Przejęcie przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczenie proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzenie Funduszu Kościelnego.

USTAWA

z dnia 20 marca 1950 r.

o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego. ^*

Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej zapowiedział, że o położeniu prawnym nieruchomości ziemskich, należących do Kościoła Katolickiego lub gmin wyznaniowych innych wyznań, orzeknie Sejm Ustawodawczy.

W wykonaniu tej zapowiedzi, celem usunięcia pozostałości przywilejów obszarniczo-feudalnych w dobrach martwej ręki oraz celem materialnego zabezpieczenia duchowieństwa, stanowi się, co następuje:

Art.  1. [Nieruchomości podlegające przejęciu]

1. 1 Wszystkie nieruchomości ziemskie związków wyznaniowych przejmuje się na własność Państwa.

2. Nie podlegają przejęciu kościelne nieruchomości ziemskie, stanowiące gospodarstwa rolne proboszczów (art. 4 ust. 2 i 3), które Państwo poręcza pełniącym te funkcje duchownym, jako podstawę ich zaopatrzenia.

3. Rada Ministrów może postanowienia ust. 2 rozciągnąć w drodze wyjątku również na gospodarstwa rolne, nie objęte przepisami tego ustępu.

4. Dochody z przejętych nieruchomości przeznaczone są wyłącznie na cele kościelne i charytatywne zgodnie z postanowieniami niniejszej ustawy.

5. Minister Rolnictwa i Reform Rolnych ustali szacunek dochodów, o których mowa w ust. 4, według norm Państwowego Funduszu Ziemi.

Art.  2. [Tryb przejęcia nieruchomości; miejsca i budynki wyłączone z przejęcia]

1. Wszystkie ulegające przejęciu nieruchomości ziemskie przechodzą z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy z mocy prawa na wałsność Państwa bez odszkodowania i wolne są od jakichkolwiek obciążeń, z wyjątkiem przewidzianych w niniejszej ustawie, wraz z wszystkimi znajdującymi się na tych nieruchomościach budynkami, przedsiębiorstwami, zakładami oraz inwentarzem żywym i martwym, o ile niniejsza ustawa nie stanowi inaczej.

2. Minister Administracji Publicznej ² wyłączy od przejęcia miejsca, przeznaczone do wykonywania kultu religijnego, jak również budynki mieszkalne, stanowiące siedzibę klasztorów, kurii biskupich i arcybiskupich konsystorzy i zarządów innych związków wyznaniowych - choćby budynki te lub miejsca stanowiły część nieruchomości, podlegających przejęciu na własność Państwa.

3. Rada Ministrów może rozszerzyć zakres przedmiotów majątkowych, podlegających wyłączeniu w myśl ust. 2.

Art.  3. [Prawa użytkowania i dzierżawy nieruchomości podlegających przejęciu]

1. Pozostają nienaruszone prawa użytkowania nieruchomości ziemskich lub ich części, przejętych na rzecz Państwa, przysługujące bezrolnym, małorolnym i średniorolnym chłopom, wynikające z ważnie zawartych umów dzierżawnych, obowiązujących w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy.

2. Wszelkie inne umowy dzierżawne lub prawa użytkowania nieruchomości ziemskich, przejętych na rzecz Państwa lub ich części mogą być przez Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej uznane za wygasłe bez odszkodowania.

3. Umowy zbycia podlegających przejęciu nieruchomości ziemskich lub ich części, dokonane po dniu 22 lipca 1944 r. z wyjątkiem umów, zawartych na rzecz bezrolnych, małorolnych i średniorolnych chłopów, mogą być przez Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych w porozumieniu z Ministrem Administracji Publiczej uznane za nieważne.

4. Ministrowie Rolnictwa i Reform Rolnych oraz Administracji Publicznej mogą swoje uprawnienia przekazać podległym organom.

Art.  4. [Nieruchomości ziemskie związków wyznaniowych, gospodarstwa rolne proboszczów - pojęcia]

1. Nieruchomościami ziemskimi związków wyznaniowych w rozumieniu niniejszej ustawy są wszelkiego rodzaju nieruchomości ziemskie, należące do kościoła lub innego związku wyznaniowego albo do ich instytucji, zakładów, zakonów, zgromadzeń lub jakichkolwiek innych jednostek organizacyjnych i organów, bez względu na ich formę prawną oraz cele, na jakie dotychczas obracane były dochody z tych nieruchomości.

2. Gospodarstwami rolnymi proboszczów, które Państwo poręcza tym duchownym na podstawie art. 1 ust. 2, są nieruchomości ziemskie (ust. 1), znajdujące się w posiadaniu proboszczów (choćby były oddane w dzierżawę) w granicach do 50 ha, a na terenie województw: poznańskiego, pomorskiego i śląskiego - do 100 ha.

3. W przypadku, gdy gospodarstwo rolne proboszcza przekracza granicę obszaru, określoną w ust. 2, przejęciu na rzecz Państwa podlega jedynie nadwyżka obszaru ponad tę granicę.

4. O tym, czy nieruchomość ziemska posiada charakter nieruchomości związku wyznaniowego w rozumieniu ust. 1, orzeka Minister Administracji Publicznej ³ .

5. O tym, czy nieruchomość stanowi gospodarstwo rolne proboszcza (ust. 2), orzeka Minister Administracji Publicznej. O określeniu nadwyżki, podlegającej przejęciu (ust. 3), orzeka Minister Rolnictwa i Reform Rolnych w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej. Ministrowie mogą swoje uprawnienia, przewidziane w niniejszym ustępie, przekazć podległym organom ⁴ .

Art.  5. [Objęcie przez Państwo przejmowanych nieruchomości; zasady zarządzania przejętymi nieruchomościami]

1. Minister Rolnictwa i Reform Rolnych obejmie niezwłocznie nieruchomości ziemskie, podlegające przejęciu na własność Państwa z tym, że objęcie nadwyżek obszaru gospodarstw rolnych proboszczów (art. 4 ust. 3) nastąpi dopiero po wydaniu orzeczenia o określeniu nadwyżki w trybie art. 4 ust. 5.

2. Rada Ministrów określi zasady zarządzania przejętymi nieruchomościami.

Art.  6. [Zapewnienie gospodarstwu rolnemu proboszcza niezbędnych budynków i inwentarza]

Jeżeli przejęciu podlega nadwyżka obszaru gospodarstwa rolnego proboszcza (art. 4 ust. 3), a w skład tego gospodarstwa wchodzą budynki oraz inwentarz żywy i martwy - Minister Rolnictwa i Reform Rolnych w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej zapewni temu gospodarstwu niezbędne do jego prowadzenia budynki oraz inwentarz żywy i martwy.

Art.  7. [Zarząd i użytkowanie przejmowanych nieruchomości przez instytucje kościelne]

1. Rada Ministrów może niektóre kategorie nieruchomości ziemskich, podlegających przejęciu na podstawie niniejszej ustawy albo też poszczególne obiekty pozostawić w zarządzie i użytkowaniu kościelnych instytucji, zakładów, zgromadzeń lub innych kościelnych jednostek organizacyjnych i organów albo też przekazać te nieruchomości w ich zarząd i użytkowanie.

2. Rada Ministrów ustali tryb zarządu i użytkowania (ust. 1), a w szczególności określi, czy oddanie w zarząd i użytkowanie nastąpi za odpłatą na rzecz Funduszu Kościelnego, czy bez odpłaty.

Art.  8. [Środki tworzące Fundusz Kościelny]

Dochód z nieruchomości ziemskich, przejętych na mocy niniejszej ustawy, oraz dotacje państwowe, uchwalane przez Radę Ministrów, tworzą Fundusz Kościelny.

Art.  9. [Przeznaczenie środków Funduszu Kościelnego]

1. Fundusz Kościelny świadczyć będzie na następujące cele:

1) utrzymanie i odbudowa kościołów,

2) udzielanie duchownym pomocy materialnej i lekarskiej oraz organizowanie dla nich domów wypoczynkowych,

3) 5 (skreślony),

4) 6 opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne duchownych w wymiarze określonym w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887),

5) wykonywanie działalności charytatywno-opiekuńczej.

2. Rada Ministrów może rozszerzyć zakres celów Funduszu Kościelnego również na inne potrzeby kościelne i charytatywne.

Art.  10. [Nadzór nad Funduszem Kościelnym; statut Funduszu]

1. Fundusz Kościelny podlega nadzorowi Ministra Administracji Publicznej.

2. Statut, uchwalony przez Radę Ministrów, określi organizację Funduszu Kościelnego, sposób tworzenia jego organów i zasady działalności.

3. Statut Funduszu Kościelnego zabezpieczy przeznaczenie na cele danego związku wyznaniowego dochodów, płynących z nieruchomości, przejętych od tego związku oraz zapewni udział duchowieństwa i wierzących w organach Funduszu.

Art.  11. [Delegacja ustawowa]

Rada Ministrów w drodze rozporządzenia wyda przepisy niezbędne dla wykonania art. 1-3, a w szczególności ustalić może, jakie długi i ciężary, ciążące na przejętych nieruchomościach, zostaną utrzymane oraz określi sposób ustalania czynszu dzierżawnego w przypadkach przewidzianych w art. 3 ust. 1 i 2.

Art.  12. ⁷

(uchylony).

Art.  13. [Podmioty odpowiedzialne za wykonanie ustawy]

Wykonanie ustawy porucza się Ministrom: Administracji Publicznej, Rolnictwa i Reform Rolnych, Sprawiedliwości i Finansów.

Art.  14. [Wejście w życie]

Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

*Z dniem 23 maja 1989 r. nieruchomości lub ich części pozostające w dniu wejścia w życie we władaniu kościelnych osób prawnych, stają się z mocy prawa ich własnością, jeżeli podlegały przejęciu na własność Państwa z mocy ustawy, zgodnie z art. 60 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U.89.29.154).

1 Art. 1 ust. 1 zmieniony przez pkt 1 obwieszczenia z dnia 28 marca 1950 r. o sprostowaniu błędów (Dz.U.50.10.111).

2 Z dniem 1 czerwca 1975 r. wojewoda zgodnie z § 2 pkt 19 rozporządzenia z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia zadań i uprawnień należących do powiatowych rad narodowych i naczelników powiatów, które przejmują wojewódzkie rady narodowe i wojewodowie (Dz.U.75.17.94).

3 Z dniem 1 czerwca 1975 r. wojewoda zgodnie z § 2 pkt 19 rozporządzenia z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia zadań i uprawnień należących do powiatowych rad narodowych i naczelników powiatów, które przejmują wojewódzkie rady narodowe i wojewodowie (Dz.U.75.17.94).

4 Z dniem 1 czerwca 1975 r. wojewoda zgodnie z § 2 pkt 19 rozporządzenia z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia zadań i uprawnień należących do powiatowych rad narodowych i naczelników powiatów, które przejmują wojewódzkie rady narodowe i wojewodowie (Dz.U.75.17.94).

5 Art. 9 ust. 1 pkt 3 skreślony przez art. 99 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.98.137.887) z dniem 1 stycznia 1999 r.

6 Art. 9 ust. 1 pkt 4 zmieniony przez art. 99 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.98.137.887) z dniem 1 stycznia 1999 r.

7 Art. 12 uchylony przez art. VII pkt 8 ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 r. Przepisy wpeoradzające Kodeks karny (Dz.U.69.13.95) z dniem 1 stycznia 1970 r.

• Identyfikator: Dz.U.1950.9.87
• Rodzaj: Ustawa
• Tytuł: Przejęcie przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczenie proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzenie Funduszu Kościelnego.
• Data aktu: 20/03/1950
• Data ogłoszenia: 23/03/1950
• Data wejścia w życie: 23/03/1950