Objaśnienia podatkowe z 31 stycznia 2019 r. dotyczące informacji o schematach podatkowych (MDR) zawierają załącznik. Ministerstwo Finansów wymieniło w nim 11 grup czynności wykonywanych w ramach świadczenia usług dotyczących kwestii podatkowych, które co do zasady nie będą powodowały obowiązku raportowania. W punkcie 10. ministerstwo wymieniło „wsparcie i reprezentowanie klienta przed organami administracji publicznej, sądami administracyjnymi, sądami powszechnymi oraz przed Sądem Najwyższym”. Już nawet pobieżna lektura pozwala zorientować się, że w tym wyliczeniu brakuje Trybunału Konstytucyjnego, nie wspominając już o Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) i Europejskim Trybunale Praw Człowieka, do których polscy obywatele też mogą występować w poszukiwaniu sprawiedliwości. Niezrozumiałe jest to rozróżnienie, bo o ile sądy administracyjne i powszechne, z SN na czele, rozpoznają indywidualne sprawy obywateli, o tyle Trybunał Konstytucyjny jest sądem prawa i orzeka o zgodności z Konstytucją przepisów prawa, które obowiązują wszystkich obywateli.
Tak czy nie?
Postanowiliśmy sprawdzić, czy ów brak nie jest czasem zwykłym niedopatrzeniem. Pytanie skierowane do MF było proste, czy wsparcie i reprezentowanie klienta przed TK jest schematem podatkowym podlegającym raportowaniu?
W odpowiedzi Ministerstwo Finansów wyjaśniło:
„Regulacje MDR nie naruszają gwarantowanego prawnie obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej przez osoby wykonujące zawody zaufania publicznego. Obowiązujące rozwiązania respektują tajemnicę zawodową. Przejawia się to m.in. w zasadzie nieujawniania danych korzystających ze schematów podatkowych w przypadku braku zwolnienia promotora lub wspomagającego z obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej. Ponadto, jeśli promotor lub wspomagający nie zostaną zwolnieni z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej, zobowiązanym do zaraportowania schematu jest korzystający.
Sprawdź w LEX: Ujawnianie schematów podatkowych a tajemnica zawodowa doradcy podatkowego >
Celem realizacji zasady ochrony tajemnicy zawodowej w ustawie wprowadzone zostały zmiany do tzw. ustaw korporacyjnych (regulujących zasady wykonywania zawodów regulowanych) wskazujące wprost, że tajemnica zawodowa nie obejmuje przypadków określonych w regulacjach MDR. Przepisy MDR wykluczają bezpośrednio odpowiedzialność za naruszenie tajemnicy zawodowej wskazując, że w ściśle określonych sytuacjach przekazanie informacji o schemacie podatkowym nie stanowi naruszenia tej tajemnicy.
Jednocześnie podkreślić należy, że istnieją zasady poufności, których złamanie narusza istotę zaufania pomiędzy podmiotem wykonującym zawód regulowany a jego klientem. Do tej sprawy należą wszystkie sprawy osobiste, rodzinne, cywilne, karne, karne skarbowe oraz związane z obroną interesów klienta w postępowaniu administracyjnym, podatkowym czy sądowo-administracyjnym, w tym również wspieranie i reprezentowanie klienta przed Trybunałem Konstytucyjnym. Przepisy MDR nie wkraczają w ten obszar. Zwolnienie z tajemnicy w przypadku wypełnienia obowiązku sprawozdawczego w ramach MDR jest sytuacją zgoła odmienną niż zwolnienie z tajemnicy zawodowej, które dotyczy prawa do obrony.”
Cena promocyjna: 69.3 zł
|Cena regularna: 99 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
(Nie)przypadkowe wyłączenie?
Eksperci, z którymi rozmawialiśmy uważają, że wątpliwości są uzasadnione.
‒ To, że Ministerstwo Finansów nie wymieniło Trybunału Konstytucyjnego wśród organów i sądów, przed którymi wsparcie i reprezentowanie klienta przez adwokata, radcę prawnego czy doradcę podatkowego nie będzie rodziło obowiązku raportowania oznacza, że postępowanie przed TK jest wyłączone z tej listy czynności nie powodujących obowiązku raportowania ‒ mówi Przemysław Hinc, doradca podatkowy ze spółki PJH Doradztwo Gospodarcze. ‒ Podejrzewam, że było to celowe działanie Ministerstwa Finansów ‒ dodaje.
Sprawdź w LEX: Jaki jest termin na wdrożenie procedury wewnętrznej w zakresie informacji o schematach podatkowych? >
Prof. UMK dr hab. Wojciech Morawski, kierownik Katedry Prawa Finansów Publicznych UMK w Toruniu, ocenia całe zamieszanie w sposób niejednoznaczny. Wskazuje, że już sam fakt, że podejrzewamy MF o to, że będzie oczekiwał raportowania w takich sytuacjach źle świadczy o relacjach między organami podatkowymi a podatnikami. ‒ Podatnicy boją się już wszystkiego, gdyż organy podatkowe w ostatnich latach działają w sporach podatkowych bardzo zdecydowanie, żeby nie powiedzieć, że agresywnie ‒ podkreśla. Ale nie można, jego zdaniem, w żaden sposób zaakceptować tezy, że można by traktować działania podejmowane w celu ochrony przed „bezprawną” (bo tak należy ocenić przepisy niekonstytucyjne) regulacją podatkową jako jakiś schemat podatkowy. ‒ Jeżeli byłoby to celowe działanie MF, to byłoby to po prostu szaleństwo ‒ stwierdził prof. UMK dr hab. Wojciech Morawski.
Sprawdź w LEX: Obowiązek raportowania schematów podatkowych >
‒ Przepisy ordynacji podatkowej dotyczące schematów podatkowych to przykład wadliwej legislacji ‒ mówi Józef Banach, radca prawny, partner w kancelarii InCorpore Banach Szczypiński Partnerzy. Przyznaje, że nie można wykluczyć, że objaśnienia Ministerstwa Finansów mogą pójść w stronę uznania postępowań przed Trybunałem Konstytucyjnym za schemat podatkowy.
Wątpliwości potęguje nie tylko udzielona nam odpowiedź Ministerstwa Finansów, która – co trzeba stwierdzić – nie jest odpowiedzią na postawione pytanie, lecz raczej próbą uniku. Wątpliwości rodzi bowiem sam wstęp do ww. załącznika do objaśnień. MF napisało w nim, że „co do zasady, nie będą powodowały obowiązku raportowania poniżej wskazane grupy czynności, wykonywanych w ramach świadczenia usług dotyczących kwestii podatkowych, jeżeli nie zawierają rekomendacji co do podejmowania przez klienta określonych czynności faktycznych lub prawnych, których rezultatem ma być osiągnięcie przez niego korzyści podatkowych w przyszłości (udzielanie takich rekomendacji stanowi czynności typowe dla funkcji promotora)”.
Szkopuł w tym, że wstęp do tego załącznika mówi: po pierwsze o tym, że wskazane czynności, co do zasady, nie będą podlegały obowiązkowi raportowania (czyli mogą być od tej zasady wyjątki) i po drugie ‒ że czynności te mają nie zawierać rekomendacji co do podejmowania przez klienta określonych czynności faktycznych i prawnych których rezultatem ma być osiągnięcie przez niego korzyści podatkowych w przyszłości.
Zobacz również:
Objaśnienia do MDR wydane - kary za brak raportu nie tak od razu >>
Jak pogodzić raportowanie schematów podatkowych z tajemnicą zawodową >>
Polski fiskus ma surowy system karania >>
‒ Pytanie, co uznamy za rekomendację i czy może nią być np. uzyskanie interpretacji podatkowej w indywidualnej sprawie, z której będzie wynikało, że powinna być zastosowana stawka VAT w wysokości przykładowo 5 proc. zamiast stosowanych 8 proc. Rozumiem, że w myśl tego załącznika do objaśnień, zalecenie klientowi wystawienia faktur korygujących w tym zakresie będzie rekomendacją podlegającą obowiązkowi raportowania. Prawdę mówiąc, w takiej sytuacji nawet nie trzeba instruować klienta, sam doskonale wie, co ma zrobić, ale jeśli takie zalecenie ze strony doradcy rzeczywiście się pojawi, to teoretycznie może ono stanowić schemat podatkowy podlegający raportowaniu. Z kolei zarekomendowanie podatnikowi przez pełnomocnika złożenia skargi konstytucyjnej do TK, moim zdaniem, nie jest w ogóle schematem podatkowym ‒ powiedziała Małgorzata Sobońska–Szylińska, adwokat, partner w kancelarii Gekko Taxens M. Sobońska-Szylińska i Wspólnicy. Ekspertka dodaje, że z perspektywy przepisów dotyczących MDR nie widzi żadnej różnicy między złożeniem np. skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego a skargi konstytucyjnej do Trybunału Konstytucyjnego.
Jak tłumaczy mec. M. Sobońska-Szylińska, w załączniku do objaśnień MF czytamy, że schematem podatkowym jest rekomendacja w zakresie czynności faktycznych lub prawnych, „których rezultatem ma być osiągnięcie przez niego korzyści podatkowych w przyszłości”. ‒ Gdyby zamiast „ma być” MF użyłoby wyrażenia „mogłoby być”, to wówczas rekomendacja w zakresie złożenia skargi konstytucyjnej mogłaby być uznana za schemat podatkowy. Założenie z góry, że wyrok TK będzie korzystny dla skarżącego i w przyszłości na pewno przyniesie mu korzyść podatkową nie jest możliwe, bo jest to zdarzenie przyszłe i niepewne. A zatem o żadnym schemacie podatkowym nie może być w tym przypadku mowy. Dopiero ewentualna rekomendacja udzielona klientowi po wydaniu pozytywnego wyroku przez TK, jeśli np. wdrożone w jej wyniku kroki wygenerują korzyść podatkową, może być schematem podatkowym ‒ podkreśla.
Więcej przydatnych materiałów znajdziesz w LEX:
Raportowanie schematów podatkowych – wykonanie obowiązków Promotora - PROCEDURA >
Raportowanie schematów podatkowych – wykonanie obowiązków Korzystającego - PROCEDURA >
Sposób przekazywania informacji o schematach podatkowych - PROCEDURA >
Czy samorządowy zakład budżetowy ma obowiązek raportowania schematów podatkowych? >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
