Obowiązek zapłacenia podatku od spadków i darowizn zależy od dwóch podstawowych kwestii. Ważne jest po pierwsze – kto komu darowiznę lub spadek przekazuje, po drugie – jaka jest wartość prezentu czy spadku. Przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn dzielą bowiem podatników na kilka grup.
Do pierwszej zalicza się: małżonka, zstępnych (dzieci, wnuków), wstępnych (dziadków, pradziadków), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów. Do drugiej grupy: zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych. Trzecią grupę podatników stanowią tzw. inni nabywcy.
Dla każdej z tych grup przewidziane są pięcioletnie limity kwotowe. Wynoszą one:
- 9637 zł, jeśli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,
- 7276 zł, jeśli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej,
- 4902 zł, jeśli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Darowizny, czy spadki niższe od wskazanych wartości są zwolnione z podatku. Jeśli są wyższe, podatek trzeba już zapłacić. Płaci się go od nadwyżki.
Czytaj w LEX: Zgłoszenie nabycia spadku a możliwość skorzystania ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn >
Zerowa grupa podatkowa z wyjątkowym zwolnieniem z podatku od spadku i darowizn
Od kilku lat funkcjonuje jeszcze grupa zerowa. Przepisy zaliczają do niej najbliższą rodzinę (małżonkę, małżonka, dzieci, wnuków, rodziców, dziadkowie, pasierba, pasierbica, rodzeństwo, ojczym i macocha). Może być ona zwolniona z konieczności zapłacenia podatku od spadków i darowizn - bez względu na ich wartość - po spełnieniu dwóch warunków. Pierwszym jest zgłoszenie otrzymania darowizny do urzędu skarbowego w ciągu pół roku. Drugim jest udokumentowanie otrzymania pieniędzy dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
Czytaj w LEX: Darowizny na rzecz członków rodziny jako sposób unikania opodatkowania >
Przekazanie gotówki w banku to nie przelew - podatek od darowizny w rodzinie
Niedawna interpretacja dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej potwierdziła, że skoro pieniądze zostały przekazane w gotówce, nawet w siedzibie banku, nie został spełniony warunek dający prawo do zwolnienia. W takim przypadku nie ma bowiem możliwości udokumentowania otrzymania darowizny dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy. Bez znaczenia są natomiast motywy, jakimi kierowały się strony darowizny decydując się na przekazanie darowizny w formie gotówki (interpretacja nr 0111-KDIB2-2.4015.50.2019.3.MZ). Kłóci się ona jednak z wyrokiem NSA. Sąd uznał, że wpłata darowizny pieniężnej na własne konto nie pozbawia zwolnienia (sygn. akt II FSK 1470/17).
Grzegorz Symotiuk, doradca podatkowy w TAX PFK, zwraca uwagę, że problematyczne też są sytuacje, w których darowizna przekazywana jest na inne konto niż obdarowanego. Na szczęście podatnikom przychodzi tu z pomocą NSA (wyrok sygn. akt II FSK 1873/16). - Oznacza to zatem, że np. w sytuacji wskazania przez dziecko rachunku bankowego dewelopera, na który rodzic bezpośrednio przekaże pieniądze, będzie można skorzystać ze zwolnienia z podatku całej kwoty darowizny – podkreśla Symotiuk.
Zobacz również:
Dla podatków teść i teściowa to nie rodzina >>
WSA: Akt poświadczenia dziedziczenia nie zastępuje zeznania podatkowego >>
Jak uniknąć podatku? Związek nieformalny to związek obcych osób, więc należy się najwyższy podatek
Z przywilejów dla najbliższej rodziny nie skorzystają jednak osoby żyjące w związku nieformalnym. - W przypadku przekazania darowizny między partnerami, na gruncie ustawy o podatku od spadków i darowizn, nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej (tzw. inni nabywcy), co skutkuje brakiem preferencji podatkowych, z których korzystają m.in. małżonkowie. Stawka podatku może wynieść tu nawet 20 proc. – tłumaczy Paweł Szmańkowski, doradca podatkowy w RSM Poland.
Jak podkreśla z kolei Wojciech Jasiński, konsultant podatkowy w ATA Finance, w szczególnie niekorzystnej sytuacji znajdują się osoby, które przez lata gromadziły z drugą osobą wspólny majątek, formalnie będący własnością tylko jednego partnera. W przypadku jego nagłej śmierci i dziedziczenia testamentowego, jeżeli nie przedstawią odpowiednich dowodów potwierdzających ponoszenie wspólnych wydatków, są obowiązane zapłacić podatek od całej wartości otrzymanego spadku. Potwierdza to m.in. niedawny wyrok NSA sygn. akt II FSK 958/17).
Partnerzy, aby zmniejszyć wysokość podatku, próbują korzystać np. z darowizny z poleceniem. Szmańkowski tłumaczy, że jeżeli jeden partner otrzyma darowiznę od drugiego z zastrzeżeniem, że ma ona zostać przeznaczona w całości np. na zakup własnego mieszkania, to po wydatkowaniu darowizny na ten cel podatek od darowizny wyniesie zero złotych, ponieważ podstawa opodatkowania zostanie pomniejszona o wartość wykonanego polecenia.
Cena promocyjna: 169 zł
|Cena regularna: 169 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Organy podatkowe nie zgadzają się jednak z taką interpretacją - stoją na stanowisku, iż powstanie obowiązek podatkowy tytułem polecenia darczyńcy (tak m.in. interpretacja nr 0111-KDIB4.4015.48.2019.1.MCZ. - Sytuacja byłaby odmienna, gdyby partner zamiast przekazywać pieniądze sam przystąpiłby do umowy kredytu i go spłacił, zawierając jednocześnie odpowiednią umowę z osobą obdarowaną. Taka czynność byłaby całkowicie neutralna na gruncie podatku od spadków i darowizn – podkreśla Szmańkowski. I dodaje, że darowizną nie jest łożenie przez partnera na wspólne gospodarstwo domowe. Czynnością neutralną podatkowo jest również przekazanie darowizny na rzecz dziecka obojga partnerów (choć należy podkreślić, że rozporządzanie majątkiem małoletniego dziecka podlega pewnym ograniczeniom).
Zobacz również: Darowizna pieniędzy musi być w formie przelewu lub przekazu >>
Zwolnienie z podatku od darowizny w najbliższej rodzinie
Korzystając z preferencyjnego opodatkowania w grupie zerowej, pod pozorem darowizny podatnicy często próbują ukryć inne, mniej korzystne podatkowo czynności. Potwierdza to Wojciech Jasiński z ATA Finance. Przestrzega, że na podstawie art. 199a ordynacji podatkowej organ podatkowy, badając treść czynności prawnej, uwzględnia zgodny zamiar stron i cel czynności, a nie tylko dosłowne brzmienie oświadczeń woli. Jeżeli pod pozorem dokonania czynności prawnej dokonano innej, skutki podatkowe wywodzi się z tej ukrytej czynności prawnej. - W ten sposób urząd skarbowy może uznać, że np. pod pozorem darowizn zawarto faktycznie umowę sprzedaży nieruchomości, ze wszystkimi tego konsekwencjami podatkowymi – podkreśla Jasiński.
Sprawdź w LEX: Jakie obowiązki podatkowe wynikają z przekazania w darowiźnie udziałów spółki z o.o. na rzecz syna i synowej? >
Problemem podwójne opodatkowanie spadków
Jest jeszcze jeden istotny problem - otrzymanie spadku z zagranicy nierzadko może powodować konieczność zapłacenia podwójnego podatku – za granicą i w Polsce. Jak tłumaczy Grzegorz Symotiuk, standardowe umowy o unikaniu opodatkowania niestety nie dotyczą podatków spadkowych. Zwraca uwagę, że unikanie podwójnego opodatkowania w przypadku spadków powinno być uregulowane w odrębnych umowach międzynarodowych. W chwili obecnej Polska ma jednak zawarte tylko trzy takie umowy: z Austrią, Węgrami oraz Czechami. - W zdecydowanej zatem większości przypadków otrzymanie spadku może być więc opodatkowanie dwukrotnie (w państwie spadkodawcy i w Polsce) – podkreśla Symotiuk.
Czytaj w LEX: Przedawnienie zobowiązania podatnika w zakresie zapłaty podatku od spadków >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
