Trybunał Konstytucyjny orzekł 21 listopada 2024 r. (sygn. P 11/24), że zakaz amortyzowania składników majątku nabytych w darowiźnie jest niezgodny z ustawą zasadniczą. Wyrok dotyczy środków trwałych i wartości niematerialnych, których amortyzację rozpoczęto i nie zakończono przed 1 stycznia 2018 r. Według prawników, otwiera to drogę do odzyskania nadpłaconego podatku.
- Wypowiedź Trybunału Konstytucyjnego może mieć istotne znaczenie praktyczne, wykraczające poza tę konkretną sprawę. Trybunał uznał bowiem, że rozpoczęta amortyzacja stanowi interesy w toku, chronione konstytucyjnie. Z analogiczną sytuacją mamy do czynienia w kontekście wprowadzonych tzw. Polskim Ładem zmian, na mocy których pozbawiono (wprawdzie z rocznym okresem przejściowym) właścicieli nieruchomości mieszkalnych możliwości ich dalszego amortyzowania w kosztach podatkowych – podkreśla dr hab. Adam Bartosiewicz, prof. UJD.
Dodaje, że stanowisko Trybunału potwierdza wypowiadane już wcześniej w doktrynie głosy o prawdopodobnej niekonstytucyjności tych rozwiązań.
- Powstaje pytanie, jak do kwestii powyższej odniosą się sądy administracyjne, zapowiadające niedawno rozproszoną kontrolę konstytucyjności. Wypada żałować także, że prezydent RP nie zdecydował się na prewencyjną kontrolę zgodności z Konstytucją ustawy wprowadzającej Polski Ład, choćby w tym zakresie – uważa dr hab. Adam Bartosiewicz.
Czytaj również: Zakaz amortyzacji nabytych w darowiźnie środków trwałych
Miesiąc na wznowienie postępowania
Łukasz Kempa, szef zespołu doradztwa podatkowego w KR Group zwraca uwagę, że sytuacja podatników różni się przede wszystkim w zależności od tego, czy podatnik był już stroną postępowania w sprawie spornego podatku, czy nie. Jeśli nie był, może postąpić na zasadach ogólnych, tj. skorygować swoje rozliczenia za ubiegłe okresy i ewentualnie wnieść o zwrot nadpłaty podatku. Nie ma tutaj wymogu obligatoryjnego powołania się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego, jednak dołączenie do korekty uzasadnienia z powołaniem się na wyrok TK oraz wskazaniem, dlaczego znajduje on zastosowanie w danej sytuacji, jest wysoce rekomendowane. Taki wniosek można składać do końca okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego.
- Większą czujność muszą zachować podatnicy, w których sprawach toczyły się już postępowania. W takim przypadku muszą skorzystać z instytucji wniosku o wznowienie postępowania na mocy uregulowana w Ordynacji podatkowej, a termin na jego złożenie to zaledwie miesiąc od wejścia w życie wyroku TK - mówi Łukasz Kempa.
- Na marginesie, warto docenić sam wyrok TK za jednoznaczny głos w ochronie praw nabytych. Wyrok ten daje nadzieję na praworządne rozstrzygnięcia także innym podatnikom, którym niesłusznie odebrano uprawnienia. W szczególności dotyczy to właścicieli nieruchomości mieszkalnych, których objął kontrowersyjny i w mojej ocenie bezprawny zakaz amortyzacji wprowadzony w ramach Polskiego Ładu - dodaje.
Czytaj w LEX: PIT: to wspólność majątkowa pozwala amortyzować samochód od jego pełnej wartości > >
Szersze konsekwencje wyroku TK
Podobnie ocenia wyrok kolejny ekspert, radząc podatnikom aby wskutek komentowanego orzeczenia, rozważyli zmianę podejścia także do ograniczenia amortyzacji wprowadzonego Polskim Ładem.
- Z nadzieją przyjąłem informację, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu przedstawił pytanie prawne Trybunałowi Konstytucyjnemu. Z mojej praktyki wynika bowiem, że sądy administracyjne stosunkowo rzadko korzystają z tej możliwości. Uważam natomiast, że w wielu przypadkach istnieją solidne podstawy, aby przynajmniej rozważyć tę ewentualność - komentuje Marcin Bodziony, doradca podatkowy, specjalista od kontroli i postępowań podatkowych w Thedy & Partners. Dodaje, że jest tak niestety z uwagi na stosunkowo niską jakość legislacji podatkowej.
- Sam wyrok budzi we mnie mieszane uczucia. Oczywiście jest on korzystny dla podatników. Tym odważnym, którzy nie stosowali wątpliwego konstytucyjnie zakazu amortyzacji, pozwoli spać nieco spokojniej. Natomiast ci, którzy to ograniczenie stosowali, mogą teraz zastanowić się nad skorygowaniem dotychczasowych rozliczeń – podkreśla Marcin Bodziony.
Łyżką dziegciu w tej beczce miodu jest jednak - jego zdaniem - fakt, że takie przepisy w ogóle zostały wprowadzone, obowiązywały i dopiero teraz, po prawie siedmiu latach, doczekały się uznania za niezgodne z Konstytucją.
- Okoliczności, na które zwrócił uwagę Trybunał Konstytucyjny, były przecież podnoszone od razu, jak tylko informacja o pomyśle wprowadzenia takiej regulacji pojawiła się w przestrzeni publicznej. Mało tego, pamiętajmy, że Ustawodawca poszedł za ciosem i w ramach tzw. Polskiego Ładu w podobny sposób ograniczył amortyzację budynków mieszkalnych. Być może jest to dobry moment, aby ci, którym tzw. Polski Ład przerwał amortyzację budynków mieszkalnych, pod wpływem komentowanego orzeczenia, rozważyli zmianę podejścia także do tego ograniczenia - radzi Marcin Bodziony.
Sprawdź w LEX: PIT: bez decyzji Urzędu Patentowego nie można amortyzować znaku towarowego > >
Możliwa korekta amortyzacji podatkowej
Piotr Prokocki, radca prawny, doradca podatkowy, szef praktyki podatkowej w kancelarii Penteris wskazuje, że zakaz amortyzacji środków trwałych nabytych w drodze darowizny godził w interesy podatników, którzy rozpoczęli ich użytkowanie przed 1 stycznia 2018 roku. Dla tej grupy podatników nowelizacja z 15 czerwca 2018 roku była bowiem arbitralną zmianą reguł gry w trakcie jej trwania. Przyjmując darowiznę przed 1 stycznia 2018 roku, podatnicy nie mieli możliwości przewidzieć tej zmiany i dostosować do niej swoich planów biznesowych – ocenia
Ekspert wskazuje na fakt, że wyrok otwiera podatnikom możliwość korekty amortyzacji podatkowej aktywów otrzymanych w ramach darowizny (za okres od 1 stycznia 2018 roku). Budzi również nadzieję na podobne rozstrzygnięcia w stosunku do ograniczeń i wyłączeń amortyzacji nieruchomości wyprowadzonych Polskim Ładem.
![Prawo finansów publicznych i prawo podatkowe [PRZEDSPRZEDAŻ]](/gfx/prawopl/_thumbs/produkty_foto/82384/978-83-8358-957-2_,mXqL62OeqFTLkrXdmIyYmw.jpg)
Elżbieta Chojna-Duch, Hanna Elżbieta Litwińczuk, Elżbieta Kornberger-Sokołowska
SprawdźCena promocyjna: 69.3 zł
|Cena regularna: 99 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 74.26 zł
Czy wyrok zostanie opublikowany?
- Pytanie skierowane do Trybunału w zasadzie było banalne, bo ochrona interesów w toku jest jedną z naczelnych zasad państwa prawa. I TK stwierdził niekonstytucyjność tych przepisów – podkreśla Marek Isański, prezes Fundacji Praw Podatnika.
Zwraca on jednak uwagę na fakt, że rząd do tej pory nie opublikował wyroków wydanych przez skład kwestionowany przez ten rząd.
- Jeśli rząd będzie konsekwentny, to wyroku tego nie opublikuje, z uwagi na to, że w składzie był sędzia-dubler. Jeśli jednak go nie opublikuje, to uniemożliwi odzyskanie pieniędzy tysiącom poszkodowanym obywatelom. Wyrok ten miałby znaczenie dla tysięcy podatników i pozwoliłby im odzyskać niesłusznie zapłacony podatek, bo na jego podstawie pozbawieni zostali możliwości amortyzacji od 2018 r. środków trwałych nabytych w darowiźnie – podkreśla Marek Isański.
Jego zdaniem, jest wysokie prawdopodobieństwo, że wyrok nie zostanie opublikowany i skorzysta z tego wyroku jedynie ten obywatel, w którego sprawie pytanie do TK skierował WSA w Poznaniu.
- Z tym problemem – zgodności z Konstytucją w/w przepisów - będzie się musiał więc zmierzyć kiedyś TK i to szerzej, bo niezgodność z Konstytucją wydaje się nie tylko oczywista w zakresie w jakim nie są chronione prawa nabyte w postaci dalszej możliwości amortyzacji tak nabytych środków trwałych. Bowiem sprawa dotyczy osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, co powoduje, że brak możliwości amortyzowania środków trwałych nabytych w darowiźnie jest w istocie obejściem przez państwo prawa, bo powoduje, że majątek dorobkowy rodzin, całkowicie zwolniony z opodatkowania jest jednak opodatkowywany podatkiem dochodowym – stwierdza Marek Isański.
Czytaj również w LEX: Darowizna obciążona poleceniem > >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
