Pytanie

W 2005 r. została zawarta umowa darowizny - 200.000 zł między synem a ojcem. Od 2005 r. do 2012 r. pieniądze były wpłacane przez ojca na konto syna. Następnie syn spłacał tymi pieniędzmi kredyt zaciągnięty na zakup mieszkania. Darowizna ta nie została zgłoszona do urzędu skarbowego. Obecnie syn chciałby zgłosić fakt zawarcia umowy pożyczki do urzędu skarbowego (nie jest prowadzona żadna kontrola podatkowa, ani czynności sprawdzające).
Czy powstanie obowiązek zapłaty podatku od spadku i darowizn skoro od zawarcia umowy darowizny minęło 7 lat?

Odpowiedź

Jeżeli została zawarta umowa pożyczki to nie podlega ona opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Gdyby syn otrzymał darowiznę, wówczas chcąc uniknąć zapłaty 20 proc. podatku powinien opodatkować darowiznę na zasadach ogólnych.

Uzasadnienie

Już na wstępie odpowiedzi na pytanie należy wskazać, że na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn - dalej u.p.s.d., podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:
1) (dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;
2) darowizny, polecenia darczyńcy;
3) zasiedzenia;
4) nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
5) zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
6) nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.
Jak zatem widać opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn nie podlega udzielenie ani otrzymanie pożyczki, stąd jeżeli została zawarta umowa pożyczki to nie podlega ona opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Gdyby jednak okazało się, że syn otrzymał darowiznę, wówczas - skoro nie zostały dopełnione warunki do zastosowania zwolnienia z art. 4a u.p.s.d. (dodany od 1 stycznia 2007 r.) - winna ona być opodatkowana podatkiem od spadków i darowizn. Zaznaczyć przy tym trzeba, że na podstawie art. 15 ust. 4 u.p.s.d. , nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze darowizny lub polecenia darczyńcy podlega opodatkowaniu według stawki 20 proc., jeżeli obowiązek podatkowy powstał wskutek powołania się podatnika przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego na okoliczność dokonania tej darowizny, a należny podatek od tego nabycia nie został zapłacony.

Aby zatem uniknąć zapłaty 20 proc. podatku powinien opodatkować darowiznę na zasadach ogólnych, tj. złożyć zaległe zeznanie w celu wyznaczenia i zapłaty podatku. Oczywiście wobec - prawdopodobnego (w pytaniu brak informacji o formie umowy darowizny - zob. poniżej) - przedawnienia zobowiązania w podatku od spadków i darowizn, gdyby podatnik nigdy nie powołał się na darowiznę przed organem (bo np. nie byłoby takiej potrzeby z uwagi na wysokość dochodów podatnika), nigdy nie powstałby obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn.

Szanse

Należy przypomnieć, że zasadniczo oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Jeżeli więc w analizowanej sytuacji nie było oświadczenia darczyńcy złożonego w formie darowizny a wpłaty były dokonywane transzami to należy uznać za odrębną darowizną każdą z wpłat. Być może wobec ostatnich wpłat podatnik zdąży jeszcze zastosować zwolnienie z art. 4a u.p.s.d.

Zagrożenia

Istnieje pewne zagrożenie, że organ podatkowy uzna, iż podatnik nie może rozliczyć i zapłacić przedawnionego podatku, co spowodowałoby, że istniałyby przesłanki do zastosowania regulacji art. 15 ust. 4 u.p.s.d. (czyli 20 proc. podatek).

Pytanie pochodzi z publikacji Vademecum Doradcy Podatkowego

Przywołane akty prawne:

Ustawa z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768, z późn. zm.)