• Tytuł: Prawo górnicze.
• Data aktu: 06/05/1953
• Data ogłoszenia: 03/03/1978
• Data wejścia w życie: 02/12/1953