Zakładanie i utrzymywanie publicznych szkół powszechnych.

USTAWA

z dnia 17 lutego 1922 r.

o zakładaniu i utrzymywaniu publicznych szkół powszechnych.

Art.  1. ¹

Obowiązek zakładania i utrzymywania publicznych szkół powszechnych, przewidzianych w planie sieci szkolnej, ciąży na Państwie i na gminie, a w województwach poznańskiem i pomorskiem także na obszarach dworskich.

Obszary dworskie posiadają pod względem ponoszenia kosztów zakładania i utrzymywania publicznych szkół powszechnych prawa korporacji prawa publicznego.

Do czasu zrealizowania planu sieci szkolnej obowiązek powyższy dotyczy wszystkich publicznych szkół powszechnych, zarówno istniejących w chwili wejścia w życie ustawy z dnia 17 lutego 1922 r. (Dz. U. R. P. № 18, poz. 143), jak i od tego czasu założonych lub mających powstać w przyszłości.

Art.  2.

Plan sieci szkolnej oraz wszelkie w nim zmiany opracowuje inspektor szkolny przy współudziale organów samorządu szkolnego na obszarze gminy, zatwierdza zaś je na podstawie opinji rady szkolnej powiatowej kurator okręgu szkolnego.

Art.  3.

Sieć szkolna winna być tak ułożona: 1) aby wszystkie dzieci w wieku szkolnym mogły korzystać z nauki w publicznej szkole powszechnej, oraz 2) aby szkoła ta była możliwie najwyższego stopnia organizacyjnego.

Art.  4.

Dla osiągnięcia celów, określonych art. 3, tworzy się obwody szkolne z zachowaniem następujących warunków. 1) droga dziecka z domu do szkoły wynosi najwyżej 3 kim., 2) obwód skupił jak największą liczbę dzieci w wieku szkolnymi nie więcej jednak niż 650 i 3) najmniejsza liczba dzieci w obwodzie wynosi 40.

Art.  5. ²

Jeżeli szkoła jest przeznaczona dla ludności dwu lub więcej gmin i obszarów dworskich, obowiązek założenia i utrzymywania publicznej szkoły powszechnej ciąży na tej gminie lub na tym obszarze dworskim, w których obrębie szkoła się znajduje lub ma być założona.

Inne gminy i obszary dworskie, korzystające ze szkoły, obowiązane są do pokrywania części wydatków, ustalonej na podstawie wzajemnego porozumienia; w razie niedojścia do porozumienia rozstrzygają władze, pełniące w pierwszej instancji nadzór nad gminami, a jeżeli gminy i obszary dworskie należą do różnych powiatów - władze, pełniące w drugiej instancji nadzór nad gminami; jeżeli gminy i obszary dworskie należą do różnych województw-Minister Spraw Wewnętrznych.

Art.  6. ³

(uchylony).

Art.  7. ⁴

O kolejności i czasie zakładania publicznych szkół powszechnych rozstrzyga kurator okręgu szkolnego na podstawie wniosków rad szkolnych powiatowych, powziętych po wysłuchaniu opinji zainteresowanych organów samorządu gminnego, właścicieli obszarów dworskich, oraz organów samorządu szkolnego w gminie i na obszarze dworskim, a przedkładanych kuratorowi za pośrednictwem inspektora szkolnego.

Art.  8. ⁵

Ministrowi Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego przysługuje prawo założenia, względnie pozostawienia szkoły tam, gdzie liczba dzieci nie wystarcza do stworzenia obwodu szkolnego w myśl p. 3 art. 4.

Ministrowi Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego przysługuje prawo podniesienia stopnia organizacyjnego szkoły ponad normy, artykułem 6 określone.

W obu wypadkach wynikające stąd koszty pokrywa Skarb Państwa sam lub łącznie z gminą albo z obszarem dworskim na podstawie dobrowolnej umowy.

Art.  9. ⁶

Wykonanie zatwierdzonych postanowień w sprawie zakładania i utrzymywania publicznych szkół powszechnych należy do organów samorządu szkolnego w gminie "lub na obszarze dworskim.

Art.  10. ⁷

Koszty zakładania i utrzymywania publicznych szkół powszechnych są pokrywane:

a) przez Skarb Państwa.

b) przez gminę i obszar dworski,

c) z dobrowolnych świadczeń innych związków komunalnych,

d) z fundacji, zapisów i darowizn.

Art.  11. ⁸

Skarb Państwa ponosi wszelkie wydatki na pomoce naukowe, materiały do nauki, bibljoteki i druki szkolne; gmina i obszar dworski - na wszelkie inne potrzeby rzeczowe szkół, a w szczególności na pomieszczenia dla szkół w myśl ustawy o budowie publicznych szkół powszechnych oraz ich konserwacje, na wewnętrzna urządzenie szkół, ubezpieczenia, na oświetlenie i opał dla szkół, na materjały piśmienne, utrzymanie służby, porządku, czystości.

Nadto gmina i obszar dworski mają obowiązek dostarczyć bezpłatnie mieszkań nauczycielom publicznych szkół powszechnych. Nauczyciel może nie przyjąć dostarczonego mu mieszkania, znajdującego się w budynku, nieprzeznaczonym na cele szkolne.

Gdy gmina lub obszar dworski nie dostarczą mieszkania nauczycielowi publicznej szkoły powszechnej, lub gdy nauczyciel nie przyjmie mieszkania, zaofiarowanego mu w budynku, nieprzeznaczonym na cele szkolne, gmina lub obszar dworski wypłacają nauczycielowi dodatek na mieszkanie w wysokości i na zasadach, określonych dla funkcjonarjuszów państwowych. W razie niespełnienia przez gminę lub obszar dworski obowiązków, nałożonych powyższem postanowieniem. Skarbowi Państwa przysługuje prawo potrącenia zalegających sum pieniężnych z dodatków do podatków komunalnych i z udziałów samorządu w podatkach państwowych, pobieranych przez kasy skarbowe, a to w celu wypłacenia nauczycielom publicznych szkół powszechnych zaległego dodatku na mieszkanie.

Zarówno w wypadku dostarczenia mieszkania, jako też w razie wypłacenia dodatku na mieszkanie przez gminę lub obszar dworski, - nauczycielowi publicznej szkoły powszechnej nie przysługuje prawo do dodatku na mieszkanie ze Skarbu Państwa.

Udział Państwa, gminy i obszaru dworskiego w pokrywaniu innych świadczeń osobowych określają osobne ustawy.

Art.  12. ⁹

Rady szkolne powiatowe określają normy, podług których gminy i obszary dworskie mają zaopatrywać szkoły w opał, oświetlenie i materjały piśmienne oraz zapewnić szkołom usługę i utrzymanie czystości.

Art.  13. ¹⁰

Organy samorządu szkolnego w gminach i na obszarach dworskich układają projekty budżetu szkolnego gmin i obszarów dworskich i przedkładają je radzie szkolnej powiatowej, która po dokonaniu w razie potrzeby zmian przesyła władzom gminnym do uchwalenia, a właścicielom obszarów dworskich do wiadomości i wykonania.

Art.  14.

W razie gdyby budżet szkolny nie został w przepisanym czasie prawomocnie uchwalony, lub nie odpowiadał potrzebom szkolnictwa, rada szkolna powiatowa przesyła przedłożony gminie projekt budżetu szkolnego władzy nadzorczej nad gminą, celem wstawienia przewidzianych w nim kwot do budżetu gminy.

Art.  15. ¹¹

Gmina jest obowiązana dostarczyć w oznaczonych przez radę szkolną powiatową terminach do rozporządzenia organu samorządu szkolnego w gminie funduszów na założenie i utrzymanie szkół w granicach zatwierdzonego budżetu i w myśl obowiązków, wynikających z niniejszej ustawy.

Na obszarach dworskich obowiązek ten w odniesieniu do organu samorządu szkolnego na obszarze dworskim ciąży na właścicielu obszaru dworskiego.

Jeżeli obszar dworski nie jest wyłączną własnością właściciela dóbr, albo jeżeli w granicach obszaru dworskiego przysługuje innej osobie prawo zabudowy, lub jeżeli na obszarze dworskim mieszkają osoby, nie będące w stosunku służbowym do właścicieli, a opłacające podatki państwowe od gruntów, domów, przemysłu lub dochodu, to wydatki na założenie i utrzymanie publicznej szkoły powszechnej rozdzielane będą przez właściwy wydział powiatowy na wymienionych właścicieli gruntów i mieszkańców obszaru dworskiego w stosunku do opłacanych przez nich podatków państwowych.

Art.  16. ¹²

W razie, gdyby gmina w określonym przez rade szkolną powiatową terminie nie dostarczyła wskazanych w art. 15 funduszów, kurator okręgu szkolnego na wniosek inspektora szkolnego asygnuje organom gminnego samorządu szkolnego odpowiednie sumy ze Skarbu Państwa; inspektor szkolny o każdej wyasygnowanej sumie zawiadamia władzę nadzorczą gminy, która sumę tę ściąga od gminy na rzecz Skarbu Państwa. W razie zwłoki w dostarczeniu funduszów przez obszary dworskie, zaległe sumy będą ściągane drogą egzekucji administracyjnej.

Art.  17. ¹³

O przeznaczeniu gruntów szkolnych, znajdujących się na terenie gminy lub obszaru dworskiego, na użytek szkół i nauczycieli, w myśl obowiązujących przepisów, decydują organy samorządu szkolnego gminy lub obszaru dworskiego; od decyzji tej gmina właściciel obszaru dworskiego i nauczyciel mogą odwołał się do rady szkolnej powiatowej, która rozstrzyga ostatecznie.

Art.  18.

Zakładanie i utrzymywanie publicznych szkół powszechnych dla mniejszości narodowościowych i wyznaniowych Rzeczypospolitej ureguluje osobna ustawa.

Art.  19. ¹⁴

Na obszarze województw poznańskiego i pomorskiego znosi się patronaty szkolne oraz inne przywileje i zobowiązania do świadczeń na rzecz publicznych szkół powszechnych, natomiast zobowiązania osób trzecich fizycznych i prawnych na rzecz publicznych szkół powszechnych, opierające się na szczególnych tytułach prawnych, pozostają nadal w mocy. Tak zwany serwitut leśny na obszarach województwa pomorskiego we wsiach dominjalnych (art. 45 ordynacji szkolnej dla szkół elementarnych w prowincjach Prusy Wschodnie i Prusy Zachodnie z dnia 11 grudnia 1845 r.) pozostaje w mocy.

Art.  20. ¹⁵

Istniejące na obszarze województw poznańskiego i pomorskiego gminy szkolne (publiczno-prawne spółki szkolne) i publiczne szkoły powszechne, wyposażone w osobowość prawną, znosi się.

Zniesienie publicznych szkół powszechnych, wyposażonych w osobowość prawną, nie pociąga za sobą zamknięcia odnośnych szkół, jako zakładów naukowych.

Art.  21. ¹⁶

Majątek zniesionej na podstawie art. 20, gminy szkolnej, oraz sokoły, wyposażonej w osobowość prawna, przechodzi jako całość na obowiązaną do utrzymywania odnośnej szkoły gminę miejską lub wiejską, lub takiż obszar dworski (art. 1).

Majątek ten może być użyty tylko na cele publicznego szkolnictwa powszechnego.

Majątek ten zostanie w chwili przejęcia zinwentaryzowany.

Art.  22. ¹⁷

Do udowodnienia przejścia praw (art. 21) wystarcza wobec osób trzecich fizycznych i prawnych poświadczenie właściwego inspektora szkolnego. Poświadczenie takie należy na żądanie wydać każdemu, kto wykazuje w tem interes prawny.

Art.  23. ¹⁸

Prawo stawiania wniosków na przepisanie na gminą miejską lub wiejską, albo obszar dworski, prawa własności lub innego prawa, dotyczącego gruntu szkolnego, wpisanego w księdze gruntowej na rzecz zniesionej gminy szkolnej, lub szkoły, wyposażonej w osobowość prawną, przysługuje, oprócz stron interesowanych, także inspektorowi szkolnemu.

Na obszarze województw poznańskiego i pomorskiego w odniesieniu do majątku gmin szkolnych, rozwiązanych przed wejściem w życie niniejszej ustawy, który na mocy postanowienia § 192 pruskiego powszechnego prawa krajowego (część II tytuł 6) stał się własnością Skarbu Państwa, stawia odpowiedni wniosek również inspektor szkolny.

Art.  24. ¹⁹

Wykonanie niniejszej ustawy powierza się Ministrowi Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami.

Art.  25. ²⁰

Ustawa niniejsza wchodzi w życie z dniem jej ogłoszenia.

1 Art. 1 zmieniony przez art. 1 ustawy z dnia 25 listopada 1925 r. (Dz.U.25.126.898) zmieniającej nin. ustawę z dniem 23 grudnia 1925 r.

2 Art. 5 zmieniony przez art. 2 ustawy z dnia 25 listopada 1925 r. (Dz.U.25.126.898) zmieniającej nin. ustawę z dniem 23 grudnia 1925 r.

3 Art. 6 uchylony przez § 3 rozporządzenia z dnia 8 lipca 1937 r. (Dz.U.37.55.433) zmieniającego nin. ustawę z dniem 22 lipca 1937 r.

4 Art. 7 zmieniony przez art. 3 ustawy z dnia 25 listopada 1925 r. (Dz.U.25.126.898) zmieniającej nin. ustawę z dniem 23 grudnia 1925 r.

5 Art. 8:

- zmieniony przez art. 4 ustawy z dnia 25 listopada 1925 r. (Dz.U.25.126.898) zmieniającej nin. ustawę z dniem 23 grudnia 1925 r.

- zmieniony przez art. 54 pkt 1 rozp. z mocą ustawy z dnia 28 grudnia 1934 r. o unormowaniu właściwości władz i trybu postępowania w niektórych działach administracji państwowej (Dz.U.34.110.976) z dniem 31 stycznia 1935 r.

6 Art. 9 zmieniony przez art. 5 ustawy z dnia 25 listopada 1925 r. (Dz.U.25.126.898) zmieniającej nin. ustawę z dniem 23 grudnia 1925 r.

7 Art. 10 zmieniony przez art. 6 ustawy z dnia 25 listopada 1925 r. (Dz.U.25.126.898) zmieniającej nin. ustawę z dniem 23 grudnia 1925 r.

8 Art. 11:

- zmieniony przez art. 7 ustawy z dnia 25 listopada 1925 r. (Dz.U.25.126.898) zmieniającej nin. ustawę z dniem 23 grudnia 1925 r.

- zmieniony przez art. 1 rozp. z mocą ustawy z dnia 3 grudnia 1930 r. (Dz.U.30.86.662) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 kwietnia 1931 r.

- zmieniony przez art. 1 ustawy z dnia 29 marca 1938 r. o przejęciu przez Skarb Państwa wypłaty dodatku na mieszkanie dla nauczycieli publicznych szkół powszechnych (Dz.U.38.21.172) z dniem 31 marca 1938 r. Zmiany nie zostały naniesione na tekst.

9 Art. 12 zmieniony przez art. 8 ustawy z dnia 25 listopada 1925 r. (Dz.U.25.126.898) zmieniającej nin. ustawę z dniem 23 grudnia 1925 r.

10 Art. 13 zmieniony przez art. 9 ustawy z dnia 25 listopada 1925 r. (Dz.U.25.126.898) zmieniającej nin. ustawę z dniem 23 grudnia 1925 r.

11 Art. 15 zmieniony przez art. 10 ustawy z dnia 25 listopada 1925 r. (Dz.U.25.126.898) zmieniającej nin. ustawę z dniem 23 grudnia 1925 r.

12 Art. 16 zmieniony przez art. 11 ustawy z dnia 25 listopada 1925 r. (Dz.U.25.126.898) zmieniającej nin. ustawę z dniem 23 grudnia 1925 r.

13 Art. 17 zmieniony przez art. 12 ustawy z dnia 25 listopada 1925 r. (Dz.U.25.126.898) zmieniającej nin. ustawę z dniem 23 grudnia 1925 r.

14 Art. 19 zmieniony przez art. 13 ustawy z dnia 25 listopada 1925 r. (Dz.U.25.126.898) zmieniającej nin. ustawę z dniem 23 grudnia 1925 r.

15 Art. 20 zmieniony przez art. 13 ustawy z dnia 25 listopada 1925 r. (Dz.U.25.126.898) zmieniającej nin. ustawę z dniem 23 grudnia 1925 r.

16 Art. 21 dodany przez art. 13 ustawy z dnia 25 listopada 1925 r. (Dz.U.25.126.898) zmieniającej nin. ustawę z dniem 23 grudnia 1925 r.

17 Art. 22 dodany przez art. 13 ustawy z dnia 25 listopada 1925 r. (Dz.U.25.126.898) zmieniającej nin. ustawę z dniem 23 grudnia 1925 r.

18 Art. 23:

- dodany przez art. 13 ustawy z dnia 25 listopada 1925 r. (Dz.U.25.126.898) zmieniającej nin. ustawę z dniem 23 grudnia 1925 r.

- zmieniony przez art. 54 pkt 2 rozp. z mocą ustawy z dnia 28 grudnia 1934 r. o unormowaniu właściwości władz i trybu postępowania w niektórych działach administracji państwowej (Dz.U.34.110.976) z dniem 31 stycznia 1935 r.

19 Art. 24 według numeracji ustalonej przez art. 14 ustawy z dnia 25 listopada 1925 r. (Dz.U.25.126.898) zmieniającej nin. ustawę z dniem 23 grudnia 1925 r.

20 Art. 25 według numeracji ustalonej przez art. 14 ustawy z dnia 25 listopada 1925 r. (Dz.U.25.126.898) zmieniającej nin. ustawę z dniem 23 grudnia 1925 r.

• Identyfikator: Dz.U.1922.18.143
• Rodzaj: Ustawa
• Tytuł: Zakładanie i utrzymywanie publicznych szkół powszechnych.
• Data aktu: 17/02/1922
• Data ogłoszenia: 22/03/1922
• Data wejścia w życie: 22/03/1922