Spółka, zajmująca się produkcją spożywczą, chciała zracjonalizować ponoszone koszty i w tym celu zawarła umowę ramową o świadczenia usług organizacji zamówień zaopatrzenia. W wyniku tej umowy został zawarty kontrakt na dostawę opakowań kartonowych. Jednak w krótkim czasie producent podjął decyzję o zaprzestaniu produkcji napojów. Decyzja ta zapadła w oparciu o analizy pogarszających się wyników finansowych. W związku z tym spółka miała obowiązek zapłacić dostawcy opakowań kartonowych kary umowne.
W związku z tym pojawiła się wątpliwość, czy kary umowne zapłacone przez spółkę z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy oraz z tytułu niezrealizowania planu zakupów, mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.


Kara umowna jako metoda minimalizacji strat
Spółka twierdziła, że ma prawo do zaliczenia wydatków na kary umowne do kosztów uzyskania przychodów, ponieważ pomiędzy tymi wydatkami a jej przychodami istnieje związek przyczynowo – skutkowy. Spółka dowodziła, że ani kara umowna za przedterminowe rozwiązanie umowy, ani kara umowna z tytułu niezrealizowania zamówień nie mieści się w zakresie hipotezy przepisu art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT. Podatnik wywodził, że zapłacenie kar umownych było uzasadnione ekonomicznie, ponieważ kontynuowanie współpracy z dostawcą mogłoby spowodować brak możliwości osiągnięcia przychodów w przyszłości. W konsekwencji spółka stwierdziła, że wydatek w postaci kar umownych został poniesiony w celu utrzymania w sprawności źródła przychodów.
Z kolei fiskus uznał, że wydatki na kary umowne nie pozostają w związku przyczynowo – skutkowym z przychodem. Minister finansów podkreślił, że działanie polegające na ograniczeniu uszczuplenia majątku nie przesądza, że jest to działanie w celu zabezpieczenia źródła przychodów.


Związek kary z konkretnym stanem faktycznym
Stanowisko spółki podzielił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (III SA/Wa 3810/14), a następnie Naczelny Sąd Administracyjny (II FSK 86/16). Oba sądy zwróciły uwagę na fakt, że trudno jest odróżnić karę umowną od odszkodowania. NSA odwołał się do dawnej linii orzeczniczej, według której kary umowne nie mogły być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów. Jednak sąd drugiej instancji wskazał na zmieniający się charakter gospodarki i rynku oraz fakt, że obecnie same kary umowne nabrały innego niż wcześniej charakteru. NSA podkreślił, że należy każdorazowo badać związek kary umownej z konkretnym stanem faktycznym. W tej sprawie sąd przyznał, że poniesienie wydatków na kary umowne miało na celu ograniczenie poniesionych strat.

Krajowa Administracja Skarbowa. Komentarz [PRZEDSPRZEDAŻ] Andrzej MeleziniKrajowa Administracja Skarbowa. Komentarz >>