W praktyce obrotu gospodarczego zdarza się, że o interpretację indywidualną wystąpi tylko jedna strona transakcji. Wówczas transakcja rozliczana jest zgodnie z tą interpretacją i, literalnie rzecz biorąc, ochronę wynikającą z interpretacji indywidualnej ma tylko jeden podatnik – ten który wystąpił i otrzymał o interpretację.

Taka sytuacja jest w praktyce niezwykle problematyczna, co bardzo wyraźnie widać na przykładzie transakcji podlegających opodatkowaniu VAT, które mają wpływ na wielkość zobowiązań podatkowych obu stron. Przykładowo sprzedawca określa podstawę opodatkowania zgodnie z posiadaną interpretacją i odprowadza podatek należny wynikający z wystawionej faktury. Natomiast podatnik nabywający towary, który nie ma interpretacji, odlicza VAT z wystawionej przez sprzedawcę faktury. Jeśli u stron tej transakcji przeprowadzona zostanie kontrola w zakresie podstawy opodatkowania, kwota zobowiązania podatkowego zostanie zweryfikowana tylko u kupującego.

Zobacz procedurę w LEX: Wystąpienie o indywidualną interpretację podatkową >

Dwa spojrzenia na tę samą transakcję

Może dojść zatem do sytuacji, że ta sama transakcja, która powinna być rozliczona w sposób lustrzany, oceniana zostanie przez dwa organy podatkowe w odmienny sposób, co będzie miało wymiernie niekorzystne skutki dla stron transakcji i spowoduje, że podatek VAT nie będzie neutralny. Sprzedawca jest bowiem zobowiązany do zapłaty podatku VAT należnego i ciężko oczekiwać od niego, że rozliczy VAT niezgodnie z posiadaną interpretacją i narazi się na kontrolę w przyszłości, podczas gdy kupujący, nieposiadający interpretacji indywidualnej, zostanie pozbawiony przez organy podatkowe prawa do odliczenia tego podatku.

Zobacz procedurę w LEX: Zakres ochrony indywidualnej interpretacji podatkowej >

Już na pierwszy rzut oka widać, że sytuacja taka rodzi pewne absurdy i powinna zostać oceniona bardzo krytycznie, jednak, w praktyce występuje bardzo często. Co prawda literalnie rzecz biorąc wszystko jest zgodnie z przepisami, gdyż ustawodawca nie przewidział w Ordynacji podatkowej przepisu gwarantującego ochronę również podatnikowi, która nie posiada interpretacji indywidualnej, niemniej jednak nie można pomijać oczywistego faktu, że interpretacja dotyczy przede wszystkim określonej transakcji, w której uczestniczy nie tylko podatnik, który otrzymał interpretację. A zatem, w przypadku dokonania oceny danej transakcji, organy podatkowe powinny zakładać, że transakcja ta zostanie rozliczona zgodnie z interpretacją nie tylko u jej bezpośredniego adresata ale również u innych podatników – kontrahentów. W konsekwencji, także badając rozliczenia innych podatników organy podatkowe powinny uwzględniać fakt, że transakcja podlegająca badaniu, jako taka, której stroną jest podatnik, była już oceniana przez podmiot wydający interpretację i została rozliczona zgodnie z interpretacją, a więc prawidłowo.

Zobacz procedurę w LEX: Interpretacja indywidualna a postępowanie podatkowe >

 

Ochrona musi być rozszerzona

Innymi słowy, w mojej ocenie, dla pewnych transakcji uzasadniony jest postulat stosowania rozszerzonej ochrony wynikającej z interpretacji indywidualnej. Nie można bowiem pomijać oczywistego faktu, że interpretacja tworzy u adresata, ale również u innych podatników, określony stan pewności prawnej, który powinien być gwarantowany przez organy podatkowe.

Zobacz procedurę w LEX: Wspólny wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej >

Należy podkreślić, że organy podatkowe dysponują określonymi środkami, które mogą być wykorzystane w celu realizacji takiego postulatu. W szczególności podstawę prawną mogą stanowić zasady ogólne prowadzenia postępowania podatkowego, takie jak zasada zaufania do organów podatkowych czy też zasada rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika. A zatem nawet jeśli organy podatkowe uznają, że transakcja została rozliczona niezgodnie z przepisami prawa materialnego, istniejące zasady ogólne prowadzenia postępowania stwarzają możliwość, by organy podatkowe odstąpiły od niekorzystnych dla podatnika ustaleń. Wydaje się, że istnienie u kontrahenta interpretacji potwierdzającej prawidłowość rozliczeń jest wystarczającą podstawą.

 

Ordynacja podatkowa. Przepisy
Ordynacja podatkowa. Przepisy

Sprawdź  

Cena promocyjna: 10.71 zł

|

Cena regularna: 11.9 zł

|

Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł


Wątpliwości rozstrzyga się na korzyść podatnika

Innym mechanizmem pozwalającym uniknąć takiej sytuacji jest regulacja art. 2a Ordynacji podatkowej, zgodnie z którą niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika. Wydaje się, że jeśli przepis prawa jest inaczej interpretowany przez organ wydający interpretację, a inaczej przez organ prowadzący kontrolę, absolutnie uzasadnione jest odstąpienie przez organ kontrolujący od własnego stanowiska i przyjęcie stanowiska wyrażonego w interpretacji indywidualnej. Fakt istnienia takich rozbieżności jasno potwierdza bowiem, że przepisy prawa materialnego są nieprecyzyjne, a skoro tak, ww. regulacja nakazuje przyjęcie wersji korzystnej dla podatnika, tj. tej którą kierował się on pierwotnie przy rozliczaniu transakcji.

Zobacz procedurę w LEX: Czas trwania kontroli podatkowej u przedsiębiorców >

Nieprawidłowości można uniknąć

Powyższe uwagi jasno wskazują, że organy podatkowe mają możliwość uniknięcia opisanych nieprawidłowości. Niestety obserwujemy, że mechanizmy te nie są wykorzystywane. Wydaje się, że powodem jest niechęć organów podatkowych do odstąpienia od ustaleń w zakresie prawa materialnego w oparciu o ogólne zasady prawa postępowania, tymczasem orzecznictwo sądów administracyjnych jasne wskazuje, że działanie takie jest możliwe, a wręcz pożądane. Organy podatkowe zapominają także, że reprezentują całość administracji skarbowej, która powinna działać jednolicie, stosować przepisy w sposób jednorodny i uwzględniać stanowisko wyrażone przez inne organy podatkowe. Brak stosowania takich zasad stwarza stan niepewności prawnej, a załatwianie spraw w ten sposób może prowadzić do bardzo poważnych konsekwencji finansowych, w tym do upadłości podmiotów gospodarczych.

Czytaj w LEX: Rozliczanie strat powstałych w związku z koronawirusem >

Można się zatem spodziewać, że podatnicy w takiej sytuacji będą prowadzić spór z organami podatkowymi nie tylko przed polskimi sądami administracyjnymi, lecz także przed Trybunałem Konstytucyjnym, lub na poziomie unijnym, przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W mojej ocenie, racja w takich sprawach jest po stronie podatników.

Autor: Oskar Wala, menedżer w zespole ds. postępowań podatkowych i sądowych w KPMG w Polsce

Czytaj w LEX: Jak przejść z papierowego do nowoczesnego biura rachunkowego - nowe technologie w biurze rachunkowym >  

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.