Pytanie
Prowadzę działalność gospodarczą. Chciałem zatrudnić rodziców na umowę zlecenie bez wynagrodzenia.
Jak wygląda kwestia podatku dochodowego? Czy prowadząc działalność otrzymuję przychód z tytułu nieodpłatnego zatrudnienia rodziców?
Odpowiedź
W przypadku gdyby rodzice wykonywali pracę na podstawie nieodpłatnych umów-zleceń, dla podatnika powstanie przychód niezwolniony od podatku.
Jeśli praca rodziców byłaby bez podstawy umownej, wówczas to świadczenie (wartość ich pracy) będzie u Pana wolne od podatku dochodowego.
Uzasadnienie
Przepis art. 735 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - dalej k.c., stanowi, że jeśli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie. Powyższa regulacja ma także odpowiednie zastosowanie do umów o świadczenie usług na warunkach zlecenia - zgodnie z przepisem art. 750 k.c.
Należałoby zatem wyraźnie wskazać w umowie, że zlecenie jest nieodpłatne.
Jeśli chodzi o skutki podatkowe tej sytuacji, to wskazać należy, że zgodnie z przepisem art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - dalej u.p.d.o.f., do przychodów zalicza się m.in. wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczonych zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, z zastrzeżeniem art. 21 ust. 1 pkt 125 u.p.d.o.f.
Wartość nieodpłatnej pracy rodziców jest zatem dla podatnika prowadzącego działalność gospodarczą przychodem.
Należy natomiast określić, czy przychód ten jest wolny od podatku. Zgodnie z przepisem art. 21 ust. 1 pkt 125 u.p.d.o.f., od podatku wolna jest wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczona zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn, z zastrzeżeniem ust. 20 u.p.d.o.f.
Tenże art. 21 ust. 20 u.p.d.o.f. stanowi, że zwolnienie, o którym mowa, nie ma zastosowania do świadczeń otrzymywanych na podstawie stosunku pracy, pracy nakładczej lub na podstawie umów będących podstawą uzyskiwania przychodów zaliczonych do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 (działalność wykonywana osobiście).
Przepis zatem wyraźnie stanowi, że zwolnienie nie ma zastosowania do takich świadczeń, które są otrzymywane na podstawie:
- umowy o pracę,
- umowy o pracę nakładczą,
- umów cywilnoprawnych wykonywanych osobiście (umowa o dzieło, umowa zlecenia).
W sytuacji opisanej w pytaniu nieodpłatne świadczenia podatnik otrzymuje od swoich rodziców. Są oni zaliczani do I grupy podatkowej.
Rzecz jednak w tym, że świadczenie to podatnik ma otrzymywać na podstawie umów cywilnoprawnych. To oznaczałoby, że wartość tej pracy (tego świadczenia) nie będzie zwolniona od podatku. Należałoby przychód ten (wartość pracy rodziców) zaliczyć do przychodów podatkowych i objąć opodatkowaniem.
Być może lepiej zatem, aby rodzice świadczyli dla Pana pracę bez żadnej podstawy umownej. Mogą to przecież robić.
W świetle brzmienia art. 21 ust. 20 u.p.d.o.f., bezumowne świadczenie pracy (wykonywanie usług) przez rodziców nie jest przychodem podatkowym wyłączonym ze zwolnienia. Wartość tego przychodu - jako nieodpłatne świadczenie otrzymywane od osób zaliczonych do I grupy podatkowej - podlegałaby zwolnieniu od podatku dochodowego.
Zgodnie z przepisami obu ustaw o podatku dochodowym przychodem jest wartość nieodpłatnych świadczeń.
W przypadku, w którym dyrektor wykonuje świadczenia na rzecz spółki na podstawie umowy zlecenia (a jak rozumiem o to właśnie chodzi), to spółka odnosi z tego tytułu korzyść. Jest to dla niej nieodpłatne świadczenie. W związku z tym, że dyrektor wykonuje coś nieodpłatnie dla spółki nie powstaje po jego stronie żadne świadczenie.
