Nowe zasady przekazywania 1% podatku na organizacje pożytku publicznego niekorzystne dla wielu osób niepełnosprawnych

Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) uważa, że dokonane niedawno zmiany zasad przekazywania 1% podatku na organizacje pożytku publicznego zamiast pomc, okazały się bardzo niekorzystne dla osb niepełnosprawnych, w tym dzieci. Osoby te nie mogą skorzystać z pomocy finansowej, gdyż jest ona skierowana oglnie na konto danej organizacji, zamiast na potrzeby konkretnej osoby. W piśmie skierowanym do Ministra Finansw Jana Vincenta Rostowskiego RPO postuluje wydanie pisma do urzędw skarbowych, ktre zobowiązywałoby naczelnikw urzędw skarbowych do przekazywania 1% podatku na rzecz konkretnych osb fizycznych, a nie oglnie na konto danej organizacji pożytku publicznego lub też powrt do wcześniejszych zasad przekazywania 1% podatku.

W stanie prawnym obowiązującym do dnia 31 grudnia 2006 r. osoby niepełnosprawne lub rodzice niepełnosprawnych dzieci uzyskiwali środki pieniężne na leczenie, np. na rehabilitację m.in. z wpłat 1% należnego podatku dochodowego od osób fizycznych, dokonywanych przez podatników na rzecz fundacji, których członkami byli beneficjenci wpłat. Przepis art. 27d ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r., nr 14, poz. 176 z późn. zm.) dopuszczał bowiem możliwość wskazania przez podatnika danych personalnych osoby niepełnosprawnej będącej członkiem fundacji lub jej numeru ewidencyjnego nadanego przez fundację. Wpłaty dokonywane były na wyodrębnione subkonta rachunku bankowego fundacji.

Osoby niepełnosprawne lub rodzice dzieci niepełnosprawnych, zgodnie z umową zawartą z fundacjami, samodzielnie zabiegali o środki pieniężne poprzez m.in. wysyłanie apeli o pomoc. W wielu przypadkach wysokość uzyskanych kwot była zatem wynikiem aktywności samych zainteresowanych i ich najbliższych.

Nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dokonana w dniu 16 listopada 2006 r. (Dz.U. nr 217, poz. 1588) uchyliła – z dniem 1 stycznia 2007 r. – art. 27d. Od tej daty przekazania 1% podatku dokonują naczelnicy urzędów skarbowych, jeśli podatnik wskaże w zeznaniu podatkowym organizację pożytku publicznego, wymienioną w wykazie organizacji mających status organizacji pożytku publicznego (art. 45 ust. 5c – 5f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Zgodnie z art. 45 ust. 5d wskazanie w zeznaniu organizacji pożytku publicznego następuje przez podanie jej nazwy i numeru wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Przepis ten wyłącza zatem możliwość wskazania przez podatnika danych personalnych osoby – lub jej numeru ewidencyjnego nadanego przez fundację na której rzecz chciałby przekazać kwotę 1% podatku.

Rzecznik Praw Obywatelskich podkreśla, że zmiana dokonana wskazaną wyżej nowelizacją z dnia 16 listopada 2006 r. powoduje, że wszystkie wpłaty 1% podatku będą kierowane na jedno konto fundacji, które będą decydowały, jak rozdzielić uzyskane środki.

Z uzasadnienia do projektu zmian w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że celem zaproponowanych przez poprzednią Radę Ministrów zmiany zasad przekazywania 1% podatku było ułatwienie podatnikom zasad przekazywania tej kwoty, nie zaś wyłącznie możliwości gromadzenia – w ramach fundacji – przez osoby niepełnosprawne i ich najbliższych środków pieniężnych niezbędnych na leczenie czy rehabilitację. Zmiana ta była zatem planowana przy uwzględnieniu dotychczasowej sytuacji, w której kwoty 1% podatku były przekazywane wprawdzie na rzecz fundacji, ale ze wskazaniem konkretnego ich beneficjenta.

Podatnicy zwracający się do Rzecznika Praw Obywatelskich podnoszą, że w obecnym stanie prawnym osoby niepełnosprawne zostały pozbawione istotnego, a bywa, że jedynego źródła dochodu pozwalającego na sfinansowanie niezbędnego leczenia lub zabiegów rehabilitacyjnych. Ubytku tego nie wypełnią darowizny.

Z uwagi na powyższe Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się no nowego Ministra Finansów Jana Vincenta-Rostowskiego o wydanie – w trybie art. 14a Ordynacji podatkowej – właściwej interpretacji art. 45 ust. 5c i ust. 5d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dopuszczającej wskazywanie przez podatników w zeznaniach podatkowych – obok nazwy fundacji i numeru wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego – również danych personalnych konkretnej osoby fizycznej i/lub jej numeru ewidencyjnego nadanego przez fundację oraz zobowiązującej naczelników urzędów skarbowych do przekazania 1% podatku na rzecz tak wskazanego beneficjenta.

 Jeśli nie będzie podstaw prawnych do wydania takiego pisma, RPO postuluje w takiej sytuacji podjęcie przez ministra finansów inicjatywy legislacyjnej, która miałaby na celu zmianę art. 45 ust. 5c i ust. 5d umożliwiającą – tak jak było to dopuszczalne w stanie prawnym obowiązującym do końca 2006 r. – przekazywanie kwoty 1% podatku na rzecz konkretnej osoby fizycznej gromadzącej, w ramach fundacji środki pieniężne niezbędne na leczenie i rehabilitację.
Rzecznik Praw Obywatelskich podkreślił także, że dla osób niepełnosprawnych i ich rodzin bardzo duże znaczenie ma odzyskanie już w rozliczeniu podatkowym za 2007 r. możliwości kierowania kwoty 1% podatku na rzecz osób niepełnosprawnych, gromadzących środki na leczenie i rehabilitację w ramach fundacji. Art. 123 Konstytucji przewiduje, że Rada Ministrów może uznać uchwalony przez siebie projekt za pilny. Wprawdzie ta możliwość została wyłączona w odniesieniu do ustaw podatkowych, lecz – jak wskazał RPO – w omawianej sprawie chodzi o niewielką w istocie korektę, która tylko w nieznacznym stopniu zmieni treść obecnie obowiązujących przepisów. Z uwagi na to RPO poprosił – w razie uwzględnienia swojego wniosku o zmianę przepisów – o nadanie takiemu projektowi zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych charakteru projektu pilnego.

Z ostatnich informacji w tej sprawie wynika, że Ministerstwo Finansów posłuchało skarg rodziców dzieci niepełnosprawnych kierowanych do Rzecznika Praw Obywatelskich, które ten przekazał resortowi. finansów. Ministerstwo pracuje nad rozwiązaniem, które umożliwi przekazanie 1% podatku na konkretnego podopiecznego fundacji, np. na chore dziecko. Jak powiedział rzecznik prasowy Ministerstwa Finansów Jakub Lutyk, przepisy nie zmuszają resortu do zmiany przepisów dotyczących przekazywania 1% podatku, ale – jak to określił – resort finansów „czuje powagę sytuacji”.