Fiskus po raz kolejny przedstawił bardzo restrykcyjne stanowisko w kwestii odliczenia 100 proc. od zakupu i użytkowania samochodów osobowych oraz paliwa do nich. Taką możliwość mają przedsiębiorcy, którzy wykorzystują samochód wyłącznie do celów działalności gospodarczej. Jeśli chcą go używać również do celów prywatnych, odliczą tylko 50 proc. VAT. Według dyrektora Krajowe Informacji Skarbowej parkowanie pod domem jest jednoznaczne z użytkiem prywatnym. Powstaje jednak pytanie, gdzie ma parkować przedsiębiorca, który prowadzi działalność we własnym domu.
Dyskryminacja jednoosobowych firm
- Orany podatkowe dyskryminują w ten sposób przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, ponieważ w ich przypadku siedzibą firmy jest bardzo często miejsce zamieszkania. Stanowisko fiskusa oznacza w praktyce, że osoby mające biuro w domu mogą odliczyć tylko 50 proc. VAT. Takie ograniczenie jest nielogiczne i sprzeczne z przepisami z ustawy o VAT, które nie zawierają wyłączenia dla jednoosobowych działalności gospodarczych. Co ważne, organ interpretacyjny, nie mając ku temu żadnych przesłanek, twierdzi że podatnik będzie wykorzystywał samochód do celów prywatnych. Wydaje się, że jeśli organ ma co do tego wątpliwości, powinien je rozstrzygnąć w drodze ewentualnego postępowania np. kontrolnego, nie negatywnej interpretacji – mówi Joanna Rudzka, doradca podatkowy.
Najnowszym przykładem takiego negatywnego stanowiska jest interpretacja z 26 lipca 2024 r. (nr 0113-KDIPT1-3.4012.396.2024.2.OS).
Zobacz w LEX: Wydatki związane z samochodem a VAT >
Z pytaniem wystąpił informatyk prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą we własnym domu. Przedsiębiorca wydzielił w nim pomieszczenia na potrzeby firmy. Poza świadczeniem usług informatycznych mężczyzna chce dodatkowo rozszerzyć działalność o wynajem samochodu na uroczystości ślubne. Chce zawrzeć umowę leasingu operacyjnego na samochód osobowy, który będzie wykorzystywany wyłącznie do:
- wykonywania usług,
- dojazdów do klientów,
- dojazdów do lokalizacji spotkań biznesowych lub szkoleń,
- dojazdów do lokalizacji przygotowania samochodu na uroczystości ślubne w celu wykonania lub zareklamowania usług,
- dojazdów do lokalizacji serwisowania i utrzymania samochodu w dobrej kondycji mechanicznej i wizualnej,
- innych czynności związanych z eksploatacją samochodu.
Ma też drugi samochód do celów prywatnych.
Mężczyzna planuje stworzyć odpowiedni regulamin zabraniający użytkowania auta do celów prywatnych. Będzie to dodatkowo potwierdzone ewidencją przebiegu pojazdu, rejestrującą każdy przejazd, cel podróży oraz czas jej rozpoczęcia i zakończenia. Ma wyznaczone miejsce parkingowe w budynku, w którym prowadzi działalność gospodarczą, przeznaczone wyłącznie dla samochodu służbowego.
Jego zdaniem środki podjęte w celu wykluczenia użytku prywatnego spełniają wymogi do złożenia deklaracji VAT 26 (informacja o pojazdach wykorzystywanych wyłącznie do działalności gospodarcze i odliczania 100 proc. VAT od wydatków związanych z eksploatacją samochodu.
Czytaj w LEX: Ustalenie zasad używania pojazdów samochodowych (regulamin) - impossibilium nulla obligatio est? >
Parkowanie pod domem wyklucza pełne odliczenie
Dyrektor KIS nie zgodził się z takim stanowiskiem. Wyjaśnił, że dla pełnego odliczenia trzeba spełnić dwa warunki. Po pierwsze, sposób wykorzystania samochodu, zwłaszcza w ustalonych przez podatnika zasadach ich używania, musi wykluczać ich użycie do celów prywatnych. A po drugie, wykluczenie użytku prywatnego musi zostać potwierdzone prowadzoną przez podatnika ewidencją przebiegu pojazdu.
- Procedury wprowadzone przez pana mogą co prawda zniechęcać do używania samochodu służbowego do celów prywatnych, natomiast nie są w stanie w rzeczywiści wyeliminować takiego wykorzystania samochodu dla celów prywatnych z uwagi na jego dostępność w miejscu pana zamieszkania. Mimo że zamierza prowadzić pan ewidencję przebiegu pojazdu, to jednak parkowanie samochodu służbowego w miejscu zamieszkania, powoduje bezpośrednią dostępność samochodu na potrzeby prywatne i stwarza możliwości użycia go do celów prywatnych - odpowiedział podatnikowi dyrektor KIS.
To oznacza, że mężczyzna może odliczyć tylko 50 proc. wydatków związanych z finansowaniem, eksploatacją oraz utrzymaniem samochodu. Nie spełnia warunków uprawniających do złożenia informacji VAT-26.
Czytaj w LEX: Sprzedaż samochodu - skutki podatkowe >
Fiskus przegrywa przed sądami
- Organy podatkowe od lat zajmują takie niekorzystne dla podatników stanowisko, mimo iż od lat przegrywają w tej sprawie przed sądami administracyjnymi. Wydaje się, że powodem takiego uporu ze strony fiskusa jest uzyskanie efektu odstraszającego. Chodzi o to, by podatnik dobrze się zastanowił, czy na pewno potrafi udowodnić 100-procentowe wykorzystanie samochodu do celów działalności gospodarczej. Efektem ma być przyjęcie zasady odliczenia 50 proc. VAT - mówi Joanna Rudzka.
Dodaje, że wyroki sądów administracyjnych są w podobnych sprawach korzystne dla podatników.
Najnowszym przykładem może być nieprawomocne orzeczenie WSA w Poznaniu (sygn. I SA/Po 189/24) z 18 czerwca 2024 r. Sprawa dotyczyła spółki, która przyjęła regulamin wykorzystania służbowych aut wyłącznie na potrzeby biznesowe. Fiskus stwierdził jednak, że ani regulamin używania samochodu służbowego, ani system lokalizacji satelitarnej nie wykluczają użytku prywatnego, gdy samochód będzie parkowany pod domem pracownika. WSA uchylił interpretację, powołując się na wcześniejsze wyroki NSA - z 21 października 2021 r. (sygn. I FSK 1695/21) i z 1 lutego 2023 r. (sygn. I FSK 2320/19).
NSA orzekł, że w sytuacji gdy mamy do czynienia z "czynnikiem ludzkim" istnieje ryzyko użycia samochodu niezgodnie z jego deklarowanym dla celów podatkowych przeznaczeniem. Rzecz jednak w tym, aby ryzyko to jak najbardziej zminimalizować, a co za tym idzie wprowadzić zasady korzystania z pojazdu oraz zabezpieczenia gwarantujące ich przestrzegania, które wykluczą użycie auta w celach prywatnych.
Wcześniej w wyroku z 22 marca 2017 r. (sygn. I FSK 1180/15) NSA stwierdził że: "Oczywistym pozostaje, że w sytuacji powierzenia pracownikowi samochodu istnieje możliwość użycia go na cele prywatne. Możliwość taka jednak w sensie obiektywnym (hipotetycznym) istnieje prawie zawsze. Przyjąć można bowiem założenie, że niezależnie od systemu wdrożonych zabezpieczeń, użytkownik pojazdu może postąpić wbrew intencjom ich wprowadzenia. Parkowanie auta w siedzibie firmy zamiast pod domem tej osoby (...) Rzecz jednak w tym, aby ryzyko to jak najbardziej zminimalizować, a co za tym idzie wprowadzić zasady korzystania z pojazdu oraz zabezpieczenia gwarantujące ich przestrzegania, które wykluczą użycie auta w celach prywatnych. "
Czytaj w LEX: Rodzaje wydatków związanych z pojazdami samochodowymi na przykładach >
Regulamin musi być przestrzegany bez odstępstw
Również Paweł Lewandowski, ekonomista zajmujący się doradztwem biznesowym, wskazuje, że podatnicy wykorzystujący auto w celach służbowych, nawet jeśli uzyskali negatywną interpretację, mają duże szanse na wygraną przed sądem.
- Sądy wielokrotnie wskazują w swoich wyrokach, że stanowisko organów podatkowych jest na tyle restrykcyjne, że w praktyce przepisy dotyczące odliczenia 100 proc. nigdy nie mogłyby zostać zastosowane. Co więcej, ustawa o VAT nie definiuje, jak mają wyglądać mechanizmy zapobiegania użytkowania samochodów służbowych do celów prywatnych. Podatnicy mają więc swobodę w zakresie tworzenia regulaminów oraz wewnętrznych mechanizmów kontroli. Jednocześnie należy jednak podkreślić, że przyjęte przez firmę zasady muszą być respektowane bez żadnych odstępstw, by w razie kontroli ze strony organów podatkowych móc udowodnić ich realizację - mówi Lewandowski.
Czytaj również: Darowizna poleasingowego auta pozwoli uniknąć podatku
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
