Uproszczone egzaminy państwowe na nauczycieli szkół średnich ogólnokształcących i seminarjów nauczycielskich.

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA WYZNAŃ RELIGIJNYCH I OŚWIECENIA PUBLICZNEGO

z dnia 21 czerwca 1923 r.

w sprawie uproszczonych egzaminów państwowych na nauczycieli szkół średnich ogólnokształcących i seminariów nauczycielskich.

Na mocy art. 7 ustawy z dn. 26 września 1922 r. dotyczącej kwalifikacji zawodowych do nauczania w szkołach średnich ogólnokształcących i seminarjach nauczycielskich państwowych i prywatnych (Dz. U. R. P. № 90, poz. 828) zarządza się co następuje:

I.

Postanowienia ogólne.

§ 1. 1 Ustanawia się na czas do 30 czerwca 1929 roku uproszczone egzaminy państwowe na nauczycieli szkół wyżej wymienionych, według następujących przepisów:

§ 2. 2 Do egzaminu uproszczonego mogą być dopuszczone:

A. Osoby, które przed 1 stycznia 1923 roku były czynne, jako nauczyciele w szkołach średnich ogólnokształcących lub seminarjach nauczycielskich na obszarze Państwa Polskiego, jeżeli:

a) posiadają obywatelstwo polskie,

b) ukończyły szkołę średnią ogólnokształcącą lub seminarjum nauczycielskie,

c) ukończyły przed 1 stycznia 1923 roku 25 lat życia, oraz albo

d) odbyły przed 1 stycznia 1923 roku co najmniej 3-letnią szkolną praktykę nauczycielską, uznaną przez Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego za zadowalającą, w wymiarze co najmniej 14 godzin tygodniowo, z czego co najmniej 2 lata w szkole średniej ogólnokształcącej lub seminarjum nauczycielskiem,

albo

e) odbyły przed upływem 1923 r. co najmniej 3-letnią praktyką nauczycielską szkolną, z czego co najmniej 2 lata w szkole średniej ogólnokształcącej lub seminarjum nauczycielskiem w wymiarze przynajmniej 14 godzin tygodniowo, uznaną przez Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego za wybitną.

B. Osoby, które przed 1 stycznia 1923 r. nie były czynne w szkołach średnich ogólnokształcących lub seminarjach nauczycielskich, a były czynne, jako nauczyciele w szkołach powszechnych, pod warunkami wymienionemi pod lit. a), b), c) i e).

W wypadkach wyjątkowych może Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego dopuścić do egzaminu uproszczonego kandydata, nie spełniającego jednego z warunków, wymienionych pod lit. a), b) lub c).

Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego może absolwentom Państwowego Instytutu Nauczycielskiego lub Państwowego Studjum Pedagogicznego zaliczyć jako lata praktyki nauczycielskiej w szkole średniej ogólnokształcącej okres studjów, odbytych w tych instytucjach, osobom zaś narodowości polskiej, pochodzącym z b. zaboru pruskiego lub b. zaboru rosyjskiego, z wyjątkiem b. Królestwa Kongresowego, które przed dn. 25 października 1922 r. pracowały w szkolnictwie polskiem na tych obszarach, dalej repatrjantom, oraz osobom, które służąc w wojsku w czasie wojny, nie mogły przed 1 stycznia 1923 r. odbyć przewidzianej niniejszym paragrafem praktyki szkolnej, termin odbycia tej praktyki przedłużyć do końca 1924 r.

§ 3. Podanie o dopuszczenie do egzaminu nauczyciel czynny wnosi drogą służbową przez dyrekcje szkoły do właściwego Kuratorium Okręgu Szkolnego, które przesyła je Ministerstwu Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego każda inna osoba wnosi pocenie wprost do Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. W podaniu należy wymienić:

1) język wykładowy, w jakim kandydat chce nauczać; 2) przedmiot, z którego ewentualnie przedmioty, z których egzamin zamierza zdawać; 3) dane, dotyczące specjalnego przygotowania kandydata, a mogące być uwzględnionemi przy egzaminie piśmiennym (lektura, działy nauki i t. d.), w myśl programu wymagań z poszczególnych przedmiotów, (§ 22), 4) Komisje Egzaminacyjną przed którą kandydat chce zdawać egzamin; nodto należy dołączyć: fotografje, metrykę urodzenia, dowód obywatelstwa polskiego, świadectwo skończenia szkoły średniej ogólnokształcącej lub seminarjum nauczycielskiego, świadectwo odbytej praktyki szkolnej, wystawione przez właściwe dyrekcje, oraz tablice osobową według poniżej podanego wzoru. Mogą być również dołączone świadectwa ze studjów w wyższym zakładzie naukowym, oraz kollokwjów odbytych na kursach dokształcających. Dokumenty winny być dołączone w oryginałach lub przepisowo zalegalizowanych kopjach; w wyjątkowych wypadkach, np. zaginięcia lub zniszczenia aktu i niemożności uzyskania urzędowego duplikatu, zastąpić go wolno poświadczeniami conajmniej dwóch wiarogodnych świadków, stwierdzającemi wszystkie potrzebne dane; przyjęcie takich poświadczeń za wystarczające zależeć będzie od uznania Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.

§ 4. O dopuszczeniu do egzaminu rozstrzyga Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.

§ 5. Wraz z decyzją o dopuszczeniu Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego przesyła dokumenty osobiste dopuszczonego kandydata Komisji egzaminacyjnej, która zwraca je kandydatowi po odbyciu egzaminu lub po odstąpieniu przezeń od egzaminu.

§ 6. Przed przystąpieniem do egzaminu składa kandydat w Komisji egzaminacyjnej opłatę egzaminacyjną w wysokości oznaczonej przez Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.

II.

Komisje egzaminacyjne.

§ 7. Uproszczone egzaminy państwowe na nauczycieli szkół średnich ogólnokształcących i seminarjów nauczycielskich odbywają się przed państwowemi Komisjami egzaminacyjnemi dla kandydatów na nauczycieli szkół średnich, działającemi na podstawie § 22 rozporządzenia Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z dn. 29 stycznia 1923 r. (Dz. U. R. P. № 38 poz. 256). Egzaminatorowie, działający przy egzaminach uproszczonych, tworzą pod przewodnictwem prezesa Komisji - osobny oddział Komisji. Członków oddziału wyznacza Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w porozumieniu z prezesem Komisji z pośród jej członków. W razie potrzeby mianuje Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w porozumieniu z prezesem Komisji egzaminatorów dla egzaminów uproszczonych także z poza grona członków Komisji.

§ 8. W egzaminie biorą udział pod przewodnictwem prezesa Komisji lub jego zastępcy dwaj egzaminatorowie. Te trzy osoby stanowią podkomisję do danego przedmiotu. Prezes Komisji może w razie potrzeby powołać do podkomisji jeszcze trzeciego egzaminatora. Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego może delegować do każdej podkomisji swojego przedstawiciela, nie mającego prawa egzaminowania, ni głosowania.

III.

Przedmioty i przebieg egzaminu.

§ 9. Kandydat może zgłosić się do egzaminu uproszczonego z jednego lub kilku z pośród następujących przedmiotów:

1) język polski,

2) język łaciński,

3) język grecki,

4) język francuski,

5) język angielski,

6) język niemiecki,

7) jeden z języków słowiańskich,

8) historja,

9) geografja z geologią,

10) matematyka,

11) fizyka,

12) chemia z mineralogja,

13) nauki biologiczne,

14) propedeutyka filozofji,

15) rysunki,

16) śpiew i muzyką,

17) wychowanie fizyczne,

18) roboty ręczne,

19) pedagogika.

§ 10. Egzamin dzieli się na dwie części:

a) egzamin piśmienny,

b) egzamin ustny, który prócz części teoretycznej może - w granicach wskazanych programem wymagań z poszczególnych przedmiotów (§ 22) - obejmować część praktyczną. polegającą na wykonaniu zadanej pracy lub ćwiczenia praktycznego (w laboratorjum, pracowni, sali gimnastycznej i t. p.).

§ 11. Egzamin piśmienny ma stwierdzić, iż kandydat w zakresie zadanego tematu posiada wystarczające wiadomości, że potrafi je samodzielnie zastosować przy opracowaniu tematu, oraz, że umie swe myśli jasno, ściśle i poprawnie wyrażać.

§ 12. Egzamin piśmienny odbywa się pod ścisłym nadzorem i obejmuje jeden temat, wybrany przez kandydata z pośród dwóch przedstawionych mu przez Komisję. Na opracowanie tematu przeznacza się 5 godzin. Wymiar czasu przeznaczony na pracę czy ćwiczenie praktyczne, stanowiące część egzaminu ustnego (zobacz § 10), nie może również przekraczać powyższej normy. Przy wypracowaniu piśmiennem, względnie praktycznem zadaniu, wolno używać tylko środków pomocniczych, wskazanych przez Komisje. Przekroczenie tego zakazu pociąga za sobą usunięcie kandydata od zdawania egzaminu w danym terminie.

§ 13. O dopuszczeniu do egzaminu ustnego decyduje podkomisja danego przedmiotu na podstawie wyniku egzaminu piśmiennego.

§ 14. Egzamin ustny musi się odbyć w tym samym okresie egzaminacyjnym i przed tą samą Komisją, co egzamin piśmienny.

§ 15. Przy egzaminie ustnym kandydat winien prócz znajomości przedmiotu egzaminu - wykazać także znajomość zasad dydaktyki tego przedmiotu, oraz że potrafi go udzielać w języku, który obrał za język wykładowy.

§ 16. Kandydaci, którzy nie ukończyli polskiej szkoły średniej, winni nietylko wykazać, że władają poprawnie językiem polskim, ale nadto zdać osobny egzamin z podstawowych wiadomości z literatury historji i geografji polskiej, traktowanych razem jako jeden przedmiot egzaminacyjny. Komisja może jednak w poszczególnych wypadkach zwolnić kandydata z tego egzaminu.

§ 17. Egzamin ustny teoretyczny z jednego przedmiotu trwa najwyżej godziną.

§ 18. Z przebiegu egzaminu prowadzi się protokuł, który podpisuje przewodniczący i egzaminatorowie. Decyzja, przy której uwzględnia się wyniki zarówno egzeminu piśmiennego, jak i ustnego, zapada w każdej podkomisji większością głosów. W razie, równości głosów rozstrzyga glos przewodniczącego.

§ 19. Decyzję (wynik) ogłasza się kandydatowi zaraz po egzaminie.

§ 20. W razie ujemnego wyniku egzaminu kandydat może zgłosić się ponownie do egzaminu nie wcześniej niż po upływie czasu przez Komisję wyznaczonego, a w każdym razie przed upływem okresu ustanowionego w § 1 niniejszego rozporządzenia. Jeżeli ujemny wynik dotyczy tylko wiadomości wymienionych w § 16, powtórny egzamin obejmuje tylko zakres tych wiadomości.

§ 21. Zgłaszając się do ponownego egzaminu, kandydat winien wnieść ponownie przepisaną opłatę.

§ 22. Program wymagań z poszczególnych przedmiotów przy egzaminie uproszczonym ustali osobne rozporządzenie.

§ 23. W przypadkach, w których niniejsze rozporządzenia nie daje rozstrzygnięcia, należy stosować odpowiednie postanowienia regulaminu, obowiązującego przy normalnych egzaminach państwowych na nauczycieli szkół średnich.

IV.

Świadectwa z egzaminu.

§ 24. Kandydat, który zdał pomyślnie uproszczony egzamin państwowy otrzymuje od Komisji dyplom na nauczyciela szkół średnich ogólnokształcących i seminarjów nauczycielskich, w zakresie wymienionych w nim przedmiotów.

§ 25. Dyplom składa się z czterech części:

Część pierwsza zawiera imię i nazwisko kandydata, miejsce, dzień, miesiąc i rok urodzenia, wyznanie, ogólne dane, dotyczące studjów średnich i wyższych, datę i liczbę decyzji Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, którą kandydat został dopuszczony do egzaminu uproszczonego oraz powołanie się na art. 7 ustawy z dn. 26 września 1922 r. dotyczącej kwalifikacji zawodowych do nauczania w szkołach średnich ogólnokształcących i seminarjach nauczycielskich państwowych i prywatnych (Dz. U. R. P. z r. 1922 № 90, poz. 828).

Część druga zawiera temat wypracowania piśmiennego, ewentualnej pracy praktycznej oraz główne tematy egzaminu ustnego-osobno naukowe, osobno dydaktyczne - przyczern wynik każdej z tych trzech względnie czterech części egzaminu winien być oceniony jednym ze stopni: bardzo dobrze, dobrze, dostatecznie.

Część trzecia zawiera ocenę władania przez kandydata językiem polskim oraz ewentualnie wyniki egzaminu z podstawowych wiadomości z literatury, historji i geografji Polski (§ 16).

Cześć czwarta zawiera orzeczenie stwierdzające, że kandydat (imię i nazwisko) posiada kwalifikacje do nauczania (wymienić przedmiot) w szkołach średnich ogólnokształcących i seminarjach nauczycielskich z językiem wykładowym (wymienić język).

Świadectwo winno być podpisane przez prezesa Komisji lub jego zastępcę tudzież przez dwóch przynajmniej egzaminatorów i opatrzone pieczęcią urzędową Komisji.

Świadectwo nosi datę dnia, w którym egzamin został ukończony.

V.

Postanowienie końcowe.

§ 26. Rozporządzenie niniejsze wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

ZAŁĄCZNIK 

Wzór A.

ZESTAWIENIE DANYCH (Tabela osobowa).

Nazwisko i imię	Miejscowość i data urodzenia	Studja odbyte z wymienieniem zaświadczeń	Szkoły, w których ubiegający się pracował, z podaniem czasu i wymienieniem zaświadczeń	Szkoła w której ubiegający się obecnie pracuje	Prace pedagogiczne i naukowe	Uwagi

1 § 1 zmieniony przez § 1 rozporządzenia z dnia 19 czerwca 1925 r. (Dz.U.25.65.458) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 lipca 1925 r.

2 § 2 zmieniony przez § 1 rozporządzenia z dnia 19 czerwca 1925 r. (Dz.U.25.65.458) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 lipca 1925 r.

• Identyfikator: Dz.U.1923.68.533
• Rodzaj: Rozporządzenie
• Tytuł: Uproszczone egzaminy państwowe na nauczycieli szkół średnich ogólnokształcących i seminarjów nauczycielskich.
• Data aktu: 21/06/1923
• Data ogłoszenia: 12/07/1923
• Data wejścia w życie: 12/07/1923