SN: Wynagrodzenie kuratora-adwokata osoby nieznanej z miejsca pobytu z VAT

Na postanowienie sądu pierwszej instancji w sprawie wynagrodzenia kuratora strony, której miejsce pobytu nie jest znane, przysługuje zażalenie do innego składu tego sądu w drodze analogii. Jeżeli kuratorem takim jest adwokat, jego wynagrodzenie podlega podwyższeniu o należny podatek od towarów i usług - brzmi uchwała Izby Cywilnej Sądu Najwyższego.

Na rzecz przyjęcia, że wynagrodzenie przysługujące kuratorowi, który jest adwokatem, powinno podlegać podwyższeniu o należny podatek od towarów i usług, może przemawiać zrównanie statusu adwokata w postępowaniu cywilnym w zależności od tego, czy działa jako kurator strony, czy jako jej pełnomocnik z urzędu - sugerował Sąd Okręgowy w Poznaniu. A Izba Cywilna Sądu Najwyższego podzieliła te opinię.

Czytaj: TK zbada "brak VAT-u" w wynagrodzeniu kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu>>

 Sąd Okręgowy w Poznaniu przy rozpoznawaniu apelacji powziął wątpliwość, którą przedstawił Izbie Cywilnej SN: Czy wynagrodzenie kuratora strony nieznanej z miejsca pobytu, który jest adwokatem, podlega podwyższeniu o należny podatek od towarów i usług?
 

Wynagrodzenie podwyższone o VAT

Rozważając zagadnienie, czy wynagrodzenie kuratora strony nieznanej z miejsca pobytu, który jest adwokatem, podlega podwyższeniu o należny podatek od towarów i usług, Sąd Okręgowy stwierdził, że możliwości takiej nie przewidują ani przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej ani przepisy wykonawcze – Prawo o adwokaturze, do których to rozporządzenie się odwołuje.

I to uzasadniałoby negatywną odpowiedź na przedstawione pytanie.

Czytaj: Wraca sprawa stawek adwokackich - petycja do ministra sprawiedliwości>>

W ocenie Sądu Okręgowego, na rzecz przyjęcia, że wynagrodzenie przysługujące kuratorowi, który jest adwokatem, powinno podlegać podwyższeniu o należny podatek od towarów i usług, może jednak przemawiać potrzeba zniwelowania zróżnicowania statusu adwokata w postępowaniu cywilnym w zależności od tego, czy działa jako kurator strony, czy jako jej pełnomocnik z urzędu.

Należy pamiętać, że wynagrodzenie należne adwokatowi jako pełnomocnikowi z urzędu podlega podwyższeniu o kwotę podatku od towarów i usług na postawie przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

Zażalenie do innego składu

Drugie pytanie dotyczyło zażalenia poziomego. W najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego ukształtował się pogląd, że zażalenia na postanowienia sądu pierwszej instancji, w których ustawa nie wskazuje, jaki sąd jest właściwy do ich rozpoznania, powinny być traktowane jako zażalenia podlegające rozpoznaniu przez sąd drugiej instancji, co de lege lata nadal jest zasadą (por. uchwały z 27 listopada 2020 r., III CZP 12/20, z 25 lutego 2021 r., III CZP 17/20).

W świetle takiej interpretacji, według Sądu Okręgowego, uzasadniony jest wniosek, że zażalenie na postanowienie w przedmiocie wynagrodzenia kuratora powinno być rozpoznawane przez sąd drugiej instancji na podstawie art. 394 par. 1 pkt 6 k.p.c., przewidującego możliwość wniesienia zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji, którego przedmiotem jest zwrot kosztów.

Sąd Najwyższy nie podzielił tego poglądu i w tej sytuacji podjął uchwałę, zgodnie z którą na postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie wynagrodzenia kuratora strony, której miejsce pobytu nie jest znane, przysługuje zażalenie do innego składu tego sądu (art. 394 (1 a ) § 1 pkt  9 k.p.c. per analogiam). Jeżeli kuratorem takim jest adwokat, jego wynagrodzenie podlega  podwyższeniu o należny podatek od towarów i usług.

Czytaj w LEX: Jakie środki ochrony prawnej przysługują biegłemu, który nie otrzymał pełnej sumy przysługujące mu wynagrodzenia? >

Warto dodać, że rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości dotyczące wynagrodzeń i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratora ustanowionego dla strony w sprawie cywilnej z 9 marca 2018 roku nie przewiduje podwyższenia go o podatek od towarów i usług, mimo że takie rozwiązanie stosuje się w przypadku radców prawnych z urzędu, adwokatów z urzędu, biegłych sądowych, tłumaczy czy np. mediatorów. Skarga w tej sprawie  czeka na rozpoznanie w Trybunale Konstytucyjnym.

W tej sprawie złożono petycję do ministra sprawiedliwości, aby znowelizować rozporządzenie w sprawie opłat adwokackich z 9 marca 2018 roku.  

Sygnatura akt III CZP 30/21 (III CZP 37/22) z 21 stycznia 2021 r.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.