Rada Ministrów przyjęła 3 października br. projekt nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Jak podkreślano po zakończeniu posiedzenia rządu, zasadniczym celem nowelizacji przepisów ustawowych jest uszczelnienie systemu podatku dochodowego od osób prawnych. Chodzi o zapewnienie powiązania wysokości płaconego podatku przez duże przedsiębiorstwa z faktycznym miejscem uzyskiwania przez nie dochodu. - To kolejny krok w kierunku odbudowania dochodów państwa, w tym zwłaszcza dochodów z podatku CIT. Kierunek zmian przyjęty w projekcie wpisuje się w realizację Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, przyjętej przez rząd w lutym 2017 r. i jest zgodny z exposé wygłoszonym przez premier Beatę Szydło - czytamy w rządowym oświadczeniu.

Przeciwdziałenie optymalizacji podtakowej
Projekt proponuje rozwiązania zgodne z dyrektywą ATAD (dotyczy przeciwdziałania praktykom unikania opodatkowania, które wpływają na funkcjonowanie rynku wewnętrznego), mającą na celu przeciwdziałanie przenoszeniu zysku do innych krajów w celu korzystniejszego opodatkowania, czyli dążenie do respektowania zasady: podatki płacimy w miejscu gdzie są generowane zyski. Cel ten ma być osiągnięty przez wdrożenie przez wszystkie państwa Unii Europejskiej rozwiązań prawnych przeciwdziałających tzw. optymalizacji podatkowej.

Dlatego w nowych przepisach zaproponowano regulacje, które mają przeciwdziałać działaniom optymalizacyjnym. Jednym z proponowanych rozwiązań jest uniemożliwienie kompensowania, sztucznie kreowanych strat na operacjach finansowych, z dochodem z prowadzonej działalności gospodarczej (działalności operacyjnej). Nowe regulacje mają również przeciwdziałać nadmiernemu finansowaniu podatnika długiem oraz transferowaniu dochodu podatnika do tzw. rajów podatkowych. Wprowadzone przepisy będą też przeciwdziałać transferowaniu zysków za granicę (tzw. ukrytej dywidendy) przez zawieranie umów między podmiotami powiązanymi na określonego rodzaju usługi niematerialne (np. doradztwa, zarządzania). Nowe rozwiązania mają także zapobiegać wykorzystywaniu podatkowej grupy kapitałowej do optymalizacji podatkowej.

Zyski kapitałowe będą wydzielone
Realizacji tych celów służyć będzie wydzielenie źródła przychodów w postaci „zyski kapitałowe” w podatku CIT oraz rozdzielenie dochodów uzyskiwanych z tego źródła od pozostałych dochodów podatnika. Z kolei sposobem na optymalizację polegającą na nierynkowych poziomach zadłużenia będzie zmiana mechanizmu limitującego koszty odsetek. Limit kosztów finansowania zewnętrznego mógłby sięgać tylko 30 proc. EBITDA (zysk przed opodatkowaniem, odsetkami i amortyzacją). Rozwiązanie to nie będzie miało zastosowania do nadwyżki odsetek nieprzekraczających 3 mln zł rocznie oraz spółek tworzących podatkowe grupy kapitałowe.

W przypadku podatkowych grup kapitałowych przewidziano m.in. odstąpienie od możliwości uznawania darowizn za koszty uzyskania przychodów. Jednocześnie złagodzono warunki tworzenia takich grup – przewidziano zmniejszenie z 1 mln zł do 500 tys. zł przeciętnego kapitału zakładowego członków grupy oraz obniżenie z 95 do 75 proc. wymogu posiadania udziału w spółce zależnej.

Dodatkowe przychody do budżetu
Szacuje się, że nowe rozwiązania przyniosą wzrost dochodów z CIT w wysokości ok. 1,14 mld zł w 2018 r. (pierwszy rok obowiązywania regulacji). W ciągu 10 lat (licząc od 2018 r.) dochody sektora finansów publicznych z tytułu uszczelnienia systemu podatku dochodowego od osób prawnych wzrosną o ok. 17 mld zł, z czego 16 mld zł trafi do budżetu państwa, a 1 mld zł do budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

Będzie podatke od centrów handlowych
W projekcie przewidziano także wprowadzenie tzw. minimalnego podatku dochodowego dla właścicieli nieruchomości komercyjnych o wartości przekraczającej 10 mln zł (chodzi m.in. o biura, centra handlowe i domy towarowe). W praktyce podatek ten obejmie dużych podatników, prowadzących działalność gospodarczą na dużą skalę. Podatnicy mający takie nieruchomości, o wartości wyższej niż 10 mln zł, będą płacili tzw. minimalny podatek od podstawy opodatkowania stanowiącej przychód ustalany na podstawie wartości nieruchomości, wynikającej z prowadzonej przez podatnika ewidencji. Od tak ustalonej podstawy opodatkowania pobierany będzie miesięczny podatek w wysokości 0,035 proc.

Zmiany w podatku od najmu
Projekt zmienia także zasady opodatkowania najmu. Obecnie dochody z najmu i dzierżawy uzyskiwane przez osoby fizyczne poza działalnością gospodarczą opodatkowane są według stawek: 18 i 32 proc. Można też rozliczyć się podatkiem zryczałtowanym według stawki 8,5 proc. W nowych regulacjach zaproponowano ograniczenie stosowania stawki ryczałtu 8,5 proc. do przychodów z najmu nieprzekraczających rocznie 100 tys. zł. Przewidziano też wprowadzenie stawki ryczałtu 12,5 proc. od nadwyżki przychodów z najmu (poza działalnością gospodarczą) ponad 100 tys. zł. Rozwiązanie to pozwoli ograniczyć stosowanie preferencyjnej stawki opodatkowania tylko do podatników, którzy takie przychody traktują jako dodatkowe źródło dochodów. Limit ten będzie dotyczył łącznie małżonków. Z zeznań PIT-28 za 2015 r. wynika, że średni deklarowany przychód z najmu wyniósł 18 240 zł.

Rezerwy bankowe odpisywane inaczej
Uregulowano także kwestie odpisywania w koszty podatkowe banków – rezerw i odpisów na oczekiwane straty kredytowe. Chodzi o dostosowanie przepisów ustawy podatkowej do zmieniających się standardów rachunkowości. Założono utrzymanie, analogicznych jak obecnie, kategorii wierzytelności z tytułu kredytów (pożyczek), gwarancji i poręczeń oraz warunków, jakie muszą spełniać te wierzytelności, aby utworzone na nie rezerwy lub odpisy na oczekiwane straty kredytowe mogły zostać odpisane w koszty podatkowe. Według nowych przepisów banki stosujące MSR (Międzynarodowe Standardy Rachunkowości) nie będą musiały prowadzić podwójnej rachunkowości (do celów rachunkowych i podatkowych). Oznacza to likwidację podwójnego ewidencjonowania rezerw/odpisów w bankach, co w praktyce będzie skutkowało zmniejszeniem ich obowiązków dokumentacyjnych.

Wyższy limit do amortyzacji
W nowelizowanych przepisach przewidziano także zmiany upraszczające i precyzujące obecnie funkcjonujące regulacje, co będzie miało pozytywny wpływ na prowadzenie działalności gospodarczej, zwłaszcza przez małe i średnie firmy.

Jedną z nich jest podwyższenie z 3 500 do 10 000 zł limitu wartości środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, umożliwiającego jednorazowe zaliczenie wydatków na nabycie tych środków lub wartości do kosztów uzyskania przychodów. Obecnie obowiązujący limit nie był aktualizowany od kilkunastu lat, a skumulowana inflacja wyniosła w tym czasie ok. 42 proc. Podniesienie tego limitu powinno zachęcić podatników, zwłaszcza mikro-, małych i średnich przedsiębiorców do zwiększania wydatków inwestycyjnych.

Przewidziano zniesienie obowiązku zgłaszania zawiadomień o prowadzeniu podatkowej księgi przychodów i rozchodów oraz wpłacania zaliczki na podatek dochodowy w wysokości nieprzekraczającej 1000 zł. W praktyce zniesienie obowiązku składania zawiadomień o prowadzeniu podatkowej księgi przychodów i rozchodów oraz opłacania zaliczek o niskiej wartości zmniejszy obciążenia finansowe i administracyjne przedsiębiorców.

Nie będzie już możliwe nieopodatkowywanie dochodów z działalności gospodarczej w części przeznaczonej na działalność rolniczą. Wprowadzenie takiego zwolnienia w połowie lat 90. XX wieku miało służyć stymulowaniu rozwoju działalności rolniczej, jednak w praktyce skutkowało zaniżaniem opodatkowania pozarolniczej działalności gospodarczej.

Wyższa kowta wolna od nowego roku
Zaproponowano podwyższenie od 1 stycznia 2018 r. kwoty wolnej od podatku – z 6 600 do 8 000 zł. Jednocześnie przewidziano utrzymanie degresywnej kwoty wolnej od podatku dla dochodów stanowiących podstawę opodatkowania przekraczającą 8 000 zł, ale nieprzekraczającą 13 000 zł oraz dla dochodów stanowiących podstawę opodatkowania przekraczającą 85 528 zł, lecz nieprzekraczającą 127 000 zł. Nie zmieni się kwota wolna od podatku dla dochodów, stanowiących podstawę opodatkowania, przekraczających 13 000 zł oraz nieprzekraczających 85 528 zł.

Twórcy odliczą więcej
Projekt wychodzi też naprzeciw oczekiwaniom podatników wykonujących zawody twórcze. Zaproponowano podniesienie o 100 proc. rocznego limitu 50 proc. kosztów uzyskania przychodów, który wyniesie 85 528 zł. W efekcie wzrosną dochody, którymi będą dysponować twórcy.

Przewidziano także podniesienie niektórych limitów zwolnień oraz kosztów podatkowych w PIT i CIT. W praktyce wzrosną kwoty limitu zwolnienia podatkowego w zakresie: zapomóg z funduszu zakładowej organizacji związkowej, świadczeń z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych (ZFŚS), dopłat do wypoczynku osób do 18 roku życia, a także świadczeń na opiekę w żłobkach i przedszkolach (nie finansowanych przez ZFŚS). Przewidziano także likwidację limitu zwolnień podatkowych – chodzi o świadczenia z ZFŚS dla emerytów, zapomogi z tytułu zdarzeń losowych otrzymywane z ZFŚS, świadczenia od uczelni z tytułu praktyk zawodowych.

Ponadto, założono poszerzenie zakresu stosowania tzw. ulgi rehabilitacyjnej. Przewidziano też wprowadzenie stałego zwolnienia od podatku przychodu z tytułu umorzenia należności pieniężnych związanych z użytkowaniem lokalu mieszkalnego.

Zwolnieniem zostaną objęte umorzone należności dotyczące: zaległej opłaty z tytułu czynszu najmu lokalu mieszkalnego; zaległej opłaty za dostawy do lokalu mieszkalnego energii, gazu, wody oraz za odbiór ścieków, odpadów i nieczystości ciekłych; odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego; odsetek od ww. należności; nieuregulowanych kosztów dochodzenia i egzekucji należności, w tym zasądzonych prawomocnym tytułem wykonawczym wraz z kosztami postępowania sądowego i egzekucyjnego. Beneficjentami zwolnienia podatkowego będą osoby (podatnicy) wynajmujące mieszkania komunalne i socjalne, dlatego za zwolnieniem przemawiają względy społeczne, a w szczególności możliwości płatnicze dłużnika.

Podatnicy PIT będą mogli złożyć oświadczenie lub zawiadomienie o wyborze określonej formy opodatkowania w formie elektronicznej (odpowiedni wzór zostanie opracowany przez ministra rozwoju i finansów w rozporządzeniu). Rozwiązanie to zmniejszy obowiązki dokumentacyjne podatników PIT. Nadal jednak będzie można składać oświadczenia/zawiadomienia w postaci pisemnej (również bez określonego wzoru).

Wdrożona zostanie nowa Klasyfikacja Środków Trwałych (KŚT 2016). Chodzi o przyporządkowanie nowych symboli i nazw grup KŚT – bez merytorycznej zmiany przepisów podatkowych. Umożliwi to prawidłowe stosowanie przez podatników rocznych stawek amortyzacyjnych.

Nowe regulacje mają obowiązywać od 1 stycznia 2018 r.