Skarżący, powołując się na trudną sytuację życiową, zwrócił się do Naczelnika US o umorzenie zaległości podatkowej w podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości, w wysokości 2.730 zł.
Stanowisko organu podatkowego
Organ odmówił wyjaśniając, że wniosek mógłby zostać uwzględniony ze względu na interes podatnika, ale sprzeciwia się temu interes publiczny. Z kolei organ II instancji zwrócił uwagę, że podatnik w momencie dokonania transakcji sprzedaży, dysponując środkami pieniężnymi i mając świadomość konieczności zapłaty podatku powinien zabezpieczyć odpowiednie środki finansowe na ten cel. Udzielenie w tej sytuacji ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych, premiowałoby podatnika, który przez swoje działania doprowadza do powstania zaległości. Zwrócił też uwagę, że zaległości podatkowe nie powstały na skutek nadzwyczajnych i wyjątkowych okoliczności, spowodowanych działaniem czynników, na które podatnik nie miał wpływu i które były niezależne od jego postępowania.
Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania >>
Nie tylko przyczyna powstania zaległości jest ważna
Innego zdania był Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie, który uwzględnił skargę.
Zwrócił uwagę, że uzasadnienie decyzji organu podatkowego, który rozpoznał wniosek o umorzenie zaległości podatkowej, jest szczególnie istotne w sytuacji, gdy organ sam uznaje, że podatnik znajduje się w sytuacji, w której możliwe jest zastosowanie ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych, a jednak w ramach uznania administracyjnego odmawia jej udzielenia. Uznaniowość decyzji w takiej sprawie nie może bowiem oznaczać dowolności działania organu podatkowego.
Odnosząc się do przesłanek umorzenia zaległości podatkowej, o których mowa w art. 67a § 1 Ordynacji podatkowej, Sąd wskazał, że nie istnieje określony katalog sytuacji, które mogłyby zostać z góry zakwalifikowane, jako ważny interes podatnika, czy też interes publiczny. Ważny interes podatnika dotyczy sytuacji wyjątkowych, uniemożliwiających uregulowanie zaległości, przy równoczesnym uwzględnieniu sytuacji ekonomicznej podatnika. Przesłanka interesu publicznego wiąże się natomiast z koniecznością ustalenia, co jest korzystniejsze dla państwa - dochodzenie należności czy też zastosowanie ulgi. Obie przesłanki zastosowania ulgi nie są wobec siebie konkurencyjne, ani też żadna z nich nie jest uznawana z definicji za ważniejszą.
W realiach sprawy organy podatkowe nie przeprowadziły zdaniem Sądu pełnej analizy możliwości umorzenia zaległości podatkowej. Uznały, że podatnik miał ważny interes w żądaniu umorzenia zaległości, a jednocześnie stwierdziły, że pozostawałoby to w sprzeczności z przesłanką interesu publicznego, gdyż to skarżący nie zabezpieczając środków finansowych na zapłatę podatku dochodowego z tytułu zbycia nieruchomości, doprowadził do powstania zaległości. Sąd zwrócił jednak uwagę, że przepis art. 67a § 1 Ordynacji podatkowej nie przewiduje, aby skorzystać z ulgi mógł tylko podatnik, który nie przyczynił się bezpośrednio do powstania zaległości w podatku. Niezależnie zatem od zadysponowania przez skarżącego przychodem z tytułu zbycia nieruchomości, organy podatkowe powinny uwzględnić utratę możliwości zaspokojenia przez niego podstawowych potrzeb bytowych. Z ustaleń organów wynikało bowiem, że skarżący jest osobą bezdomną, utrzymującą się z niewysokiej emerytury. Organy podatkowe powinny zatem wziąć pod uwagę całokształt okoliczności sprawy, w tym obiektywną możliwość pozyskania środków pieniężnych przez podatnika, a nie tylko sposób i przyczynę powstania zaległości podatkowej oraz zachowanie się podatnika.
Wyrok WSA w Olsztynie z 25 stycznia 2018 r., sygn. akt I SA/Ol 771/17
