Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dotyczące ulgi rodzinnej okazały się w praktyce bardzo niekorzystne dla wielu podatników. Z ulgi tej nie mogą korzystać przedsiębiorcy rozliczający się w formach zryczałtowanych oraz według 19-proc. stawki liniowej, mimo, że ulga ta nie ma związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, ani z jej profilem.

Nie tylko jednak przedsiębiorcy maja problem z przepisami o uldze rodzinnej. Z ulgi tej nie mogą bowiem korzystać podatnicy, których dzieci studiują za granicą, na przykład w innym kraju Unii Europejskiej.

Zgodnie bowiem z przepisem art. 27 f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z ulgi tej skorzystać mogą podatnicy, którzy w roku podatkowym wychowywali własne lub przysposobione dzieci, pod warunkiem, że są to:
• dzieci małoletnie,
• dzieci, bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek pielęgnacyjny,
• dzieci do ukończenia 25 lat uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty lub w przepisach - Prawo o szkolnictwie wyższym, jeżeli w roku podatkowym dzieci te nie uzyskały dochodów, z wyjątkiem dochodów wolnych od podatku dochodowego, renty rodzinnej oraz dochodów w wysokości niepowodującej obowiązku zapłaty podatku.

Prawo do odliczenia mają zarówno ojciec, jak i matka (jeśli spełniają pozostałe warunki), kwotę ulgi można odliczyć od podatku obojga rodziców lub od podatku tylko jednego z nich.

Zatem, w obecnym stanie prawnym podatnicy, których pełnoletnie dzieci uczą się lub studiują w zagranicznych szkołach/uczelniach, po pierwsze nie mają prawa do rozliczenia swoich dochodów w sposób określony w art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyli w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci, ale również nie mają prawa do zastosowania ulgi na dzieci, o której mowa w art. 27f tej ustawy. Wyjątek od powyższej zasady stanowi jedynie wychowywanie dzieci studiujących na zagranicznych uczelniach z siedzibą w Polsce, o których mowa w art. 85 ust. 6 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365 z późn. zm.). Przepis ten stanowi, że zagraniczne uczelnie mogą tworzyć uczelnie z siedzibą na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, po uzyskaniu zgody ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego, wydanej po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Akredytacyjnej.

W związku z powyższym podnoszone są głosy, że brak możliwości korzystania z ulgi rodzinnej przez podatników, których dzieci studiują na zagranicznych uczelniach narusza nie tylko zasadę równości podatników względem prawa, ale również narusza jedną z podstawowych wolności Unii Europejskiej, jaką jest wolność przepływu osób. Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości zakazuje dyskryminacji, jak i sprzeciwia się wszelkim ulgom podatkowym państw członkowskich, które ograniczają swobody unijne. W sprawie braku możliwości korzystania z ulgi przez podatników, których dzieci studiują za granicą interweniował u ministra finansów w marcu br. także Rzecznik Praw Obywatelskich.

Ministerstwo Finansów poinformowało, że w najbliższym rządowym projekcie nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zostanie zawarta zmiana przepisów, która umożliwi rodzicom wychowującym dzieci studiujące na uczelniach w krajach Unii Europejskiej skorzystanie z ulgi na dzieci lub z preferencyjnego opodatkowania dochodów na zasadach przewidzianych dla samotnych rodziców. Resort finansów wskazał, że zgodnie z „Harmonogramem prac legislacyjnych Rady Ministrów styczeń-czerwiec 2008 r.” zamieszczonym w Biuletynie Informacji Publicznej Rady Ministrów, rządowy projekt nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych będzie przedmiotem obrad Rady Ministrów w II kwartale 2008 r.