Pomieszczenia i urządzenia zakładów mleczarskich oraz zawodowe przygotowanie kierowników tych zakładów.

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA ROLNICTWA I REFORM ROLNYCH

z dnia 15 października 1936 r.

wydane w porozumieniu z Ministrem Przemysłu i Handlu o pomieszczeniach i urządzeniach zakładów mleczarskich oraz o zawodowym przygotowaniu kierowników tych zakładów.

Na podstawie art. 2 ust. (1) i art. 19 ustawy z dnia 22 kwietnia 1936 r. o mleczarstwie (Dz. U. R. P. Nr 35, poz. 272) zarządza się co następuje:

Pomieszczenia i urządzenia zakładów mleczarskich.

Zlewnie mleka.

§  1.

(1) Zlewnią mleka jest zakład, w którym zlewa się mleko pochodzące z własnego gospodarstwa lub z cudzych gospodarstw w celu sprzedaży lub wprowadzenia w obrót w inny sposób, o ile mleko nie jest w zakładzie poddawane innym zabiegom, niż oczyszczenie i schłodzenie.

(2) Nie jest zlewnią zakład, w którym zlewa się (oczyszcza, schładza) mleko, pochodzące z własnego gospodarstwa w celu dostarczenia go do zakładu mleczarskiego (zlewni, mleczarni, maślarni, śmietanczarni, serowni).

§ 2. Zlewnia mleka powinna posiadać co najmniej dwa pomieszczenia.

§ 3. Zlewnia mleka powinna posiadać co najmniej:

1) wagę lub miernik do określania ilości odbieranego mleka,

2) urządzenia do określania jakości (czystości, świeżości) odbieranego mleka oraz zawartości w nim tłuszczu; jeżeli badanie tłuszczu w mleku odbywa się nie w zlewni lecz w zakładzie mleczarskim, do którego zlewnia dostarcza mleko, a zlewnia poza tym nie wprowadza mleka w obrót - zamiast urządzeń do określania zawartości tłuszczu w mleku zlewnia powinna posiadać urządzenia do pobierania i przechowywania próbek mleka,

3) urządzenia do oczyszczania mleka (sito mleczarskie z filtrem lub wirówkę oczyszczającą), jego oziębiania (oziębiacz) i urządzenia do przechowywania mleka (kadź do przechowywania mleka lub basen do przechowywania baniek z mlekiem), umożliwiające utrzymanie niskiej temperatury.

§ 4. Wielkość i wzajemny stosunek urządzeń w zlewni mleka powinny dawać możność odbioru, oczyszczenia i schłodzenia dostarczonego każdorazowo do zlewni mleka do temperatury poniżej + 10°C w ciągu najwyżej 2 godzin oraz utrzymania mleka w tej temperaturze aż do czasu jego wydania.

Mleczarnie.

§  5.

(1) Mleczarnią jest zakład, w którym prócz zabiegów, określonych w § 1, mleko jest poddawane jeszcze innym zabiegom, jak np. pasteryzowanie, homogenizowanie, butelkowanie w celu sprzedaży lub wprowadzenia w obrót w inny sposób.

(2) Mleczarnią jest również zakład, który oprócz czynności, wymienionych w ustępie poprzedzającym, wyrabia z mleka śmietankę lub śmietanę w celu jej sprzedaży lub wprowadzenia w obrót w inny sposób.

§ 6. Mleczarnie powinny posiadać co najmniej trzy pomieszczenia.

§ 7. Mleczarnie powinny posiadać co najmniej wszystkie urządzenia zlewni (§ 3), przy czym wielkość oziębiacza powinna być taka, aby cała ilość mleka mogła być bezpośrednio po oczyszczeniu lub po pasteryzacji schłodzona przez jednorazowe przepuszczenie przez oziębiacz do temperatury poniżej + 10°C.

§ 8. Mleczarnie, które sprzedają lub w inny sposób wprowadzają w obrót mleko pasteryzowane lub homogenizowane albo takąż śmietankę, powinny posiadać aparaty do pasteryzacji lub homogenizacji.

Śmietanczarnie.

§ 9. Śmietanczarnią jest zakład, w którym dokonywa się wyłącznie odciąganie z mleka śmietanki i przygotowywanie jej w celu sprzedaży lub wprowadzenia w obrót w inny sposób.

§ 10. Śmietanczarnia powinna posiadać co najmniej dwa pomieszczenia.

§ 11. Śmietanczarnia powinna posiadać co najmniej:

1) wagę lub miernik do określania ilości odbieranego mleka,

2) urządzenia do określania jakości (czystości, świeżości) odbieranego mleka oraz zawartości w nim tłuszczu; jeżeli badanie zawartości tłuszczu w mleku odbywa się nie w śmietanczarni lecz w maślarni, do której śmietanczarnią dostarcza śmietankę, śmietanczarnia zamiast urządzeń do określania zawartości tłuszczu w mleku powinna posiadać urządzenia do pobierania i przechowywania próbek mleka,

3) urządzenia do podgrzewania mleka (podgrzewacz lub kocioł) oraz wirówkę,

4) oziębiacz,

5) urządzenia do utrzymywania śmietanki w niskiej temperaturze do czasu wysłania do maślarni.

§ 12. Wielkość i wzajemny stosunek urządzeń śmietanczarni powinny dawać możność odebrania i oczyszczenia mleka, odciągnięcia z niego śmietanki w ciągu najwyżej trzygodzinnej pracy wirówki (wirówek), przyjmując za podstawę jej (ich) katalogową sprawność, schłodzenia śmietanki bezpośrednio po odciągnięciu do temperatury poniżej + 10°C przez jednorazowe przepuszczenie przez oziębiacz oraz utrzymania jej w tej temperaturze do czasu wysłania do maślarni.

Maślarnie.

§ 13. Maślarnią jest zakład, w którym wyrabia się masło w celu jego sprzedaży lub wprowadzenia w obrót w inny sposób.

§ 14. Maślarnia powinna posiadać co najmniej trzy pomieszczenia.

§  15.

(1) Maślarnia powinna posiadać co najmniej:

1) wagę lub miernik do określania ilości odbieranego mleka lub śmietanki,

2) urządzenia do określania jakości (czystości, świeżości) odbieranego mleka oraz zawartości w nim tłuszczu,

3) sito mleczarskie z filtrem do oczyszczania mleka,

4) urządzenia do podgrzewania mleka (podgrzewacz lub kocioł) oraz wirówkę, o ile zakład odbiera pełne mleko,

5) oziębiacz,

6) urządzenia do przeprowadzania fermentacji śmietany (kadzie fermentacyjne lub basen do przechowywania naczyń ze śmietanką),

7) masielnicę i wygniatacz lub masielnicę-wygniatarkę.

(2) Maślarnie, które sprzedają lub w inny sposób wprowadzają w obrót masło wytworzone z pasteryzowanej śmietanki, powinny posiadać aparat do pasteryzacji oraz urządzenia do przygotowywania zakwasu.

§  16.

(1) Wielkość i wzajemny stosunek urządzeń w maślarniach powinny być takie, aby:

1) z ilości mleka, dostarczonej w ciągu dnia, śmietanka mogła być odciągnięta w ciągu najwyżej trzygodzinnej pracy wirówki (wirówek), przyjmując za podstawę jej (ich) katalogową sprawność,

2) pasteryzacja śmietanki, uzyskanej z dostarczonego mleka, mogła być ukończona najpóźniej w ciągu godziny po odciągnięciu śmietanki, pasteryzacja zaś śmietanki dostarczonej do maślarni mogła być ukończona w ciągu 2 godzin po jej dostarczeniu do maślarni,

3) śmietanka mogła być schłodzona do temperatury poniżej + 10°C przez jedorazowe przepuszczenie przez oziębiacz.

(2) Wielkość masielnic powinna być taka, aby przy największym dziennym wyrobie masła zmaślanie śmietany nie odbywało się więcej niż trzy razy dziennie w każdej masielnicy.

(3) Urządzenia do przygotowywania zakwasu z czystych kultur powinno umożliwiać utrzymywanie temperatury w granicach od + 20 do 30°C.

Serownie.

§ 17. Serownią jest zakład, w którym wytwarza się sery w celu sprzedaży lub wprowadzenia w obrót w inny sposób.

§  18.

(1) Serownia, w której wytwarza się sery, przeznaczone do spożycia w stanie świeżym oraz sery twarogowe, powinna posiadać co najmniej trzy pomieszczenia.

(2) Serownia, w której wytwarza się sery dojrzewające, powinna posiadać co najmniej cztery pomieszczenia.

(3) W serowniach, w których do wyrobu serów używa się mleka podstojowego, powinno być ponadto oddzielne pomieszczenie do przechowywania podstojów.

§  19.

(1) Wszystkie serownie powinny posiadać co najmniej:

1) wagę lub miernik do określania ilości odbieranego mleka,

2) sito mleczarskie z filtrem do oczyszczania mleka,

3) urządzenia do określania jakości (czystości, świeżości) odbieranego mleka oraz zawartości w nim tłuszczu,

4) kadź serowarską.

(2) Serownia, w której wytwarza się sery dojrzewające, powinna ponadto posiadać:

1) urządzenia do określania przydatności mleka do wyrobu serów (urządzenia do prób fermentacyjnych i prób na reduktazę),

2) urządzenia do solenia i pielęgnacji serów, dostosowane do metody produkcji poszczególnych typów serów, wytwarzanych w serowni.

Przepisy ogólne.

§  20.

(1) Mleczarnie, maślarnie i serownie, w których oprócz zasadniczej działalności, określonej w niniejszym rozporządzeniu dla tych typów zakładów mleczarskich (§ 5, 13 i 17) prowadzi się jako uboczny inny rodzaj działalności, powinny posiadać oprócz pomieszczeń, określonych w niniejszym rozporządzeniu, dodatkowe pomieszczenia w co najmniej następującej ilości:

mleczarnie - do wyrobu masła jedno pomieszczenie,

mleczarnie i maślarnie - do wyrobu serów, przeznaczonych do spożycia w stanie świeżym, jeżeli rozmiar przerobu przekracza 200 litrów mleka dziennie - jedno pomieszczanie.

mleczarnie i maślarnie - do wyrobu serów dojrzewających trzy pomieszczenia,

serownie - do wyrobu masła z serwatki lub mleka, nie nadającego się do wyrobu serów, w ilości przekraczającej 10 kg masła dziennie - jedno pomieszczenie,

(2) Zakłady mleczarskie, określone w ust. (1), powinny posiadać oprócz urządzeń przewidzianych dla danego typu zakładu również określone w niniejszym rozporządzeniu urządzenia maślarskie lub serowarskie, zależnie od rodzaju działalności ubocznej.

§ 21. Zakłady mleczarskie, w których dzienny odbiór mleka przekracza 3.000 litrów, powinny posiadać oddzielne pomieszczenie przeznaczone na laboratorium, w którym mogą być również umieszczone urządzenia biurowe.

§  22.

(1) Wszystkie zakłady mleczarskie powinny posiadać urządzenia do chłodzenia, umożliwiające utrzymanie w ciągu całego roku temperatur, przewidzianych w rozporządzeniu niniejszym, lub urządzenia do przechowywania w tym celu odpowiedniej ilości lodu.

(2) Urządzenia chłodnicze, które są źródłem niskiej temperatury, jak również urządzenia napędowe (maszyny parowe, motory spalinowe itp.) z wyjątkiem motorów elektrycznych nie mogą mieścić się w pomieszczeniach, określonych w rozporządzeniu niniejszym.

(3) Zakłady mleczarskie, mające urządzenia do wytwarzania pary, powinny posiadać urządzenia do wyparzania konwi.

(4) Obowiązek posiadania urządzeń do badania zawartości tłuszczu w mleku (§ 3, 7, 11, 15 i 19) nie dotyczy zakładów mleczarskich, opierających swą działalność wyłącznie na mleku z własnego gospodarstwa.

§  23.

(1) Rozmiary poszczególnych pomieszczeń w zakładach mleczarskich powinny być dostosowane do ilości i rozmiarów znajdujących się w nich urządzeń, zapewniać łatwy dostęp do tych urządzeń podczas pracy i ich oczyszczania oraz łatwe i sprawne wykonywanie wszelkich czynności w zakładzie mleczarskim przy zachowaniu jak największej staranności, dokładności i czystości w pracy. Pomieszczenia zakładów mleczarskich powinny być zaopatrzone w urządzenia wentylacyjne, umożliwiające stałe odświeżanie powietrza.

(2) Pomieszczenia przeznaczone do fermentacji śmietany, warzenia, solenia i pielęgnacji serów oraz przechowywania mleka podstojowego powinny być urządzone w sposób, zapewniający możność utrzymywania odpowiedniej temperatury; pomieszczenia przeznaczone do pielęgnacji serów powinny być ponadto urządzone w sposób umożliwiający utrzymywanie odpowiedniej wilgotności.

§ 24. Wszystkie urządzenia nakładów mleczarskich powinny pozostawać w stanie zapewniającym ich sprawne działanie.

§ 25. Termometry powinny być wmontowane w poszczególne aparaty (podgrzewacze, aparaty do pasteryzacji), w sposób umożliwiający dokładne odczytanie temperatury. Zakład mleczarski powinien posiadać odpowiednią ilość termometrów do wszystkich czynności, przy których konieczne jest śledzenie temperatury, jak również odpowiedni zapas termometrów.

§  26.

(1) Zakłady mleczarskie powinny być zaopatrzone w wodę zdatną do picia dla ludzi w ilości dostatecznej dla normalnej pracy zakładu mleczarskiego oraz utrzymywania pomieszczeń i urządzeń w czystości.

(2) Zakłady mleczarskie, położone w miejscowościach nie posiadających sieci wodociągowej, powinny mieć studnie artezyjskie lub zwykłe, wybudowane z kręgów cementowych, cegły wyprawianej lub kamienia uszczelnionego zaprawą cementową. Studnie powinny być stale przykryte i zaopatrzone w pompę. Obowiązek posiadania pompy w studni nie dotyczy zlewni mleka i śmietanczarni, których dzienny odbiór nie przekracza 500 litrów.

Zawodowe przygotowanie kierowników zakładów mleczarskich.

§ 27. Kierownicy techniczni poszczególnych rodzajów zakładów mleczarskich powinni posiadać co najmniej następujące przygotowanie zawodowe:

mleczarni, której dzienny odbiór mleka nie przekracza 1.000 litrów - co najmniej 6-miesięczną praktykę w mleczarstwie;

mleczarni, której dzienny odbiór mleka przekracza 1.000 litrów - szkołę mleczarską i co najmniej roczną praktykę w mleczarstwie;

maślarni o napędzie ręcznym - szkołę mleczarską i co najmniej jednoroczną praktykę w maślarni;

maślarni o napędzie mechanicznym - szkołę mleczarską i co najmniej dwuletnią praktykę w maślarni; za maślarnie o napędzie mechanicznym uważa się te, w których wirówki, masielnice i wygniatarki poruszane są za pomocą motorów, maszyn parowych lub siły wodnej;

serowni, której dzienny odbiór mleka nie przekracza 500 litrów - specjalny kurs przeszkoleniowy i co najmniej roczną praktykę w serowni;

serowni, której dzienny odbiór mleka przekracza 500 litrów - szkołę mleczarską i co najmniej dwuletnią praktykę w serowni.

§ 28. Za kursy przeszkoleniowe w rozumieniu niniejszego rozporządzenia uważa się kursy organizowane z upoważnienia Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych przez izby rolnicze lub spółdzielcze organizacje rolnicze.

§ 29. 1

(1) Za szkoły mleczarskie w rozumieniu niniejszego rozporządzenia uważa się zorganizowane na podstawie ustawy z dnia 11 marca 1932 r. o ustroju szkolnictwa (Dz. U. R. P. Nr 38, poz. 389) szkoły przetwórstwa mleczarskiego, roczne kursy mleczarskie i półtoraroczne kursy serowarskie - państwowe lub prywatne, posiadające uprawnienia szkół albo kursów państwowych oraz Państwową Szkołę Mleczarską w Rzeszowie, Szkołę Mleczarską Wielkopolskiej Izby Rolniczej we Wrześni, Szkołę Mleczarską w Szafarni, b. Kursy Mleczarskie w Liskowie oraz 6-miesięczne kursy mleczarskie w latach 1931/32, 1932/33 i 1933/34 Krajowego Związku Mleczarskiego "Masłosojuz" i Szkołę Mleczarską tegoż związku w Stryju..

(2) Za równoznaczne z ukończeniem szkoły mleczarskiej uważa się ukończenie polskiej szkoły akademickiej, na której były wykładane przedmioty z zakresu technologii przemysłu fermentacyjnego, lub posiadanie uznanego w Państwie Polskim dyplomu takiejże zagranicznej szkoły akademickiej.

§ 30. Ukończenie w b. cesarstwie austro-węgierskim przed dniem 1 listopada 1918 r., lub w b. cesarstwie niemieckim przed dniem 27 grudnia 1918 r., albo w b. cesarstwie rosyjskim przed dniem 27 listopada 1917 r. szkoły akademickiej, na której były wykładane przedmioty z zakresu technologii przemysłu fermentacyjnego, albo szkoły mleczarskiej o co najmniej jednorocznym kursie uważa się za równoznaczne z ukończeniem szkoły mleczarskiej w rozumieniu niniejszego rozporządzenia.

§ 31. 2

(1) Osoby, które między 1 listopada 1936 r. a 15 maja 1938 r. były kierownikami technicznymi mleczarni, maślarni lub serowni zgłoszonych do właściwej izby rolniczej celem zarejestrowania, mają ukończoną co najmniej szkołę powszechną I stopnia i co najmniej pięć lat pracowały w mleczarni, maślarni lub serowni, a których zawodowe przygotowanie nie odpowiada wymaganiom określonym w §§ 27 - 30 - o ile chcą zajmować stanowiska kierowników technicznych mleczarni, maślarni lub serowni po dniu 1 lipca 1939 r. obowiązane są przed tym terminem złożyć egzamin przed jedną z komisyj egzaminacyjnych utworzonych przy szkołach, wymienionych w § 29 ust. (1) lub przy szkołach akademickich, na których są wykładane przedmioty z zakresu technologii przemysłu fermentacyjnego.

(2) Osoby, które ukończyły 35 rok życia, pracowały w zawodzie mleczarskim co najmniej 10 lat i między 1 listopada 1936 r. a 15 maja 1938 r. były kierownikami technicznymi mleczarni, maślarni lub serowni, zgłoszonych do właściwej izby rolniczej celem zarejestrowania - izba rolnicza może zwolnić od egzaminu przewidzianego w ust. (1).

(3) Te spośród osób określonych w ust. (1), które nie ukończyły szkoły powszechnej I stopnia i nie odbyły co najmniej pięcioletniej praktyki w mleczarni, maślarni lub serowni, powinny do dnia 1 lipca 1939 r. uzupełnić przygotowanie zawodowe stosownie do wymagań §§ 27 - 29.

§ 32. 3 Te spośród osób wymienionych w § 31, które do dnia 1 lipca 1939 r. nie złożą egzaminu z wynikiem dodatnim (ust. 1), nie uzyskają zwolnienia od egzaminu (ust. 2) lub nie uzupełnią zawodowego przygotowania (ust. 3), nie będą mogły po tym terminie zajmować stanowisk technicznych kierowników zakładów mleczarskich.

§ 33. Rozporządzenie niniejsze wchodzi w życie z dniem 1 listopada 1936 r.

1 § 29 zmieniony przez § 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 27 kwietnia 1938 r. (Dz.U.38.34.294) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 16 maja 1938 r.

2 § 31 zmieniony przez § 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 27 kwietnia 1938 r. (Dz.U.38.34.294) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 16 maja 1938 r.

3 § 32 zmieniony przez § 1 pkt 3 rozporządzenia z dnia 27 kwietnia 1938 r. (Dz.U.38.34.294) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 16 maja 1938 r.

• Identyfikator: Dz.U.1936.82.568
• Rodzaj: Rozporządzenie
• Tytuł: Pomieszczenia i urządzenia zakładów mleczarskich oraz zawodowe przygotowanie kierowników tych zakładów.
• Data aktu: 15/10/1936
• Data ogłoszenia: 28/10/1936
• Data wejścia w życie: 01/11/1936