Opublikowana niedawno interpretacja ogólna z maja 2024 r. (nr PT1.8101.1.2023) jest konsekwencją wyroków Trybunału Sprawiedliwości UE z 30 marca 2023 r. ( sygn. C-612/21 i  616/21), które odwróciły o 180 stopni praktykę w zakresie rozliczenia gminnych projektów. Dopiero po ponad roku resort wyjaśnił, że nie ma konieczności wstecznej korekty rozliczeń. 

Zgodnie z orzeczeniem TSUE, gmina, działając w zakresie tzw. projektów parasolowych, nie prowadzi działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o VAT. Nie powinna więc rozliczać podatku VAT należnego od otrzymanej dotacji UE, ani od wpłat mieszkańców. Chodzi o inwestycje w odnawialne źródła energii w dużej mierze sfinansowanej ze środków UE, jak np. montaż instalacji OZE, wymiana pieców czy usuwanie azbestu. Są to projekty, w których gmina działa jak „parasol”: wybiera firmę - wykonawcę, podpisuje umowy z mieszkańcami, pobiera wkład własny i dofinansowanie oraz rozlicza projekt finansowo.

 

Wątpliwości jak rozliczać wcześniejsze projekty

Takie stanowisko przyjęły też sądy administracyjne oraz dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, wydając interpretacje indywidualne. Jednak dla gmin oznaczało to dużą niepewność i obawy przed kolejnymi sporami.

- Praktyka po raz kolejny obróciła się o 180 stopni. Przyjęto tezy TSUE, co oznacza, iż gminy nie muszą płacić VAT od dotacji, ale nie mają prawa do odliczenia VAT, gdyż brak jest związku z jakąkolwiek działalnością gospodarczą – mówi Joanna Rudzka, doradca podatkowy.

Powstały jednak wątpliwości co z projektami, które dotychczas nie zostały rozliczone czy będącymi obecnie w realizacji. Gminy nie miały pewności, czy po staremu naliczać VAT od dotacji i wpłat mieszkańców i odliczać z tytułu faktur wystawionych przez wykonawcę, czy też nie naliczać ani nie odliczać podatku. Obawiają się, że oba te warianty mogą zostać zakwestionowane, np. organy podatkowe stwierdzą, że przy braku naliczenia VAT powstała zaległość.

W jeszcze gorszej sytuacji znalazły się te podmioty, które wygrały przed sądem i w efekcie naliczały VAT tylko od opłat mieszańców, nie od dotacji, z jednoczesnym prawem do odliczenia. Ich rozliczenia stają się wyjątkowo skomplikowane.

Czytaj również: Po wyrokach TSUE gminy niepewne swoich rozliczeń >>

 

Gminy nie muszą korygować wcześniejszych rozliczeń

Minister finansów wyjaśnił w interpretacji ogólnej, że jeśli dostawa i instalacja systemów OZE albo usuwania azbestu zostały przez tę jednostkę opodatkowane, a podatek należny z tego tytułu został rozliczony, jednostka może dokonać korekty tego rozliczenia.

Jednak korygując podatek należny jest jednocześnie zobowiązana do skorygowania wcześniej odliczonego podatku naliczonego, zawartego we wszystkich wydatkach związanych z realizacją tych programów. Korekta podatku naliczonego powinna dotyczyć zarówno wydatków bezpośrednio związanych z tymi czynnościami (np. zakup od podmiotu zewnętrznego instalacji OZE czy usług usuwania azbestu), jak też wydatków związanych z nimi pośrednio (np. związanymi z kosztami obsługi tych programów) – w całości lub w części, w jakiej dotyczyły realizacji przedmiotowych czynności. W sytuacji uznania czynności za nieopodatkowane, nie przysługuje bowiem prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT.

Korekta spowoduje również konieczność weryfikacji tzw. prewspółczynnika, na podstawie którego, zgodnie z art. 86 ust. 2a ustawy o VAT, obliczany jest podatek naliczony związany z działalnością gospodarczą w przypadku, gdy podatnik nabywa towary i usługi wykorzystywane zarówno do celów działalności gospodarczej, jak i do innych celów. 

-Jednostki samorządu terytorialnego, które spełniają warunki dla dokonania stosownej korekty rozliczenia w związku z wyrokami TSUE w sprawach C-612/21 oraz C-616/21, mogą, lecz nie mają obowiązku jej dokonania - stwierdził minister finansów.

Powołał się przy tym na wynikającą z art. 2 Konstytucji zasadę zaufania obywateli do państwa, wynikającą z art. 32 ust. 1 Konstytucji zasadę równego traktowania oraz biorąc pod uwagę utrwaloną praktykę interpretacyjną (art. 14n par. 4 pkt 2 i par. 5 ordynacji podatkowej).

Konsekwencją korekty VAT może być bowiem konieczność korygowania przez jednostki samorządu terytorialnego rozliczeń z instytucjami finansującymi instalację systemów OZE oraz usuwanie azbestu ze stosownych programów. 

Zobacz też procedurę: Inwestycja realizowana przez JST - określenie prewspółczynnika >

MF chce też zapewnić gminom czas w celu dostosowania rozliczeń VAT zgodnie z interpretacją. - Jednostki samorządu terytorialnego powinny dostosować rozliczenia VAT w odniesieniu do wskazanych czynności w okresie 3 miesięcy od końca miesiąca w którym opublikowano niniejszą interpretację - zakłada resort. W praktyce mają więc czas do końca sierpnia. 

 

Słuszne rozwiązanie

Według ekspertów, takie podejście jest słuszne.

- Wydanie przez MF interpretacji ogólnej, która umożliwia gminom pozostawienie dotychczasowych rozliczeń VAT bez zmian na zasadzie „grubej kreski”, jest rozsądnym rozwiązaniem wobec wyroków TSUE, które całkowicie zmieniły stosowane dotychczas podejście. Analogiczna formuła była już kilkukrotnie stosowana przez MF w przeszłości, np. w przypadku centralizacji rozliczeń VAT w gminach, refakturowania ubezpieczenia na leasingobiorcę, opłat reprograficznych czy komorników. Jednocześnie interpretacja MF nie może zabronić korekty rozliczeń VAT, gdyby gmina z jakiegoś powodu chciała jej dokonać - mówi Janina Fornalik, doradca podatkowy, partner w MDDP.

Wyjaśnia, że w stosunku do nowych projektów jednostki samorządu terytorialnego powinny:

  • nie naliczać VAT (w odniesieniu do wpłat mieszkańców oraz otrzymanych dotacji),
  • ale jednocześnie nie będzie im przysługiwać prawo do odliczenia VAT naliczonego od nakładów poniesionych w związku z takimi projektami oraz kosztów obsługi projektów,
  • ponadto przychody związane z tymi projektami powinny być dla potrzeb kalkulacji prewspółczynnika traktowane jako przychody z działalności innej niż gospodarcza.

 

Pytanie, co z innymi projektami

- Interpretację oceniam zasadniczo pozytywnie, gdyż zakończy dotychczasowy chaos interpretacyjny. Gminy bowiem nie miały pewności jak postępować z nowymi i rozliczanymi obecnie projektami parasolowymi – czy dokonywać korekt podatkowych zgodnie z „nowym podejściem” czy też mogą kontynuować dotychczasowy sposób postępowania? Różne stanowiska zajmowały też urzędy skarbowe, np. jeden z Klientów Kancelarii został poproszony o złożenie korekt deklaracji (JPK).  Jednak, szkoda, iż wydana jest ona ponad rok od orzeczeń TSUE. Samorządom po raz kolejny nie oszczędzono wielu miesięcy niepewności - mówi Joanna Rudzka.

I zaznacza, że interpretacja odnosi się tylko do kwestii OZE i usuwania azbestu. Tymczasem, istnieją też inne projekty parasolowe, jak przydomowe oczyszczalnie ścieków (POŚ) czy na usuwanie innych niebezpiecznych odpadów (np rolniczych).

- Czy należy do nich zastosować analogiczne podejście? Czy tu jednak fiskus będzie kwestionował odliczenie VAT? Nie wiadomo. Szkoda, że nie załatwiono tej sprawy kompleksowo - mówi Joanna Rudzka.

Dodaje, że w trudnej sytuacji mogą być również te jednostki, które odliczyły VAT z faktur wykonawcy jednak nie naliczyły VAT na dotacji otrzymanej w związku z OZE czy azbestem (liczne orzecznictwo wskazywało na taką możliwość w latach poprzednich). W takim przypadku, do sprawy należy podejść bardzo ostrożnie i przeanalizować wszystkie aspekty sprawy.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.