Z końcem roku upłynie termin, w którym państwa członkowskie Unii Europejskiej, w tym Polska, muszą wdrożyć Dyrektywę Rady (UE) z 4 grudnia 2018 r. nr 2018/1910 zmieniającą Dyrektywę 2006/112/WE w odniesieniu do harmonizacji i uproszczenia niektórych przepisów w systemie podatku od wartości dodanej dotyczących opodatkowania handlu między państwami członkowskimi (dalej: dyrektywa 2018/1910).
Wprowadza ona tzw. Quick Fixes – zmiany mające na celu wdrożenie środków upraszczających do transakcji wewnątrzwspólnotowych, w tym także w zakresie prawa do stosowania 0-proc. stawki VAT dla transakcji transgranicznych dokonywanych pomiędzy różnymi krajami UE. Nowe przepisy dotyczą magazynów typu call-off stock w handlu transgranicznym, transakcji łańcuchowych, oraz dostaw wewnątrzwspólnotowych w zakresie przesłanek materialnych uprawniających do zastosowania zwolnienia (stawki 0%) z prawem do odliczenia. Projekt zmian ustawy o VAT nie trafił nawet jeszcze do Sejmu, a czasu jest coraz mniej.
Zobacz w LEX: Quick Fixes - zmiany w opodatkowaniu VAT transakcji wewnątrzwspólnotowych w 2020 r. - zapraszamy na szkolenie online >
Przepisy zmieniające rozliczenia VAT konieczne
Choć do wdrożenia dyrektywy pozostało niewiele czasu, polski ustawodawca nie śpieszy się z jej implementacją. Do dziś projekt ustawy zmieniającej nie został przekazany pod obrady Sejmu. Zgodnie z informacjami na stronach Rządowego Centrum Legislacji ostatnia aktywność związana z projektem miała miejsce 10 października, kiedy został on przekazany do Komitetu do Spraw Europejskich. To jednak nie jedyny problem.
Obok przepisów dyrektywy 2018/1910, aktem, który będzie regulował możliwość stosowania stawki 0-proc. VAT dla dostaw wewnątrzwspólnotowych będzie także rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) nr 2018/1912 z 15 marca 2011 r. ustanawiające środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej: rozporządzenie 2018/1912). Przepisy rozporządzenia 2018/1912 nie będą implementowane do polskiego porządku prawnego, ale będą obowiązywać bezpośrednio. Rodzi to jednak znaczące wątpliwości, głównie dlatego, że przewidują różne rozwiązania.
Aktualne i projektowane zasady stosowania 0-proc. VAT
Aktualne brzmienie art. 42 ustawy o VAT wskazuje, że warunkiem do zastosowania 0-proc. stawki VAT z tytułu wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów jest dokonanie dostawy na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer VAT UE w państwie członkowskim UE, bycie zarejestrowanym podatnikiem VAT UE w momencie składania deklaracji, w której wykazuje się tę dostawę, oraz posiadanie przed upływem terminu do złożenia deklaracji dowodów, że towary zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium UE.
Sprawdź w LEX: Jak dokumentować WDT od 2020 r. (dostawy własnym transportem)? >
Zgodnie z projektem wciąż procedowanej ustawy zmieniającej, planowane jest dodanie nowych warunków niezbędnych do stosowania stawki 0-proc. w przypadku dostaw wewnątrzwspólnotowych. Po pierwsze, stosowanie preferencyjnego opodatkowania będzie zależne od posiadania właściwego i ważnego numeru VAT UE nabywcy (tak jak dotychczas), z tym, że taki numer będzie musiał zostać przekazany dostawcy przez nabywcę. Dodatkowo, znowelizowana ustawa o VAT ma wskazywać, że warunkiem zastosowania stawki 0-proc. będzie złożenie przez podatnika prawidłowej informacji podsumowującej z wykazaną transakcją wewnątrzwspólnotową.
Czytaj w LEX: Kalendarz najważniejszych zmian w podatkach w 2020 r. >
Co istotne, warunki zastosowania zerowej stawki VAT określać będzie także rozporządzenie 2018/1912 w nowym art. 45a. Przepis ten określa możliwość przyjęcia domniemania, że towary zostały dostarczone na terytorium innego kraju UE. Sprzedawca będzie musiał wskazać, że towary zostały wysłane lub przetransportowane oraz posiadać np. co najmniej dwa niebędące ze sobą w sprzeczności dowody, wydane przez dwie różne strony, niezależne od siebie oraz od sprzedawcy i od nabywcy.
Problematyczne odliczenie VAT
- Sam fakt posiadania dowodów nie da jednak automatycznie prawa do stosowania stawki 0 proc. dla transakcji wewnątrzwspólnotowych. Oprócz posiadania stosownych dowodów podatnik musi bowiem spełniać też pozostałe przesłanki (np. otrzymanie numeru VAT UE odbiorcy, zaraportowanie transakcji w informacji podsumowującej itp.). Z drugiej strony, brak takich dowodów nie będzie bezpowrotnie pozbawiał prawa do korzystnego opodatkowania transakcji wewnątrzunijnej. W dalszym ciągu będzie to możliwe, niemniej ciężar wykazania takiego prawa przed organami podatkowymi będzie obciążał dostawcę (nie będzie korzystał z domniemania) – tłumaczy Piotr Wyrwa, doradca podatkowy w RSM Poland.
Różnice pomiędzy polską ustawą o VAT a rozporządzeniem 2018/1912
Pomimo konieczności bezpośredniego stosowania rozporządzenia 2018/1912 przez wszystkie państwa członkowskie, polski ustawodawca nie zdecydował się na zmianę katalogu dowodów potwierdzających dostawę towarów do innego kraju UE.
Jak tłumaczy Piotr Wyrwa, katalog dowodów wskazany w polskiej ustawie o VAT (przede wszystkim w art. 42 ust. 3 i 11 ustawy o VAT) nie pokrywa się całkowicie z tym wskazanym w rozporządzeniu 2018/1912. Faktycznie, polskie przepisy nie wskazują przykładowo warunku „niezależności” dowodów, czy też konieczności wystawienia ich przez dwie różne i niezależne od siebie strony. Co więcej, np. 42 ust. 11 ustawy o VAT określa, że wskazany w nim katalog dowodów ma charakter otwarty (ustawodawca posługuje się zwrotem „w szczególności”). Wreszcie, zawiera także bliżej niesprecyzowane rodzaje dokumentów, np. korespondencja handlowa z nabywcą. Powyższe rozbieżności rodzą pytanie, czy w takim razie polscy podatnicy nie będą mogli stosować ustawy o VAT, a jedynie bezpośrednio przepisy rozporządzenia 2018/1912?
Czytaj w LEX: VAT 2019 i 2020 - przewodnik po zmianach >
Noty wyjaśniające do Quick Fixes
- Odpowiedź na to pytanie można znaleźć w projekcie tzw. not wyjaśniających (Explanatory Notes on the “2020 Quick Fixes”). Zostały one opublikowane przez Grupę ds. przyszłości podatku VAT, będącą forum do konsultacji ekspertów VAT z państw członkowskich. W dokumencie tym wskazano, że państwa członkowskie są zobowiązane do stosowania przepisów rozporządzenia 2018/1912, co oznacza, że jeżeli warunki określone w art. 45a tego rozporządzenia są spełnione, to dostawca będzie uprawniony do skorzystania z domniemania, że towary zostały dostarczone na terytorium innego kraju UE – zauważa ekspert.
Sprawdź w LEX: Jakie dowody należy posiadać od stycznia 2020 r. w przypadku WDT? >
Z których przepisów korzystać?
Z początkiem 2020 r. podatnicy chcąc zastosować stawkę 0-proc. VAT dla dostaw wewnątrzwspólnotowych mogą – wbrew wcześniejszym zapowiedziom – znaleźć się w korzystniejszej sytuacji niż do tej pory. Jak wyjaśnia ekspert RSM Poland, powinni oni mieć bowiem możliwość wyboru, czy będą gromadzić dokumenty z listy określonej w ustawie o VAT, czy też będą opierać się na katalogu wskazanym w art. 45a rozporządzenia 2018/1912. Pytanie jednak, czy taka wykładnia spotka się z akceptacją Ministerstwa Finansów. Niestety, obecnie w uzasadnieniu projektu zmian do ustawy o VAT wskazano jedynie, że rozporządzenie 2018/1912 wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane, a zatem nie wymaga implementacji do krajowego porządku prawnego.
Sprawdź również książkę: Przegląd Podatkowy - Nr 12/2019 [344] >>
- Dotychczasowe dowody, wymagane przez ustawę o VAT do stosowania 0-proc. stawki VAT przy wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów, nie powinny zostać zmodyfikowane – zauważa z kolei Arkadiusz Łagowski, doradca podatkowy, partner w kancelarii Martini i Wspólnicy. Jego zdaniem, potwierdza to uzasadnienie do projektu nowelizacji ustawy o VAT, zgodnie z którym niespełnienie warunków domniemania nie oznacza automatycznie, że stawka 0-proc. nie będzie miała zastosowania. W takiej sytuacji na dostawcy ciąży obowiązek udowodnienia w inny sposób, zgodnie z przepisami ustawy o VAT, że warunki zastosowania stawki 0 proc. zostały spełnione. - Można zatem stwierdzić, że domniemanie wynikające z rozporządzenia wprowadza niejako wyższy standard dokumentacyjny, który nie będzie jednak bezwzględnie konieczny do zastosowania 0-proc. stawki VAT - dodaje.
- Nie ma jednak pewności, w jakim kształcie Sejm zmodyfikuje przepisy o VAT, i czy nie zmieni dotychczasowych, krajowych zasad dokumentowania dostaw wewnątrzwspólnotowych – podsumowuje ekspert.
Zobacz również: Od stycznia nowe rygory w rozliczaniu VAT wewnątrz UE >>
O wątpliwościach dotyczących rozliczeń VAT także w grudniowym numerze Przeglądu Podatkowego. Zachęcamy do lektury.
Cena promocyjna: 54 zł
Cena regularna: 72 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
![Przegląd Podatkowy - Nr 12/2019 [344]](/gfx/prawopl/_thumbs/produkty_foto/18090/0867-7514_344,mXqL62OeqFTLkrXdmIyYmw.jpg)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
