Od 1 lipca 2022 r. urzędy skarbowe mogą domagać się od banków informacji o stanie kont bankowych wszystkich obywateli. To uprawnienie przysługuje nawet, gdy właściciel konta nie jest podejrzany o przestępstwo ani nie prowadzi działalności gospodarczej. Konieczne jest jednak wszczęcie postępowania przygotowawczego. Stosowne przepisy zawarto w znowelizowanym art. 48 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej.

Czytaj w LEX: Tajemnica bankowa w świetle nowych uprawnień administracji skarbowej wprowadzonych w ramach Polskiego Ładu >>>

Rzecznik Praw Obywatelskich domaga się wyjaśnień w sprawie stosowania tych nowych uprawnień. - W przestrzeni publicznej pojawiają się informacje o zintensyfikowaniu kontroli kont bankowych obywateli - napisał prof. Marcin Wiącek w piśmie do minister finansów Magdaleny Rzeczkowskiej. Rzecznik domaga się informacji o skali stosowania nowego uprawnienia.

Na razie, jak udało się nam ustalić, fiskus dość oszczędnie korzysta z nowych uprawnień. Jak podaje Ministerstwo Finansów, w lipcu i sierpniu były 33 takie przypadki. We wrześniu - to już wiemy nieoficjalnie - aktywność KAS w tych sprawach nie wzrosła znacząco.

 

Taki względny spokój nie oznacza jednak, że administracja poprzestanie na sporadycznych wnioskach do banków o podanie stanu konta konkretnej osoby. Eksperci, których Prawo.pl pytało o te przepisy przyznają, że ich brzmienie już na etapie projektów budziło wątpliwości.

- Nowe przepisy nie gwarantują podatnikowi, że w ogóle dowie się o fakcie badania jego konta przez administrację skarbową - zwraca uwagę Michał Roszkowski, radca prawny w kancelarii Accreo. Przyznaje on, że wprawdzie żaden z jego klientów nie miał kłopotów z powodu nowych uprawnień fiskusa, ale może to właśnie wynikać z "gwarantowanej" prawem niewiedzy o jego działaniach. - Takie brzmienie przepisów jest co najmniej niepokojące, zwłaszcza że nie do końca mamy pewność, czy dane o stanie konta nie trafią w niepowołane ręce - dodaje ekspert.

Sprawdź w LEX: Jak w postępowaniu karnym dotyczącym wyliczenia uszczupleń podatkowych uzyskać wyciągi bankowe zagranicznego podmiotu? >>>

Zaglądanie po cichu

Do nowych przepisów krytycznie odnosi się też Małgorzata Sobońska-Szylińska, adwokat i partner w kancelarii Gekko Taxens. - Od wielu lat prowadzę sprawy karne skarbowe dotyczące osób fizycznych, często szefów firm, którym przedstawiono formalne zarzuty. W sytuacji takich osób wgląd administracji skarbowej w konta bankowe wydaje się uzasadniony. Zresztą poprzednie przepisy ograniczały dostęp do kont tylko w takich przypadkach - zauważa.

Jednak od 1 lipca br. przepisy umożliwiają wnioskowanie o dostęp do informacji bankowych w zasadzie zawsze wtedy, gdy organ podatkowy uzna to za stosowne. I właśnie ta uznaniowość niepokoi adw. Sobońską-Szylińską. - Oznacza ona bowiem możliwość dalszego zmniejszenia zakresu tajemnicy bankowej. Istnieje ryzyko, że informacje uzyskane w ten sposób zostaną wykorzystane w nieuprawniony sposób - przypuszcza ekspertka. Dodaje, że w przypadku toczących się spraw karnych skarbowych cel wglądu w konto jest dość oczywisty: weryfikacja transakcji, które mogły być elementem przestępstwa. - Jednak dowolne kontrolowanie rachunków podatników nawet bez poinformowania ich o tym fakcie wydaje się zbyt daleko idącym uprawnieniem - ocenia ekspertka.

Czytaj w LEX: Krysiński Łukasz - Odkrywanie tajemnic kont bankowych >>>

 

 

MF: nie będziemy nadużywali uprawnień

W odpowiedzi na nasze pytanie o stosowanie nowych przepisów Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że organy Krajowej Administracji Skarbowej mogą prowadzić równolegle i niezależnie dwa rodzaje postępowań: kontrolne lub podatkowe o charakterze administracyjnym oraz w trybie karnym postępowanie przygotowawcze w sprawie karnej skarbowej. MF dodaje, że właśnie ze względu na różnorodność postępowań katalog podmiotów uprawnionych do uzyskania informacji bankowych został od lipca 2022 r. rozszerzony o naczelnika urzędu skarbowego prowadzącego postępowanie przygotowawcze. Naczelnik już wcześniej mógł pozyskiwać takie informacje w trakcie kontroli lub postępowania podatkowego.

"Zmieniony przepis nie może być stosowany bez powiązania z popełnionymi czynami, które są przedmiotem prowadzonego już postępowania przygotowawczego w sprawie osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa. Podatnicy nie muszą się obawiać o nadużywanie tych uprawnień ponieważ są one wykorzystywane bardzo rzadko" - zapewnia MF.

 

Sprawdź również książkę: Ordynacja podatkowa. Komentarz. Tom I >>


 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.