1. Obowiązek składania zeznań PIT
Obowiązek składania zeznań PIT wynika z art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.f. Z obowiązku tego zwolnieni są:
1) podatnicy wymienieni w art. 37 u.p.d.o.f. (zob. art. 45 ust. 2 u.p.d.o.f.), tj. podatnicy, za których płatnicy składają roczne obliczenie podatku (na formularzu PIT-40), oraz
2) podatnicy, którzy nie uzyskali w ciągu rozliczanego roku żadnego przychodu ani dochodu, z wyjątkiem przychodów (dochodów), których nie obejmuje się zeznaniami (zob. art. 45 ust. 3 u.p.d.o.f.) oraz przychodów (dochodów) zwolnionych od podatku (zwolnienia od podatku określają przede wszystkim przepisy art. 21 u.p.d.o.f.).
Drugi z wyjątków nie dotyczy – zdaniem części organów podatkowych – podatników, którzy prowadzą zgłoszoną w urzędzie skarbowym działalność gospodarczą. W konsekwencji, podatnicy tacy powinni składać zeznania roczne PIT, nawet jeśli w ciągu roku nie uzyskali żadnego przychodu.
Podkreślić należy, że przesłanką wyłączenia obowiązku składania zeznania rocznego PIT jest brak przychodu (dochodu), nie zaś brak podatku. W konsekwencji, podatnicy, którzy uzyskali w ciągu roku przychody (dochody), są obowiązani do złożenia zeznania rocznego, nawet jeśli nie będą zobowiązani do zapłaty podatku (podatek wyniesie 0 zł lub wystąpi nadpłata).
2. Urząd skarbowy właściwy do złożenia zeznania
Urzędem skarbowym właściwym do złożenia zeznania jest, co do zasady, urząd skarbowy właściwy według miejsca zamieszkania podatnika w ostatnim dniu roku, tj. 31 grudnia (zob. art. 45 ust. 1b u.p.d.o.f.). Od zasady tej istnieją dwa wyjątki. Pierwszy ma miejsce w przypadku, gdy zamieszkania na terytorium Polski ustało przed ostatnim dniem roku. Urzędem skarbowym właściwym do złożenia zeznania jest wówczas urząd właściwy według ostatniego miejsca zamieszkania na jej terytorium (zob. art. 45 ust. 1b u.p.d.o.f.). Drugi wyjątek dotyczy osób fizycznych, które nie mają na terytorium Polski miejsca zamieszkania (podlegają ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu), dla których właściwym jest urząd skarbowy właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych (zob. art. 45 ust. 1c u.p.d.o.f. oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych, Dz. U. Nr 165, poz. 1371 z późn. zm.).
3. Zeznania podstawowe (PIT-36 i PIT-37)
Zeznania PIT osoby fizyczne obowiązane są składać na formularzach według określonych przepisami wzorów. Dwa podstawowe zeznania PIT to zeznania PIT-36 oraz PIT-37. Ich wzory określają załączniki nr 2 i 3 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie określenia wzorów rocznego obliczenia podatku oraz zeznań podatkowych obowiązujących w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (Dz. U. Nr 212, poz. 1335 z późn. zm.) – dalej r.w.z. Aktualnie obowiązujące wzory zeznań PIT wprowadzone zostały do tego rozporządzenia przepisami rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 7 grudnia 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie określenia wzorów rocznego obliczenia podatku oraz zeznań podatkowych obowiązujących w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (Dz. U. Nr 234, poz. 1534).
Zeznanie PIT-37 składane jest przez podatników spełniających łącznie cztery warunki, a mianowicie przez podatników, którzy w rozliczanym roku podatkowym:
1) wyłącznie za pośrednictwem płatnika uzyskali przychody ze źródeł położonych na terytorium Polski, podlegające opodatkowaniu na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej, oraz
2) nie prowadzili pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej oraz działów specjalnych produkcji rolnej, oraz
3) nie są obowiązani doliczać do uzyskanych dochodów dochodów małoletnich dzieci, oraz
4) nie obniżają dochodów o straty z lat ubiegłych.
Jeśli choćby jeden z powyższych warunków nie jest spełniony, składane jest zeznanie PIT-36.
4. Zeznania szczególne (PIT-36L, PIT-38, PIT-39, PIT-28)
W przypadku uzyskiwania niektórych rodzajów przychodów (dochodów) oprócz podstawowych zeznań PIT-36 i PIT-37 składane są ponadto szczególne rodzaje zeznań. Są to:
1) zeznanie PIT-36L (wzór tego zeznania określa załącznik nr 5 do r.w.z.), w którym wykazywany jest dochód (strata) z pozarolniczej działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej, opodatkowanych tzw. podatkiem liniowym (tj. na zasadach określonych przepisami art. 30c u.p.d.o.f.);
2) zeznanie PIT-38 (wzór tego zeznania określa załącznik nr 4 do r.w.z.), w którym wykazywane są dochody (straty) uzyskane z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych, i z realizacji praw z nich wynikających oraz z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część (opodatkowane na zasadach określonych przepisami art. 30b u.p.d.o.f.);
3) zeznanie PIT-39 (wzór tego zeznania określa załącznik nr 6 do r.w.z.), w którym wykazywany jest dochód (strata) z odpłatnego zbycia nabytych od 1 stycznia 2009 r. nieruchomości i niektórych praw majątkowych (opodatkowanych na zasadach określonych przepisami art. 30e u.p.d.o.f.);
4) zeznanie PIT-28 (wzór tego zeznania określa załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie wzorów zeznania, deklaracji i informacji podatkowych obowiązujących w zakresie zryczałtowanego podatku dochodowego od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, Dz. U. Nr 211, poz. 1328 z późn. zm. – dalej r.w.z.r.; aktualnie wzór zeznania PIT-28 wprowadziło rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 listopada 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wzorów zeznania, deklaracji i informacji podatkowych obowiązujących w zakresie zryczałtowanego podatku dochodowego od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, Dz. U. Nr 233, poz. 1528), w którym wykazywane są przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej oraz z najmu (podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz umów o podobnym charakterze) opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (czyli na zasadach określonych przepisami art. 6–22 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, Dz. U. Nr 144, poz. 930 z późn. zm. – dalej u.z.p.d.o.f.).
5. Załączniki do zeznań PIT
Do zeznań PIT dołączane są – jako załączniki – różnego rodzaju informacje. I tak, do zeznań PIT-36, PIT-36L, PIT-37 oraz PIT-38 dołączane są (o ile zachodzi taka potrzeba):
• informacja PIT/D, tj. informacja o odliczeniu wydatków mieszkaniowych w roku podatkowym (wzór tej informacji stanowi załącznik nr 7 do r.w.z.),
• informacja PIT/O, tj. informacja odliczeniach od dochodu (przychodu) i od podatku w roku podatkowym (wzór tej informacji stanowi załącznik nr 8 do r.w.z.),
• informacja PIT/M, tj. informacja o dochodach o dochodach małoletnich dzieci, podlegających łącznemu opodatkowaniu z dochodami rodziców w roku podatkowym (wzór tej informacji stanowi załącznik nr 9 do r.w.z.),
• informacji PIT/B, tj. informacja o wysokości dochodu (straty) z pozarolniczej działalności gospodarczej w roku podatkowym (wzór tej informacji stanowi załącznik nr 10 do r.w.z.),
• informacja PIT/Z, tj. informacja o wysokości dochodu (straty) z pozarolniczej działalności gospodarczej, prowadzonej przez podatników korzystających ze zwolnienia na podstawie art. 44 ust. 7a u.p.d.o.f., osiągniętego (poniesionej) w roku podatkowym (wzór tej informacji stanowi załącznik nr 11 do r.w.z.),
• informacja PIT/ZG, tj. informacja o wysokości dochodów z zagranicy i zapłaconym podatku w roku podatkowym (wzór tej informacji stanowi załącznik nr 12 do r.w.z.).
Natomiast do zeznania PIT-28 dołączane są (o ile zachodzi taka potrzeba):
• informacja PIT-28/A, tj. informacja o przychodach podatnika z działalności prowadzonej na własne nazwisko oraz z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze (wzór tej informacji stanowi załącznik nr 4 do r.w.z.r.),
• informacja PIT-28/B, tj. informacja o przychodach podatnika z działalności prowadzonej w formie spółki (spółek) osób fizycznych (wzór tej informacji stanowi załącznik nr 5 do r.w.z.r.),
• informacja PIT/O, tj. informacja o odliczeniach od dochodu (przychodu) i od podatku w roku podatkowym (wzór tej informacji stanowi załącznik nr 6 do r.w.z.r.),
• informacja PIT/D, tj. informacja o odliczeniu wydatków mieszkaniowych w roku podatkowym (wzór tej informacji stanowi załącznik nr 7 do r.w.z.r.).
6. Termin składania zeznań PIT
Większość zeznań PIT (zeznania PIT-36, PIT-36L, PIT-37, PIT-38 oraz PIT-39) składana jest w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, za który są składane zeznanie (zob. art. 45 ust. 1 i 2 u.p.d.o.f.). Wyjątek dotyczy zeznań PIT-28, które składane są w terminie do 31 stycznia roku następującego po roku podatkowym, za które jest składane zeznanie (zob. art. 21 ust. 2 pkt 2 u.z.p.d.o.f.).
Należy przy tym zauważyć, że jeżeli ostatni dzień terminu podatkowego przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy (zob. art. 12 § 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm. – dalej o.p.). W konsekwencji, przykładowo, zeznania PIT-36, PIT-36L, PIT-37, PIT-38 oraz PIT-39 za 2010 r. trzeba będzie złożyć w terminie do 2 maja 2011 r. (gdyż 30 kwietnia 2011 r. to sobota, zaś 1 maja 2011 r. jest – jako niedziela oraz święto – dniem wolnym od pracy).
Obowiązek składania zeznań PIT wynika z art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.f. Z obowiązku tego zwolnieni są:
1) podatnicy wymienieni w art. 37 u.p.d.o.f. (zob. art. 45 ust. 2 u.p.d.o.f.), tj. podatnicy, za których płatnicy składają roczne obliczenie podatku (na formularzu PIT-40), oraz
2) podatnicy, którzy nie uzyskali w ciągu rozliczanego roku żadnego przychodu ani dochodu, z wyjątkiem przychodów (dochodów), których nie obejmuje się zeznaniami (zob. art. 45 ust. 3 u.p.d.o.f.) oraz przychodów (dochodów) zwolnionych od podatku (zwolnienia od podatku określają przede wszystkim przepisy art. 21 u.p.d.o.f.).
Drugi z wyjątków nie dotyczy – zdaniem części organów podatkowych – podatników, którzy prowadzą zgłoszoną w urzędzie skarbowym działalność gospodarczą. W konsekwencji, podatnicy tacy powinni składać zeznania roczne PIT, nawet jeśli w ciągu roku nie uzyskali żadnego przychodu.
Podkreślić należy, że przesłanką wyłączenia obowiązku składania zeznania rocznego PIT jest brak przychodu (dochodu), nie zaś brak podatku. W konsekwencji, podatnicy, którzy uzyskali w ciągu roku przychody (dochody), są obowiązani do złożenia zeznania rocznego, nawet jeśli nie będą zobowiązani do zapłaty podatku (podatek wyniesie 0 zł lub wystąpi nadpłata).
2. Urząd skarbowy właściwy do złożenia zeznania
Urzędem skarbowym właściwym do złożenia zeznania jest, co do zasady, urząd skarbowy właściwy według miejsca zamieszkania podatnika w ostatnim dniu roku, tj. 31 grudnia (zob. art. 45 ust. 1b u.p.d.o.f.). Od zasady tej istnieją dwa wyjątki. Pierwszy ma miejsce w przypadku, gdy zamieszkania na terytorium Polski ustało przed ostatnim dniem roku. Urzędem skarbowym właściwym do złożenia zeznania jest wówczas urząd właściwy według ostatniego miejsca zamieszkania na jej terytorium (zob. art. 45 ust. 1b u.p.d.o.f.). Drugi wyjątek dotyczy osób fizycznych, które nie mają na terytorium Polski miejsca zamieszkania (podlegają ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu), dla których właściwym jest urząd skarbowy właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych (zob. art. 45 ust. 1c u.p.d.o.f. oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych, Dz. U. Nr 165, poz. 1371 z późn. zm.).
3. Zeznania podstawowe (PIT-36 i PIT-37)
Zeznania PIT osoby fizyczne obowiązane są składać na formularzach według określonych przepisami wzorów. Dwa podstawowe zeznania PIT to zeznania PIT-36 oraz PIT-37. Ich wzory określają załączniki nr 2 i 3 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie określenia wzorów rocznego obliczenia podatku oraz zeznań podatkowych obowiązujących w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (Dz. U. Nr 212, poz. 1335 z późn. zm.) – dalej r.w.z. Aktualnie obowiązujące wzory zeznań PIT wprowadzone zostały do tego rozporządzenia przepisami rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 7 grudnia 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie określenia wzorów rocznego obliczenia podatku oraz zeznań podatkowych obowiązujących w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (Dz. U. Nr 234, poz. 1534).
Zeznanie PIT-37 składane jest przez podatników spełniających łącznie cztery warunki, a mianowicie przez podatników, którzy w rozliczanym roku podatkowym:
1) wyłącznie za pośrednictwem płatnika uzyskali przychody ze źródeł położonych na terytorium Polski, podlegające opodatkowaniu na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej, oraz
2) nie prowadzili pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej oraz działów specjalnych produkcji rolnej, oraz
3) nie są obowiązani doliczać do uzyskanych dochodów dochodów małoletnich dzieci, oraz
4) nie obniżają dochodów o straty z lat ubiegłych.
Jeśli choćby jeden z powyższych warunków nie jest spełniony, składane jest zeznanie PIT-36.
4. Zeznania szczególne (PIT-36L, PIT-38, PIT-39, PIT-28)
W przypadku uzyskiwania niektórych rodzajów przychodów (dochodów) oprócz podstawowych zeznań PIT-36 i PIT-37 składane są ponadto szczególne rodzaje zeznań. Są to:
1) zeznanie PIT-36L (wzór tego zeznania określa załącznik nr 5 do r.w.z.), w którym wykazywany jest dochód (strata) z pozarolniczej działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej, opodatkowanych tzw. podatkiem liniowym (tj. na zasadach określonych przepisami art. 30c u.p.d.o.f.);
2) zeznanie PIT-38 (wzór tego zeznania określa załącznik nr 4 do r.w.z.), w którym wykazywane są dochody (straty) uzyskane z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych, i z realizacji praw z nich wynikających oraz z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część (opodatkowane na zasadach określonych przepisami art. 30b u.p.d.o.f.);
3) zeznanie PIT-39 (wzór tego zeznania określa załącznik nr 6 do r.w.z.), w którym wykazywany jest dochód (strata) z odpłatnego zbycia nabytych od 1 stycznia 2009 r. nieruchomości i niektórych praw majątkowych (opodatkowanych na zasadach określonych przepisami art. 30e u.p.d.o.f.);
4) zeznanie PIT-28 (wzór tego zeznania określa załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie wzorów zeznania, deklaracji i informacji podatkowych obowiązujących w zakresie zryczałtowanego podatku dochodowego od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, Dz. U. Nr 211, poz. 1328 z późn. zm. – dalej r.w.z.r.; aktualnie wzór zeznania PIT-28 wprowadziło rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 listopada 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wzorów zeznania, deklaracji i informacji podatkowych obowiązujących w zakresie zryczałtowanego podatku dochodowego od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, Dz. U. Nr 233, poz. 1528), w którym wykazywane są przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej oraz z najmu (podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz umów o podobnym charakterze) opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (czyli na zasadach określonych przepisami art. 6–22 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, Dz. U. Nr 144, poz. 930 z późn. zm. – dalej u.z.p.d.o.f.).
5. Załączniki do zeznań PIT
Do zeznań PIT dołączane są – jako załączniki – różnego rodzaju informacje. I tak, do zeznań PIT-36, PIT-36L, PIT-37 oraz PIT-38 dołączane są (o ile zachodzi taka potrzeba):
• informacja PIT/D, tj. informacja o odliczeniu wydatków mieszkaniowych w roku podatkowym (wzór tej informacji stanowi załącznik nr 7 do r.w.z.),
• informacja PIT/O, tj. informacja odliczeniach od dochodu (przychodu) i od podatku w roku podatkowym (wzór tej informacji stanowi załącznik nr 8 do r.w.z.),
• informacja PIT/M, tj. informacja o dochodach o dochodach małoletnich dzieci, podlegających łącznemu opodatkowaniu z dochodami rodziców w roku podatkowym (wzór tej informacji stanowi załącznik nr 9 do r.w.z.),
• informacji PIT/B, tj. informacja o wysokości dochodu (straty) z pozarolniczej działalności gospodarczej w roku podatkowym (wzór tej informacji stanowi załącznik nr 10 do r.w.z.),
• informacja PIT/Z, tj. informacja o wysokości dochodu (straty) z pozarolniczej działalności gospodarczej, prowadzonej przez podatników korzystających ze zwolnienia na podstawie art. 44 ust. 7a u.p.d.o.f., osiągniętego (poniesionej) w roku podatkowym (wzór tej informacji stanowi załącznik nr 11 do r.w.z.),
• informacja PIT/ZG, tj. informacja o wysokości dochodów z zagranicy i zapłaconym podatku w roku podatkowym (wzór tej informacji stanowi załącznik nr 12 do r.w.z.).
Natomiast do zeznania PIT-28 dołączane są (o ile zachodzi taka potrzeba):
• informacja PIT-28/A, tj. informacja o przychodach podatnika z działalności prowadzonej na własne nazwisko oraz z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze (wzór tej informacji stanowi załącznik nr 4 do r.w.z.r.),
• informacja PIT-28/B, tj. informacja o przychodach podatnika z działalności prowadzonej w formie spółki (spółek) osób fizycznych (wzór tej informacji stanowi załącznik nr 5 do r.w.z.r.),
• informacja PIT/O, tj. informacja o odliczeniach od dochodu (przychodu) i od podatku w roku podatkowym (wzór tej informacji stanowi załącznik nr 6 do r.w.z.r.),
• informacja PIT/D, tj. informacja o odliczeniu wydatków mieszkaniowych w roku podatkowym (wzór tej informacji stanowi załącznik nr 7 do r.w.z.r.).
6. Termin składania zeznań PIT
Większość zeznań PIT (zeznania PIT-36, PIT-36L, PIT-37, PIT-38 oraz PIT-39) składana jest w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, za który są składane zeznanie (zob. art. 45 ust. 1 i 2 u.p.d.o.f.). Wyjątek dotyczy zeznań PIT-28, które składane są w terminie do 31 stycznia roku następującego po roku podatkowym, za które jest składane zeznanie (zob. art. 21 ust. 2 pkt 2 u.z.p.d.o.f.).
Należy przy tym zauważyć, że jeżeli ostatni dzień terminu podatkowego przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy (zob. art. 12 § 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm. – dalej o.p.). W konsekwencji, przykładowo, zeznania PIT-36, PIT-36L, PIT-37, PIT-38 oraz PIT-39 za 2010 r. trzeba będzie złożyć w terminie do 2 maja 2011 r. (gdyż 30 kwietnia 2011 r. to sobota, zaś 1 maja 2011 r. jest – jako niedziela oraz święto – dniem wolnym od pracy).