Mimo iż rząd zapowiadał szybkie rozwiązanie problemów ze składką zdrowotną, wynikających ze zmian wprowadzonych jeszcze przez Polski Ład, na razie przepisy pozostają bez zmian (rząd planuje jedynie wyłączenie z podstawy oskładkowania przychodów ze sprzedaży środków trwałych). Rośnie natomiast liczba przedsiębiorców, którzy po wykazaniu w zeznaniach podatkowych działalności gospodarczej prowadzonej za granicą, mają problemy z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.
- Niestety, dotychczas nie doszło do zapowiadanej zmiany przepisów. To sprawia, że zauważalna jest rosnąca liczba sporów w zakresie podstawy obliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne. ZUS coraz częściej wydaje decyzje, w których żąda dopłaty składki od przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą zarówno w Polsce, jak i w innym kraju, np. udziałowców zagranicznych spółek. W praktyce są to niejednokrotnie bardzo wysokie kwoty. Trudno zaakceptować takie decyzje, jednak – jeśli przepisy się nie zmienią – podatnicy będą musieli poczekać na ukształtowanie się linii orzeczniczej. Niedługo pierwsze tego typu spory trafią przed wydziały pracy i ubezpieczeń społecznych w sądach wojewódzkie sądy administracyjne – mówi Anna Misiak, doradca podatkowy, partner w MDDP.
Chodzi o opisywany już przez Prawo.pl problem (czytaj więcej: Składka zdrowotna także od zagranicznych dochodów) dotyczący przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w innych krajach, którzy – zgodnie z przepisami podatkowymi – w składanych w Polsce zeznaniach podatkowych wykazują zagraniczne dochody. Informacje wynikające ze składanych przez PIT-ów wraz z załącznikami PIT/ZG (informacja o wysokości dochodów/przychodów z zagranicy i zapłaconym podatku) trafiają też do ZUS. Zakład uznaje je za podstawę wymiaru składki zdrowotnej.
Interpretacje NFZ w sprawie zagranicznej działalności
Mimo iż Narodowy Fundusz Zdrowia wydaje w tej sprawie interpretacje pozytywne dla przedsiębiorców, to zastrzega, że wszystko zależy od stanowiska ZUS. Przykładem jest interpretacja nr 138/2022/BP, w której prezes NFZ zgodził się z przedsiębiorcą, że nie ma on obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu posiadania statusu wspólnika – limited partner w spółce limited partnership.
Przedsiębiorca od 2011 r. jest wspólnikiem w spółce typu limited partnership, będącej spółką osobową z siedzibą na terytorium Jersey. W kwietniu 2022 r. otrzymał wypłatę z zysku spółki i zwrócił się do prezesa NFZ o interpretację indywidualną w zakresie przepisów dotyczących wymierzania i pobierania składanek na ubezpieczenie zdrowotne w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Prezes NFZ wyjaśnił, że krąg osób objętych obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym określony został w art. 66 ust. 1 ustawy. Są to osoby prowadzące działalność pozarolniczą. Artykuł 8 ust. 6 wymienia:
- osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów Prawa przedsiębiorców;
- twórcę i artystę;
- osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu;
- wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;
- akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług;
- komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej;
- osobę prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe.
Katalog ten ma charakter zamknięty.
- Należy jednak zastrzec, iż obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu, o którym mowa w art. 66 ust. 1 lit. c ustawy o świadczeniach, ma charakter wtórny wobec obowiązku ubezpieczeń społecznych. W przypadku przyjęcia przez organ rentowy, iż posiadanie przez daną osobę statusu wspólnika – limited partner w spółce typu limited partnership wypełnia przesłanki pojęcia osoby prowadzącej pozarolniczą działalność, należy uznać, iż pozostaje on również tytułem do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym – podkreśla prezes NFZ.
Dlatego – zgodnie z interpretacją NFZ - kluczowe znaczenie mają ustalenia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie podlegania takiej osoby ubezpieczeniu społecznemu. Zgodnie bowiem z art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - do zakresu działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należy stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych.
Podobne stanowisko prezes NFZ zajął w interpretacjach nr 163/2022/BP i 162/2022/BP.
Cena promocyjna: 125.6 zł
|Cena regularna: 314 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 219.8 zł
ZUS wykorzystuje informacje z zeznań podatkowych
Przemysław Pruszyński, doradca podatkowy, dyrektor departamentu podatkowego Konfederacji Lewiatan, wskazuje, że rozwiązaniem tych problemów byłoby postulowane przez przedsiębiorców przywrócenie zryczałtowanej kwotowej składki na ubezpieczenie zdrowotne, co wyeliminowałoby wątpliwości interpretacyjne. Według Lewiatana dobrym i kompromisowym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie składki zryczałtowanej, której wysokość zależeć będzie od wysokości rocznych dochodów albo przychodów firmy.
- W niektórych przypadkach przedsiębiorcy zobowiązani są płacić na ubezpieczenie zdrowotne kilka, kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych miesięcznie. Ponadto obliczenie i opłacenie składki zdrowotnej, której podstawą oskładkowania jest dochód podatkowy powoduje wiele trudności i generuje zbędne koszty oraz ryzyko sporów przedsiębiorców z ZUS – mówi Przemysław Pruszyński.
ZUS, zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, weryfikuje wysokość składki na podstawie zeznań podatkowych przedsiębiorców. - Dane przekazane przez płatników w rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej będą zweryfikowane z danymi w KAS. W przypadku rozbieżności będą prowadzone postępowania wyjaśniające, które mogą zakończyć się wydaniem decyzji ustalającej roczną podstawę i składkę na ubezpieczenie zdrowotne – czytamy w wyjaśnieniach ZUS z 17 kwietnia 2023 r.
Przypomnijmy, że zgodnie z art. 81. ust. 2. ustawy o NFZ, roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą rozliczających się według skali podatkowej lub podatkiem liniowym stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętymi przychodami a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Podstawa wymiaru składki w nowej wysokości obowiązuje od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego, zwanego dalej "rokiem składkowym".
Podobnie jest w przypadku przedsiębiorców opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Osoby te, co prawda, opłacają „zryczałtowaną” składkę na ubezpieczenie zdrowotne, niemniej – stosownie do art. 81 ust. 2e ustawy o NFZ - jej wysokość uzależniona jest od wysokości przychodów osiągniętych w danym roku kalendarzowym. W praktyce zatem zagraniczne przychody przedsiębiorców opodatkowanych ryczałtem również mogą mieć wpływ na wysokość ich składki zdrowotnej.
Zobacz w LEX: Ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorcy, cz. I. Zakres podmiotowy, okres i tryb zgłaszania > >
Decyduje umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania
Jak wyjaśnia Anna Misiak, nie wszyscy przedsiębiorcy mający zagraniczne dochody, muszą dopłacać składkę w Polsce. Decydujące znaczenie ma tu metoda unikania podwójnego opodatkowania, która obowiązuje w umowie z danym krajem.
I wyjaśnia, że w umowach stosuje się dwie metody unikania podwójnego opodatkowania:
- metodę wyłączenia z progresją,
- metodę proporcjonalnego odliczenia.
Dopłacać składkę zdrowotną będą musiały osoby prowadzące biznes w krajach, w umowach z którymi stosuje się metodę proporcjonalnego odliczenia. Ale jeśli przedsiębiorca osiąga dochody w kraju, w umowie z którym obowiązuje metoda wyłączenia z progresją, dopłacać już nie musi.
Metoda wyłączenia z progresją polega na tym, że w Polsce zwalnia się z opodatkowania dochód osiągnięty w drugim państwie. Dochód zagraniczny ma jednak wpływ na ustalenie stopy procentowej, według której należy obliczyć podatek od dochodu osiągniętego w Polsce. Ta metoda obowiązuje m.in. w umowach z Francją i Niemcami.
Czytaj także w LEX: Ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorcy, cz. 2. Składki > >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
