Wiesława Moczydłowska: Ulga na złe długi to ważny instrument w niepewnej rzeczywistości gospodarczej. Wydaje się, że w zakresie tej ulgi na podatników czekają tylko dobre wiadomości. Zapoczątkował je wyrok TSUE. Proszę przypomnieć, co orzekł Trybunał?
Wojciech Kliś: Wyrok TSUE z 15 października 2020 r. w sprawie C-335/19 ma rzeczywiście istotne znaczenie praktyczne, zwłaszcza w obecnych czasach, kiedy wskutek spowolnienia gospodarczego wywołanego najpierw pandemią a teraz wojną można spodziewać się z jednej strony problemów z płatnościami między przedsiębiorcami, zaś z drugiej strony - niewykluczony jest wzrost liczby upadłości, czy restrukturyzacji. Dlatego też tak ważna jest ulga, o której rozmawiamy.
Sprawdź więcej: TSUE rozszerza zastosowanie ulgi na złe długi w VAT - wyrok z 15.10.2020 r., C-335/19 >>>
TSUE stwierdził, że przepisy krajowe nie mogą uzależniać obniżenia podstawy opodatkowania podatkiem od wartości dodanej VAT od warunku, by w dniu dostawy towaru lub świadczenia usług, a także w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej dłużnik był zarejestrowany jako podatnik VAT i nie był w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, zaś wierzyciel był nadal zarejestrowany jako podatnik VAT.
Przypomnijmy, że wyrok zapadł na gruncie sprawy polskiej spółki prowadzącej działalność w zakresie doradztwa podatkowego, która wystawiła na rzecz jednego ze swoich kontrahentów fakturę zawierającą VAT z tytułu świadczonych usług doradczych. W chwili wykonania świadczenia usług kontrahent ten był zarejestrowany jako podatnik VAT i nie był w trakcie postępowania upadłościowego ani w trakcie likwidacji. Jednakże kontrahent został postawiony w stan likwidacji w okresie 150 dni od upływu terminu zapłaty, pozostając jednocześnie zarejestrowanym jako podatnik VAT. Ponieważ faktura nie została uregulowana ani zbyta w jakiejkolwiek formie, przed upływem dwuletniego okresu następującego po dacie jej wystawienia spółka zwróciła się do Ministra Finansów z wnioskiem o wydanie interpretacji, czy pomimo postawienia jej kontrahenta w stan likwidacji po wykonaniu świadczenia usług mogła ona skorzystać z obniżenia podstawy opodatkowania VAT z uwagi na niewywiązanie się z płatności wierzytelności wynikającej z tej samej faktury. Spółka otrzymała cztery niekorzystne interpretacje w tym zakresie. Sprawa trafiła do WSA, a następnie do NSA.
NSA połączył cztery sprawy dotyczące spornych interpretacji i skierował pytanie do TSUE.
Sprawdź PROCEDURĘ: Korzystanie z ulgi na złe długi w ramach nowego JPK_VAT >>>
Trybunał stwierdził, że artykuł 90 dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisom krajowym, które uzależniają obniżenie podstawy opodatkowania podatkiem od wartości dodanej (VAT) od warunku, by w dniu dostawy towaru lub świadczenia usług, a także w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej mającej na celu skorzystanie z tego obniżenia dłużnik był zarejestrowany jako podatnik VAT i nie był w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, zaś wierzyciel był w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej nadal zarejestrowany jako podatnik VAT.
Zobacz również: Po korzystnych orzeczeniach możliwe szersze korzystanie z ulgi na złe długi w VAT >>
Dlaczego wyrok TSUE jest korzystny dla podatników?
Najogólniej rzecz ujmując, TSUE rozstrzygnął o niezgodności polskich przepisów ustawy o VAT w zakresie braku możliwości skorzystania z ulgi na złe długi w przypadku upadłości kontrahenta.
Wyrok jest więc korzystny dla przedsiębiorców, usunął przeszkody korzystania z ulgi na złe długi. TSUE wskazał, że państwo ma wszelkie narzędzia, aby egzekwować od niesumiennego dłużnika zwrot podatku naliczonego (wcześniej odliczonego) i nie może w związku z tym zamykać wierzycielowi możliwości skorzystania z ulgi.
Kolejną dobra dla podatników informacją jest z pewnością niedawny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku. Co dokładnie wynika z niego dla podatników?
Zgodnie z ustawą o VAT, podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona.
W stanie prawnym do 15 października 2020 r., aby skorzystać z prawa do obniżenia VAT należnego z tytułu nieściągalnych wierzytelności spełnione musiały być dodatkowe przesłanki - rejestracja dłużnika i wierzyciela jako podatników VAT, brak objęcia dłużnika postępowaniem upadłościowym lub restrukturyzacyjnym, od daty wystawienia faktury dokumentującej nieściągalną wierzytelność nie upłynęły dwa lata (licząc od końca roku jej wystawienia).
Sytuacja zmieniła się wraz z wydaniem przez TSUE wspomnianego wyroku. Trybunał orzekł, że dyrektywa VAT stoi na przeszkodzie przepisom krajowym, które uzależniają obniżenie podstawy opodatkowania VAT m.in. od warunku, by dłużnik był zarejestrowany jako podatnik VAT i nie był w trakcie postępowania upadłościowego.
Jednak TSUE nie odniósł się wprost do przesłanki, że od daty wystawienia faktury dokumentującej nieściągalną wierzytelność nie upłynęły dwa lata (licząc od końca roku jej wystawienia).
Sprawdź więcej: Korzystanie z ulgi na złe długi krok po kroku - poradnik >>>
Pojawiła się więc wątpliwość, czy z powyższego, pozytywnego dla podatników wyroku TSUE, korzystać można również w odniesieniu do starszych faktur. I tę wątpliwość rozstrzygnął WSA w Gdańsku, który w wyroku z 15 lutego 2022 r., sygn. I SA/Gd 1240/21, wskazał, że skoro przesłanka niepozostawania dłużnika w stanie upadłości była niezgodna z przepisami unijnymi i w sposób skuteczny uniemożliwiała złożenie podatnikowi w przeszłości korekty, to dwuletni termin należy pominąć i przyjąć obecnie dopuszczalność takiej korekty.
Zdaniem WSA, inny wniosek powodowałby, że wykonanie uprawnień przyznanych na mocy prawa UE (powołanie się na wyrok TSUE) byłoby dla podatnika praktycznie niemożliwe, mimo działania przez niego w dobrej wierze.
A jednak organy skarbowe nie zawsze korzystnie interpretują te kwestie. Ponadto, ustawa nowelizująca przepisy w zakresie ulgi na złe długi nie zawiera przepisów przejściowych i to zrodziło pewne wątpliwości, nie zawsze rozstrzygane na korzyść podatników.
Zdarzają się takie interpretacje, chociażby niedawna interpretacja dyrektora KIS z 20 maja br. (nr 0114-KDIP4-2.4012.150.2022.2.KS).
Zgodnie z obecnie obowiązującym art. 89a ust. 2 ustawy o VAT, prawo do skorzystania przez wierzyciela z odliczenia nieściągalnej wierzytelności (czy to „na bieżąco”, czy też poprzez złożenie deklaracji korygującej) wygasa po trzech latach, licząc od końca roku, w którym została wystawiona faktura dokumentująca nieuregulowaną wierzytelność, a warunek, że wierzyciel jest podatnikiem zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny musi być spełniony na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty.
Czytaj więcej: Ulga na złe długi - komentarz praktyczny >>>
Podatnik występujący o interpretację miał wątpliwości, czy istnieje możliwość skorzystania z ulgi na złe długi na podstawie art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy o VAT, w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2021 r. tj. jeśli od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.
Ustawa z 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy Prawo bankowe, w której ustawodawca zawarł wprowadzone od 1 października 2021 r. zmiany przepisów dotyczących „ulgi za złe długi” tj. art. 89a oraz art. 89b ustawy o VAT, nie zawiera przepisów przejściowych dotyczących znowelizowanego art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy o podatku od towarów i usług.
Dyrektor KIS stwierdził, że jeżeli brak jest przepisu przejściowego, to do oceny skutków danej czynności zastosowanie znajdują przepisy obowiązujące w czasie, gdy czynność ta miała miejsce.
Przepis art. 89a ustawy przewiduje możliwość korekty podstawy opodatkowania i podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną (tj. wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze). Dyrektor KIS uznał, że w celu realizacji „ulgi za złe długi” zastosowanie znajdują przepisy obowiązujące w momencie, w którym nieściągalność wierzytelności została uprawdopodobniona.
Jeśli stało się to przed 1 października 2021 r., do realizacji ulgi zastosowanie znajdą odpowiednie przepisy obowiązujące przed tym dniem. Brak jest podstaw do korygowania podstawy opodatkowania i podatku należnego w oparciu o przepisy obowiązujące po 1 października 2021 r. dotyczące wierzytelności które powstały i których nieściągalność została uprawdopodobniona do 30 września 2021 r., nawet gdy realizacja ulgi poprzez stosowną korektę deklaracji następuje już w okresie obowiązywania nowych przepisów, tj. po 30 września 2021 r.
W przedmiotowym stanie faktycznym 9 grudnia 2019 r. została wykonana usługa i wystawiona faktura z terminem płatności do 8 stycznia 2020 r. 19 lutego 2020 r. podpisano uznanie długu wraz z ugodą na wydłużenie terminu płatności faktury, z uwagi na brak zapłaty przez inwestora zleceniodawcy do 30 września 2020 r. Mimo ugody należność nie została uregulowana.
Dyrektor KIS stwierdził, że nieściągalność ww. wierzytelności została uprawdopodobniona przed 1 października 2021 r. i do realizacji ulgi zastosowanie znajdą odpowiednie przepisy obowiązujące przed tym dniem. Brak jest więc podstaw do korygowania podstawy opodatkowania i podatku należnego w oparciu o przepisy obowiązujące po 1 października 2021 r. dotyczące wierzytelności, która powstała i której nieściągalność została uprawdopodobniona do 30 września 2021 r.
Na podstawie art. 89a ust. 2 pkt 5 ustawy w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2021 r., korekty podstawy opodatkowania oraz podatku należnego z tytułu świadczenia usług, w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona można było dokonać, gdy od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.
Cena promocyjna: 79.2 zł
|Cena regularna: 99 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 99 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
