Niewątpliwie brak wywiązywania się z funkcji płatnika, w tym brak przekazywania w terminie pobranych zaliczek podatku dochodowego, stanowi wykroczenie lub przestępstwo skarbowe. Obliczenie, pobranie i przekazanie podatku w terminie przez płatnika ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo finansowe państwa, dlatego też ustawodawca w celu stosowania prewencji ogólnej i szczególnej, oprócz odpowiedzialności podatkowej, zdecydował się penalizować zachowania niezgodnych z przepisami.
Należy jednak zwrócić też uwagę na ogólną dyrektywę wynikającą z przepisów kodeksu karnego skarbowego, która wskazuje, że nie jest przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma. Tylko, czy płatnicy są w stanie wykazać, że ich czyn miał znikomą szkodliwość społeczną. Nie słyszałem o takim przypadku, gdyż to pracownicy administracji skarbowej inkwizycyjnie decydują o szkodliwości czynu. Jeśli naczelnik danego urzędu skarbowego postanowi o zwiększeniu wpływów z grzywien, to mandaty sypią się szerokim strumieniem. Łatwość karania grzywną i chęć zmuszenia podmiotów do postępowania zgodnego z prawem w efekcie prowadzi do zdecydowanej przewagi represji nad prewencją.
Czytaj w LEX: Przestępstwa i wykroczenia skarbowe w podatku VAT >
Organy powinny wspierać podatników
Coraz szerszy zakres regulacji w zakresie prawa podatkowego i tym samym rozwój instytucji o charakterze sankcyjnym zmienia stosunek obywateli do państwa. W ramach prewencji ogólnej organy podatkowe nie są zobowiązane do działań represyjnych, mogą podejmować działania edukacyjne. Organy podatkowe powinny wspierać płatników, budując świadomość i tym samym powodować zmniejszenie nieprawidłowych zachowań. Przecież stosując pozytywną prewencję ogólną, można kształtować świadomość prawną społeczeństwa. Nie można zapominać, że rolą administracji skarbowej, również w sferze zapobiegania naruszeniom prawa, nie powinien być wymiar sprawiedliwości, ale przede wszystkim pomoc, służenie podatnikom, wskazywanie prawidłowych wzorców zachowania i wdrażanie mechanizmów, które mają za cel powstrzymanie przed działaniami niezgodnymi z prawem. Takie działania z całą pewnością zbudowały by zaufanie do organów administracji publicznej.
Zobacz też linię orzeczniczą: Zaniżenie podatku w deklaracji podatkowej jako przestępstwo oszustwa >
Bardzo mało jest działań naczelników Urzędów Skarbowych nakierowanych na nagradzanie – wyróżnianie pozytywnych postaw podatników czy też płatników. Znaczenie nagród za przestrzeganie prawa podatkowego to w praktyce jest niedoceniany środek prewencyjny. Być może, o wiele trudniej jest zorganizować konkurs na dobrego płatnika niż zorganizować akcję mandatową. Organy podatkowe są powołane do tego, by ułatwiać uczciwym płatnikom prawidłowe wypełnianie swych obowiązków. Czasem wystarczyła by dobra kampania informacyjna lub - jak to ostatnio miało miejsce w wielu przypadkach - list behawioralny, w którym to organ podatkowy informuje płatnika, że zauważył zdarzenie, które budzi wątpliwości. Poinformowany o tym płatnik ma możliwość weryfikacji, czy prawidłowo i terminowo rozlicza się z fiskusem, oraz wdrożenia działań naprawczych. Zadaniem Krajowej Administracji Skarbowej, zgodnie z ustawą o KAS, jest zapewnienie obsługi i wsparcia podatnika w prawidłowym wykonywaniu obowiązków podatkowych. Pisma behawioralne są formą takiego wsparcia. Korespondencja ta ma na celu zachęcić podatników do dobrowolnego wywiązywania się z obowiązków podatkowych.
Czytaj w LEX: Instytucje zaniechania ukarania sprawcy a kumulatywny zbieg przepisów w prawie karnym skarbowym >
Konkurs na mandaty czy strajk włoski?
Kierunki działania i rozwoju Krajowej Administracji Skarbowej na lata 2021−2024 przewidują klientocentryczność a jednym z celów jest podnoszenie świadomości oraz wiedzy obywateli i przedsiębiorców w zakresie podatków. Działania jakie powinny być podejmowane to: prowadzenie kampanii i akcji promocyjnych i edukacyjnych dotyczących działań KAS oraz rozpowszechnianie informacji i wiedzy z zakresu podatków i cła. Trudno te cele i działania dostrzec na poziome urzędów skarbowych. Na dziś podatnicy oraz płatnicy mocno zastanawiają się, czy ogłoszono konkurs na największą liczbę wydanych mandatów, czy może pracownicy postanowili zorganizować strajk włoski. Mam nadzieję że w tak trudnych gospodarczo czasach naczelnicy urzędów skarbowych będą szukać rozwiązań jak wspierać przedsiębiorców a nie tylko ich dyscyplinować.
Czytaj w LEX: Zwrot, wymiana i reklamacja towaru a rejestracja obrotu na kasie fiskalnej - na przykładach >
Czytaj również: W wakacje łatwiej o mandat od skarbówki >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
