W przedmiotowej sprawie spółdzielnia wskazała, że do działalności, jaką wykonuje na rzecz swoich członków i za które pobiera opłaty, a są to opłaty z tytułu kosztów eksploatacji i utrzymania nieruchomości, a także koszty działalności społecznej, oświatowej i kulturalnej stosuje zwolnienie od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 11 ustawy o VAT. Spółdzielnie jednocześnie nie odlicza podatku naliczonego związanego z tymi czynnościami.

Według spółdzielni jednak dyrektywa dyrektywa 112 nie przewiduje zwolnienia podmiotowego lub przedmiotowego takiego, jak wprowadzono w prawie krajowym. Z powodu tej niezgodności spółdzielnia zajęła stanowisko, że wykonywane przez nią czynności są czynnościami opodatkowanymi i w konsekwencji na podstawie art. 168 tej dyrektywy przysługuje jej prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi czynnościami.

Fiskus się nie zgodził i uznał, że czynności świadczone na rzecz członków spółdzielni wpisują się w zwolnienie z art. 132 ust. 1 lit. l dyrektywy 112, przewidziane dla usług w zakresie interesu zbiorowego członków organizacji o charakterze związkowym i nienastawionej na osiąganie zysku, wykonywanych w zamian za składkę ustaloną zgodnie ze statutem. Z kolei w stosunku do czynności świadczonych na rzecz osób niebędących członkami spółdzielni należy odnieść zwolnienie, o którym mowa w art. 135 ust. 1 lit. l dyrektywy 112, obejmujące m.in. wynajem nieruchomości, gdyż w pojęciu tym mieszczą się transakcje zbliżone w swej naturze do wynajmu lub funkcjonalnie z nim powiązane. Według fiskusa spółdzielni nie przysługuje zatem w świetle prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług, które są wykorzystywane do wykonywania czynności zwolnionych od podatku.

Sprawa ostatecznie trafiła do NSA. Sąd także nie zgodził się ze spółdzielnią. Przypomniał, że w art. 135 ust. 1 lit. l dyrektywy 112 przewidziano dla państw członkowskich zwolnienie od podatku VAT transakcji dzierżawy i wynajmu nieruchomości. Zakres zwolnienia ograniczono jedynie do świadczenia usług zakwaterowania, w sektorze hotelarskim, wynajmu miejsc parkingowych dla pojazdów, wynajmu trwale zainstalowanego wyposażenia i urządzeń oraz wynajmu sejfów. Państwu członkowskim pozostawiono przy tym możliwość wprowadzenia dodatkowych wyłączeń w zakresie stosowania tego zwolnienia.

Zdaniem sądu nie ma więc uzasadnienia, aby zawężać pojęcia "najmu" i "dzierżawy", użyte w art. 135 ust. 1 lit. l dyrektywy 112, jedynie do tych, które uregulowane zostały w kodeksie cywilnym. Przepis ten powinien być interpretowany w świetle kontekstu, w który się wpisuje. Dlatego, według sądu nie ma podstaw do kwestionowania zgodności art. 43 ust. 1 pkt 11 ustawy o VAT z art. 135 ust. 1 lit. l dyrektywy 112. Z ekonomicznego punktu widzenia opłaty, jakie pobiera spółdzielnia objęte na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 11 ustawy o VAT zwolnieniem nie różnią się od opłat pobieranych na podstawie stosunku najmu i dzierżawy. Nie ma więc żadnego uzasadnienia prawnego, aby jedne z tych opłat korzystały ze zwolnienia, a drugie nie. Według sądu dyrektywa unijna wiąże co do rezultatu, który powinien być nią osiągnięty.

Wyrok NSA z 24 lutego 2015 r., sygn. akt I FSK 14/14

Omówienie pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego