By fundacja rodzinna mogła pełnić swoją funkcję musi zostać wyposażona w określone składniki majątkowe. Zgodnie z art. 17 ustawy o fundacji rodzinnej (dalej jako uofr), fundator (założyciel) wnosi do fundacji rodzinnej mienie na pokrycie funduszu założycielskiego o wartości określonej w statucie, minimum 100 tys. zł. Na początku fundator wnosi majątek do fundacji rodzinnej na pokrycie funduszu założycielskiego, ale fundacja może być wyposażana w dodatkowe mienie także po pokryciu funduszu założycielskiego.
Przykładowo do fundacji rodzinnej można wnieść: nieruchomości, środki pieniężne, udziały i akcje, a także majątek prywatny: domy wakacyjne, samochód, jacht, kolekcje sztuki.
Sprawdź w LEX: Czy wniesienie środków trwałych do fundacji rodzinnej jest opodatkowane? >
Zobacz również:
Ustawa o fundacji rodzinnej opublikowana >>
W nowych przepisach na fundacje rodzinne czyha podatkowa pułapka >>
Zwolnienia podatkowe przewidziane dla fundacji rodzinnej
Wnoszenie składników majątkowych nie podlega opodatkowaniu CIT/PIT na moment wyposażania fundacji rodzinnej w te składniki majątkowe. Niezależnie od wartości rynkowej takich składników oraz poniesionych przez wnoszącego kosztów nie powstanie obowiązek podatkowy.
- Skutki wniesienia majątku do fundacji rodzinnej w CIT - w ustawie o fundacji rodzinnej przewidziano nowelizację przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Na jej podstawie zapewniono neutralność wniesienia majątku do fundacji rodzinnej na gruncie CIT.
- Skutki wniesienia majątku do fundacji rodzinnej w PIT - także na gruncie PIT wniesienie mienia do fundacji rodzinnej będzie zdarzeniem, które nie skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego.
Czytaj w LEX: Fundacja rodzinna - zasady opodatkowania >
Cena promocyjna: 116.1 zł
|Cena regularna: 129 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 103.2 zł
Fundacja rodzinna a inne podatki
Zwolnienie podmiotowe dla fundacji rodzinnych przewidziano wyłącznie na gruncie podatku dochodowego. Fundacje te mogą być podatnikami innych podatków, np. podatku od towarów i usług (VAT) oraz od czynności cywilnoprawnych (PCC) na zasadach ogólnych.
Weź udział w szkoleniu online: Zasady opodatkowania fundacji rodzinnej >
Funkcjonowanie fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna ma za zadanie wspierać wielopokoleniową sukcesję, a jednocześnie dążyć do akumulacji kapitału. W ramach funkcjonowania fundacja rodzina może pokrywać koszty utrzymania, kształcenia czy leczenia beneficjentów.
Co jednak szczególnie istotne, fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą.
Sprawdź w LEX: Jakie obowiązki w zakresie raportowania schematów podatkowych wprowadzają przepisy ustawy o fundacji rodzinnej? >
Działalność gospodarcza z ustawowego katalogu
W art. 5 uofr przewidziano katalog dozwolonej działalności gospodarczej (w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców) fundacji rodzinnej. Obejmuje on:
- zbywanie mienia, o ile nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;
- najem, dzierżawę, udostępnianie mienia do korzystania na innej podstawie;
- uczestnictwo w spółkach handlowych, funduszach inwestycyjnych, spółdzielniach i podobnych podmiotach;
- nabywanie i zbywanie papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i podobnych praw;
- udzielanie pożyczek określonym podmiotom powiązanym (spółkom kapitałowym, w którym fundacja rodzinna posiada udziały lub akcje; spółkom osobowym, w których fundacja uczestniczy jako wspólnik; beneficjentom);
- obrót zagranicznymi środkami płatniczymi w celu dokonywania płatności;
- prowadzenie gospodarstwa rolnego;
- gospodarkę leśną.
Przychody wygenerowane w ramach działalności z powyższego katalogu korzystają ze zwolnienia z CIT. Stwarza to możliwości w zakresie inwestowania oraz reinwestowania środków. Przykładowo, fundacja rodzinna nabywa nieruchomość, którą następnie przez określony czas wynajmuje. Następnie zbywa ją, a za uzyskane środki kupuje inną – również na wynajem. Wszystkie te zdarzenia będą neutralne pod kątem CIT (przy założeniu, że zbywanie mienia nie nastąpiło wyłącznie w celu dalszego zbycia).
Czytaj w LEX: Fundacja rodzinna - aspekty księgowe >
Analogicznie, neutralne podatkowo będzie zbycie przez fundację rodzinną udziałów lub akcji posiadanych w spółkach kapitałowych. Stwarza to więc szanse na neutralną sprzedaż części/całości biznesu, a następnie reinwestycję środków. Z tej perspektywy fundacje rodzinne mogą stać się ciekawą alternatywą dla obecnie funkcjonujących na rynku instrumentów takich jak polska spółka holdingowa (PSH) czy alternatywna spółka inwestycyjna (ASI).
Gdy fundacja rodzinna będzie prowadzić działalność inną niż wymieniona powyżej, zwolnienie podatkowe nie znajdzie zastosowania. Przychód z takiej działalności zostanie opodatkowany stawką 25 proc.
Zobacz procedurę w LEX: Powstanie fundacji rodzinnej >
Wypłata świadczeń na rzecz beneficjentów
W trakcie funkcjonowania fundacji rodzinnej nastąpić może wypłata świadczeń na rzecz beneficjentów.
- Konsekwencje podatkowe wypłaty świadczenia – CIT - w momencie przekazania świadczenia na rzecz danej osoby (beneficjenta) na poziomie fundacji rodzinnej powstaje przychód opodatkowany 15-proc. stawką CIT, odpowiadający wartości tego świadczenia.
- Konsekwencje podatkowe wypłaty świadczenia – PIT - co do zasady świadczenie na rzecz beneficjenta jest opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych według stawki 15-proc. i kwalifikowane jako przychód z innych źródeł.
Przewidziano jednak zwolnienie z opodatkowania dla beneficjentów należących do tzw. zerowej grupy w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn (tj. dla małżonka, zstępnych, wstępnych, rodzeństwa, pasierba, ojczyma, macochy).
Dla osób z grupy I (poza grupą zerową są tutaj dodatkowo teściowie, zięć, synowa) oraz grupy II (zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych) przewidziano obniżoną stawkę 10-proc. podatku. Dodajmy, że stawka 10 proc. przewidziana została w nowelizacji uofr, której dokonano ustawą z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, ustawy o obligacjach, ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji oraz niektórych innych ustaw; sama uofr przewiduje wyłącznie zwolnienie dla grupy zerowej oraz stawkę 15-proc. PIT dla pozostałych beneficjentów
W sytuacji, w której fundatorów fundacji rodzinnej będzie więcej niż jeden, należy przeanalizować stosunek pokrewieństwa i powinowactwa danego beneficjenta z każdym z fundatorów (np. fundacja założona przez dwóch braci i wypłata świadczenia dla syna jednego z nich – dla relacji pomiędzy fundatorem 1 a jego synem mamy przewidziane zwolnienie, a dla relacji pomiędzy fundatorem 2 a jego bratankiem stawkę 10 proc.). Wtedy efektywna stawka opodatkowania PIT będzie obliczana z zastosowaniem proporcji. Przy zakładaniu fundacji rodzinnej kluczowa wydaje się więc analiza wzajemnych powiązań pomiędzy fundatorem/fundatorami oraz kręgiem beneficjentów. Alternatywą może się czasem okazać utworzenie więcej niż jednej fundacji rodzinnej.
Czytaj w LEX: Wiórek Piotr Marcin, "Ciemna strona" fundacji rodzinnej? Uwagi z perspektywy prawa niemieckiego >>>
Likwidacja fundacji rodzinnej
- Konsekwencje podatkowe wydania mienia po likwidacji fundacji rodzinnej – CIT - fundacja rodzinna będzie mogła być rozwiązana lub zlikwidowana w przypadkach określonych w rozdziale 11 uofr. Likwidacja fundacji może być kosztowna pod względem podatkowym. Konieczna będzie bowiem zapłata CIT od wartości rynkowej likwidowanego mienia. Możliwe będzie jedynie pomniejszenie przychodu o wartość podatkową mienia wniesionego, co w praktyce oznacza zestawienie wartości rynkowej mienia z dnia likwidacji z wartością historyczną (często może pojawić się tu duża różnica w wartości). Do opodatkowania mienia znajdzie zastosowanie wspomniana powyżej 15-proc. stawka CIT.
- Konsekwencje podatkowe wydania mienia po likwidacji fundacji rodzinnej – PIT - przy wydaniu mienia zastosowanie znajdą reguły analogiczne jak przy wypłacie świadczenia. Oznacza to, że osoba, która otrzyma mienie zapłaci 15-proc. PIT. Alternatywnie, osoby mogą skorzystać z preferencyjnych stawek. Na poziomie podatku dochodowego od osób fizycznych podstawę opodatkowania będzie stanowić wartość otrzymanego mienia, bez możliwości pomniejszenia o koszty uzyskania przychodu.
Zobacz procedurę: Zakres odpowiedzialności fundacji rodzinnej za zobowiązania fundatora >
Michał Lejman, partner associate w Dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte
Iwona Bielecka-Latos, manager w Dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
