Czy sprzedaż nieruchomości przez fundację będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem dochodowym?

Pytanie pochodzi z publikacji Vademecum Doradcy PodatkowegoFundacja w przeszłości otrzymała nieruchomość zabudowaną. Fundatorem była osoba fizyczna, do której nieruchomość ta należała. Fundacja prowadzi w budynku działalność statutową, polegającą na prowadzeniu muzeum, w którym eksponatami muzealnymi są różne przedmioty kultury materialnej związane z regionem. Sam budynek jest zabytkiem wpisanym do ewidencji gminnej i stanowi przykład architektury charakterystycznej dla regionu. Celem statutowym fundacji jest m.in. zachowanie kulturalnego i materialnego dziedzictwa regionu oraz działania na rzecz zachowania zabytkowego budynku i udostępnienia go publiczności. W statucie fundacji wskazano, że fundacja może być zlikwidowana w razie osiągnięcia celów do których została powołana lub wobec wyczerpania się zasobów finansowych i majątku. Obecny zarząd fundacji, wobec problemów finansowych fundacji, chciałby doprowadzić do likwidacji fundacji, po uprzedniej sprzedaży nieruchomości. Poza spadkobiercami fundatora nikt nie jest zainteresowany zakupem nieruchomości.Czy ewentualna sprzedaż nieruchomości spadkobiercy będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem dochodowym?Przychód ze sprzedaży będzie przeznaczony na spłatę zobowiązań z tytułu pożyczek udzielonych przez osoby z rodziny fundatora (jego spadkobierców). Bez siedziby muzeum fundacja straci możliwość realizowania celów statutowych i nie będzie mogła uzyskanych środków przeznaczyć na działalność statutową. Tym samym fundacja będzie mogła zostać zlikwidowana z uwagi na wyczerpanie się zasobów finansowych i majątku.

Odpowiedź:
Kwoty uzyskane ze sprzedaży nieruchomości stanowiącej majątek fundacji będą stanowiły przychód podatkowy.
Zwolnienie z podatku dochodowego, z którego zapewne chcielibyście Państwo skorzystać, nie obejmuje przychodów tylko dochodów.
Być może po uwzględnieniu (odliczeniu) strat z lat poprzednich (które zdaje się wystąpiły) dochód w fundacji w danym roku się nie pojawi?
W każdym razie samo przeznaczenie dochodu ze sprzedaży nieruchomości (przy założeniu, że taki dochód wystąpi) na spłatę pożyczek, o których mowa, nie jest (moim zdaniem) w ogóle przeznaczeniem  dochodu na określone cele, a w szczególności – nie na cele wskazane w przepisie.

Uzasadnienie:
Na samym wstępie podkreślić należy, że fundacje jako takie nie są generalnie zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych. Są one podatnikami tego podatku i korzystają z ewentualnych zwolnień z podatku raczej ze względów przedmiotowych (czy to z uwagi na określone pochodzenie-źródło przychodu, czy to z uwagi na określone przeznaczenie uzyskiwanych dochodów).
W każdym razie w odniesieniu do fundacji  zastosowanie ma, tak jak w odniesieniu do każdych innych podatników, ogólna definicja przychodu podatkowego.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst. jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.p., przychodami są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe.
Tak więc kwoty uzyskane ze sprzedaży nieruchomości stanowiącej majątek fundacji będą stanowiły przychód podatkowy.
Powstaje pytanie, czy może tu znaleźć zastosowanie jakieś zwolnienie podatkowe.

Zgodnie z przepisem art. 17 ust. 1 pkt 4 u.p.d.o.p. zwalnia się z podatku dochody podatników, których celem statutowym jest działalność naukowa, naukowo-techniczna, oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu studentów, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony środowiska, wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę, dobroczynności, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów oraz kultu religijnego - w części przeznaczonej na te cele.
Wskazać w tym miejscu należy, że przedmiotowe zwolnienie nie obejmuje przychodów tylko dochodów.

Powstaje zatem po pierwsze pytanie, czy przedmiotowa fundacja osiągnie – w związku ze zbyciem nieruchomości – jakikolwiek dochód. Podejrzewam, że na tej jednostkowej transakcji taki jednostkowy dochód się pojawi (zapewne zatem nieruchomość jest w znacznej części zamortyzowana, zatem prawdopodobnie dochód ze zbycia wystąpi). Piszecie Państwo, że fundacja ma problemy finansowe. Być może zatem dochód w danym roku podatkowym – rozumiany jako nadwyżka sumy przychodów nad sumą kosztów ich osiągnięcia uzyskana w danym roku podatkowym – nie wystąpi.

Tylko bowiem w razie wystąpienia dochodu można rozpatrywać kwestię ewentualnego podatku, a w konsekwencji również i zwolnienia podatkowego.
Piszecie Państwo, że fundacja prowadzi działalność statutową, polegającą na prowadzeniu muzeum w którym eksponatami muzealnymi są różne przedmioty kultury materialnej związane z regionem.

Jest to więc działalność kulturalna. Ma ona charakter działalności statutowej. Zwolnienie będzie przysługiwało w razie przeznaczenia dochodów na tego rodzaju działalność.
Piszecie Państwo, że ze z przychodów uzyskanych ze sprzedaży miałyby zostać spłacone pożyczki wobec osób fizycznych (członków rodziny fundatora). Rzecz w tym, że spłaty pożyczek (podobnie, jak i wcześniej wzięcie pożyczek) są zdarzeniami neutralnymi podatkowo. Okoliczność natomiast, że były brane przez fundację  pożyczki – wskazuje na to, że w latach poprzednich były straty (także w rozumieniu podatkowym).
Być może zatem – jak już wskazywano wcześniej – po uwzględnieniu (odliczeniu) strat z lat poprzednich dochód w fundacji w danym roku się nie pojawi?

W każdym razie samo przeznaczenie dochodu ze sprzedaży nieruchomości (przy założeniu, że taki dochód wystąpi) na spłatę pożyczek, o których mowa, nie jest (moim zdaniem) w ogóle przeznaczeniem  dochodu na określone cele, a w szczególności – nie na cele wskazane w przepisie.

Adam Bartosiewicz, autor współpracuje z publikacją Vademecum Doradcy Podatkowego
Odpowiedzi udzielono 2.06.2015 r.