Nieprecyzyjność przepisów dotyczących przychodu ze sprzedaży nieruchomości narusza Konstytucję

Pominięcie w przepisie sprecyzowania, że wartość wyrażona w cenie określonej w umowie sprzedaży, stanowiąca przychd ze sprzedaży nieruchomości i praw majątkowych oraz innych rzeczy, jest pomniejszona o należny podatek od towarw i usług narusza Konstytucję orzekł Trybunał Konstytucyjny.

Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę konstytucyjną Mirosława Cz. dotyczącą opodatkowania przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości. Trybunał Konstytucyjny orzekał w sprawie zgodności:

1) art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych z preambułą oraz art. 2, art. 32, art. 45, art. 64 ust. 3 i art. 84 Konstytucji;

2) art. 19 ust. 1 powyższej ustawy z preambułą oraz art. 2, art. 32, art. 45, art. 64 ust. 3 i art. 84 Konstytucji.

Mirosław Cz. sprzedał należącą do niego nieruchomość wraz z prawem wieczystego użytkowania gruntu. Za sprzedaż budynków wystawił fakturę VAT oraz wpłacił, określony w umowie sprzedaży, należny podatek od towarów i usług. Ponieważ sprzedaż nastąpiła przed upływem 5 lat, licząc od końca roku w którym nieruchomość została nabyta, urząd skarbowy uzyskany dochód opodatkował 10 proc. podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Przy ustalaniu podstawy opodatkowania urząd skarbowy przyjął kwotę uzyskaną ze sprzedaży nieruchomości pomniejszoną o kwotę przeznaczoną na cele mieszkaniowe skarżącego. Nie uwzględnił natomiast kwoty uiszczonego podatku VAT, którą określił jako zaległość podatkową. Mirosław Cz. odwołał się od tej decyzji. Według skarżącego nie można było 10 proc. podatku dochodowego liczyć od kwoty podatku od towarów i usług, ponieważ kwoty tej, jako nieotrzymanej, nie można było przeznaczyć na cele mieszkaniowe. Zgodnie z kwestionowanym przepisem ustawy, przychodem ze sprzedaży nieruchomości i praw majątkowych oraz innych rzeczy jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie sprzedaży, pomniejszonej o kwotę kosztów sprzedaży. Izba Skarbowa rozpatrująca odwołanie wskazała, że przyjęty do opodatkowania przychód wynika z aktu notarialnego. W omawianej sytuacji koszty sprzedaży poniosła strona kupująca, natomiast podatek od towarów i usług nie stanowi kosztu sprzedaży nieruchomości. Izba podtrzymała stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji i odwołanie oddaliła. Tę decyzję Mirosław Cz. zaskarżył do wojewódzkiego sądu administracyjnego, który stwierdził, iż decyzja ostateczna organów podatkowych nie narusza ani przepisów prawa materialnego, ani też przepisów postępowania podatkowego. i zaskarżoną decyzję oddalił. Mirosław Cz. wniósł skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazując, iż podatek od towarów i usług stanowiąc należność budżetową Państwa nie może jednocześnie być przychodem do opodatkowania 10 proc. podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zarzucił błędną interpretację i niewłaściwe zastosowanie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym. Naczelny Sąd Administracyjny nie podzielił poglądu skarżącego o błędnej wykładni prawa dokonywanej przez organy podatkowe i skargę kasacyjną oddalił.

Mirosław Cz. wniósł skargę konstytucyjną do Trybunału Konstytucyjnego. Podkreślił w niej, że omawiana ustawa nie zawiera definicji pojęcia "koszty sprzedaży" i "koszty odpłatnego zbycia", a skutkiem tego jest możliwość wydawania różnych decyzji podatkowych w zależności od dowolnej, podejmowanej przez organ podatkowy oceny, czy zapłacony przy sprzedaży podatek VAT jest kosztem sprzedaży, czy kosztem odpłatnego zbycia. Kwestionowane przepisy pozwalają więc organom podatkowym naruszać prawa ekonomiczne podatników poprzez niedopuszczalną ingerencję w ich prawo własności. Pozostają w sprzeczności z konstytucyjnymi zasadami państwa prawnego i zaufania obywateli do państwa i stanowionego prawa.

Po przeprowadzeniu rozprawy Trybunał konstytucyjny orzekł, że art. 19 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2000 r., w zakresie, w jakim pomija element normy określający, że wyrażona w cenie określonej w umowie sprzedaży wartość stanowiąca przychód ze sprzedaży nieruchomości i praw majątkowych oraz innych rzeczy jest pomniejszona o należny podatek od towarów i usług - jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 84 i art. 217 oraz z art. 64 ust. 1 i 3 Konstytucji. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego niejasność art. 19 ust. 1, w zakresie w jakim pomijał element normy określający, że wartość wyrażona w cenie określonej w umowie sprzedaży, stanowiąca przychód ze sprzedaży nieruchomości i praw majątkowych oraz innych rzeczy pomniejszona jest o należny podatek od towarów i usług, prowadziła do niejednolitości orzecznictwa sądów administracyjnych. W jednych wyrokach wartość wyrażona w cenie określonej w umowie sprzedaży pomniejszonej o koszty sprzedaży oznaczała cenę brutto tzn. włącznie z podatkiem od towarów i usług. Inne sądy natomiast przyjmowały, że oznacza cenę netto tzn. bez powyższego podatku. Nowelizacja ustawy, która weszła w życie w 2001 r. potwierdziła, że źródłem niejasności tego przepisu była nieprecyzyjność, a w konsekwencji niekonstytucyjność wynikającej z niego normy. Trybunał stwierdził, że przepis 19 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy jest niejasny, nieokreślony i w rezultacie narusza między innymi zasadę zaufania obywateli do państwa i stanowionego prawa oraz konstytucyjne prawo podatnika do tego, aby jego obowiązek podatkowy był precyzyjnie sformułowany.

Wyrok jest ostateczny (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 listopada 2007 r., sygn. akt SK 39/06).